Katedra Dietetyki Zakład Żywienia Człowieka

Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach
Wydział Zdrowia Publicznego w Bytomiu
Katedra Dietetyki
Zakład Żywienia Człowieka
41-808 Zabrze, ul.: Jordana 19, tel./fax: 32 275 51 95
e-mail: [email protected]
Zabrze, 07.04.2016
Ocena rozprawy doktorskiej lek. med. Jakuba Bukowczana pt.:
„Ochronne i lecznicze działanie obestatyny w eksperymentalnych modelach
ostrego zapalenia trzustki”
Obestatyna jest peptydem obecnym w surowicy krwi i w organizmie, głównie
produkowanym w błonie śluzowej żołądka. Powstaje, podobnie jak grelina, (ang.
Ghrelin – GHRL), w ramach wewnątrzkomórkowych przemian potranslacyjnych
z preprogreliny. Uważa się, że obestatyna wpływa między innymi na hamowanie
pragnienia, hamowanie uwalniania wazopresyny, zmniejszanie lęku i poprawę pamięci
oraz pogłębienie snu. W obrębie przewodu pokarmowego wykazano pobudzający
wpływ obestatyny na czynność zewnątrzwydzielniczą trzustki. Ponadto wpływa na
opróżnianie żołądkowe i motorykę jelit, a także czynność parakrynną i endokrynną
trzustki.
Prowadzone w ostatnim okresie badania sugerują, że obestatyna wykazuje
działanie ochronne i lecznicze w uszkodzeniach przewodu pokarmowego. Wykazano,
że wcześniejsze podawanie obestatyny hamuje rozwój ostrego obrzękowego zapalenia
trzustki wywołanego ceruleiną, zwiększa przeżywalność komórek beta trzustki oraz
wysp trzustkowych. Dotychczas nie badano wpływu podawania obestatyny na rozwój
i przebieg martwiczo-krwotocznego ostrego zapalenia trzustki (OZT) w modelach
eksperymentalnych. Udowodniono także ochronny wpływ obestatyny podawanej przed
1
rozwojem ostrego ceruleinowego zapalenia trzustki (CZT), jednak dotychczas nie
przeprowadzono badań nad wpływem podawania tego peptydu w przebiegu CZT.
Powyższe obserwacje sugerują, że obestatyna może być skuteczna w terapii
ostrego zapalenia trzustki (OZT).
W tym świetle temat podjęty przez Doktoranta, którego celem była ocena wpływu
podawania obestatyny na powstawanie ostrego zapalenia trzustki w modelu
niedokrwienno-reperfuzyjnym (ang. Ischemia-Reperfusion – I/R) oraz jego przebieg
(gojenie) w dwóch modelach eksperymentalnych, jest bardzo interesujący i aktualny.
Badania zostały przeprowadzone w trzech etapach. Celem pierwszego etapu
badań było sprawdzenie, czy ochronne działanie obestatyny na trzustkę ma charakter
uniwersalny i czy występuje w modelu I/R OZT. Drugim etapem badań było ustalenie,
czy podawanie obestatyny po wywołaniu OZT wpływa na jego przebieg. Natomiast
celem ostatniego etapu, było sprawdzenie wpływu podawania obestatyny na zdolności
regeneracyjne komórek trzustki i rozwój lokalnego oraz ogólnego procesu zapalnego.
Przedłożona mi do oceny praca liczy 40 stron i posiada typowy dla tego typu rozpraw
układ. Składa się ze spisu treści, wykazu skrótów, streszczenia w języku polskim
i angielskim oraz rozdziałów: Wstęp i teoretyczne podstawy pracy, Spis publikacji
wchodzących w skład pracy doktorskiej, Cel pracy, Metody i organizacja badań,
Wyniki badań, Podsumowanie i wnioski.
W dalszej kolejności znajdują się spisy: piśmiennictwa, tabel i rycin oraz publikacje
składające się na rozprawę doktorską. Zamieszczony na początku wykaz stosowanych
skrótów oraz wykazy tabel i rycin umieszczonych w pracy, czynią rozprawę dostępną i
ułatwiają jej zgłębienie, nawet przez osoby nie zajmujące się poruszanym tematem.
We Wstępie i teoretycznych podstawach pracy, Doktorant w sposób zwięzły i
treściwy przedstawił zagadnienia dotyczące ochronnego i leczniczego działania
obestatyny w eksperymentalnych modelach ostrego zapalenia trzustki oraz omówił
proces ostrego zapalenia trzustki (OZT) w świetle mechanizmów regulacyjnych
uczestniczących w patogenezie tego schorzenia. Rozdział II-gi obejmuje spis publikacji
o wysokiej punktacji Impact Factor, wchodzących w skład pracy doktorskiej.
W części Cele pracy, cele zostały jasno sformułowane, a metody wybrane dla
ich sprawdzenia są dobrze dobrane i właściwie opisane.
W rozdziale Metody i organizacja badań znajdują się jasno przedstawione
i umożliwiające odtworzenie badań dane. Zostały one przeprowadzone na szczurach
rasy Wistar, płci męskiej, karmionych standardowym granulatem z zachowaniem
2
swobodnego dostępu do wody i utrzymaniem cyklu dobowego. Na 24 godziny przed
eksperymentem zwierzęta pozbawiano pokarmu, zachowując nieograniczony dostęp do
wody. Badania wykonywano o jednakowej porze. Liczebność grup doświadczalnych
była
różna,
zależna
od
rodzaju
przeprowadzanego
eksperymentu.
Badania
przeprowadzono zgodnie z protokołami zatwierdzonymi przez I Lokalną Komisję
Etyczną do Spraw Doświadczeń na Zwierzętach w Krakowie. Eksperymenty zostały
przeprowadzone w trzech etapach. Pierwszy etap dotyczył wpływu wcześniejszego
podawania obestatyny na rozwój martwiczo-krwotocznego OZT. Drugi, dotyczył
leczniczego wpływu obestatyny na przebieg martwiczo-krwotocznego OZT. Etap trzeci
dotyczył wpływu podawania obestatyny na leczenie obrzękowego OZT o łagodnym
przebiegu. W tej części pracy Doktorant opisuje szczegółowo stosowane procedury i
metody badawcze. Zarówno materiał, jak i zastosowane metody badawcze, opisane w
pracy przez Doktoranta, zostały dobrane adekwatnie do postawionych sobie celów
badań.
W części Wyniki badań, Doktorant zamieścił wykresy i tabele jako
dokumentację wykonanych prac oraz ich omówienie. Autor przedstawił w sposób
wyczerpujący ocenę wpływu wcześniejszego podawania obestatyny na rozwój
martwiczo-krwotocznego ostrego zapalenia trzustki. Zwracając uwagę na trzustkową
syntezę kwasu deoksyrybonukleinowego, poziom aktywności enzymatycznej, stężenia
prozapalnej interleukiny-1β w surowicy krwi oraz intensywność stresu oksydacyjnego
w trzustce, wyrażonego stężeniem dialdehydu malonowego, jako markera peroksydacji
lipidów, aktywnością dysmutazy ponadtlenkowej i mieloperoksydazy w trzustce.
W wynikach Autor uwzględnił leczniczy wpływ obestatyny na przebieg martwiczokrwotocznego ostrego zapalenia trzustki oraz
wpływ podawania obestatyny na
leczenie obrzękowego ostrego zapalenia trzustki o łagodnym przebiegu
Czytelnik nie ma wątpliwości jaki był zakres badań i zastosowane przez
Doktoranta metody analizy statystycznej.
Podsumowanie i wnioski stanowią omówienie uzyskanych wyników
w aspekcie opublikowanych już badań. Treść przedstawionego rozdziału potwierdza
bardzo dobre i dokładne przygotowanie Doktoranta do podjęcia pracy naukowej. Jest
odpowiedzialny i świadom wartości swojej pracy.
Na podstawie uzyskanych wyników swoich badań Doktorant sformułował 3
wnioski końcowe odnoszące się do założeń i rezultatów przeprowadzonych badań.
Wnioski są jasno i czytelnie sformułowane.
3
Cytowane piśmiennictwo jest starannie dobrane i pochodzi głównie z ostatnich
lat. Rozprawę zamykają spis tabel i rycin oraz publikacje składające się na pracę
doktorską.
Praca jest napisana przejrzyście, a samo opracowanie wykonane bardzo
estetycznie. Dobrze oceniam zarówno koncepcję badań, ich wykonanie, jak
i interpretację uzyskanych wyników.
Podsumowując stwierdzam, że przedłożona mi do oceny rozprawa
doktorska lek. med. Jakuba Bukowczana pt.: „Ochronne i lecznicze działanie
obestatyny w eksperymentalnych modelach ostrego zapalenia trzustki” spełnia
wszystkie wymogi określone w art. 13 ust.1 z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach
naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki
(Dz.U.Nr 65, poz. 595, z późniejszymi zmianami) stawiane rozprawom
doktorskim. Mam przyjemność wnioskować do Wysokiej Rady Wydziału Nauk
o Zdrowiu Collegium Medicum Uniwersytetu Jagiellońskiego, o dopuszczenie lek.
med. Jakuba Bukowczana do dalszych etapów przewodu doktorskiego. Ponadto
uważam, że przedstawiona mi do oceny dysertacja doktorska stanowi wkład
Doktoranta w zagadnienia związane z poszukiwaniem rozwiązań dotyczących
ochronnego i leczniczego działania obestatyny w eksperymentalnych modelach
ostrego zapalenia trzustki, co zostało docenione w pracach opublikowanych
w czasopismach o wysokim IF. Dlatego wnoszę o wyróżnienie pracy.
Dr hab. n. med. Renata Polaniak
4