Global EYe_Czerwiec_2007_cz2

MSSF OKIEM ERNST & YOUNG
CZĘŚĆ II
CZERWIEC 2007
Jak MSSF 8 wpłynie na sposób
przeprowadzania testów na utratę
wartości firmy
Wprowadzenie
MSSF 8 Segmenty operacyjne, opublikowany w listopadzie 2006
r., zastąpi MSR 14 Sprawozdawczość dotycząca segmentów
działalności od dnia 1 stycznia 2009 r. MSSF 8 zmienia kryteria
określania i wyodrębniania segmentów, co może mieć wpływ na
sposób alokacji wartości firmy dla celów przeprowadzania testów
na utratę jej wartości dokonywanych zgodnie z MSR 36 Utrata
wartości aktywów.
W niniejszym artykule rozważamy, na czym taki wpływ może
polegać.
AUDYT
MSSF 8 wprowadza wymóg wyodrębniania „segmentów operacyjnych” na podstawie
wewnętrznych raportów, które podlegają regularnym przeglądom przez głównego decydenta
operacyjnego jednostki (GDO, ang.: chief operating decision maker) w celu pomiaru wyników
działalności poszczególnych segmentów oraz podejmowania decyzji o alokacji do nich
zasobów. Poprzedni standard natomiast zawierał szczegółowe wskazówki co do sposobu
identyfikacji segmentów branżowych i geograficznych.
Przed publikacją MSSF 8, MSR 36 stwierdzał, że wartość firmy należy przyporządkować do
ośrodka wypracowującego środki pieniężne (ang.: CGU – Cash Generating Unit) lub grupy
CGU, pod warunkiem że grupa CGU nie jest większa niż segment działalności zgodnie z
definicją segmentu geograficznego lub branżowego określonego na podstawie MSR 14 (par.
80(b)). W wyniku przyjęcia MSSF 8 zmiany wprowadzono również w MSR 36. W związku z
tymi zmianami, CGU lub grupa CGU, do których przyporządkowywana jest wartość firmy dla
celów przeprowadzania testów na utratę wartości, nie może być większa niż segment
operacyjny, określony zgodnie z MSSF 8.
Skoro odmienne zasady określania segmentów według MSSF 8 mogą prowadzić do
wyodrębnienia innych segmentów niż to miało miejsce zgodnie z MSR 14, mogą pojawić się
różnice pomiędzy ośrodkami wypracowującymi środki pieniężne składającymi się na segment
w rozumieniu MSSF 8 a ośrodkami, z których składał się segment według MSR 14. W
związku z tym CGU, do którego została przyporządkowana wartość firmy, może nie należeć
już do tego samego segmentu, jeżeli zostanie on określony zgodnie z MSSF 8 a nie, jak
dotychczas, zgodnie z MSR 14. Może to mieć miejsce np. w przypadkach, w których wartość
firmy przypisano do grup CGU na poziomie segmentu lub na poziomie bliskim poziomowi
segmentu. Stąd też koniecznym może się okazać ponowne przyporządkowanie wartości firmy
związanej z tymi CGU, na które wpływ miało przejście z MSR 14 na MSSF 8. Istnieje
możliwość, że takie przesunięcie wartości firmy może sprawić, że wartość bilansowa takich
CGU, obejmująca przyporządkowaną wartość firmy, przekroczy wartość odzyskiwalną,
prowadząc tym samym do powstania odpisu z tytułu utraty wartości.
Przykład
Jednostka posiada jeden segment ujmowany w sprawozdaniu według MSR 14, składający się z
CGU A i CGU B. Wartość firmy w kwocie 100 zostaje przyporządkowana na poziomie
segmentu. Po wprowadzeniu MSSF 8 jednostka stwierdza, że CGU A i CGU B są możliwymi
do rozdzielenia segmentami podlegającymi prezentacji w sprawozdaniu, oraz że kwota
wartości firmy w wysokości 30 przyporządkowana zostaje do CGU A, zaś 70 do CGU B.
Wprowadzenie MSSF 8 powoduje konieczność ujęcia odpisu z tytułu utraty wartości:
CGU A
CGU B
100
130
Jeden segment według MSR 14
Dwa segmenty według MSSF 8
Wartość bilansowa (obejmująca wartość
firmy
2
AUDYT
CGU A
CGU B
Wartość odzyskiwalna
80
200
Nadwyżka wartości odzyskiwalnej ponad
wartość bilansową CGU
-20
70
Odpis z tytułu utraty wartości wg MSR 14
Odpis z tytułu utraty wartości wg MSSF 8
0
-20
0
Arbitralna zasada przypisywania wartości firmy: poziom segmentu jako
poziom najwyższy
Testu na utratę wartości nie można przeprowadzić w odniesieniu do samej wartości firmy,
przyjmuje się bowiem, że wartość firmy nabyta w wyniku połączenia jednostek gospodarczych
odpowiada płatności dokonywanej przez nabywcę w związku z przewidywanymi przyszłymi
korzyściami ekonomicznymi wynikającymi z aktywów, których nie można indywidualnie
zidentyfikować lub też oddzielnie ująć. Wartość firmy nie może zatem samodzielnie
generować przepływów pieniężnych w sposób niezależny od innych składników aktywów.
MSR 36 wymaga zatem, aby wartość firmy nabytą w wyniku połączenia jednostek
gospodarczych przypisać do konkretnego CGU lub grup CGU, które zgodnie z oczekiwaniami
mają odnieść korzyści z synergii uzyskanej w wyniku tego połączenia. Każdy CGU lub grupa
CGU, do którego zostaje przyporządkowana wartość firmy, odpowiada najniższemu
poziomowi w jednostce, na jakim jest ona monitorowana na wewnętrzne potrzeby zarządcze.
Stosowanie powyższego wymogu sprowadza się do przeprowadzania testów na utratę wartości
wartości firmy na poziomie, który odzwierciedla sposób zarządzania działalnością jednostki,
oraz z którym w naturalny sposób kojarzy się wartość firmy. Stąd też nie ma potrzeby
tworzenia dodatkowych systemów sprawozdawczości, a ponowne rozważanie
przyporządkowania wartości firmy byłoby tylko stratą czasu.
RMSR zdecydowała jednak, że wartość firmy musi być przypisywana przynajmniej na
poziomie segmentu (arbitralna zasada), aby w ten sposób zapobiec zjawisku, że wartość firmy
nabyta w wyniku połączenia jednostek gospodarczych, testowana jest wyłącznie na poziomie
jednostki. Decyzja ta miała na celu zapewnienie, aby jednostki zarządzane macierzowo mogły
dokonywać testów na utratę wartości wartości firmy na takim poziomie wewnętrznej
sprawozdawczości, który odzwierciedlałby sposób zarządzania ich działalnością.
Segmenty operacyjne a segmenty geograficzne i branżowe: rewolucja czy
naturalny rozwój?
W odróżnieniu od MSR 14, informacje dotyczące segmentów, ujawniane zgodnie z MSSF 8
nie stanowią rozbicia przychodów, kosztów, aktywów i zobowiązań wykazywanych w
sprawozdaniu finansowym. Faktycznie też nie wymaga się, aby informacje o segmentach
ujawniane były zgodnie z zasadami rachunkowości, przyjętymi przez jednostkę przy
3
AUDYT
sporządzaniu sprawozdania finansowego. Zamiast tego ujawnia się je w taki sposób, w jaki
informacje te prezentowane są kluczowym decydentom jednostki.
Oba standardy stanowią, że podstawowym kryterium wyodrębniania segmentów jest struktura
organizacyjna i system sprawozdawczości zarządczej jednostki. MSR 14 wymaga jednakże
identyfikowania segmentów branżowych i geograficznych, które mogą, lecz nie muszą
odpowiadać systemom wewnętrznej sprawozdawczości zarządczej.
Podział na segmenty według MSR 14 opiera się na głównych źródłach ryzyk i zwrotów z
inwestycji, określanych na podstawie informacji, z jakich kluczowi członkowie kierownictwa
lub najwyższej rangi osoby decyzyjne w zakresie operacyjnym korzystają dokonując oceny
wyników działalności oraz podejmując decyzję o alokacji zasobów. Zgodnie jednak z ogólnym
wymogiem, aby informacje dotyczące segmentów przedstawiać jako uszczegółowienie
informacji zaprezentowanych w sprawozdaniu finansowym, MSR 14 określa, w jaki sposób
należy przetwarzać informacje przekazywane kluczowej kadrze kierowniczej i tam, gdzie jest
to konieczne, przekształcać ją dla celów sprawozdawczości zewnętrznej.
MSSF 8 definiuje segment operacyjny jako: „część składową jednostki (a), prowadzącą
działalność gospodarczą, z której uzyskuje ona przychody i w związku z którą ponosi ona
koszty (w tym przychody i koszty powstające w wyniku transakcji zawieranych z innymi
częściami składowymi tej samej jednostki), (b) której wyniki operacyjne podlegają
regularnemu przeglądowi przez GDO w celu podejmowania decyzji co do alokacji zasobów do
danego segmentu i oceny wyników jego działalności, oraz (c) co do której dostępne są odrębne
informacje finansowe”. Rozróżnienie pomiędzy segmentami branżowymi i geograficznymi w
MSR 14 oraz wymóg określenia, który z tych dwóch segmentów stanowi podstawowy wzór
sprawozdawczy, w MSSF 8 już się nie pojawia.
W związku z tym identyfikacja segmentów operacyjnych, dokonywana wyłącznie w oparciu o
systemy sprawozdawczości wewnętrznej, może faktycznie prowadzić do określenia zupełnie
nowych segmentów, np. wówczas, gdy działalnością operacyjną zarządza się na poziomie
niższym niż poziom segmentu wyodrębnionego zgodnie z MSR 14 lub, gdy działalność, która
jeszcze nie przyniosła żadnego dochodu jest identyfikowana jako segment operacyjny. MSSF 8
może nawet prowadzić do odmiennego określania segmentów przez jednostki działające w tej
samej branży.
Jedną z ważniejszych zmian w stosunku do MSR 14 jest sposób traktowania działalności
zintegrowanej pionowo. Według MSSF 8, różne poziomy działalności zintegrowanej pionowo
muszą być wyodrębnione jako odrębne segmenty, o ile spełniają one definicję segmentu
operacyjnego. MSR 14 tego nie wymaga, o ile działalność taka nie wypracowuje większości
swoich przychodów ze sprzedaży na rzecz podmiotów zewnętrznych. Jest to istotna różnica,
mogąca prowadzić do ujawniania dodatkowych segmentów.
Realokacja wartości firmy
W praktyce najniższy poziom, na jakim wartość firmy jest monitorowana na wewnętrzne
potrzeby nie może być większy niż segment operacyjny zdefiniowany w MSSF 8. Istnieje
jednak możliwość, że szczegółowe wymogi zawarte w MSSF 8 doprowadzą do zmiany
segmentów jednostki w taki sposób, że ośrodki wypracowujące środki pieniężne, do których
została przypisana wartość firmy, zostaną włączone do innego segmentu niż dotychczas. Co
więcej nie istnieją żadne przepisy przejściowe dla jednostki, która znajdzie się w takiej
4
AUDYT
sytuacji. W naszej ocenie taka jednostka powinna mieć możliwość ponownego
przyporządkowania wartości firmy dla celów przeprowadzania testów na utratę jej wartości. W
jaki jednak sposób jednostka ma dokonać zmiany przyporządkowania wartości firmy, gdy brak
jest szczegółowych wskazówek w tym zakresie?
W dwóch przypadkach – zbycia działalności w ramach CGU oraz zmiany składu CGU w
wyniku reorganizacji – MSR 36 wspomina o „podejściu opartym na względnej wartości” jako
przykładzie metodologii przypisywania wartości firmy. Podejście to wymaga, aby wartość
firmy „wyceniać na podstawie względnej wartości zbywanej działalności oraz zatrzymanej
części ośrodka wypracowującego środki pieniężne” lub też, w przypadku reorganizacji,
względnych wartości części składowych CGU, na które wpływ ma reorganizacja.
MSSF 36 mówi o względnych wartościach części składowych, nie określając sposobu ich
obliczania. Jednakże w zawartym w standardzie przykładzie ilustrującym dotyczącym zbycia
części CGU, wartość firmy związana ze zbywaną działalnością została wyceniona na
podstawie przychodów ze sprzedaży oraz odzyskiwalnej wartości zatrzymanej części ośrodka.
Realokacja wartości firmy zainicjowana przez wyodrębnienie nowych segmentów działalności,
w pewnej mierze podobna jest do reorganizacji struktury sprawozdawczości. Dodatkowe
trudności mogą wyniknąć stąd, że trudno jest zrekonstruować warunki, jakie istniały w
momencie wcześniejszego nabycia, w związku z czym może być niejasne, czego pierwotnie
dotyczyła nabyta wartość firmy. Ponowne przyporządkowanie wartości firmy do poziomu
segmentu operacyjnego będzie trudniejsze i mniej obiektywne w przypadku, gdy nabyte
przedsięwzięcie straciło swą odrębną tożsamość w wyniku integracji z wcześniej istniejącymi
częściami działalności i ich reorganizacji. Kiedy więc nie istnieją dostępne informacje
dotyczące przyporządkowania wartości firmy, wartość firmy musi być przypisana w oparciu o
obecną strukturę sprawozdawczości dotyczącej segmentów.
Wartości odzyskiwalne segmentów operacyjnych również oparte będą na zasadach
określonych przez MSR 36, który definiuje je jako wartość godziwą pomniejszoną o koszty
sprzedaży lub jako wartość użytkową, zależnie od tego, która z nich jest wyższa. Jednak w
przypadku reorganizacji struktury sprawozdawczości nietypowym byłoby, gdyby udało się
określić wartość godziwą segmentu pomniejszoną o koszt sprzedaży, gdyż nie nastąpi żadna
transakcja sprzedaży. Tym samym, w praktyce często koniecznym okaże się dokonanie
oszacowania wartości użytkowej wszystkich segmentów operacyjnych, do których ma zostać
przyporządkowana wartość firmy.
MSR 36 pozwala również na zastosowanie innego podejścia, niż to oparte na wartości
względnej, jeżeli to inne podejście lepiej odzwierciedla wartość firmy, która odnosi się do
zbytej lub poddanej reorganizacji działalności. Nie wskazuje jednak, jaka mogłaby to być
metoda. Niezależnie od tego, jaka metodologia przyporządkowania zostanie zastosowana,
wartość firmy może być przypisana wyłącznie do tych segmentów operacyjnych, które
odnoszą korzyści z synergii uzyskanej w wyniku połączenia jednostek gospodarczych.
5
AUDYT
Wnioski
Niektóre jednostki, w wyniku zastosowania MSSF 8, mogą być zmuszone do ponownego
przemyślenia i rozważenia sposobu przyporządkowania wartości firmy, gdyż podstawę
jej przyporządkowania stanowić będą nie segmenty branżowe lub geograficzne, lecz
segmenty operacyjne.
Skutki zmian mogą być różne dla różnych jednostek. Niektóre jednostki mogą uznać, że nie
występują różnice pomiędzy segmentami podlegającymi obowiązkowi sprawozdawczemu
według MSSF 8 i MSR 14, podczas gdy inne będą zmuszone do przeprowadzenia złożonego
procesu ponownej alokacji wartości firmy.
Ukazuje nam to również, jak ważne jest dla jednostek właściwe wyodrębnianie ośrodków
wypracowujących środki pieniężne oraz przyporządkowywanie wartości firmy w momencie
rozliczania połączeń jednostek gospodarczych. Dzięki temu uzyskują one dobrą podstawę do
dokonywania wszelkich koniecznych zmian przyporządkowania wartości firmy w następstwie
integracji, reorganizacji lub sprzedaży części działalności.
Niniejsza publikacja zawiera informacje w formie podsumowania i w związku z tym ma jedynie pełnić rolę
ogólnych zaleceń. Nie ma ona zastępować szczegółowych badań, ani profesjonalnej oceny. Ani EYGM Limited,
ani żaden inny członek globalnej organizacji Ernst & Young nie przyjmuje żadnej odpowiedzialności za straty
spowodowane faktem podjęcia lub niepodjęcia jakichkolwiek działań przez jakąkolwiek osobę w wyniku
zapoznania się z materiałem zawartym w niniejszej publikacji. Wszelkie zagadnienia powinny zostac szczegółowo
omówione z odpowiednim doradcą.
6
E R N S T & Y O UN G
www.ey.com/pl/mssf
© 2007 Ernst & Young
Wszelkie prawa zastrzeżone.
Ernst & Young jest zarejestrowanym
znakiem towarowym.
7