docPWS_SP1 maj 2006 - Szkoła Podstawowa nr 1
download 
Reklamacja Transkrypt
PWS_SP1 maj 2006 - Szkoła Podstawowa nr 1
PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W ELBLĄGU, A POTRZEBY UCZNIÓW I OCZEKIWANIA RODZICÓW Materiał do użytku wewnątrzszkolnego Opracowano wspólnie z Rada pedagogiczną, Radą Rodziców i Samorządem Uczniowskim Program i wypływające z analizy wnioski wdrążono w prace wychowawcze szkoły. Rozdział VI,VII,IV opracował Andrzej Soja – dyrektor SP-1 w Elblągu 2 SPIS TREŚCI Rozdz. I Rola wychowawcza w zreformowanej szkole str. 3 Rozdz. II Odpowiedzialność rodziców za wychowanie dziecka jako integralny element programu wychowawczego szkoły 5 Rozdz. III Program wychowawczy szkoły 8 Rozdz. IV Priorytety wychowawcze i rola szkoły w ich realizacji 15 Rozdz. V 19 Rola nauczyciela wychowawcy w szkole XXI wieku Rozdz. VI Potrzeby uczniów 21 Rozdz. VII Oczekiwania rodziców 28 Rozdz. VIII Wnioski 31 Załącznik 34 Literatura 33 Spis tabel, wykresów, rysunków 32 3 ROZDZIAŁ I Rola wychowawcza w zreformowanej szkole. „ W wychowaniu chodzi o to, ażeby człowiek stawał się coraz bardziej człowiekiem – o to, ażeby bardziej był , a nie tylko więcej miał; aby poprzez wszystko, co ma, co posiada, umiał bardziej i pełniej być człowiekiem, to znaczy, ażeby również umiał bardziej być nie tylko z drugim, ale i dla drugich.” Jan Paweł II Dostrzegamy dziś kryzys kulturowy i etyczny młodego pokolenia. Młodzież, rzadko kieruje się swoim postępowaniu autorytetami i ideałami. Nie potrafi odnaleźć wzorów, które stanowiłyby drogowskaz w ich drodze do dorosłości. Wychowanie – to pojęcie, zawierające bogatą i różnorodną treść. Bywa też różne określanie w literaturze pedagogicznej. B. Suchodolski mówi, że „rzeczą najważniejszą w wychowaniu współczesnym jest kształtowanie ludzi tak, aby umieli oni żyć w warunkach współczesnej cywilizacji, aby potrafili podołać zadaniom, które im stawia, aby korzystali z możliwości kulturalnego rozwoju, którego im dostarcza, aby wiedzieli ku czemu i jak dążyć, z jakich źródeł czerpać radość życia. Wychowanie człowieka na miarę cywilizacji nowoczesnej jest w tym rozumieniu wychowaniem go na miarę zadań jakie muszą być przez człowieka podejmowane i rozwiązanie, aby dalszy rozwój cywilizacji spełniał coraz lepiej postulaty humanizmu.” Inne definicje wychowania ujmują to zjawisko jako całokształt procesów, za pomocą Których człowiek rozwija swoje zdolności, postawy. Kształtuje formy zachowania o pozytywnej wartości dla siebie i społeczeństwa, w którym żyje. To szczególny rodzaj ludzkiej działalności. Który polega na zamierzonym wywołaniu określonych zmian w osobowości człowieka, a więc kształtowaniu, formowaniu postaw i przekonań, uznanych wartości i celów. Przez wychowanie rozumie się całość wpływów kształtujących rozwój człowieka oraz przygotowujących go do życia w społeczeństwie. Wychowanie jest procesem złożonym, obejmującym różnorodne formy oddziaływań na człowieka, warunkujące jego rozwój w różnych fazach życia. Wśród tych różnorodnych czynników możemy wyróżnić wpływy: − − − − rodziny otoczenia społecznego środowiska lokalnego kręgu rówieśników Ze względu na te naturalne warunki, w których dziecko nabywa doświadczenia, przystosowuje się w różnych sytuacjach życiowych w sposób naturalny do istniejącej rzeczywistości i ulega wpływom środowiska naturalnego, ten typ oddziaływań w literaturze pedagogicznej nazywa się wychowaniem naturalnym. Znaczenie tego rodzaju wpływu jest wyjątkowo doniosłe, albowiem zanim rozpocznie się wychowanie w celowo powołanych do tego instytucjach wychowawczych dziecko podlega wpływom i oddziaływaniom rodziny i środowiska, w którym żyje. 4 Reforma edukacji przywróciła należne miejsce wychowaniu szkolnemu. Zreformowana szkoła powinna pomóc każdemu uczniowi w odnalezieniu jego własnej drogi w życiu zarówno publicznym jak i zawodowym. Nowoczesna szkoła powinna się opierać na koncepcji zrównoważonego rozwoju, na humanizacji szkoły, która dąży do wszechstronnego rozwoju ucznia. Cała zaś edukacja szkolna winna polegać na harmonijnej realizacji przez nauczycieli zadań w zakresie nauczania, kształcenia umiejętności i wychowania. Swoista triada zadań edukacyjnych stanowi wzajemne uzupełniające się i równoważne wymiary pracy każdego nauczyciela. Właśnie przed szkołą staje potężne, wychowawcze wyzwanie. To wyzwanie winno się opierać na kanonach etykiety ogólnoludzkiego humanitaryzmu i humanistycznych tradycji wychowania. Program wychowawczy szkoły – to ustalenie reguły postępowaniu w szkolnej rzeczywistości edukacyjnej. Reguły te powinny być wyrażone jasno i mieć sens funkcjonalny. Ten zbiór celów, ich powszechności i względna stałość w procesie sześcioletniej edukacji zbuduje etyczny ład, który da uczniom poczucie określonych norm wychowawczych, wyposaży ucznia w pożądany zestaw cnót i zachowań pozwalających postrzegać w nimprzy7namniej porządnego człowieka. Wychowanie – to swoisty sposób zewnętrznego kierowania bezpośredniego, wyraża się w kierowaniu ludzkich wydarzeń i aspiracji, pragnień i wyobraźni, świata wartości. Strategii zorientowanej na „posiadanie” lub „znaczenie”. Wychowanie, wszelka działalność wychowawcza to racjonalna nadzieja, wiara w postęp moralny, przekonanie, że świat ludzi można zmieniać w pożądanym kierunku, godziwym kierunku, to wiara w sens posłannictwa wychowawczego, w szkole życzliwej pełnej rozumienia i wiary w człowieka. Jednak zgeneralizowanie poczucie życzliwość – to nie bierna akceptacja i darmowa życzliwość, to intelektualna ,trzeźwa ocena osoby wychowanka, to gotowość pracy korekcyjnej i wspomagającej w każdej sytuacji. Wychowanie-to wytyczona droga prowadząca do celu. Ucznia w szkole kształtuje nie tylko nauczyciel ale i czas w niej spędzony, to wymagania od siebie, zmienność pojęć, język i używanie słownictwa , obyczajowość danej szkoły, tradycji, codzienności, świętowanie, cała przestrzeń wychowawcza domu i szkoły, łącząca w jedną całość stosowania normy, zasady i metody wychowawcze. Wychowanie-jest procesem, który ciągle trwa, stawia podwalinę życia - uczy jak żyć. 5 ROZDZIAŁ II Odpowiedzialność rodziców za zachowanie dziecka jako integralny element programu wychowawczego szkoły Pierwotne i największe prawa wychowawcze posiadają rodzice w stosunku do swoich dzieci. Nauczyciele wspierają rodziców w dziedzinie wychowania. Zatem nauczyciele nie ponoszą wyłącznej i całkowitej odpowiedzialności za wszystkie zadania wychowawcze. Kierunek działalności wychowawczej szkoły nie może być sprzeczny z wolą rodziców. Należy sobie zdać sprawę, że do szkoły przychodzi dziecko, które ma za sobą siedem lat życia w swojej rodzinie. Z pedagogicznego punktu widzenia rodzinę zalicza się do tzw. Kategorii „grup pierwotnych”. Są to grupy liczebnie małe, których członkowie obcują ze sobą często i bezpośrednio. Wpływy rodziny na psychikę dziecka rozpoczynają się bardzo wcześnie, kiedy odznacza się ono dużą plastycznością i nie jest poddane żadnym innym oddziaływaniom. Po wtóre rodzina wywiera wpływ na dziecko w sposób najbardziej systematyczny i ciągły, a jednocześnie w naturalnych sytuacjach współżycia. Po trzecie, wpływy rodziny trwają przez dłuższy okres życia dziecka. Początkowo jest ona wyłącznym, a potem długo dominującym terenem zaspokajania przez dziecko w większości jego motywów i dążeń. Życie rodzinne dostarcza dziecku tych doświadczeń, które kształtują jego osobowość. W okresie kiedy dominującą rolę w życiu dziecka odgrywa rodzina jest ono wysoce niesamodzielna. Ta zależność sprawia, że dziecko kształtuje swoją osobowość zgodnie z wzorami wychowawczymi rodziny. Później, kiedy w życie dziecka wkracza szkoła możliwości stają się coraz bardziej ograniczone. Stopniowo wzrost samodzielności dziecka sprawia, że rodzina przestaje być jednym terenem, na którym zaspokaja ono określone motywy. Terenem takim w coraz większym stopniu staje się szkoła, do której dziecko uczęszcza. Rodzice niezależnie od tego czy chcą, czy nie, są pierwszymi nauczycielami, wychowawcami swojego dziecka. Przenoszą „na swój” sposób społeczne, kulturalne, moralno- ideowe treści życia funkcjonujące w społeczeństwie na terenie rodziny i nadają im charakter indywidualnej wartości. Rodzice jako grupa wychowawcza oddziałuje na dzieci przez sam fakt bycia w niej. Niezależnie od tego czy rodzice mają odpowiednia wiedzę pedagogiczną, czy kierują się jakimś modelami osobowości, proces wychowawczy dokonuje się w toku codziennego życia, podczas pracy i zabawy, odpoczynku i czynności gospodarczych uprawiania sportu, aktywności artystycznej i innych zajęć pozwalających na realizację zainteresowań. Ideałem jest, gdy rodzice są świadomi swych zadań i mają określony program wychowawczy, wtedy mogą w sposób skuteczny wprowadzać dziecko w nowy zmieniający się świat i kształtować jego system wartości. Mamy jednak do czynienia z rodzicami, u których występują różnego rodzaju trudności i konflikty np. − rozpad rodziny − znaki więzi emocjonalnych, − daleko posunięta indywidualizacja życia poszczególnych jej członków, − osłabienie kontaktów miedzy członkami rodziny, − coraz rzadsze występowanie wspólnego działania i przeżywania. Wpływa to na przebieg procesu wychowawczego dziecka, na kształtowanie się jego osobowości. Mimo to rodzina nawet niedoskonała (o ile nie stwarza zagrożenia dla 6 biologicznego, psychicznego i społecznego rozwoju dziecka) jest środowiskiem, którego nie umiemy niczym zastąpić. Wśród wyodrębnionych w literaturze systemów wychowawczych w rodzinie wyróżniamy: − te które wpływają pozytywnie na rozwój osobowości dziecka − te, które są szkodliwe dla psychiki dziecka Style wychowania w rodzinie Styl demokratyczny - naczelną zasadą jest poszanowanie praw wszystkich członków rodziny. Zakres obowiązków i przywilejów jest dla każdego ustalany wspólnie przez rodziców dzieci. Rodzice uczą poszanowania pracy, ale szanują pracę dziecka, rozwijają jego aktywność, współdziałają z nim i cieszą się z jego sukcesów, a w razie porażki wspomagają radą i zachętą. W takich rodzinach na ogół dzieci kochają rodziców I ufają im w przeświadczeniu, że wszystkie ich problemy będą potraktowane z należytą uwagą. Rodzice preferujący demokratyczny styl wychowania interesują się swoim dzieckiem. Chętnie uczestniczą w spotkaniu klasowym, znają środowisko klasowe swojego dziecka, wspólnie z wychowawcą szukają pozytywnych dróg wyjścia. Uczeń tak wychowywany nie ukrywa swoich problemów, mówi o nich, jest otwarty na pomoc zarówno rodziców jak i wychowawcy. Styl wychowania autokratycznego - łączy się często z wzorami wychowania wyniesionymi z rodziny patriarchalnej. Założeniem tego wychowania jest stwierdzenie, że rodzice mają zawsze rację, a obowiązkiem dzieci jest bezwzględne posłuszeństwo. Rodzice karzą dziecko za wszelkie wykroczenia w przekonaniu, że tylko surowe i rygorystyczne wychowanie przynosi najlepsze efekty. Istnieje w tej rodzinie pewien dystans pomiędzy rodzicami a dziećmi. Rodzice są zbyt odlegli, aby dziecko mogło nawiązać z nimi kontakt. Zwierzanie się lub uzyskanie pomocy w rozwiązywaniu problemów staje się niemożliwe. Dziecko żyje obok rodziców, wciąż jest przy nich strofowane i zmuszane do posłuszeństwa. Autokrytyczni rodzice hamują aktywność dziecka. Dziecko zaś staje się jakby automatem wykonującym polecenia. Tak traktowane dziecko staje się agresywne i złośliwe w stosunku do swoich rówieśników i dorosłych, których się nie boi albo jest całkowicie obojętne na to co mówią dorośli. Nie potrafi współbrzmieć emocjonalnie z innymi ludźmi. Styl wychowania liberalnego - to styl pozostawiający dziecku całkowitą swobodę. Może robić co chce i jak chce. Rodzice nie hamują jego aktywności i spełniają wszystkie jego zachcianki. Taki styl wychowania przyczynia się do jego przedwczesnej samodzielności i nieliczenia się dziecka z nikim i niczym. Stąd biorą się trudności jakie napotyka ono w przystosowaniu się do grupy rówieśniczej oraz realizacji postawionych sobie samodzielnych celów. Przyzwyczajone do otrzymywania natychmiast wszystkiego, załamuje się bardzo prędko przy pierwszych przeszkodach. Pewną odmianą stylu liberalnego jest pozostawienie dziecku swobody i jednocześnie braku zainteresowania się nim. Dziecko czuje się opuszczone, zaniedbane i nieposłuszeństwem próbuje zwrócić na siebie uwagę. Nie ma wyznaczonych norm postępowania, samo nie potrafi ich sobie wytworzyć, szuka więc aprobaty poza rodziną. Często znajduje się w grupie nieformalnej dzieci wchodzących w konflikty z prawem. Styl wychowania okazjonalnego - jest związane z brakiem sprecyzowanej linii postępowania wobec dziecka. Rodzice przejawiają inicjatywę wychowawczą tylko pod 7 naciskiem konkretnych sytuacji. Ich działanie jest doraźne. Dzieci tak wychowywane zatracają bezpieczeństwo, ustosunkowują się do rodziców nieżyczliwie, tracą do nich szacunek, są agresywne w stosunku do rówieśników. Styl wychowania niekonsekwentnego - charakteryzuje się zmiennością i przypadkowością oddziaływań wychowawczych. Rodzice w zależności od samopoczucia raz są niezwykle łagodni, kiedy indziej surowi, inaczej też oceniają to samo zachowanie dziecka. Dziecko nigdy nie wie jak zachowują się rodzice, nie jest w stanie przyswoić sobie właściwych norm moralnych. Zagrożone jest także jego poczucie bezpieczeństwa. Wychowanie w rodzinie nie jest wychowaniem w myśli jednego ze scharakteryzowanych schematów. Jeśli nawet system wychowawczy jest akceptowany zarówno przez rodziców jak i dzieci to efekty wychowawcze mogą okazać się pozytywne. Rodzina jest zatem pierwszą sceną na której rozgrywają się ważne wydarzenia dla dziecka. To tutaj, występując w roli aktora, dziecko okazuje swoje emocje, mówi o nich, radzi sobie z nimi, a rodzice będąc w roli obserwatora, zauważają grę aktora , okazując swoje zainteresowanie, odpowiednio reagując. Role te często się zmieniają i rodzice stają się aktorami, zarazem pierwszymi nauczycielami dla swojego dziecka. 8 ROZDZIAŁ III Program wychowawczy szkoły PROGRAM WYCHOWAWCZY SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W ELBLĄGU UWAGI WSTĘPNE Pierwsze, największe i decydujące prawa wychowawcze w stosunku do dzieci mają zawsze Rodzice. Nauczyciele wspierają rodziców w dziedzinie wychowania. Celem ogólnym wychowania jest wszechstronny rozwój osobowy uczniów, we wszystkich wymiarach, w tym zwłaszcza: intelektualnym, psychicznym, społecznym, zdrowotnym, estetycznym, moralnym i duchowym. To dzięki wychowaniu nasi uczniowie powinni podążać drogą poznawczą i rozwijać w sobie dociekliwość ukierunkowaną na poszukiwaniu prawdy, dobra i piękna w świecie. Wychowanie w naszej szkole opiera się na przyjęciu określonego kierunku moralnego. Za szczególnie ważne uważamy: budzenie wrażliwości moralnej, wspomaganie uczniów ich dążeniu do samodzielności sądów działań, uczenie trudnej sztuki życia z innymi i dla innych kształtowanie właściwości postaw patriotycznych. NACZELNY CEL WYCHOWANIA: WYCHOWANIE-TO EDUKACJA SERCA Cele szczegółowe wychowania: − − − − − − − − − − − Wychowywać tak, aby dziecko: Potrafiło znaleźć swoje miejsce w grupie i w niej działać Poznało normy dobrego zachowania i starało się według nich postępować Potrafiło zachować się w sytuacji trudnej Poznało swoje mocne i słabe strony, potrafiło przewidzieć skutki swoich działań Dokonywało oceny własnych osiągnięć i możliwości Uczyło się samorządności, odpowiedzialności, demokracji Potrafiło komunikować się z rówieśnikami i dorosłymi Uczyło się wrażliwości i zrozumienia dla potrzeb innego człowieka Czuło się Polakiem w zjednoczonej Europie Przygotowało się do samokształcenia w dalszych etapach edukacji szkolne 9 ZADANIA SZKOŁY JAKO ŚRODOWISKA WYCHOWAWCZEGO Zadaniem szkoły jako środowiska wychowawczego jest: − Zapewnić opiekę i stworzyć życzliwy klimat dla wszechstronnego i harmonijnego rozwoju w bezpiecznym, przyjaznym i zdrowym środowisku w poczuciu więzi z rodziną − Stworzy warunki, aby uczeń mógł łączyć aktywność poznawczą i aktywnością społeczną − Rozwijać samodzielność uczniów, poczucie obowiązku i odpowiedzialności − Kształtować nawyki dbania o własne ciało, zdrowie i sprawność fizyczną − Kształtować prawidłowe nawyki związane ze współżyciem społecznym − Umacniać w uczniach poczucie podmiotowości i wiary we własnej siły − Uczyć szacunku dla dobra wspólnego jako podstawy życia społecznego − Wychowywać uczniów w miłości do ojczyzny − Zachęcać do indywidualnej działalności twórczej − Rozwijać wrażliwość moralną i estetyczną ucznia − Koordynować oddziaływania wychowawcze domu, szkoły i środowiska rówieśniczego − Wzmacniać w uczniach poczucie tożsamości kulturowej, historycznej i narodowej − Uczuć tolerancji, życzliwości i szacunku − Integrować system wiedzy, umiejętność i postawy − Przysposabiać do współżycia w grupie i grupowanego działania na rzecz innych ZADANIA NAUCZYCIELA WYCHOWUJĄCEGO − Kreowanie sytuacji, w których dziecko aktywnie rozwija wszelkie sfery swojej działalności; − Kształtowanie umiejętności współistnienia i współdziałania w grupie rówieśniczej i społecznej poprzez wspólną, zabawę, wybór właściwych form spędzania czasu wolnego; − Budowanie obrazu własnej osoby w oparciu o rzetelną samoocenę; − Zaszczepienie postaw pozytywnego i zrównoważonego reagowania w sytuacjach trudnych; − Uczenie właściwego sposobu wyrażania ocen i sądów aprobujących lub negujących różne zachowania swoje i innych osób; − Kształcenie umiejętności słuchania innych, rozumienia ich poglądów, umiejętności i współdziałania w szkole wspólnoty nauczycieli i uczniów; − Uwrażliwienie na zagrożenia współczesnego świata. 10 METODY PRACY − − − − − − − − − − − − − Gry i zabawy Twórczość artystyczna (plastyczna, muzyczna, techniczna) Wycieczki tematyczne, turystyczno-krajoznawcze, przedmiotowe Imprezy organizowane (seanse filmowe, spektakle teatralne, imprezy pop.) Treningi umiejętności Warsztaty poznawczo-doskonalący Konkursy Dyskusje Prezentacje Sesje tematyczne Spotkania z rodzicami Spotkania z ciekawymi ludźmi Zebrania w poziomych wiekowych FORMY PRACY − Praca indywidualna − Praca w grupie MODEL ABSOLWENTA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W ELBLĄGU Nasz absolwent: − dobrze funkcjonuje w swoim otoczeniu: domu i szkole. Pogodnie i asertywnie patrzy na świat, siebie innych. − jest aktywny, chętnie uprawia sport w najróżniejszych jego odmianach, chętnie podejmuje próby ekspresji artystycznej, świadomie uczestniczy w imprezach kulturalnych szkoły i miasta, ma swoje upodobania jako twórca i odbiorca sztuki. − jest ciekawy świata, dostrzega jego złożoność, analizuje istniejące w nim zależności i związki przyczynowo-skutkowe. Poszerza swoją wiedzę świadomie, jest aktywny umysłowo. − jest ciekawy świata, dostrzega jego złożoność analizuje istniejące w nim zależności i związki przyczynowo-skutkowe. Poszerza swoją wiedzę świadomie, jest aktywny umysłowo. − jest krytyczny. Potrafi zdobyte wiadomości selekcjonować, porządkować i oceniać ich przydatność do określonego celu. 11 − jest odpowiedzialny. Potrafi przewidzieć skutki swoich działań, wykorzystuje własne doświadczenia; wie, że za swoje czyny trzeba ponieść konsekwencje. Cieszy się z sukcesów. Umie znosić porażki, potrafi trwale i konsekwentnie szukać rozwiązań dla siebie korzystnych. Wie, że w sytuacji, w której nie potrafi sobie poradzić, należy zwrócić się do swojego najbliższego otoczenia. Umie znaleźć interesującego nowe źródła wiedzy. − jest otwarty. Chętnie i skutecznie nawiązuje kontakty z rówieśnikami, prezentując swój punkt widzenia i rozważając poglądy innych. Wie, że istnieją rózne sposoby komunikowania i bez trudu uczy się korzystania z nowoczesnych technologii komunikacyjnych. Nawiązuje kontakty z ludźmi dorosłymi. W grupie potrafi działać zgodnie z obowiązującymi w niej zasadami. − jest prawy, w swoim zachowaniu wykazuje dobre intencje, potrafi rozróżnić złe i dobra uczynki. − jest punktualny – ma poczucie czasu, dyscypliny, potrafi zaplanować swoje zajęcia. Szanuje czas swój i innych ludzi. − jest rozważny – zna zagrożenia występujące w jego środowisku, potrafi modyfikować swoje zachowania w ich przewidywaniu. Potrafi zapewnić bezpieczeństwo sobie i innym. Postępuje zgodnie z zasadami higieny − jest tolerancyjny – rozumie, że wszyscy jesteśmy różni; jest to zjawisko normalne i pożądane, dlatego stara się każdego zrozumieć i dostrzec w nim coś dobrego − jest patriotą – zna historię swojego miasta, regionu, kraju; szanuje tradycje regionalne i narodowe, ma szacunek do symboli narodowych i poczucie tożsamości narodowej. − jest przyjacielem przyrody – szanuje środowisko i jego zasoby naturalne, wykazuje postawę proekologiczną PRAWA UCZNIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W ELBLĄGU Uczeń ma prawo do: − szacunku, poszanowania godności własnej w sprawach osobistych, rodzinnych i koleżeńskich, wolności myśli, sumienia i wyznania, do nietykalności cielesnej; nie wolno nikomu drwić z nazwiska ucznia, jego uczuć, poglądów i przekonań, religii, wyglądu, cech usposobienia i umysłu, komentować jego stosunków rodzinnych i przyjaźni; nie wolno zachęcać do donosicielstwa, wymuszać zeznań − zapoznania się z programem nauczania, jego treścią, celami i wymaganiami, wyrażania opinii i wątpliwości dotyczących treści nauczania oraz uzyskiwania wyjaśnień i odpowiedzi; 12 − przedstawienia wychowawcy klasy, dyrektorowi szkoły, pedagogowi i innym nauczycielom swoich problemów oraz uzyskania od nich pomocy, wyjaśnień i odpowiedzi; − jawnego wyrażenia opinii dotyczących życia szkoły, nie może to jednak uwłaczać niczyjej godności osobistej; − jawnego umotywowania oceny jego postępów w nauce i zachowaniu; − powiadamiana z tygodniowym wyprzedzeniem o terminie i zakresie prac klasowych; − odpoczynku w przerwach międzylekcyjnych, świątecznych, w czasie ferii i wakacji oraz weekendów; − udziału w organizacji życia szkolnego i uczestnictwa w zajęciach pozalekcyjnych i pozaszkolnych; − reprezentowania szkoły w konkursach, przeglądach, zawodach i innych imprezach zgodnie ze swoimi możliwościami i umiejętnościami; − redagowania i wydawania gazety szkolnej, organizowania działalności kulturalnej, oświatowej, sportowej oraz rozrywkowej, zgodnie z własnymi potrzebami i możliwościami organizacyjnymi szkoły, w porozumieniu z dyrektorem szkoły; − wyboru swoich przedstawicieli do Rady Szkoły OBOWIĄZKI UCZNIA SZKOŁY PODSTAWOWEJ NR 1 W ELBLĄGU − Uczeń ma obowiązki zachowania się w każdej sytuacji w sposób odpowiedzialny − Uczeń respektuje takie uniwersalne zasady etyki i powszechnie obowiązujące normy współżycia społecznego, jak: − poszanowanie godności osobistej i wolności drugiego człowieka, − okazywanie szacunku dorosłym kolegom, − przeciwstawianie się przejawom brutalności i wulgarności, − szanowanie poglądów i przekonań innych osób, − poszanowanie cudzej własności, − zachowanie tajemnicy korespondencji i informacji o sprawach osobistych powierzonych mu w zaufaniu, chyba że szkodziłoby to ogółowi lub życiu zdrowiu powierzającego − Uczeń ma obowiązek: − naprawienia wyrządzonej przez siebie szkody, − uczyć się systematycznie, zgodnie ze swoimi możliwościami, − uczęszczać na wszystkie zajęcia przewidziane planem nauczania w danej klasie, 13 − współtworzyć właściwą atmosferę w szkole, opartą na zasadach solidarności, demokracji, tolerancji, życzliwości, sprawiedliwości, godnie i kulturalnie zachowywać się w szkole i poza nią, dbać o piękno mowy ojczystej − podporządkowanie się zaleceniom zarządzaniom dyrektora szkoły, ustaleniom Rady Samorządu Klasowego lub Szkolnego, Rady Pedagogicznej oraz nauczycieli i innych pracowników szkoły, − dbać o bezpieczeństwo i zdrowie własne oraz kolegów, − Uczeń: − nie pali tytoniu, nie pije alkoholu, nie używa narkotyków i innych środków odurzających, jest czysty i schludny, dba o higienę osobistą, troszczy się o mienie szkoły, jej estetyczny wygląd, stara się o utrzymanie czystości i porządku na terenie szkoły. ABC ZACHOWANIA UCZNIA NASZEJ SZKOŁY − Nie spóźniamy się na lekcje. − Dbamy o rzeczy własne i innych: tornistry, plecaki zostawiamy w klasie, nie układamy prze klasą, okrycia jesienne, zimowe wieszamy w szatni. − Po dzwonku przed klasą ustawiamy się parami. − Po wejściu do klasy mówimy sobie dzień dobry − Mówimy do siebie z szacunkiem, pamiętamy o słowach: proszę, przepraszam, dziękuje − Mówimy prawdę, nie skarżymy. − Osobę dorosłą, wchodzącą do klasy, witamy, wstając z miejsca. − Porządkujemy salę lekcyjną po zakończeniu lekcji. − Stosujemy zasadę: jeden mówi, inni słuchają. − Rozmawiamy ze sobą – nie krzyczymy. − Korzystamy z łazienki zgodnie z przeznaczeniem. − Dbamy o swój wygląd zewnętrzny. − Nie ulegamy nałogom. − Pomagamy sobie nawzajem. − Odnosimy się z szacunkiem do sprawnych inaczej, ludzi starszych, chorych i młodszych. − Wyrządzoną szkodę naprawiamy, odpowiadamy finansowo za zniszczone mienie. − Nie przywłaszczamy sobie cudzej własności – rzeczy znalezione oddajemy właścicielowi lub w sekretariacie szkoły. − Przestrzegamy zasad higieny osobistej. − Na uroczystości szkolne przychodzimy odświętnie ubrani. − Dbamy o tereny zielone wokół szkoły − Dbamy o czystość w naszej szkole. − Na zajęciach sportowych ćwiczymy w czystym, schludnym stroju sportowym. 14 W Szkole Podstawowej nr 1 działa Samorząd Uczniowski, który w swojej pracy kieruje się słowami Janusza Korczaka: „Samorząd jest to właściwe organizowana praca po to, aby jednakowo dobrze działo się wszystkim, którzy razem uczą się, działają..., żeby jeden drugiego nie krzywdził, nie przeszkadzał, nie dokuczał..., żeby świadczył przysługi, pomagał, opiekował się, pilnował porządku i praworządności...” Zasady funkcjonowania Samorządu Uczniowskiego: − − − − W jego skład wchodzi cała społeczność uczniowska, SU działa na podstawie własnego regulaminu, Współpracuje z organizacjami działającymi na terenie szkoły, Ważne decyzje SU podejmuje w porozumieniu z dyrektorem szkoły, radą pedagogiczną i radą rodziców, − Ma na terenie szkoły własną reprezentację tj. Radę Uczniowską, którą stanowią: Rada Samorządu Uczniowskiego i przewodniczący rad klasowych, − Rada Samorządu Uczniowskiego wybierana jest przez ogół uczniów w poszczególnych, tajnych wyborach, które przeprowadzone są każdego roku w czerwcu lub we wrześniu. Kadencja Rady SU trwa ok. rok. Zadania Samorządu Uczniowskiego: − − − − Uczestniczenie w planowaniu życia i pracy szkoły, Organizowanie zebrań społeczności uczniowskiej, Wybór władzy uczniowskiej, wybór Rzecznika Praw Ucznia, Kształtowanie właściwego podejścia do nauki i zachowania, do procesu zdobywania wiedzy i umiejętności, do samorealizacji, − Wyzwalanie społecznej inicjatywy wśród uczniów, kształtowanie poczucia odpowiedzialności za siebie i innych, − Organizowanie czasu wolnego, różnego rodzaju imprez dla uczniów, − Rozwijanie opieki i wzajemnej pomocy koleżeńskiej POSTANOWIENIA KOŃCOWE 1. Na początku roku szkolnego opiekun kazdego poziomu wiekowego, wychowawca klasy zobowiązany jest do opracowania planu działań wychowawczych np. niniejszego programu. 2. Plan działań wychowawczych zobowiązani są również opracować: − Opiekun Samorządu Uczniowskiego − Pedagog szkolny − Kierownik biblioteki − Kierownik świetlicy Plan działań wychowawczych poziomów wiekowych, opiekuna Samorządu Uczniowskiego, pedagoga, biblioteki na określony rok szkolny są załącznikiem do programu wychowawczego. 3. Niniejszy program ma charakter otwarty i może być uzupełniany i zmieniany uchwałą Rady Pedagogicznej. 15 ROZDZIAŁ IV Priorytety wychowawcze i rola szkoły w ich realizacji U podstawy każdej teorii wychowania stoi koncepcja człowieka. Stwierdza ona jaki człowiek jest, a jaki powinien być. Określa rzeczywistość stanowiącą przedmiot zabiegów wychowawczych oraz szkicuje ideał stanowiący ich uhonorowanie. Wychowanie to przekształcanie materiału wychowawczego. To także zasób wiedzy o wychowanku, to umiejętność rozumienia wychowanka, wynika w jego codzienny żywot i kierowania nim. Rysunek 1 Ranking priorytetów PATRIOTYZM ODPOWIEDZIALNOŚĆ MORALNOŚĆ PRACA WOLNOŚĆ TOLERANCJA Źródło: opracowanie własne PATRIOTYZM Patriotyzm jest w naszej szkole traktowany jako wartość o podstawowym znaczeniu. Żadna bowiem grupa społeczna nie może istnieć, jeśli nie będzie zbudowana na określonym systemie wartości chroniących jej tożsamości. Losy historyczne sprawiły, że od wieków najwyższą wartość Polaków jest ojczyzna. Wszelkie nasze działania winny jej służyć. Poczucie wspólnoty terytorialnej, na które składają się: dziedzictwo historyczne, religijne, społeczno – kulturalne, język to czynniki, które sprawiają, że czujemy się członkami narodu. Niewielki obszar zajmowany przez społeczność lokalną to „mała ojczyzna” Dążymy do Europy, otwierania granic, uczymy się języków, internet sprzyja, że patrzymy na świat jak na globalną wioskę. Z takiej perspektywy okazuje się jak bardzo potrzebny jest patriotyzm lokalny „małych ojczyzn” do „dużej ojczyzny”. Zatem należy uczyć, być dumnym, że tu właśnie mieszkamy. Trzeba zacząć od tego co namacalne, co można zobaczyć i dotknąć, nauczyć szacunku dla tego co nasze. Kochać i mówić z dumą o miejscu, nauczyć szacunku dla tego co nasze. Kochać i mówić z dumą o miejscu swojego urodzenia, o swoich korzeniach. Nie można bowiem stać się Europejczykiem nie będąc jednocześnie reprezentantem swojego kraju i swojego regionu. Świat się jednoczy. W kontekście tych przemian warto przyglądać się co ocalało, na ile silne jest ciągle pojęcie małej ojczyzny – miejsca magicznego, które obdarzamy wyjątkowym uczuciem. To miejsce, które nas kształtuje, istnieje, które jest naszą ucieczką. Trzeba nauczyć dzieci kochać swoją małą 16 ojczyznę. Czy będziemy umieli żyć w świecie bez granic i jednocześnie zachować naszą narodową tożsamość? Integracja z Unią Europejską może być ważnym sprawdzianem z polskiego patriotyzmu. ODPOWIEDZIALNOŚĆ Odpowiedzialność – bez kształcenia odpowiedzialności cały proces wychowawczy nie miałby sensu. Odpowiedzialność – to ponoszenie konsekwencji, to ochrona przed manipulacjami i nadużyciami do jakich człowiek .Odpowiedzialność – to trwała obecność wobec człowieka. Odpowiedzialność przybiera różne stopnie, jest większa lub mniejsza, taka którą dzielimy z innymi i taka, którą sami niesiemy. Odpowiedzialność – to budowanie sensu własnego świata. Bez odpowiedzialności niemożliwe staje się wiele zachowań, które kosztują człowieka. Odpowiedzialność to umiejętność przewidywania skutków swoich działań., wykorzystywania własnego doświadczenia, wiedzy, że za swoje czyny trzeba ponosić konsekwencje. Odpowiedzialność – to trudna umiejętność znoszenia porażek, to trwałe i konsekwentne szukanie siebie, swojego postępowania. Człowiek odpowiedzialny potrafi zaplanować swoje działanie, rozplanować swój czas. WOLNOŚĆ Wolność – owocem wolności jest decyzja. Umiem podjąć decyzję. Podjąłem decyzję. Jestem wolny. Zdolność dokonywania autonomicznych wyborów. To umiejętność dostosowania się do istniejących warunków. Wolność polega na tym, że możemy to samo uczynić albo tego nie uczynić, pójść za czymś lub unikać tego. Wolność jako wartość fascynuje i zagraża zarazem. Rozum jest wzrokiem wolności. Wolność też wymaga racji. Racją dostateczną wolności jest przedstawiony przez rozum zespół możliwych danych do wyboru i zespół motywów inspirujących wybór. Odmianą wolności jest asertywność. Asertywność to zdrowa wiara w siebie i wyjątkowa umiejętność nieskrępowanej realizacji własnych potrzeb przy jednoczesnym respektowaniu uczuć i potrzeb innych ludzi . Opanowanie i wytrwałe ćwiczenie podstawy asertywnej pozwala przestać się martwić , czy nasze zachowanie i postępowanie spełnia oczekiwania otoczenia . Jeśli jestem asertywny, wówczas realizuję osobiste prywatne scenariusze życiowe i to te, które uważam za najlepsze, natomiast ignoruję wręczane mi skwapliwie skrypty „poprawnego” postępowania, odzwierciedlające potrzeby i oczekiwania nie moje lecz osób postronnych . Osoba asertywna działa stanowczo ale szanuje uczucia i godność partnerów swoich relacji . Nie jest asertywny ten, kto dla udowodnienia swoich racji, wali pięścią w stół, obraża ludzi używając wyzwisk i przekleństw, miłośnik sarkazmu, złośliwej ironii, zgryźliwego dowcipu. Asertywność jest sztuką i zarazem cnotą wynikającą z połączenia w jedno szczerości, stanowczości, łagodności i delikatności. Tej trudnej wyjątkowo sztuki należy się uczyć od najmłodszych lat. Mniej agresji, złości, wrogości więcej asertywności to recepta na ulepszanie porozumienia się między ludźmi, na których nam zależy. Asertywność pomoże młodemu człowiekowi żyć bezpiecznie w swoim otoczeniu. Wolność to klucz, który otwiera dostęp w głąb osoby ludzkiej. To wartość, która powoduj , że człowiek tworzy samego siebie jako jednostkę moralną. 17 Wolność to świat wielorakich wyborów. MORALNOŚĆ Moralność - wychowanie byłoby niemożliwe, gdyby nie opierało się na przyjęciu określonego kierunku moralnego. Szczególnie ważne wydają się tu trzy aspekty tego problemu : - budzenie wrażliwości moralnej - wspomaganie uczniów w dążeniu do samodzielności osądów i działań moralnych - umiejętność łączenia wymiaru indywidualnego i społecznego w dziedzinie moralnej. Świadomość moralną trzeba rozpoczynać od ukazywania atrakcyjności dobra, od jego promocji i reklamy, ponieważ wywierająca olbrzymi wpływ na młodzież kultura masowa kojarzy mocne, udane życie z różnymi odmianami zła. Nauczyciele winni wspierać dzieci w ich kształtowaniu własnej świadomości moralnej, a nie ograniczać się wyłącznie do przekazywania wiedzy etycznej. Świadomość moralna winna być pełna, to znaczy uwzględniająca wymiar indywidualny i społeczny. Taka bowiem jest natura człowieka. Każdy jest indywidualistą żyjącym w konkretnym środowisku. Wymiar indywidualny i społeczny wzajemnie się uzupełniają. Uczniowie to osoby o określonym imieniu i nazwisku, o niepowtarzalnej historii i drodze życiowej, a jednocześnie grupa społeczna, organizująca określone życie. Trzeba dzieci nauczyć, aby młode pokolenie umiało dokonywać moralnie właściwych wyborów. Świadomość moralna, której mamy nauczyć dzieci, to określony kodeks postępowania uznawany za właściwy. PRACA Praca - podobnie jak każdy inny rodzaj działalności człowieka odgrywa ważną rolę w wychowaniu. Praca-to wartość. Nauka-to praca. Efekty tej pracy-to ewidentny sposób w jaki człowiek został pracy nauczony. Nauka z punktu widzenia motywacji dziecka. Efekty pracy ucznia w zreformowanej szkole nie mogą być dla wychowanka wyłącznie przykre, bowiem trudno oczekiwać od nikogo, żeby praca nabierała dla niego atrakcyjności. Doniosłym czynnikiem podnoszenia u ucznia wartości uczenia się pracy jaką musi włożyć jest świadomość sukcesu odniesionego przez niego. Każda praca powinna przynieść uczniowi osobistą satysfakcję z punktu widzenia jego motywów. Na tym etapie dziecko powinno się uczyć: − sumienności; − obowiązkowości; − zasad określonej dyscypliny; − punktualności, poprawności i uczciwości. Uczeń powinien mieć jednak świadomość, że jego rzetelna praca jest zauważalna. Współczesna szkoła winna uświadomić uczniowi, że swoją wiedzą może się dzielić. To swoisty rodzaj partnerstwa między uczniami. Pracując-subiektywnie dla siebie, musi umieć widzieć innych, a więc pozwolić korzystać ze swojej pracy w sposób rozsądny i mądry. Praca realizuje zawsze nadzieje. Praca to czynność społeczna. To element składowy komunikacji międzyludzkiej, komunikacji społecznej. 18 TOLERANCJA Tolerancja – w słowniku społeczeństw cywilizowanych to jedno z bardzo ważnych słów. Oznacza szacunek dla cudzych poglądów lub zwierzeń, który wyrasta z prawa człowieka do wolności posiadania i wyrażania własnych poglądów i wartości. Tolerancja to określony format myślowy, bardzo trudny do nauczenia. To format, który należy kształtować od najwcześniejszych lat. Nietolerancja ogranicza człowieka. Rodzi nienawiść i agresję. W swojej istocie polega na lęku przed innością i nie pozwala dokładnie poznać czego lub kogo człowiek tak bardzo się boi? Skąd się bierze nietolerancja? Jest to oczywiście efekt procesu określonego wychowania, modelowania wzorów postrzegania świata. Dziecko wychowane w tolerancyjnej rodzinie, w szkole, gdzie tolerancji również się uszy, inaczej będzie rozumiało znaczenie tolerancji we współżyciu międzyludzkim. Po co w programie wychowawczym potrzebna jest tolerancja? Żeby nauczyć się umieć żyć i być koło siebie: w pociągu, na ulicy, w mieście, państwie i na świecie. Nie musimy się lubić, nie musimy spędzać ze sobą czasu i przebywać w tych samych miejscach. Różność i różnorodność to cecha współczesnego świata. Trzeba się nauczyć żyć obok siebie. Trzeba uczyć dziecko, że nietolerancja zaczyna się od wyśmiewania i pogardy w stosunku do kogoś, kto jest nieco inny. Żyj swoim życiem albo pozwól żyć innym. − Coś jest mi obce, dziwne, nie należy do „mojego świata”, ale jestem w stanie to znieść − Doświadczam inności już we własnym świecie, uznaje ją, akceptuję jej prawa − Aktywnie I szczerze interesuję się odmiennością jako nową wartością, nie oznacza to jej przyjęcia. 19 ROZDZIAŁ V Rola nauczyciela wychowawcy w szkole XXI wieku „Dzieci są jak woda, która rozlewa się wszędzie, gdzie ma miejsce. Rolą nauczyciela jest wykopanie koryta, sprawienie , żeby ta woda stała się rzeką płynącą w określonym kierunku” Od nauczyciela wymagana jest postawa interakcyjna, pełna szacunku dla innych, zorientowana na empatię i tolerancje dla niejednoznaczności. To również akceptacja wolności w sensie twórczej siły, urzeczywistniającej wartości. Inność jest zadaniem do zrozumienia-o tym powinien pamiętać każdy nauczycielwychowawca. Wychowanie prowadzące człowieka od postaci mniej doskonałej do doskonalącej w aspekcie autokracji i komunikacji, wymaga respektowania podstawowych zasad etycznych. Wychowawcze działanie nauczyciela na korzyść innych, obdarzanie życzliwością, poszanowaniem cudzej autonomii, sprawiedliwość i rzetelność oceniania, szczerość i ufność w relacjach międzyludzkich, jawią się wyznacznikami wychowania. Podstawową kompetencją nauczyciela według Maxa von Manena jest takt pedagogiczny w relacjach z ludźmi, który koncentruje się na samorozwoju dziecka. Takt pedagogiczny, czyli poszanowanie godności ludzkiej ucznia, jego uczuć osobistych określają takie cechy pozytywne jak troska, wrażliwość, wnikliwość, dobroć, skłonność do obdarowywania. Takt pedagogiczny umożliwia spoglądanie wstecz w biografię dziecka, jako otwarcie na doświadczenie dziecka, jego orientację na cudzą indywidualność. Poprzez takt pedagogiczny nauczyciel ochrania przestrzeń indywidualną dziecka, chroni to co zagrożone, zapobiega bólowi, scala to co podzielone, a umacnia to co dobre, wspiera rozwój osobowy i zdolności dziecka. Proces oddziaływania wychowawczych wymaga od nauczyciela bogatej osobowości, wiedzy i taktu, zdolności do zaszczepiania w innych nadziei i wizji, ale także samoświadomości związanej z tym, że pedagog w swoim oddziaływaniu porusza się po swoistym „ polu minowym „ , często zapominając, że niemal każdy jego krok jest uwikłany w ryzyko błędu. Przez swoją osobowość prowadzi do tego, by dziecko chciało się uczyć, aby żyć wspólnie, uczyć się aby wiedzieć, aby działać. W ten sposób powstają kanony edukacji przyszłości, filary marzeń o edukacji twórczej. Wokół roli nauczyciela wychowawcy współczesnej szkoły toczą się ciągle rozważania. Na pierwszy plan wysuwa się portret nauczyciela-przewodnika, który prowadzi, mobilizuje do samodzielności. Czynnik autokracji, a także umiejętności kształcenia go u innych implikuje odkrywanie przed uczniami perspektywy samodoskonalenia związanych z podejmowaniem ambitnych zadań. To swoiste prowadzenie ze sobą, zdobywane i przeciąganie uczniów, zaciekawienie, fascynowanie, pobudzanie. Nauczyciel jako osoba bezpośrednio zaangażowana w wychowanie przejawia zachowanie celowe, uczniowie zaś tworzą uczące się podmioty. Wskazanie przez nauczyciela - wychowawcę możliwości kreowania siebie i świata oraz ich różnorodne konsekwencje, nadaje sens doświadczeniom codziennym. Uczeń buduje zatem swój świat z perspektywy innego JA osobowego bycia nauczyciela. Nauczyciel jest łącznikiem nadającym komunikaty o różnych wartościach, pośrednicząc między społecznością uczniów, a światem ludzi dorosłych. Właściwa postawa nauczyciela polega na odważnym wypowiadaniu własnego poglądu na świat, jednak bez jakiejkolwiek 20 próby narzucania go. Wypowiedzi nie mogą mieć formy gotowej nauki, ale winny być dynamicznym ucieleśnieniem własnej osoby. Proces wzajemnego komunikowania się nauczyciela i ucznia jest bardziej efektywny przy czynnej sympatii dla ucznia ze strony nauczyciela, dopełnionej zaufaniem i wiarą w możliwości dziecka! Komunikacja wychowawcza organizowana jest przede wszystkim przez nauczyciela. Do efektywności procesu komunikowania trzeba spełnić następujące warunki: − uważnie słuchać każdego; − chcieć być zrozumiałym dla każdego; − być prawdomównym i szczerym; − działać w społeczeństwie i kulturze. Nauczyciel wychowawca musi być twórczy, czynny w motywacji, uczuciach i działaniu. Tylko bowiem przez czyn, człowiek swe człowieczeństwo okazuje i utrwala. Tylko w działaniu na drugich rodzi się i wyraża godność człowieka. Tylko czynem budujemy świat dobra, zaniechaniem tworzymy świat lęku i pustkę osamotnienia. By praca wychowawcy była skuteczna, musi tworzyć swoistą wychowawczą symbiozę szkoły i rodziców. Rodzice w oderwaniu nie zawsze potrafią sprostać wychowaniu w czasach, kiedy rola wychowawcza rodziców jest zastępowana wpływem mediów i grup rówieśniczych. Wspólna praca rodziców i wychowawcy może zmienić niewłaściwy kierunek rozwoju społecznego dzieci. A zatem współczesny nauczyciel, to przede wszystkim nastawiony w swej pracy pedagogicznej na wszechstronne i indywidualne rozwijanie swych wychowanków poprzez stałe i aktywne poznawanie ich jako osób, indywidualności, w złożonych i dynamicznych procesach społecznych. Nauczyciel to również osoba realnie otwarta na drugiego człowieka, szczególnie wyczulona na indywidualny wymiar osoby ludzkiej w swej zdolności przewidywania i kreatywności, a równocześnie świadoma swego działania prawdziwie odpowiedzialna za jego sprawstwo. W wieku 7 lat dziecko trafia do szkoły. Do rodziców wychowawców dołącza nauczyciel wychowawca. Oto jak w żadnej innej profesji stajemy wobec drugiego człowieka z zadaniem kształcenia jego charakteru i intelektu. Zadanie to wyjątkowe, szczególnie i niezwykle odpowiedzialne. „Każdego dnia stajemy pośród naszych uczniów i staramy się im dawać to co najlepsze, najwartościowsze i można przypuszczać najbardziej praktyczne. W tym przekazie wiedzy, nabywania i rozwijania umiejętności, tworzenia zachowań i postaw, kształtujemy w sposób zaplanowany wizerunek następnego pokolenia. Pokolenie to będzie nie tylko twórcą następnego etapu rozwoju cywilizacji, będzie też świadkiem naszego schyłku, naszej starości...Czy będzie to cywilizacja bezdusznej techniki i globalnego warsztatu? Czy może dzięki naszym dzisiejszym wysiłkom i inteligencji, zdolności przewidywania, pozostawimy na Planecie Ziemia Człowieka umiejącego prawdziwie kochać, godnie żyć i tworzyć cywilizację dobra i miłości.” 21 ROZDZIAŁ VI Potrzeby uczniów Analiza ankietowanych uczniów Ankietę skierowano do 120 uczniów klas VI. Tabela 1 Liczba dzieci Klasy VI Chłopcy Dziewczynki Razem 57 63 120 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 1 Najważniejsze wartości w życiu człowieka, to według ankietowanych uczniów: patriotyzm, odpowiedzialność, wolność (asertywność), tolerancja, praca, moralność. Uczniowie podkreślali wszystkie podane wartości. Zdają sobie sprawę, że są one konieczne, aby żyć i funkcjonować we współczesnym świecie, który wymaga nowej postawy w stosunku do rzeczywistości. Nowy świat tworzy nowych ludzi i nowi ludzie tworzą nowy świat. Rysunek 2 Źródło: opracowanie własne 22 Rysunek 3 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 2 Czy znasz program wychowawczy szkoły? Wykres 1 Źródło: opracowanie własne 23 Wykres 2 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 3 Czy znasz prawa i obowiązki ucznia? Wykres 3 Źródło: opracowanie własne 24 Wykres 4 Źródło: opracowanie własne Wykres 5 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 4 i 5 Uczniowie są przekonani, że wszelkie uroczystości państwowe i rocznice powinny być obchodzone. Uczniowie sugerowali, że powinny być to dni wolne od zajęć dydaktycznych. W tych dniach powinny się odbywać spotkania, wieczornice, wieczory poezji, uroczyste apele. Na te pytania pozytywnej odpowiedzi udzieliło 100% ankietowanych. 25 Analiza pytania 6 Uczniowie zupełni obojętnie i beztrosko podchodzą do sprawy punktualności. Nie mają poczucia czasu i obowiązku punktualnego przychodzenia na zajęcia. Zdumiewającym jest fakt, że zupełnie nie przeszkadza uczniom spóźnianie się ich kolegów na zajęcia. Należy położyć zdecydowany nacisk na kształtowanie w uczniach poczucia czasu. Wykres 6 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 7 W programie wychowawczym szkoły kładziemy nacisk na tworzenie środowiska przyjaznego dla wszystkich dzieci i na uwrażliwienie uczniów na pomoc dzieciom potrzebującym. 26 Wykres 7 Źródło: opracowanie własne Analiza pytania 8 Wykres 8 Źródło: opracowanie własne 27 Analiza pytania 9 Według ankietowanych uczniów zadaniem szkoły jest prowadzenie ucznia ku zdobyciu wykształcenia i umiejętności uczenia się. Tak odpowiedziało 100% chłopców i 76% dziewcząt. Analiza pytania 10 Szkoła zdaniem ankietowanych powinna organizować wyjścia grupowe do kin, teatrów, muzeów, na koncerty i występy artystyczne, z sugestią, aby wyjścia te traktować jako zajęcia dydaktyczne i aby w danym dniu nie było lekcji. 28 ROZDZIAŁ VII Oczekiwania rodziców Analiza ankietowanych rodziców. Ankietę skierowano do 120 rodziców najstarszych uczniów w szkole, uczniów klas VI. Bez wyraźnej sugestii, które z rodziców ma odpowiedzieć na pytania zawarte w ankiecie. Tabela 2 Liczba ankietowanych Kobiety Mężczyźni Razem 96 24 120 Źródło: opracowanie własne Tabela3 Ankietowani według wykształcenia Wykształcenie podstawowe średnie wyższe Razem Kobiety 44 40 12 96 Mężczyźni 8 16 0 24 Źródło: opracowanie własne Z przedstawionych powyżej wyników nasuwa się stwierdzenie, że wychowaniem dzieci zajmują się matki 80%, natomiast ojcowie zajmują się wychowaniem dzieci w znacznie mniejszym stopniu. Analiza pytania 1 Wykres 9 29 Znamienną sprawą jest fakt, że 17% ankietowanych uważa wychowanie dziecka za sprawę wyłącznie osobistą. Są to ludzie z wykształceniem wyższym i podstawowym. Analiza pytania 2 Wychowawcy klas zapoznali rodziców z programem wychowawczym szkoły. Odbyło się to na zebraniach informacyjnych poświęconych organizacji roku szkolnego. Wykres 10 Źródło: opracowanie własne 30 Analiza pytania 3 Fakt zapoznania rodziców z programem wychowawczym szkoły, nie świadczy o jego znajomości. Wykres 11 Źródło: Opracowanie własne Analiza pytania 4 Rodzice akceptują program wychowawczy szkoły. Uważają, że w szkole powinno się kształtować ogólnie przyjęte wartości. Ankietowani podkreślali wszystkie podane wartości nie hierarchizując ich. Analiza pytania 5 Wykres 12 31 ROZDZIAŁ VIII Wnioski końcowe Szkoła to uprzywilejowanie, choć nie jedyne miejsce wychowania. Proces wychowania dokonuje się nie tylko w samych uczniach, ale i w innych, którzy te wspólnotę wychowującą tworzą: w nauczycielach, uczniach, rodzicach. Jest to proces niezwykle złożony i trudny, nie znoszący pozorów i improwizacji. Szkoła jest miejscem kształtowania oblicza społeczeństwa przyszłości. Każde społeczeństwo bez wizji przyszłości, jest z góry skazane na przegraną. Zatem szkoła winna być narzędziem skutecznego wychowania. Dokonywać się to może tylko wówczas, gdy szkoła będzie miejscem spotkania trzech podmiotów decydujących o skutecznym wychowaniu: nauczycieli - wychowawców, rodziców i uczniów. Naród, który nie inwestuje w wychowanie podcina własne korzenie. Szkoła jako miejsce uprzywilejowane tego procesu, musi być bardzo elastyczna i ciągle dostosować się do zmieniającej się rzeczywistości. Musi się reformować, gdyż w przeciwnym wypadku wypadanie z pola skutecznego oddziaływania . Szkoła musi ciągle poszukiwać nowych dróg skutecznego wychowania, które w dużym stopniu tkwią właśnie we współpracy pomiędzy gronem pedagogicznym, rodzicami i samymi uczniami. Wychowanie nie znosi pustki. W miejsce zarzuconych działań wychowawczych, drastycznie wkraczają nowe, te niezamierzone. − Tam, gdzie zabraknie autorytetów pojawiają się idole, − Tam, gdzie nie będzie współpracy, pojawi się rywalizacja i niezdrowe ambicje, − Tam, gdzie będzie lęk, będą ucieczki i wagary, − Tam, gdzie nie będzie zrozumienia, będzie agresja. Dlatego proces wychowawczy jako rezultat działań wszystkich osób zaangażowanych bezpośrednio lub pośrednio w wychowanie młodego pokolenia staje się coraz bardziej konieczności. Szkoła podobnie jak dom-określa przestrzeń wychowawczą, na której wyraźnie i czytelnie są ustawione znaki zakazu i nakazu, między którymi uczeń może bezpiecznie poruszać się w szkole i w życiu. Wychowujemy tak, aby uczeń wiedział kiedy przekracza bezpiecznie granice i co mu za to grozi. Regulamin praw i obowiązków, nagród i kar został opracowany wspólnie z uczniami, przedstawiony rodzicom i przestrzegany na co dzień. Mamy specyfikę swojej obrzędowości, tradycje ,,kalendarz” świąt, uroczystości, kultury bycia, obyczajowości. Nie występuje w mojej szkole akcyjność w wychowaniu. Wszelkie oddziaływanie są stałe i systematyczne. Obowiązuje określony ład, a nie chaos i wolność w granicach absurdu. Tworząc program wychowawczy wzięliśmy pod uwagę oczekiwania rodziców. Uczniów traktujemy podmiotowo, dlatego ich potrzeby zostały szczególnie uwzględnione w programie wychowawczym. Potrafimy okazywać szacunek uczniom. Jesteśmy otwarci na propozycje rodziców, rozmawiamy z nimi w atmosferze życzliwości i dobrze pojętego wspólnego interesu. W naszej szkole panuje klimat zaufania i współpracy. Opracowaliśmy wspólnie z rodzicami i uczniami program wychowawczy szkoły, który spełnia potrzeby uczniów i rodziców. 32 Spis rysunków 1. Ranking priorytetów 2. Ranking wartości według dziewczyn 3. ranking wartości według chłopców str. 15 21 22 Spis wykresów 1. Znajomość programu wychowawczego szkoły 2. Znajomość programu wychowawczego szkoły według płci 3. Znajomość praw i obowiązków ucznia 4. Znajomość praw i obowiązków ucznia - dziewczynki 5. Znajomość praw i obowiązków ucznia - chłopcy 6. Punktualność 7. Pomoc najbiedniejszym 8. Przygotowanie do dorosłego życia 9. Wychowanie dziecka 10. Zapoznanie z programem wychowawczym szkoły 11. Znajomość programu wychowawczego szkoły przez rodziców 12. Przygotowanie do dorosłego życia według rodziców 22 23 23 24 24 25 26 26 28 29 30 30 Spis tabel 1. Liczba ankietowanych uczniów 2. Liczba ankietowanych rodziców 3. Ankietowani według wykształcenia i płci 21 28 28 33 Literatura 1. Biblioteczka reformy „ O wychowaniu w szkole” MEN 1999 nr 13 2. D. Goleman „Inteligencja emocjonalna” Media Rodzina of Poznań 1995 3. T. Gordon „Wychowanie bez porażek w praktyce” Instytut Wydawniczy PAX Warszawa 1995 4. J. Tischner „Świat ludzkiej nadziei” Wydawnictwo Znak Kraków 1992 5. T. Wujek „Pojęcia pedagogiki” Wydawnictwo PWN Warszawa 1984 6. G. J. Koźmiński, D. K. Kitowska „Nauczyciel – wychowawca” Pracownia Wydawniczo Edykacyjna K&K Złotów 2000 7. A. Różnowska „Wybrane aspekty wychowania w rodzinie” Wyższa Szkoła Pedagogiczna w Słupsku, Słupsk 1998 8. S. Forward „Toksyczni rodzice” Warszawa 1992 9. B. Polańska „Odpowiedzialność i wolność w pedagogice tradycyjnej i liberalnej” Edukacja i Dialog 2000 nr 3 10. B. Smykowski „Umiejętności wychowawczych nie da się wyćwiczyć” Edukacja i Dialog 2000 nr 2 11. W. Bednarska „O szkolnym ocenianiu” Wydawnictwo Edukacyjne Kraków 2000 12. J. Śliwa „Zreformować wychowanie” Edukaacja i Dialog 2000 nr 2 13. B. Śliwerski „Wprowadzenie w życie wartościowe” Edukacja i dialog 2000 nr 3 14. ks. T. Rozmus Dyrektor szkoły nr 3 z 1999 15. ks. dr. S. Chrobak “Nauczyciel a uczeń” Wychowawca 2000 nr 8 16. M. Gątarska „Trzeba wybierać pomiędzy metodami wychowawczymi” Wychowawca 2000 nr 8 17. E. Kosińska „Wspólna droga” Wychowawca 2000 nr 12 18. T. Olearczyk „O wychowaniu” Wychowawca 2000 nr 9 19. B. Rauder „Wspomaganie rozwoju emocjonalnego i społecznego uczniów” Wychowawca 2000 nr 8 20. M. Boczar „zadania wychowawcze rodziców” Wychowawca 2000 nr 1 34 Załączniki Ankieta dla rodziców Nazwa i numer szkoły Płeć: Szkoła Podstawowa nr 1 kobieta □ Wykształcenie: podstawowe □ mężczyzna □ średnie □ wyższe □ 1. Czy wychowanie dziecka uważa Pan(i) za sprawę (zakreśl jedną wybraną odpowiedź) sprawę osobistą □ obowiązek szkoły □ sprawę osobistą i obowiązek szkoły □ 2. Czy wychowawca klasy zapoznał rodziców z programem wychowawczym szkoły: tak □ nie □ 3. Czy zna Pan(i) program wychowawczy szkoły: tak □ nie □ wybiórczo □ 4. Na kształtowanie jakich wartości zdaniem Pana(i) należy położyć nacisk w szkole: (proszę zakreślić wybrane odpowiedzi) patriotyzm tolerancję praca □ □ □ odpowiedzialność moralność wolność □ □ □ 5. Do jakiego życia zdaniem Pana(i) powinna przygotować szkoła: (proszę zakreślić wybrane odpowiedzi) do życia samodzielnego □ do życia w rodzinie □ do życia w społeczeństwie □ można dopisać inne .................................................................................................................. 35 Ankieta dla ucznia Nazwa i numer szkoły Klasa Szkoła Podstawowa nr 1 Płeć: dziewczyna □ chłopiec □ 1. Wybierz i podkreśl najważniejsze Twoim zdaniem wartości w życiu człowieka: patriotyzm odpowiedzialność praca □ □ □ wolność tolerancja moralność □ □ □ 2. Czy znasz program wychowawczy szkoły: tak □ nie □ wybiórczo □ 3. Czy znasz prawa i obowiązki ucznia naszej szkoły: tak □ nie □ wybiórczo □ 4. Czy twoim zdaniem w szkole powinniśmy świętować rocznice i uroczystości państwowe: tak □ nie □ jest mi to obojętne □ 5. W jaki sposób chciałbyś/chciałabyś świętować: (zaznacz cztery najważniejsze odpowiedzi) uroczyste apele □ obowiązkowy strój galowy □ wieczornice □ wyjścia pod pomnik □ konkursy □ wieczory poezji □ inne ............................................................................................................. 6. Czy przeszkadza Ci jak podczas trwania lekcji Twoi koledzy, koleżanki spóźniają się: tak □ nie □ jest mi to obojętne □ 7. Czy uważasz, że w szkole powinna być organizowana pomoc najbiedniejszym? tak □ nie □ jest mi to obojętne □ 8. Do jakiego życia chciałbyś/chciałabyś być przygotowany(a) przez szkołę: do życia w rodzinie □ do życia w społeczeństwie □ do życia samodzielnego □ do otwartości na świat □ inne.................................................................................................................... 36 9. Ku czemu chciałbyś/chciałabyś być prowadzony(a) przez szkołę? ku zdobyciu wykształcenia i umiejętności uczenia się □ ku dobremu szczęśliwemu życiu □ ku rozwojowi duchowemu □ inne ......................................................................................................... 10. Czy szkoła Twoim zdaniem powinna organizować wyjścia grupowe do: kina □ teatru □ muzeum wystawy □ □ na koncerty □ występy artystyczne □
