harcerskie ratownictwo - CZUWAJ

TEMAT NUMERU
HARCERSKIE RATOWNICTWO
Niespe³na cztery lata temu
tematem z ok³adki w „Czuwaj”
(numer 9/2008) by³a harcerska
specjalnoϾ ratownicza. Autorzy
zebranych wówczas artyku³ów
szeroko opisywali specyfikê
dzia³alnoœci harcerskich
ratowników w naszym
stowarzyszeniu. Spisanym s³owom
towarzyszy³a równie¿ zachêta dla
instruktorów ZHP, w szczególnoœci
zaœ dla dru¿ynowych, by wdra¿aæ
elementy pracy specjalnoœciowej
w dzia³ania œrodowisk oraz
interesowaæ siê ofertami
programowymi proponowanymi
przez jednostkê odpowiedzialn¹ za
ratownictwo w Wydziale
Specjalnoœci G³ównej Kwatery –
czyli Harcersk¹ Szko³ê
Ratownictwa (HSR). Ile zmieni³o
siê od tamtego czasu?
8
CZUWAJ 4/2012
Najwiêksz¹ zmian¹ by³a z pewnoœci¹ zasadnicza reforma systemu szkoleñ oferowanych
przez Harcersk¹ Szko³ê Ratownictwa, w tym
jednego z najbardziej popularnych w ZHP
szkoleñ specjalnoœciowych – kursu na tzw.
Br¹zow¹ Odznakê „Ratownik ZHP”. Ale zacznijmy od pocz¹tku...
Mamy rok 2012. Od ponad stu lat na ziemiach polskich dzia³a ruch harcerski, a od
osiemnastu w ZHP dzia³a Harcerska Szko³a
Ratownictwa. Odpowiada ona za specjalnoϾ
ratownicz¹, czyli wszystko to, co dotyczy
promocji zdrowego trybu ¿ycia oraz nauczania i udzielania pierwszej pomocy. Misj¹
ZHP jest wychowanie m³odego cz³owieka
i wspieranie go we wszechstronnym rozwoju, a HSR realizuje tê misjê, prowadz¹c
swoj¹ dzia³alnoœæ. Odbywa siê to jednak nieco inaczej ni¿ w przypadku innych specjalnoœci. HSR z nazwy jest szko³¹, ma wiêc
swoich wyk³adowców. Dziœ 157 instruktorów w ca³ym kraju. Ich podstawowym zadaniem jest nauczanie pierwszej pomocy podczas kursów z oferty szko³y. By zostaæ takim
wyk³adowc¹, nale¿y wzi¹æ udzia³ w dwutygodniowym kursie instruktorskim. Kurs ten
jest tematem innego artyku³u w tym nume-
TEMAT NUMERU
¿ynowy czy instruktor, który chcia³by zacz¹æ przygodê z ratownictwem, mo¿e zwróciæ siê o pomoc do instruktorów z inspektoratu.
Najlepiej niech najpierw weŸmie udzia³ w Wêdrowniczym Kursie
Pierwszej Pomocy HSR (który koñczy siê przyznaniem odznaki „Ratownik ZHP”). Po jego ukoñczeniu otworzy siê dla takiej osoby wiele
mo¿liwoœci dalszego dzia³ania. Ale o tym tak¿e w innym tekœcie
w tym numerze.
DZISIAJ
ZDJÊCIA NA STRONACH 8-15 I NA OK£ADCE:WOJCIECH URBAŒ
Jak wygl¹daj¹ dziœ kursy HSR?
rze. Doœwiadczona w kszta³ceniu uczestniczka ostatniego z instruktorskich szkoleñ postanowi³a wzi¹æ kurs pod lupê i tym sposobem powsta³a wyczerpuj¹ca analiza, do
lektury której zachêcam. Dodatkowo du¿a
liczba instruktorów HSR pracuje jako szefowie b¹dŸ opiekunowie popularnych jednostek specjalnoœciowych – harcerskich klubów ratowniczych oraz harcerskich grup
ratowniczych. By organizowaæ pracê takiej
jednostki, nie trzeba byæ instruktorem szko³y. Nad prac¹ HKR-ów i HGR-ów czuwaj¹
jednak chor¹gwiane inspektoraty ratownicze,
z³o¿one najczêœciej w³aœnie z instruktorów
HSR. I oto kolejny temat.
Inspektoraty ratownicze w chor¹gwiach to
rodzaj HSR-owych zastêpów w terenie.
Wyk³adowcy z danej chor¹gwi dbaj¹ o to,
by w hufcu, który tego potrzebuje, poprowadzony zosta³ kurs pierwszej pomocy. Dodatkowo organizuj¹ wszelkiego rodzaju imprezy wzbogacaj¹ce wiedzê i umiejêtnoœci
– warsztaty, spotkania szkoleniowe, manewry, zawody. Przede wszystkim s³u¿¹ jednak
rad¹ ka¿demu, kto chcia³by dowiedzieæ siê,
jak pracowaæ ze specjalnoœci¹ ratownicz¹
u siebie w dru¿ynie. Ka¿dy wêdrownik, dru-
Od stycznia 2011 r. w ofercie HSR s¹ cztery szkolenia, ka¿de z nich
wygl¹da inaczej i jest skierowane do innej grupy odbiorców. Starszoharcerski Kurs Pierwszej Pomocy trwa prawie dziewiêæ godzin,
zawiera podstawow¹ wiedzê i du¿o æwiczeñ. Skierowany jest do
osób, które ukoñczy³y 13 rok ¿ycia. Wêdrowniczy Kurs Pierwszej
Pomocy to szkolenie trwaj¹ce dwa weekendy. Zawiera kilkadziesi¹t
godzin æwiczeñ podczas symulowanych wypadków, a tak¿e æwiczenia resuscytacji z wykorzystaniem automatycznych defibrylatorów zewnêtrznych (AED) – urz¹dzeñ, które w dzisiejszych czasach
spotkaæ mo¿emy w coraz wiêkszej liczbie miejsc publicznych, zarówno w du¿ych, jak i ma³ych miejscowoœciach. Szkolenie dla wêdrowników, dawniej nazywane od skróconej nazwy odznaki „kursem na BORM (lub BOR)”, nadal pozostaje najbardziej popularnym
szkoleniem HSR. Dalej w ofercie znajduje siê tak¿e wspomniany
wczeœniej kurs instruktorski, jak równie¿ kurs podstawowy – skierowany do osób doros³ych. Jest to kilkugodzinne szkolenie, które
instruktorzy prowadz¹ tak¿e dla osób i instytucji niezwi¹zanych
z ZHP.
Nad wartoœci¹ merytoryczn¹ szkoleñ HSR czuwaj¹ specjaliœci, lekarze, dydaktycy skupieni w specjalnie powo³anej Radzie Programowej. Sta³ymi partnerami Szko³y s¹ Pañstwowa Stra¿ Po¿arna oraz
Polska Rada Resuscytacji.
Co poza tym? Jest bardzo du¿o przedsiêwziêæ, które organizuje co
roku Harcerska Szko³a Ratownictwa. Jednak najwa¿niejsz¹ imprez¹
pozostaj¹ od lat Ogólnopolskie Zawody ZHP w Ratownictwie. Informacje o tegorocznej edycji zawodów stanowi¹ treœæ kolejnego
z zaproponowanych dalej artyku³ów. Jedno jest pewne – po prawie
dwóch dekadach dzia³ania HSR harcerskie ratownictwo nadal ma
siê dobrze i du¿o siê w nim dzieje.
Gdzie szukaæ informacji o HSR?
Wystarczy zajrzeæ na stronê www.hsr.zhp.pl lub wyszukaæ Harcersk¹
Szko³ê Ratownictwa na portalu Facebook. Gor¹co zachêcam tak¿e
do lektury zapowiedzianych tekstów.
PHM. PIOTR
··
SKOWROÑSKI
INSTRUKTOR HSR
ZASTÊPCA SZEFA HSR
CZUWAJ 4/2012
9
TEMAT NUMERU
I
CO
DALEJ
PO
KURSIE?
Do typowego hufca
w typowej
miejscowoœci
przyje¿d¿a grupa
instruktorów HSR.
Maj¹ nauczyæ
harcerzy udzielania
pierwszej pomocy.
Wszystko odbywa
siê w mi³ej,
harcerskiej
atmosferze. Razem
z kursantami
spêdzaj¹ dwa
bardzo aktywne
weekendy. Te
nieca³e szeœæ dni to
wystarczaj¹co
du¿o, aby rozbudziæ
w kimœ pasjê, ale
co potem?
10
CZUWAJ 4/2012
Jako instruktor HSR mam ³atwiej – wracam do swoich studiów, pracy
i mi³o wspominam czas spêdzony na wyjeŸdzie. Za dwa tygodnie
dostanê kolejnego maila z proœb¹ o przeprowadzenie podobnego
kursu gdzieœ w Polsce. Mam wra¿enie, ¿e zakoñczenie kursu trochê
gorzej znosz¹ uczestnicy szkolenia. Prawie zawsze, do tygodnia od
zakoñczenia kursu, odbieram telefon i s³yszê:
Krzysiu! Powiedz mi, jak mam ¿yæ?
No mo¿e nie tak dok³adnie brzmi to pytanie, ale jest dosyæ zbli¿one… Kursanci zadaj¹ pytania o mo¿liwoœci dalszej pracy ze specjalnoœci¹ ratownicz¹. A tych jest bardzo du¿o, zale¿nie od tego,
czy mamy do czynienia ze zmotywowan¹ grup¹ ludzi, która ukoñczy³a z nami kurs, czy te¿ chcemy postawiæ na ich w³asny rozwój.
Czêsto pytania stawiane przez moich rozmówców nie kr¹¿¹ wokó³
tego, co mo¿na zrobiæ, bo o tym staramy siê mówiæ na ka¿dym szkoleniu. Wa¿niejsze wydaje siê byæ pytanie…
Jak to zrobiæ?
Jeœli po kursie wiêcej osób pragnie rozwijaæ siê w kierunku ratowniczym, dobrym rozwi¹zaniem wydaje siê byæ za³o¿enie jednostki
o specjalnoœci ratowniczej. Formê takiej dzia³alnoœci mo¿na wybraæ
w zale¿noœci od sytuacji, np. czy osoby te dzia³aj¹ w dru¿ynach i maj¹
przydzia³ s³u¿bowy. Do wyboru mamy za³o¿enie Harcerskiego Klubu Ratowniczego lub dru¿yny harcerskiej o specjalnoœci ratowniczej. Wiele informacji na ten temat mo¿na znaleŸæ w Uchwale G³ównej Kwatery nr 57/2011 zatwierdzaj¹cej „Zasady pracy specjalnoœci
TEMAT NUMERU
w jednostkach harcerskich” (dokument dostêpny: http://specjalnosci.zhp.pl).
Spotykaj¹c siê co jakiœ czas i æwicz¹c, mamy pewnoœæ, ¿e nabyte
umiejêtnoœci nie zanikn¹ w najbardziej potrzebnym momencie. Do
tego mamy mo¿liwoœæ pokazania siê podczas lokalnych festiwali,
festynów, organizuj¹c punkt pierwszej pomocy (i sprawdziæ swoje
umiejêtnoœci w rzeczywistych sytuacjach!), a dziêki temu pozyskiwaæ sprzêt i œrodki, aby rozwijaæ swój klub lub dru¿ynê.
Harcerstwo zawsze odpowiada na potrzeby œrodowiska lokalnego.
Jeœli widoczne jest zapotrzebowanie na jednostki, które bêd¹ wspieraæ dzia³ania Stra¿y Po¿arnej w zakresie ratownictwa i pierwszej
pomocy, warto rozwa¿yæ za³o¿enie Harcerskiej Grupy Ratowniczej.
Jest to jednostka, któr¹ powo³uje siê w celu wspó³pracy z OSP, PSP
oraz systemem Pañstwowe Ratownictwo Medyczne. HGR-y musz¹
te¿ posiadaæ odpowiednie zaplecze sprzêtowe oraz ludzkie – cz³onkowie tych grup musz¹ byæ pe³noletni i ukoñczyæ kurs w zakresie
kwalifikowanej pierwszej pomocy (daj¹cy uprawnienia ustawowe).
Wiêcej mo¿ecie siê o nich dowiedzieæ czytaj¹c „Kryteria dzia³ania
Harcerskiej Grupy Ratowniczej”.
Nie mam na to czasu…
Ale co mam ze sob¹ pocz¹æ, jeœli tylko ja czujê siê zmotywowany?
Harcerska Szko³a Ratownictwa ma tu równie¿ receptê. Specjalnoœæ
ratownicza rozwija siê w bardzo szybkim tempie – ¿eby sprawnie
zarz¹dzaæ szkoleniami, instruktorami i ratownikami, w wiêkszoœci
województw powsta³y chor¹gwiane inspektoraty ratownicze. Wiele
z nich organizuje raz w roku weekendowe
warsztaty dla ratowników ZHP, na których
mo¿na odœwie¿yæ swoj¹ wiedzê, poæwiczyæ,
dowiedzieæ siê czegoœ nowego. Program takich warsztatów zazwyczaj ustalany jest zgodnie z sugestiami i propozycjami uczestników.
Wielu harcerskich ratowników jeŸdzi nawet
na drugi koniec Polski, aby uczestniczyæ w takich formach, poznaæ nowych ludzi i w ciekawy sposób spêdziæ czas. Inspektoraty czêsto proponuj¹ te¿ dodatkowe formy szkolenia
– jak ratownictwo lodowcowe czy kurs kwalifikowanej pierwszej pomocy.
Ale ja chcê uczyæ, jak ratowaæ!
Jeœli tak, to droga jest otwarta. Harcerska
Szko³a Ratownictwa dwa razy w roku organizuje dwutygodniowe kursy instruktorskie,
które umo¿liwiaj¹ zostanie instruktorem HSR
i prowadzenie szkoleñ z pierwszej pomocy
w ZHP. Jest to jedyne w swoim rodzaju szkolenie trenerskie – motywuj¹ce, rozwijaj¹ce,
harcerskie, ucz¹ce umiejêtnoœci przydatnych
nie tylko w ZHP. Podczas jego trwania prowadzony jest równie¿ kurs podstawowy oraz
kurs instruktorski Europejskiej Rady Resuscytacji, którego ukoñczenie umo¿liwia prowadzenie szkoleñ komercyjnych.
Jednak przed zg³oszeniem siê na kurs trzeba
zdobyæ status IP (Instruktora Potencjalnego).
To coœ na kszta³t harcerskiej próby realizowanej na sprawnoœæ. Tyle ¿e tutaj nie trzeba wymyœlaæ zadañ i zbieraæ podpisów – wszystkie
wymagania s¹ jasno okreœlone w uchwale szefostwa HSR nr 2/2008 (mo¿na j¹ znaleŸæ na
http://hsr.zhp.pl). Najwa¿niejszym wymaganiem jest to, co robi ka¿dy ratownik ZHP –
pasjonat, czyli je¿d¿enie na kolejne kursy
pierwszej pomocy jako kadra pomocnicza.
Dziêki temu mo¿na na bie¿¹co aktualizowaæ
posiadan¹ wiedzê i przyczyniæ siê do nauczenia kolejnych osób tego, jak skutecznie tamowaæ krwotok, opatrzyæ oparzenie czy zabezpieczyæ miejsce wypadku. Potem pozostaje ju¿
tylko zg³oszenie i wyjazd na kurs instruktorski
Harcerskiej Szko³y Ratownictwa!
PHM. KRZYSZTOF
··
COGIEL
INSTRUKTOR HSR
CZ£ONEK SZEFOSTWA HSR DS. WIZERUNKU
CZUWAJ 4/2012
11
TEMAT NUMERU
Jeœli myœlisz rok naprzód – sadŸ ry¿. Jeœli myœlisz 10 lat naprzód – sadŸ drzewo.
Jeœli myœlisz 100 lat naprzód – ucz ludzi.
OKIEM KSZTA£CENIOWCA:
KURS INSTRUKTORSKI HSR POD LUP¥…
Harcerska Szko³a Ratownictwa dwa razy
w roku organizuje kurs instruktorski w celu
pozyskania nowych wyk³adowców. Jak wygl¹da takie szkolenie? Jak prezentuje siê na
tle harcerskich praktyk kszta³ceniowych?
Czemu od lat jest bardzo popularne? Co trzeba zrobiæ, by zostaæ jego uczestnikiem?
UWAGA! ORGANIZACJA (PROCES KSZTA£CENIA)
Dla mnie jako kszta³ceniowca niezwykle
wa¿ne s¹ jasno i precyzyjnie okreœlone warunki przyjêcia na kurs, jego ukoñczenia oraz
uprawnienia, jakimi absolwent bêdzie dysponowa³. Wymagania dotycz¹ce przyjêcia na
kurs instruktorski HSR s¹ sta³e, dostêpne na
stronie internetowej i og³oszone w formie
uchwa³y szefostwa szko³y. Sprawia to, ¿e
uczestnicy szkolenia przygotowuj¹ siê do
niego z dosyæ du¿ym wyprzedzeniem. Pozwala na to system IP (Instruktor Potencjalny), dziêki któremu spoœród kadry pomocniczej mo¿na wytypowaæ osobê spe³niaj¹c¹
okreœlone kryteria i z t¹ osob¹ pracowaæ podczas kursów pierwszej pomocy. Równie¿
dok³adne informacje dotycz¹ce warunków
ukoñczenia kursu uczestnicy otrzymuj¹ z du¿ym wyprzedzeniem. Absolwent otrzymuje
klasê instruktorsk¹ C, a wszystkie jego
uprawnienia oraz œcie¿ka rozwoju instruktorskiego s¹ opisane i og³oszone w innych
uchwa³ach szefostwa.
GRUPA KURSOWA
Liczba uczestników dopuszczonych do
udzia³u w szkoleniu to maksymalnie 24 osoby. Grupa, w której dobrze prowadzi siê za-
12
CZUWAJ 4/2012
jêcia i mo¿na wykorzystaæ wiele form. Grupa, która nie jest ani zbyt
liczna, ani zbyt ma³a. Grupa, któr¹ mo¿emy dowolnie dzieliæ na
mniejsze zespo³y. Grupa, w której ka¿dy ma szansê zaistnieæ. Grupa, której cz³onkowie stanowi¹ zgrany zespó³ i dziel¹ siê obowi¹zkami. Indywidualne podejœcie. Poznanie ka¿dego uczestnika kursu.
Czas na udzielanie wskazówek i wsparcia. Prawid³owy podzia³ zadañ. Z kolei jeden instruktor kadry sta³ej kursu przypadaj¹cy na czterech kursantów oznacza indywidualne podejœcie, czas na poznanie
ka¿dego uczestnika, udzielanie wskazówek i wsparcia.
D£UGIE DWA TYGODNIE
Wa¿nym elementem jest takie zaplanowanie kursu, aby uczestnicy
mieli szansê zregenerowaæ si³y i odprê¿yæ siê po wyczerpuj¹cych zajêciach. Wa¿ne, by proces kszta³cenia stanowi³ spójn¹ ca³oœæ. W³aœnie dlatego kurs instruktorski trwa minimum dwa tygodnie. Bez przerwy. To d³ugo, jednak ogrom materia³u sprawia, ¿e mimo tak d³ugiego
czasu plan kursu jest napiêty. Jednym z za³o¿eñ kursu jest dobre poznanie uczestników i stworzenie niepowtarzalnej atmosfery. Mam
w pamiêci artyku³ z „Czuwaj” z 2005 r., dotycz¹cy ewolucji grup kursowych. Druhna Victoria Kamasa pisa³a wtedy, ¿e warto pracowaæ
nad dobrym kursem, który nie tylko siê odbêdzie, ale który wszyscy
zapamiêtaj¹ i prze¿yj¹ w wyj¹tkowy sposób. Nale¿y wykorzystywaæ
naturalne procesy grupowe do podniesienia jakoœci kszta³cenia.
DOBRE PRAKTYKI
Niezwykle profesjonaln¹ praktyk¹ jest zadbanie o obecnoœæ drugiego instruktora na ka¿dych zajêciach. Nie powinno to mieæ zwi¹zku
ze sta¿em i doœwiadczeniem osoby prowadz¹cej wyk³ad lub æwiczenia. „Drugi mózg” nie tylko czuwa nad poprawnoœci¹ merytoryczn¹ treœci przekazywanych przez prowadz¹cego zajêcia, ale te¿
skupia siê na jego umiejêtnoœciach trenerskich. Po zajêciach instruktor prowadz¹cy otrzymuje feedback. Korzyœci z niego s¹ wielorakie. Udzielany na bie¿¹co umo¿liwia wzrost motywacji prowadz¹cego, podnosi efektywnoœæ kursów, pozwala na udzielenie niezwykle
precyzyjnej informacji zwrotnej i nic nie kosztuje. W efekcie mamy
szansê na sta³y i konsekwentny rozwój umiejêtnoœci.
TEMAT NUMERU
Z kszta³ceniowego punktu widzenia bardzo wartoœciowym rozwi¹zaniem jest rozdzielenie funkcji szefa szkolenia od funkcji komendanta, jak to ma miejsce nie tylko na kursie instruktorskim, ale te¿
na kursach prowadzonych przez HSR dla harcerzy i wêdrowników. Myœlê, ¿e w wielu œrodowiskach funkcja komendanta kursu
poza obowi¹zkami zwi¹zanymi z organizacj¹ procesu kszta³cenia,
np.: pisania planu pracy kursu, zapewnienia kadry do prowadzenia zajêæ, czuwania nad ich jakoœci¹ i przebiegiem, zawiera w sobie tak¿e obowi¹zki organizacyjne – zg³oszenie kursu w³aœciwemu komendantowi, bycie opiekunem prawnym grupy kursowej,
za³atwienie noclegów, wy¿ywienia… Nawet jeœli komendant kursu mianowa³ odpowiedniego zastêpcê, nie zawsze jest ca³kowicie
uwolniony od spraw organizacyjnych. Mo¿e warto, maj¹c przed
sob¹ du¿e przedsiêwziêcie, podzieliæ obowi¹zki i mieæ g³owê woln¹
od logistycznych zawi³oœci, aby skupiæ siê nad walorami kszta³ceniowymi kursu?
Warto wspomnieæ, ¿e organizator kursu zapewnia zwrot kosztów
podró¿y i pe³ne wy¿ywienie oraz w razie potrzeby nocleg wszystkim instruktorom i specjalistom, którzy zjawiaj¹ siê na kursie, aby
poprowadziæ zajêcia. Mo¿e dla niektórych œrodowisk to oczywiste
i nie powinnam tu o tym wspominaæ? Z drugiej strony „co kraj – to
obyczaj”, zatem tylko wspominam o dobrych praktykach.
UWAGA! PROGRAM
Skoro instruktor po kursie ma prawo prowadziæ zajêæ na wêdrowniczym kursie pierwszej pomocy, a starszoharcerskiemu kursowi mo¿e
nawet szefowaæ, to do tych dwóch zadañ jest przygotowywany podczas kursu. Cz³owiek zapamiêtuje niewiele z tego, co tylko us³yszy,
trochê wiêcej z tego, co dodatkowo zobaczy, najbardziej efektywne
jest jednak samodzielne wykonywanie czynnoœci. To chyba g³ówny
powód, dla którego w naszym Zwi¹zku uczymy przez dzia³anie. Tym
dzia³aniem na kursie instruktorskim s¹ æwiczenia, symulacje i gry –
prowadzone przez kadrê i uczestników. G³ówny nacisk po³o¿ony
jest na praktyczne wykorzystanie wiedzy i umiejêtnoœci.
W programie kursu instruktorskiego znaleŸæ mo¿na zajêcia dotycz¹ce nie tylko wiedzy z zakresu ratownictwa, choæ trzeba przyznaæ, ¿e stanowi¹ one bazê dla innych treœci. Aby ukoñczyæ kurs,
uczestnik musi otrzymaæ pozytywn¹ ocenê dwóch z trzech prowadzonych przez siebie wyk³adów. Oceniana jest poprawnoœæ merytoryczna, umiejêtnoœæ odpowiadania na pytania, jasne formu³owanie
myœli, prowadzenie wyk³adu jako spójnej ca³oœci oraz wykorzystanie przestrzeni – sali wyk³adowej, umiejêtna praca z pomocami,
kontakt ze s³uchaczami. Niezbêdne s¹ zatem zajêcia trenerskie, do
których mo¿emy zaliczyæ: autoprezentacjê i zasady prowadzenia
zajêæ, motywowanie, budowanie grupy kursowej, radzenie sobie
z trudnymi sytuacjami na kursie.
Niew¹tpliw¹ zalet¹ kursu instruktorskiego HSR jest mo¿liwoœæ
uczestniczenia w zewnêtrznym szkoleniu – kursie BLS/AED certyfikowanym przez Europejsk¹ Radê Resuscytacji. Jako pierwszy od-
bywa siê kurs podstawowy, nastêpnie instruktorski.
UWAGA! SZKOLIMY (WSPÓLNIE)
Wêdrownicze kursy pierwszej pomocy stanowi¹ zdecydowan¹ wiêkszoœæ kursów prowadzonych przez HSR. Wymagaj¹ one od
instruktorów skupienia i zaanga¿owania,
a tak¿e wspó³dzia³ania. Zdarza siê, ¿e kadrê
kursu stanowi¹ instruktorzy, którzy wczeœniej nie mieli okazji ze sob¹ pracowaæ. Aby
taka wspó³praca by³a efektywna i przek³ada³a siê na sprawn¹ pracê i dobr¹ atmosferê
na kursie, kadra musi posiadaæ okreœlone
cechy charakteru. Wykszta³cenie i rozwijanie tych cech ma miejsce równie¿ na kursie
instruktorskim. Narzêdziem, które temu s³u¿y, s¹ rozmowy instruktorskie, podczas których kursant dowiaduje siê, co jest jego siln¹
stron¹, a nad czym powinien pracowaæ.
Kurs instruktorski s³u¿y równie¿ do ujednolicenia systemu kszta³cenia w HSR. Sprawia,
¿e instruktorzy z ca³ej Polski ucz¹ pierwszej
pomocy zgodnie z przyjêt¹ doktryn¹ HSR
i wed³ug okreœlonych wytycznych. Mog¹
wspólnie poprowadziæ kurs bez wczeœniejszego omawiania treœci merytorycznych, skupiaj¹c siê tylko na harmonogramie zajêæ.
UWAGA! PROFESJONALIŒCI NA DRODZE
Tak. Instruktorów Harcerskiej Szko³y Ratownictwa mo¿na nazwaæ profesjonalistami.
Mo¿e po kursie nie maj¹ doœwiadczenia, ale
przecie¿ ono przychodzi z czasem. I z ka¿dym kolejnym prze¿ytym kursem. I to doœwiadczenie osi¹gn¹ ludzie, którzy doskonale
wiedz¹, o czym maj¹ mówiæ, jak maj¹ mówiæ i jak maj¹ odnaleŸæ nale¿ne im na kursie miejsce. S¹ dobrze przygotowani. A jak
ju¿ bêd¹ mieli trochê owego doœwiadczenia,
to œcie¿ka rozwoju instruktorskiego stanie
przed nimi otworem, bo przecie¿ kurs instruktorski HSR to dopiero pocz¹tek…
PHM. KATARZYNA
··
KOPEÆ-GODLEWSKA
CZ£ONEK ZESPO£U KADRY KSZTA£C¥CEJ
HUFCA KRAKÓW NOWA HUTA
INSTRUKTORKA HSR
CZUWAJ 4/2012
13
TEMAT NUMERU
15 GODZIN
– CZYLI NOWE
WYMAGANIE
Czy mo¿na nauczyæ
siê zasad ruchu
drogowego na 15godzinnym kursie
prawa jazdy? Pewnie
mo¿na, ale nie na
tyle, ¿ebyœ bezpiecznie porusza³ siê po
drogach. Czy mo¿na
nauczyæ siê jêzyka
francuskiego na
kursie 15-godzinnym? Pewnie
mo¿na, ale z kupieniem biletu na
paryskim dworcu
mo¿esz mieæ problem. Czy mo¿na
nauczyæ siê pierwszej pomocy w 15
godzin? Jasne, ¿e
mo¿na – ale czy
bêdziesz czu³ siê
wystarczaj¹co
pewnie, kiedy
bêdziesz musia³
zabezpieczyæ miejsce
wypadku samochodowego, zadbaæ
o bezpieczeñstwo
grupy harcerzy
i udzieliæ pierwszej
pomocy kierowcy?
14
CZUWAJ 4/2012
Harcerska Szko³a Ratownictwa powsta³a
w odpowiedzi na zapotrzebowanie, potrzebê ustandaryzowania w ZHP systemu szkoleñ z pierwszej pomocy. Dziœ po kursie
pierwszej pomocy HSR s¹ w Polsce tysi¹ce
wêdrowników. Ma³o kto pamiêta (minê³o ju¿
prawie 20 lat!), ¿e zaczê³o siê od szkolenia
stworzonego z myœl¹ o harcerzach z dru¿yn
o specjalnoœci ratowniczej. Jednak jednym
z pierwszych kursów pierwszej pomocy HSR
by³ kurs w Dobrym Mieœcie, przeprowadzony dla uczestników kursu dru¿ynowych Hufca „Rod³o” z Olsztyna w 1995 r. W 2011 r.
okaza³o siê, ¿e potrzeba szkolenia dru¿ynowych jest nadal aktualna.
Rada Naczelna ZHP uchwa³¹ z dnia 6 marca
2011 r. okreœli³a nowe zasady zdobywania
stopni instruktorskich. Jednym z wymagañ
zamkniêcia próby przewodnikowskiej sta³o siê ukoñczenie minimum 15-godzinnego kursu pierwszej pomocy – œwietny pomys³ Komisji Programowej Rady Naczelnej,
skonsultowany m.in. z instruktorami HSR!
Zgadzaliœmy siê co do tego, ¿e wiedza
i umiejêtnoœci z zakresu pierwszej pomocy
s¹ niezbêdne ka¿demu, kto pracuje z dzieæmi i tym samym ponosi odpowiedzialnoœæ
za ich zdrowie i ¿ycie. Instruktor ZHP powinien zatem posiadaæ wiedzê i umiejêtnoœci
na poziomie rozszerzonego kursu pierwszej
pomocy. Zgadzaliœmy siê te¿ co do tego, ¿e
choæ Harcerska Szko³a Ratownictwa zapewnia profesjonalne szkolenia z pierwszej pomocy dla cz³onków ZHP, dostosowane do
ich potrzeb, nale¿y kandydatom na instruktorów ZHP umo¿liwiæ ukoñczenie takiego
szkolenia w innych organizacjach.
Osi¹gnêliœmy zatem kompromis – szkolenie
15-godzinne. W innych organizacjach kurs
rozszerzony skierowany do wolontariuszy to
kurs w wymiarze w³aœnie oko³o 15 godzin
(Harcerskie Ochotnicze Pogotowie Ratunkowe – kurs zaawansowany trwa jeden weekend, Polski Czerwony Krzy¿ – 16 godzin,
Stowarzyszenie Maltañska S³u¿ba Medyczna – 16 godzin, Fundacja Joannitów – 16
godzin). W HSR kurs rozszerzony, stworzony z myœl¹ o wêdrownikach i nastawiony na
nabywanie praktycznych umiejêtnoœci, to 40godzinny wêdrowniczy kurs pierwszej pomocy HSR.
Od kilku miesiêcy raz na jakiœ czas ktoœ do
mnie dzwoni albo pisze e-maila z pytaniem,
kiedy wreszcie HSR stworzy 15-godzinny
kurs dla dru¿ynowych. HSR takiego kursu
(specjalnego dla dru¿ynowych) nie stworzy
– naszym zdaniem dopiero 40-godzinny kurs
zapewnia odpowiednie przeszkolenie potencjalnego instruktora ZHP, dru¿ynowego,
opiekuna, osoby odpowiedzialnej za grupê
harcerzy – tak ¿eby nie tylko wiedzia³, co
trzeba zrobiæ w sytuacji nag³ego zagro¿enia zdrowia lub ¿ycia, ale równie¿ ¿eby to
rzeczywiœcie zrobi³. ¯eby potrafi³ zabezpieczyæ miejsce zdarzenia, prawid³owo wezwaæ
s³u¿by, prowadziæ resuscytacjê z u¿yciem automatycznego defibrylatora zewnêtrznego,
udzieliæ pierwszej pomocy w przypadku najwa¿niejszych tylko i najbardziej niebezpiecznych urazów i nag³ych zachorowañ, ¿eby
nauczy³ siê algorytmów postêpowania, rozumia³ znaczenie dobrego wsparcia psychicznego i termoizolacji. Na to potrzeba 20
godzin zajêæ teoretycznych i 20 godzin æwiczeñ – wiemy to, bo w HSR przeszkoliliœmy
ju¿ kilkanaœcie tysiêcy ludzi na kilkuset kursach przez ostatnich kilkanaœcie lat.
Po wywróceniu do góry nogami naszego systemu szkoleñ w styczniu 2011 r. w naszej
ofercie jest kurs podstaw pierwszej pomocy przeznaczony dla doros³ych – mo¿na go
przeprowadziæ równie¿ dla osób powy¿ej
16 roku ¿ycia, które bior¹ udzia³ w kursach przewodnikowskich, a które nie chc¹
koñczyæ pe³nego kursu 40-godzinnego.
Przeprowadzimy eksperyment polegaj¹cy na
zorganizowaniu 15-godzinnego kursu pierwszej pomocy w trakcie kursu przewodnikowskiego. Jest to jedno z mo¿liwych rozwi¹zañ
problemu œrodowisk, które na kurs pierwszej
pomocy HSR czekaj¹ od lat (szkolimy ok.
1000 wêdrowników rocznie, nie mówi¹c
o harcerzach starszych i osobach spoza ZHP,
ale ci¹gle nie jesteœmy w stanie odpowiedzieæ
na zapotrzebowanie na szkolenia z pierwszej
pomocy w niektórych czêœciach Polski). Ale
to bêdzie tylko 15 godzin... A mo¿e warto w³¹czyæ pe³ny, 40-godzinny kurs pierwszej pomocy w cykl szkolenia instruktorów, np. pomiêdzy kursem przewodnikowskim i kursem
dru¿ynowych?
PHM. ANNA
··
MAZURCZAK
SZEF HSR
XIV OGÓLNOPOLSKIE ZAWODY ZHP W RATOWNICTWIE
TEMAT NUMERU
R ATO W N I K U
– sprawdŸ siebie i swój zespó³!
Kiedy widzisz wypadek samochodowy, nie wystarczy „diffindo”,
by rozci¹æ pasy ani „episkey”, by zniwelowaæ uszkodzenia cia³a,
jak w „Harrym Potterze”. „Obliviate” nie usuwa wspomnieñ ani
nie modyfikuje pamiêci.
O co w tym wszystkim chodzi?
O tym, czy zostanie dane nam ¿ycie, czy ktoœ bêdzie w stanie
nam pomóc, decyduj¹ umiejêtnoœci œwiadków zdarzenia, w jakim bierzemy udzia³. A kiedy setki osób przechodz¹ obojêtnie
i ka¿dego dnia umieraj¹ na ulicy ludzie, co to oznacza? Strach,
brak œwiadomoœci ratowania ¿ycia przez odchylenie g³owy do
ty³u, nieumiejêtnoœæ udzielania pierwszej pomocy, która jest tak
wa¿na?
Ratownicy ZHP. To w³aœnie ogromna czêœæ œwiadomych ludzi,
którzy nie boj¹ siê pomagaæ! Od 1997 roku pasjonaci ratownictwa maj¹ szansê uczestniczyæ w Ogólnopolskich zawodach ZHP
w ratownictwie. Do tej pory odby³o siê 13 edycji. W tym roku
bêdziemy mieli okazjê uczestniczyæ w czternastej ods³onie zawodów – tym razem w Grodzie Kopernika, mieœcie ubieg³orocznych mistrzów.
Zmagania zarówno na trasie podstawowej, jak i kwalifikowanej
XIII edycji zawodów, a tak¿e bój o organizacjê XIV Ogólnopolskich zawodów ZHP w ratownictwie wygra³a ekipa Harcerskiego
Klubu Ratowniczego Toruñ. To w³aœnie w tym piêknym gotyckim
mieœcie na pocz¹tku wrzeœnia m³odzi ratownicy ZHP, doskonal¹cy swoj¹ wiedzê i chc¹cy nieœæ pomoc, oraz ci, którzy z medycyn¹ maj¹ do czynienia na co dzieñ, sprawdz¹ swoje umiejêtnoœci. Wzi¹æ udzia³ w zawodach mo¿e ka¿da dru¿yna, która zajmuje
siê pierwsz¹ pomoc¹, niezale¿nie od organizacji, do której nale¿y. Wystarczy umieæ ratowaæ i chcieæ!
Co bêdzie siê dzia³o?
Zgodnie z tradycj¹ przygotowane zostan¹ dwie trasy: pierwszej
pomocy i kwalifikowanej pierwszej pomocy. Na ka¿d¹ z tras jesteœmy w stanie przyj¹æ 14 zespo³ów. Planujemy równie¿ powróciæ do jak¿e wyczekiwanej integracji. Basen ju¿ by³, ³y¿wy
te¿, a ¿e w HSR œpiewa siê przewa¿nie „Sto lat” (coœ, co wszyscy znaj¹), to wieczorek z piosenk¹ odpada. Jedyne, co mo¿emy
Wam na tê chwilê zdradziæ, to ¿e integrowaæ siê bêdziemy w nietypowy jak dot¹d sposób. Chcielibyœmy zaproponowaæ Wam równie¿ licz¹c¹ siê do klasyfikacji ogólnej trasê nocn¹. Zapewniamy
Was, ¿e Toruñ noc¹ jest jeszcze piêkniejszy!
Chcesz siê sprawdziæ i prze¿yæ niesamowit¹ przygodê? Chcesz
poznaæ ludzi z ca³ej Polski dziel¹cych tê sam¹ pasjê? A mo¿e
masz ochotê na weekend pe³en emocji i uczenia siê w dzia³aniu?
Spotkajmy siê w Toruniu! 7-9 wrzeœnia 2012 r. – XIV Ogólnopolskie Zawody ZHP w Ratownictwie – nie mo¿e Was tam zabrakn¹æ! Szczegó³owe informacje oraz zg³oszenia: http://zawodyhsr.zhp.pl/.
pwd. Joanna Babis
phm. Grzegorz Sagan
Harcerski Klub Ratowniczy „Toruñ”
CZUWAJ 4/2012
15