„Jako serce pośrodku ciała…”. Dzieje artystyczne kościoła

„Jako serce
pośrodku ciała…”
Dzieje artystyczne
kościoła Mariackiego
w Krakowie
Interdyscyplinarna konferencja naukowa
24-26 kwietnia 2016
Wielce Szanowni Państwo,
Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu
Jagiellońskiego i ks. archiprezbiter
dr Dariusz Raś, proboszcz parafii
Wniebowzięcia Najświętszej Marii Panny
w Krakowie, zamierzają zorganizować w
dniach 24–26 kwietnia 2016 r. interdyscyplinarną konferencję naukową pt.
„Jako serce pośrodku ciała…”. Dzieje
artystyczne kościoła Mariackiego w
Krakowie. Celem spotkania będzie
krytyczne podsumowanie aktualnego
stanu wiedzy oraz poszukiwanie nowych
sformułowań dla zagadnień historycznoartystycznych związanych z główną
parafią Krakowa od chwili jej powstania
do współczesności. Interesują nas zarówno fundacje w wymiarze materialnym,
jak i wszystkie czynniki sprawcze.
Trudno jest w lapidarnym tytule zawrzeć
wielość problemów jakie rodzą badania
nad najważniejszym z czterech kościołów
parafialnych dawnego Krakowa. W
sposób symboliczny oddaje to jednak
cytat ze Stołecznego Miasta Krakowa
Kościołów i Klejnotów Piotra Hiacynta
Pruszcza, który zdecydowaliśmy się
przyjąć za motto. Żadna ze świątyń
stołecznego miasta, z wyjątkiem katedry
na Wawelu, nie może równać się z farą
Mariacką pod względem bogactwa
wyposażenia i związanej z nią problematyki badawczej. Porównanie takie
wytrzymałoby zresztą niewiele kościołów
w Polsce. Wyrazem znaczenia kościoła
Mariackiego jest m.in. to, że od początku
BAZYLI KA
MARIA C KA
W KRAKOWIE
XV w. każdy jego proboszcz nosi tytuł
archiprezbitera połączony z przywilejem
używania pontyfikaliów. Ranga tej
świątyni znajdowała odbicie w uroczystych mszach i nabożeństwach, w których
błagano o pomyślność dla państwa i jego
stolicy, w radosnym Te Deum, które
śpiewano tu z okazji wyboru króla, albo
rady miejskiej, a także zwycięstw na
polach bitew. Tu również odprawiano
żałobną liturgię za dusze zmarłych
królów i królowych, w której uczestniczyli rajcy ubrani w żałobne szaty. Trzeba
też przypomnieć o uroczystościach wyjątkowych, manifestacjach politycznych
najwyższej rangi, takich jak wystawienie
w stallach w prezbiterium insygniów
Królestwa
Polskiego,
odzyskanych
z Węgier przez Władysława Jagiełłę w
roku 1412.
Mimo że badania historyczne nad
kościołem Mariackim są zaawansowane,
wciąż można dostrzec wiele poważnych
luk. Dotkliwy jest brak monografii
szeregu wybitnych dzieł sztuki, a największe i najwspanialsze z nich – ołtarz
Mariacki Wita Stwosza, wciąż nie ma
nowoczesnej monografii książkowej. Brak
studiów syntetycznych na temat długofalowych procesów i zjawisk artystycznych, takich jak rola kościoła jako
nekropolii miejskiej, funkcjonowanie
znajdujących się przy nim kaplic, albo
wyposażenie skarbca. Pilnym postulatem
badawczym jest też połączenie wysiłków
przedstawicieli
różnych
dyscyplin
humanistycznych w celu lepszego roz-
poznania zagadnień mecenatu zbiorowego na rzecz fary Mariackiej, oraz roli
fundacji artystycznych w reprezentacji
godności archiprezbiterów, albo pozycji
społecznej patrycjuszy. Z pewnością
twórcze może być badanie jej dziejów z
perspektywy
„religijności
miejskiej”
(niem. städtische Religiosität, fr. religion
civique).
Aby ułatwić podjęcie decyzji i zachęcić
Państwa do udziału, poniżej prezentujemy listę zagadnień, wokół których –
naszym zdaniem – mogłyby grupować
się referaty na konferencji.
Wszystkich zainteresowanych udziałem
w konferencji prosimy o nadsyłanie
zgłoszeń wraz z krótkimi konspektami
wystąpień (maks. 1800 znaków) do dnia
30 listopada 2015 r. Długość referatów
nie może przekroczyć 20 minut (ok. 18
tys. znaków ze spacjami), a organizatorzy
zastrzegają sobie prawo ich wyboru.
Wszystkim uczestnikom spoza Krakowa
zostaną zapewnione noclegi i wyżywienie.
Za
wszystkie
kwestie
organizacyjne odpowiedzialna jest pani
mgr Masza Sitek, na której adres
([email protected]) prosimy
kierować korespondencję.
Ks. infułat dr Dariusz Raś
Dr hab. Marek Walczak
Archiprezbiter Bazyliki Mariackiej
Kierownik Zakładu Historii Sztuki Średniowiecznej
Instytut Historii Sztuki
Uniwersytetu Jagiellońskiego
Email: [email protected]
BAZYLI KA
MARIA C KA
W KRAKOWIE
PROPONOWANE ZAGADNIENIA














przemiany architektury
i wyposażenia kościoła Mariackiego
translokacje dzieł sztuki „do” i „z”
kościoła Mariackiego
artyści w kręgu kościoła Mariackiego
ołtarz Mariacki i inne prace Wita
Stwosza dla kościoła
wielka restauracja kościoła
Mariackiego w XIX/XX w.
konserwacje i restauracje dzieł sztuki
z kościoła Mariackiego
kościół Mariacki jako temat i źródło
inspiracji dla artystów
dawne widoki kościoła jako
przedmiot badań
parafia mariacka; architektura
i wyposażenie tzw. Prałatówki,
Wikarówki, Domu Mansjonarzy
sztuka w dobrach parafii i
archiprezbiterów Mariackich

związek architektury i wyposażenia
artystycznego z funkcjami kościoła
kolegia kapłańskie i ich fundacje
oprawa artystyczna liturgii oraz
świąt i uroczystości kościelnych
oprawa artystyczna świąt
i uroczystości o charakterze
państwowym i miejskim

BAZYLI KA
MARIA C KA
W KRAKOWIE












rola odpustów w przekształceniach
kościoła
kult świętych i ich relikwii
zapisy testamentowe na rzecz
kościoła
działalność fundacyjna
przedstawicieli różnych warstw
i grup społecznych
kościół Mariacki jako fara miejska
identyfikacyjna rola fary w życiu
i działalności przedstawicieli
mieszczaństwa krakowskiego
kaplice rodzinne, brackie i cechowe
strategie tzw. religijności miejskiej
w ramach kościoła
kaplica Ogrójca i cmentarz parafialny
kościół Mariacki jako nekropolia
kościół Mariacki jako świątynia
„narodowa”
odbiór społeczny kościoła
Mariackiego i znajdujących się w nim
dzieł sztuki
rola kościoła Mariackiego w sztuce
Polski i Krakowa (ujęcie
porównawcze)
oprawa muzyczna liturgii
i uroczystości