Zarządzanie organizacją jako forma kierowania.

Zarządzanie organizacją jako forma kierowania.

Organizacja i Zarządzanie
Zarządzanie jako forma kierowania
(wykład 02ns)
© dr Adam SALOMON, KTiL AM w Gdyni
Plan wykładu
1.
2.
3.
4.
5.
2013
Sterowanie, kierowanie, dowodzenie
Rządzenie, zarządzanie, administrowanie
Władza kierownicza
Style kierowania
Przywództwo
dr Adam Salomon, KTiL
2
Uniwersalizm pojęć
sterowanie
kierowanie
dowodzenie
2013
dr Adam Salomon, KTiL
3
Sterowanie
• Wszelkie celowe oddziaływanie jednego
systemu na inny w celu otrzymania takich
zmian przebiegu procesu zachodzącego w
przedmiocie sterowania (lub stanu
sterowanego systemu) w danym czasie,
które uważa się z punktu widzenia systemu
sterującego za pożądane.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
4
Cybernetyczny model sterowania
ZAKŁÓCENIA
FUNKCJE STEROWANIA
SYSTEM
STERUJĄCY
SYSTEM
STEROWANY
EFEKT
SPRZĘŻENIE
2013
dr Adam Salomon, KTiL
5
Środowisko sterowania
• przyroda nieożywiona i technika
(sterowanie zautomatyzowane);
• systemy biologiczne, ekosystemy, monoi polikultury rolnicze
(sterowanie poprzez działanie);
• systemy społeczne
(sterowanie poprzez działanie).
2013
dr Adam Salomon, KTiL
6
Cechy procesu sterowania
• zachowanie celowe obiektu sterującego:
– cel jako suwerenna decyzja systemu sterującego
– cele zadane (parametry)
– cel jako wynik programu sterującego
• regulacyjny charakter oddziaływań obiektu
sterującego (usuwanie odchyleń parametrów
osiąganych od pożądanych)
2013
dr Adam Salomon, KTiL
7
Cele sterowania
1. wywieranie zmian w układzie sterowanym
(kreatywna funkcja sterowania)
2. działanie zmierzające do zachowania
istniejącego stanu rzeczy
(funkcja zachowawcza sterowania)
2013
dr Adam Salomon, KTiL
8
Kierowanie
• Proces dobrowolnego lub wymuszonego
ograniczania swobody działań ludzi
realizowany dla osiągnięcia powodzenia
działania zbiorowego.
• Istotą tego procesu jest koordynacja
jednopodmiotowych i zespołowych działań
podporządkowana funkcji celu.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
9
Cybernetyczny model kierowania
Obiekt sterowany:
WEJŚCIE
Człowiek
Impulsy sterujące
– człowiek
WYJŚCIE
– rzecz
– zwierzę
2013
dr Adam Salomon, KTiL
10
Formy kierowania
• bodźce motywacyjne
• zlecenia:
–
–
–
–
2013
rozkaz
polecenie
zalecenie
rada
dr Adam Salomon, KTiL
11
Kierowanie jako działanie
• wynika z prakseologii
• typy działań:
– jednopodmiotowe:
– kierownicze i niekierownicze
– wielopodmiotowe:
• grupowe
• zespołowe:
– kierownicze i niekierownicze
2013
dr Adam Salomon, KTiL
12
Formy działania kierowniczego
• instytucjonalna (czynnościowa):
– działanie przełożonego powodujące zachowanie
podwładnego zgodne z zamiarem(celem)
– wynika z formalnej struktury organizacyjnej
– elementy:
• podmiot kierujący
• podmiot kierowany
• sprzężenia - przepływy
• funkcjonalna (rezultatowa):
– sprawowanie funkcji: planowania, koordynowania,
pobudzania i kontrolowania
2013
dr Adam Salomon, KTiL
13
Istota kierowania
(koordynacja działań zespołowych)
• wynegocjowanie, wybór, wskazanie lub narzucenie
wspólnej misji (celu) do którego działający
zespołowo winni zmierzać
• uruchomienie systemu kierowania zapewniającego
zgranie na poziomie niezbędnym do osiągnięcia celu
elementów:
•
•
•
•
2013
czasu
miejsca
sposobu
ilości i jakości działań cząstkowych
dr Adam Salomon, KTiL
14
Determinanty zakresu koordynacji
• charakter procesu działania zespołowego:
– zdeterminowany złożonością i skalą działania,
warunkami technicznymi i kadrowymi
• poziom i struktura motywacji uczestników
działania zespołowego:
+
-
• poziom i struktura kwalifikacji członków zespołu:
– zdeterminowany zgraniem zespołu i częstotliwością
realizowanych zadań
2013
dr Adam Salomon, KTiL
15
Dowodzenie
• Forma kierowania w organizacjach wysoce
zhierarchizowanych (wojsko) prowadząca
do realizacji kompleksowych celów:
– gotowości bojowej
– szkolenia
– eksploatacji techniki i uzbrojenia
i realizowana przez rozkazywanie,
komenderowanie i sterowanie.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
16
Formy dowodzenia
DOWODZENIE
ROZKAZYWANIE
2013
KOMENDEROWANIE
dr Adam Salomon, KTiL
STEROWANIE
17
Uniwersalizm pojęć
rządzenie
zarządzanie
administrowanie
2013
dr Adam Salomon, KTiL
18
Rządzenie
• organ rządzący jest instancją nadrzędną i
zewnętrzną
• organ rządzony jest niezależnym, samodzielnym
podmiotem (systemem, organizacją)
• organ rządzący, poprzez tworzenie praw
powszechnie obowiązujących, a nie adresowanych
do poszczególnych organizacji, kształtuje
parametry decyzyjne w obszarze rządzenia
2013
dr Adam Salomon, KTiL
19
Zarządzanie
• organ zarządzający - jako składowa
organizacji (wewnętrzny podsystem) - jest
jej organem hierarchicznie zwierzchnim
• kierowanie o szczególnym zakresie
uprawnień i odpowiedzialności
• zachowania koordynacyjne odnoszą się nie
tylko do ludzi lecz także do „zachowań”
organizacji jako całości
2013
dr Adam Salomon, KTiL
20
Prerogatywy zarządzania
• prawo zarządzającego do decydowania o misji i
celach organizacji i działania zespołowego
• prawo zarządzającego do decydowania o kierunkach i
sposobach wykorzystania zasobów organizacji
(materialnych, niematerialnych, finansowych i
ludzkich)
• prawo zarządzającego do stanowienia
wewnątrzorganizacyjnych warunków działania
zespołowego
2013
dr Adam Salomon, KTiL
21
Administrowanie
• istotne ograniczenia prerogatyw
zarządczych - pozbawienie administratora
prawa do samodzielnego decydowania o
misji, celach i sposobach wykorzystania
zasobów organizacji i działania
zespołowego
• realizacja funkcji kierowniczych w oparciu
o standardy i procedury
2013
dr Adam Salomon, KTiL
22
Władza kierownicza
• umocowania władzy kierowniczej:
– wpływ (spodziewana reakcja podwładnego)
– władza (umocowania strukturalne)
• źródła władzy kierowniczej:
–
–
–
–
–
–
–
2013
autorytet
struktura - władza legalna
sytuacja przymusowa
sytuacja nęcąca
pozycja eksperta
przedstawicielstwo
charyzma
dr Adam Salomon, KTiL
23
Autorytet
• podporządkowanie się wpływowi
• charakter:
– formalny
– charyzmatyczny
2013
dr Adam Salomon, KTiL
24
Struktura - władza legalna
• tworzy ramy funkcjonowania organizacji
• wynika z:
– hierarchii organizacji (struktura organizacyjna)
– reguł funkcjonowania organizacji:
•
•
•
•
zakresy obowiązków
przepisy bhp
regulaminy
system motywacyjny
• hierarchia wojskowa:
podwładny, starszy-młodszy
2013
dr Adam Salomon, KTiL
przełożony25
Sytuacja przymusowa
• wymuszanie zachowań w oparciu o przekonanie
podwładnego o możliwości zastosowania wobec niego:
• kary
• przymusu
• postacie przymusu:
• psychiczny
• fizyczny
• makroorganizacyjny (zdobycie przewagi - groźba)
• władza wymuszania jest niestabilna i nietrwała
2013
dr Adam Salomon, KTiL
26
Sytuacja nęcąca
• generowanie zachowań w oparciu o przekonanie
podwładnego o możliwości zastosowania wobec
niego:
• nagrody materialnej
• nagrody niematerialnej
• władza nagradzania utrwala więzi i właściwe
stosunki międzyludzkie w relacjach
przełożony - podwładny
2013
dr Adam Salomon, KTiL
27
Pozycja eksperta
• tzw. władza odniesienia - opiera się o przekonanie
podwładnego że przełożony posiada szczególną
wiedzę i doświadczenie fachowe (nauczyciel, lekarz,
prawnik, doradca, specjalista sztabu)
• charakter władzy
• trwały - specjalista
• doraźna - ekspert
• władza odniesienia trwa dopóki specjalista
dysponuje wiedzą znacznie przewyższającą
standardy
2013
dr Adam Salomon, KTiL
28
Przedstawicielstwo
• oddelegowanie uprawnień do kierowania przez
ustawowego przełożonego na rzecz osoby trzeciej
• konieczność zachowania formy prawnej
• trwałość władzy zależna od warunków umowy
2013
dr Adam Salomon, KTiL
29
Charyzma
• źródło władzy oparte na wierze w
niezwykłość przywódcy lub mistyczność
jego posłannictwa
• wyznaczniki charyzmy:
• specyficzne cechy psychofizyczne
• insygnia, rytuały, ceremoniały
• niezwykłość, tajemniczość, mistycyzm
2013
dr Adam Salomon, KTiL
30
Wymiary władzy
• waga władzy
(poziom prawdopodobieństwa zdeterminowania zachowań
podwładnego przez przełożonego)
• zasięg władzy
(liczba podwładnych-osób lub zbiorowości
zdeterminowanych przez jednego przełożonego)
• zakres władzy
(liczba zachowań podwładnego zdeterminowanych przez
przełożonego)
2013
dr Adam Salomon, KTiL
31
Style kierowania
• wg kryterium aplikacyjności:
• potencjalny
• rzeczywisty
• wg formy interwencji przełożonego w pracę
podwładnych:
• instruktażowy
• zadaniowy
• wg udziału podwładnych w decydowaniu:
• autokratyczny
• demokratyczny
2013
dr Adam Salomon, KTiL
32
Macierz stylów kierowania
(macierz REDDINA)
Nastawienie na ludzi
duże
małe
Nastawienie na efektywność
Styl towarzyski Styl zintegrowany
DYWERSYFIKACJA
StylWYCOFANIE
separujący się
SIĘ
niskie
Styl oddany
wysokie
Nastawienie na zadania
2013
dr Adam Salomon, KTiL
33
Style autokratyczne
• separujący się:
• nastawienie na ochronę procedur
• (-) outsider - dezerter (izby skarbowe), (+) biurokrata
• oddany:
• nastawienie na zadania i efektywność
• (-) autokrata („cel uświęca środki”, konflikt z
podwładnymi), (+) życzliwy autokrata ( duża różnica
poziomu kwalifikacji przełożonego i podwładnych,
zdecydowanie i kompetencja, gwarant bezpieczeństwa)
2013
dr Adam Salomon, KTiL
34
Style demokratyczne
• towarzyski:
• max. nastawienie na ludzi
• (-) misjonarz („dobry wujek”), (+) promotor (najważniejszy jest
zespół, kreowanie inicjatywy, rezygnacja z celu gdy stanowi
zagrożenie dla zespołu, duża popularność - komórki reklamy, PR)
• zintegrowany:
• zróżnicowanie i elastyczność, dopasowanie do sytuacji
• (-) konformista (max. realizacja celów, dobór narzędzi wg
kryterium oceny przez nadrzędnych przełożonych), (+) rozwojowiec
(max. realizacja celów, dobór narzędzi wg kryterium najlepszej
wartości dla organizacji jako całości)
2013
dr Adam Salomon, KTiL
35
Elastyczność stylów
kierowania
36
dr Adam Salomon, KTiL
2013
Przywództwo
• Oddziaływanie kierownicze na psychikę polegające na
tworzeniu stanów emocjonalnych uczestników
organizacji skłaniających ich do zaangażowanego
realizowania celu wraz z przywódcą.
• Związane jest z posiadaniem tzw. cech przywódczych,
autorytetu opartego na charyzmie oraz daru
przekonywania i zjednywania sobie podwładnych.
• Często związane ze strukturami nieformalnymi.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
37
Przywództwo
• Przywództwo to osiąganie rezultatów.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
38
Typy przywódców w otoczeniu
burzliwym
39
dr Adam Salomon, KTiL
2013
Model przywództwa w otoczeniu
burzliwym
40
dr Adam Salomon, KTiL
2013
Naturalne przywództwo
– na YouTube
(wykład Jacka Santorskiego)
http://www.youtube.com/watch?v=NPSiYVtNujY
2013
dr Adam Salomon, KTiL
41
Podsumowanie
SYSTEM STERUJĄCY
FUNKCJA STEROWANIA
SYSTEM STEROWANY
kierownik
kierowanie
zarządzanie
podwładny
organizacja formalna
dowódca
dowodzenie
zarządzanie
żołnierz
system logiczny
przywódca
przewodzenie
członek grupy nieformalnej
rodzic
nauczyciel
wychowanie
dziecko
student, uczeń
marynarz
pilot
kierowca
2013
sterowanie
kierowanie
dr Adam Salomon, KTiL
okręt, statek
statek powietrzny
pojazd mechaniczny
42
Pytania
1. Wyjaśnij pojęcia sterowanie, kierowanie,
dowodzenie.
2. Wymień podobieństwa i różnice wynikające z
pojęć rządzenie, zarządzanie, administrowanie.
3. Na jakich przesłankach opiera się władza
kierownicza?
4. Wymień i krótko scharakteryzuj style kierowania.
5. Na czym polega przywództwo?
2013
dr Adam Salomon, KTiL
43
Dziękuję za uwagę.
Zapraszam na kolejne zajęcia.
2013
dr Adam Salomon, KTiL
44