Praca domowa

Praca domowa: proszę rozwiązać poniższe kazusy,
posługując się załączonymi źródłami:
Kazus I. Aulus miał niewolnika Stichusa, do peculium tegoż, w sumie
wartego 1000, należał. Pamphilus, któremu Stichus także wydzielił
peculium w wysokości 400. Aulus natomiast pożyczył Pamphilusowi 200, a
Stichusowi 100.
1. Załóżmy, że Pamphilus pożyczył od Septimusa 250. Ile może ten żądać na podstawie
actio de peculio od Aulusa?
2. Załóżmy, że Stichus pożyczył od Septimusa 750. Ile może ten żądać na podstawie
actio de peculio od Aulusa?
3. Co jeśli Stichus pożyczył Pamphilusowi 100,a ten z kolei pożyczył od Septimusa 200?
4. Co jeśli Pamphilus pożyczył Stichusowi 100, a 250 z kolei pożyczył od Septimusa? Ile
może ten żądać na podstawie actio de peculio od Aulusa?
Źródło: D. 15.1.17 Ulpian, ks. 29 do Edyktu: Czy jeśli mój główny niewolnik miałby
niewolków-wikariuszy, to co wikariusze są mi winni, odliczę od peculium niewolnika głównego?
Proculus i Atilicinus sądzą, że tak jak owi wikariusze należą do (głównego) peculium, tak i ich
peculia. I jeśli coś ich pan, to jest mój głowny niewolnik, jest mi winny, także z ich peculium
należy odliczyć. Zaiste zaś to co sami wikariusze są winni odliczamy od ich peculium. Ale i to, co
nie tylko mnie są winni, ale też głównemu niewolnikowi ściąga się z ich peculium, tak jak byłby
to dług wobec współ-niewolnika. To zaś, co im jest winien niewolnik główny, nie ściąga się z
peculium niewolnika głównego, bo ich peculia zawierają się w peculium tegoż. I takiego zdania
był Servius. Lecz ja sądzę, że w ten sposób ich peculia się powiększą - tak jakby to pan był winien
coś niewolnikowi..
Kazus II. Lucius ustanowił niewolnika Stichusa kapitanem statku
(magister navis). Okręt w czasie burzy utracił żagiel i z trudem przybił
do małej wysepki. Po do dotarciu do portu Stichus odnalazł niewolnika
Horosa—agenta Porciusa, znanego kupca z Rzymu i pożyczył od niego
pieniądze na zakup żagla i innego zniszczonego sztormem sprzętu.
Wkrótce okazało się, że na wyspie nie można kupić, ani żagla, ani innego
osprzętu dla statku. Pożyczone pieniądze przeznaczone zostały na
utrzymanie załogi i inne koszty przymusowego postoju na wyspie. Czy
Porcius może domagać się od Luciusa zwrotu pieniędzy pożyczonych
przez jego niewolnika Stichusowi? (por. D. 14,1,7,1). Odpowiedź uzasadnij.
Kazus IiI. Publius dał w peculium swojemu synowi Aulusowi statek o
wartości 1000. Aulus ustanowił kapitanem okrętu Syrusa niewolnika
należącego do Quintusa. W czasie jesiennych burz statek rozbił się, a jego
wrak z trudem przybił na Rodos. Wartość peculium zmniejszyła się przy
okazji znacznie aż do 200. Na Rodos Syrus pożyczył 1200 na naprawę
okrętu od Septimusa. Od kogo i na jakiej podstawie może domagać się
zwrotu sumy Septimus, jeśli suma została zaprzepaszczona lub zużyta
na inne cele? Czym się będzie różnić rozwiązanie kazusu, jeśli Syrus
zużyje pożyczkę na doprowadzenie statku do poprzedniego stanu?
Źródło: D. 14.1.7 (Africanus, z ks. 8 Pytań): Lucius Titius ustanowił Stichusa kapitanem
statku. Ten [Stichus] pożyczywszy pieniądze złożył zapewnienie, że przyjął je na remont statku.
Zapytano czy po to, aby Titius odpowiadał z actio exercitoria, pożyczkodawca musi udowodnić,
że pieniądze rzeczywiście zostały zużyte na remont statku. [Jurysta] odpowiedział, że
pożyczkodawca może skutecznie pozwać (za pomocą actio exercitoria), jeśli w chwili, gdy
pożyczał pieniądze, statek był w stanie wymagającym remontu. Oczywiście nie można zmusić
pożyczkodawcy, aby sam nadzorował remont statku, wykonując zadania pana [niewolnika] (co by
się stało, gdyby musiał sprawdzić, czy pieniądze zostały zużyte na remont). Można jednak
wymagać, aby upewnił się, że pożycza na to do czego kapitan został ustanowiony – co z kolei, z
pewnością może uczynić tylko upewniając się, że pieniądze potrzebne były na naprawy. Z tego
wynika, że jeśli statek wymagał napraw, a pożyczono pieniędzy dużo więcej, niż na nie trzeba
było, właściciela okrętu nie będzie można pozwać o całą pożyczoną sumę. 1. I znowu można
chcieć ustalić, czy można było kupić w tym miejscu to, na co zostały pożyczone pieniądze. I tak
na przykład, mówi [jurysta], co wtedy, gdy pożyczono pieniądze na zakup żagla na wyspie, na
której żadnego żagla nie można było kupić? Pożyczający powinien wykazać się pewną
starannością w tych sprawach. 2. To samo można powiedzieć o postępowaniu z actio institoria.
Pożyczkodawca powinien upewnić się, że kupno towaru jest konieczne, i że wchodzi w zakres
ustanowienia. Wystarczy by pożyczył na to; natomiast nie można od niego wymagać, by zadbał,
aby pieniądze wydano na ten cel.