pobierz - Chemart Surowce Chemiczne
Transkrypt
pobierz - Chemart Surowce Chemiczne
KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany KARTA CHARAKTERYSTYKI (podstawa: Rozporządzenie Komisji UE nr 453/2010 z dnia 20 maja 2010r. zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 ws REACH) Sekcja 1. Identyfikacja substancji / mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa. Identyfikator produktu. Nazwa Handlowa Identyfikator Numer Rejestracji Kod towaru Inne nazwy Chlorek wapnia spożywczy granulowany 017-013-00-2 01-2119494219-28-XXXX 502526 Chlorek wapnia bezwodny E509 1.2. Istotne zidentyfikowane zastosowania substancji lub mieszaniny oraz zastosowania odradzane. Zastosowania zidentyfikowane: główne zastosowania: środek usuwający oblodzenie, stabilizacji i kontrola pyłu na drogach, górnictwo naftowe - wiercenia, oczyszczanie wody, substancja przyspieszająca do betonu, środek odwadniający, dodatek do żywności i do pasz, dodatek do tworzyw sztucznych; flokulant, środek chłodzący, produkcja soli wapniowych. Zastosowania odradzane: inne niż wymienione powyżej 1.3 Dane dotyczące dostawcy karty charakterystyki. Nazwa i adres: Nr. Telefonu: Nr Faxu. Osoba odpowiedzialna za opracowanie karty charakterystyki Chemart Surowce Chemiczne, 31-589 Kraków, ul. Sikorki 23 012 286 33 20/21 012 286 33 22 [email protected] 1.4 Numer Telefonu alarmowego. 998 lub 112, lub najbliższa terenowa jednostka PSP. Informacja toksykologiczna w Polsce: 042/ 631 47 24 (w godz. 715-tej). Sekcja 2. Identyfikacja zagrożeń. 2.1 Klasyfikacja substancji mieszaniny. Klasyfikacja zgodnie z Rozporządzeniem (WE) nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania (CLP) Zagrożenia ogólne: Zagrożenie zdrowia Własności niebezpieczne Zagrożenie środowiska Działanie drażniące na oczy, kat.2, H319 Nie dotyczy Nie dotyczy Klasyfikacja zgodnie z dyrektywą Rady 67/548/EWG Zagrożenia ogólne: Zagrożenia zdrowia Własności niebezpieczne Zagrożenie środowiska Substancja drażniąca, działa drażniąco na oczy Nie dotyczy Nie dotyczy 2.2 Elementy oznakowania 1|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Piktogramy określające rodzaj zagrożenia: Hasło ostrzegawcze: Uwaga Zwroty wskazujące rodzaj zagrożenia: H319 - Działa drażniąco na oczy Zwroty określające warunki bezpiecznego stosowania: P262 - Nie wprowadzać do oczu, na skórę lub na odzież. P264 - Dokładnie umyć ... po użyciu. P280 - Stosować rękawice ochronne/odzież ochronną/ochronę oczu/ochronę twarzy. P305+P351+P338 - W przypadku dostania się do oczu: Ostrożnie płukać wodą przez kilka minut.Wyjąć soczewki kontaktowe, jeżeli są i można je łatwo usunąć. nadal płukać. P337+P313 - W przypadku utrzymywania się działania drażniącego na oczy: Zasięgnąć porady/zgłosić się pod opiekę lekarza 2.3 Inne zagrożenia Pyły i mgły chlorku wapnia powoduje podrażnienie śluzówki nosa i jamy ustnej, podrażnienie oczu (mozliwość zapalenia spojówek), wysuszenie skóry, podrażnienie przewodu pokarmowego. Spożycie większych ilości może wywołać zaburzenia rytmu serca. Przy długotrwałym kontakcie ze skórą mogą wystąpić zmiany alergiczne. Produkt higroskopijny, po zawilgoceniu działa korozyjnie. Kryteria opisane w załączniku XIII (właściwości PBT i vPvB) nie mają zastosowania dla substancji nieorganicznych Sekcja 3. Skład / informacja o składnikach. Skład wg Rozporządzenia 1272/2008. >99,5% kwas cytrynowy Nr CAS: 10043-52-4 Nr indeksowy: 017-013-00-2 Nr WE: 233-140-8 O ile wymienione są składniki niebezpieczne, znaczenie zwrotów R oraz H podane jest w p. 16 karty charakterystyki. Sekcja 4. Środki pierwszej pomocy. 4.1 Opis środków pierwszej pomocy. Wdychanie Kontakt ze skórą Kontakt z oczami Spożycie W przypadku narażenie na wdychanie pyłu wyjść z zapylonego terenu, przy wystapieniu podrażnienia skorzystać z pomocy medycznej. W razie zanieczyszczenia skóry zmyć dokładnie wodą, przy wystąpieniu podrażnienie skorzystać z pomocy medycznej. W razie dostania się do oczu natychmiast płukać dużą ilością wody przez co najmniej 15 minut. Zapewnić pomoc medyczną. W razie połknięcia podać do picia 1-2 szklanki wody, zapewnić pomoc medyczną. 4.2. Najważniejsze ostre i opóźnione objawy oraz skutki narażenia. Pyły i mgły chlorku wapnia powodują podrażnienie śluzówki nosa i jamy ustnej, podrażnienie oczu (mozliwość zapalenia spojówek), wysuszenie skóry, podrażnienie przewodu pokarmowego. Spożycie większych ilości może wywołać zaburzenia rytmu serca. Przy długotrwałym kontakcie ze skórą mogą wystąpić zmiany alergiczne. 4.3. Wskazania dotyczące wszelkiej natychmiastowej pomocy lekarskiej i szczególnego postępowania z poszkodowanym. 2|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany brak dostępnych danych Sekcja 5. Postępowanie w przypadku pożaru 5.1. Środki gaśnicze. Pożary w obecności produktu gasić środkami odpowiednimi dla palących materiałów. 5.2. Szczególne zagrożenia związane z substancją lub mieszaniną. Produkt niepalny. W warunkach pożaru mogą wydzielać się toksyczne gazy - chlorowodór i chlor. 5.3 Informacje dla straży pożarnej. Zbiorniki narażone na działanie ognia lub wysokiej temperatury chłodzić rozpylając wodę z bezpiecznej odległości, o ile to możliwe usunąć z miejsca narażenia. Środki ochrony dróg oddechowych. Sekcja 6. Postępowanie w przypadku niezamierzonego uwolnienia do środowiska. 6.1. Indywidualne środki ostrożności, wyposażenie ochronne i procedury w sytuacji awaryjnych. Unikać wzniecania pyłu. Stosować środki ochrony osobistej: -odzież ochronna, -rękawice ochronne, -szczelne okulary ochronne -maska przeciwpyłowa 6.2. Środki ostrożności w zakresie ochrony środowiska. Nie wprowadzać do kanalizacji. Chronić przed dostaniem się do wód powierzchniowych i gruntowych, zabezpieczyć studzienki ściekowe. 6.3. Metody i materiały zapobiegające rozprzestrzenianiu się skażenia i służące do usuwania skażenia. Uszkodzone opakowanie umieścić w pojemniku ochronnym; rozsypany produkt zebrać do zamykanego pojemnika 6.4. Odniesienia do innych sekcji. Usuwać zgodnie z zaleceniami przedstawionymi w sekcji 13. Sekcja 7. Postępowanie z substancjami i mieszaninami oraz ich magazynowanie. 7.1. Środki ostrożności dotyczące bezpiecznego postępowania. Unikać pylenia produktu. Unikać kontaktu ze skóra i oczami. 7.2. Warunki bezpiecznego magazynowania, łącznie z informacjami dotyczącymi wszelkich wzajemnych niezgodności. Przechowywać w suchych i czystych pomieszczeniach, w szczelnie zamkniętych opakowaniach. Chronić przed wilgocią, pod wpływem której następuje zbrylanie produktu. 7.3. Szczególne zastosowania końcowe. Brak dostępnych danych. 3|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Sekcja 8. Kontrola narażenia / środki ochrony indywidualnej. 8.1. Parametry dotyczące kontroli. Najwyższe dopuszczalne stężenia: NSD, NSDCh-nie oznaczono (wg Rozporządzenia MPiPS z dn. 29 listopada 2002 ; Dz.U. Nr 217, poz. 1833z późniejszymi zmianami) Zalecenia dotyczące procedury monitoringu zawartości składników niebezpiecznych w powietrzu – metodyka pomiarów: -Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 kwietnia 2005 r. w sprawie badań i pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. Nr 73, poz.645) -PN-89/Z-01001/06. Ochrona czystości powietrza. Nazwy, określenia i jednostki. Terminologia dotycząca badań jakości powietrza na stanowiskach pracy. -PN Z-04008-7:2002. Ochrona czystości powietrza. Pobieranie próbek. Zasady pobierania próbek powietrza w środowisku pracy i interpretacja wyników. -PN-EN-689: 2002. Powietrze na stanowiskach pracy – wytyczne oceny narażenia inhalacyjnego na czynniki chemiczne przez porównanie z wartościami dopuszczalnymi i strategia pomiarowa. Uwaga: Gdy stężenie substancji jest ustalone i znane, doboru środków ochrony indywidualnej należy dokonywać z uwzględnieniem stężenia substancji występującego na danym stanowisku pracy, czasu ekspozycji oraz czynności wykonywanych przez pracownika. W sytuacji awaryjnej, jeżeli stężenie substancji na stanowisku pracy nie jest znane, stosować środki ochrony indywidualnej o najwyższej zalecanej klasie ochrony. Pracodawca jest obowiązany zapewnić, aby stosowane środki ochrony indywidualnej oraz odzież i obuwie robocze posiadały właściwości ochronne i użytkowe oraz zapewnić odpowiednie ich pranie, konserwacje, naprawę i odkażanie. Zalecane badania wstępne i okresowe pracowników należy przeprowadzać zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia i Opieki Społecznej z dnia 30 maja 1996 r. w sprawie przeprowadzania badań lekarskich pracowników, zakresu profilaktycznej opieki zdrowotnej nad pracownikami oraz orzeczeń lekarskich wydanych do celów przewidzianych w Kodeksie Pracy (Dz.U. Nr 69/1996r. poz. 332, ze zmianami Dz.U. Nr 37/2001r. poz. 451) 8.2. Kontrola narażenia. Stosowane środki ochrony osobistej powinny spełniać wymogi Rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej (Dz.U. Nr 259, poz. 2173). Ochrona dróg oddechowych Ochrona oczu Ochrona rąk Techniczne środki ochronne Inne wyposażenie ochronne Zalecenia ogólne Maska przeciwpyłowa Okulary ochronne Rękawice ochronne Wentylacja pomieszczenia Odzież ochronna Przemyć zanieczyszczona skórę natychmiast po kontakcie z produktem. Myć ręce po zakończeniu pracy z produktem. Nie jeść, nie pić i nie palić podczas stosowania produktu. Sekcja 9. Właściwości fizyczne i chemiczne: 9.1. Informacyjne na temat podstawowych właściwości fizycznych i chemicznych. Wygląd Zapach Próg zapachu pH Temperatura topnienia/krzepnięcia[°C] Początkowa temperatura wrzenia i zakres wrzenia[°C] Temperatura zapłonu [°C] Szybkość parowania Palność (ciała stałego, gazu) Górna granica wybuchowości[% V/V] Dolna granica wybuchowości[% V/V] Gęstość par względem powietrza Gęstość, [kg/m3] w temp. 20°C Rozpuszczalność w wodzie Rozpuszczalność w innych rozpuszczalnikach Granulki barwy białej do lekko szare brak dostępnych danych Brak dostępnych danych 8,5-9,5 (300g/l) 772 >1600 Nie dotyczy Brak dostępnych danych Niepalny Nie dotyczy Nie dotyczy Nie dotyczy 2152 745 g/l w 20°C kwasy, alkohole, aceton 4|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Współczynnik podziału n-oktanol / woda Temperatura samozapłonu, [°C] Temperatura rozkładu, [°C] Lepkość, [mPa s] w temp. 20°C Właściwości wybuchowe Właściwości utleniające Współczynnik załamania światła Masa cząsteczkowa Stan skupienia Gęstość nasypowa [kg/m3] nie dotyczy Nie dotyczy Brak dostępnych danych Brak dostępnych danych nie stwarza zagrożenia wybuchowego Substancja nie jest utleniająca Nie dotyczy 110,9 Ciało stałe 800 9.2. Inne informacje. Minimalna energia zapłonu Przewodnictwo elektryczne [mJ] [PS/m] Sekcja 10. Stabilność i reaktywność. 10.1. Reaktywność. Produkt może reagować z czynnikami silnie redukcyjnymi lub utleniającymi 10.2. Stabilność chemiczna. Produkt stabilny w warunkach normalnych. 10.3. Możliwość występowania niebezpiecznych reakcji. Może gwałtownie reagować z kilkoma czynnikami silnie redukcyjnymi lub utleniającymi. Reaguje gwałtownie z wodą 10.4. Warunki, których należy unikać Wilgoć (woda), wysokie temperatury. 10.5. Materiały niezgodne silne utleniacze, mocne kwasy, cynk, eter metylowo-winylowy, fluorek boru, tlenek cynku, tlenek boru. 10.6 Niebezpieczne produkty rozkładu. Nieznane. Sekcja 11. Informacje toksykologiczne Ostra toksyczność - doustnie: LD50 = 1000 mg/kg (szczur); LD50 = 1940 mg/kg (mysz) Ostra toksyczność - skóra: LD50 2630 mg/kg (szczur lub królik) Działanie żrące/drażniące: - oczy: drażni - skóra: brak dostępnych danych Działanie uczulające: -skóra: brak dostępnych danych -wdychanie: brak dostępnych danych Toksycznośc chroniczna: brak dostępnych danych Działanie mutagenne: brak dostępnych danych Działanie rakotwórcze: brak dostępnych danych Działanie na rozrodczośc: nie powoduje osłabienia zdolności rozrodczych w badaniach na zwierzętach Działanie toksyczne na narządy docelowe - narażenie jednorazowe: brak dostępnych danych Działanie toksyczne na narządy docelowe - narażenie powtarzalne: brak dostępnych danych Zagrożenie spowodowane aspiracją: brak dostępnych danych 5|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Sekcja 12. Informacyjne ekologiczne. 12.1. Toksyczność. Toksyczność ostra dla ryb: LC50 8350-10650 mg/l/96h (Lepomis macrochirus) Toksyczność ostra dla dafnii: EC50 - 649-3005 mg/l/96h (Daphnia magna) Toksyczność ostra dla alg: EC50 - 3130 mg/l/96h 12.2. Trwałość i zdolność do rozkładu. Podatność na rozkład biologiczny: nie dotyczy produktów nieorganicznych 12.3. Zdolność do bioakumulacji. Chlorek wapnia łatwo rozpada się na jony wapnia i chloru, które są niezbędnymi składnikami organizmów wszystkich zwierząt. Dla chlorku wapnia nie przewiduje się biokumulacji ani biokoncentracji 12.4. Mobilność w glebie. Chlorek wapnia rozpada się na jony wapnia i chloru, a jony chloru nie będą adsorbować w określonej materii. Jon wapnia może łączyć się z cząsteczkami gleby lub tworzyć trwałe sole nieorganiczne z jonami siarczanów lub węglanów, ale wapń jest naturalnym składnikiem obecnym w glebie. 12.5. Wyniki oceny własności PBT i vPvB. Kryteria opisane w załączniku XIII (właściwości PBT i vPvB) nie mają zastosowania dla substancji nieorganicznych 12.6. Inne szkodliwe skutki działania. Stężenie progowe chlorku wapnia w wodzie - 1332 ppm Stężenie progowe chlorku wapnia dla inwentarza zywego - 1000 ppm. Dopuszczalne zanieczyszczenia: -ścieków odprowadzanych do wód powierzchniowych: pH 6,5 - 9, chlorki - 1000 mg/l, substancje rozpuszczone 2000 mh/l -wody śródlądowe I klasy czystości: chlorki 250 mg/l, pH 6,5-8 II klasy czystości: chlorki 300 mg/l, pH 6,5-9 III klasy czystości: chlorki 400 mg/l, pH 6,0 - 9 Przekroczenie powyższych norm w wyniku przedostania się do gleby lub zbiorników wodnych większych ilości chlorku wapnia może spowodować szkody w roślinności i wśród organizmów wodnych Sekcja 13. Postępowanie z odpadami 13.1. Metody unieszkodliwiania odpadów. Przestrzegać przepisów Ustawy z dnia 14 grudnia 2012 r. o odpadach (Dz.U. 2013 poz. 21 ) ze zmianami Przestrzegać przepisów Ustawy z dnia 13 czerwca 2013 r. o gospodarce opakowaniami i odpadami opakowaniowymi (Dz.U. 2013, poz. 888) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. 2001 Nr 112, poz. 1206) Kod odpadu: 16 03 03* Nieorganiczne odpady zawierające substancje niebezpieczne Niszczyć zgodnie z obowiązującymi przepisami w zakresie utylizacji odpadów. Sekcja 14. Informacje dotyczące transportu. 14.1. Transport drogą lądową/kolejową (ADR/RID) Numer UN: Prawidłowa nazwa przewozowa: Klasa zagrożenia w transporcie: nie podlega Grupa pakowania: bez ograniczeń 6|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Numer rozpoznawczy zagrożenia: Nalepka ostrzegawcza: nie dotyczy Znak: Nie dotyczy Kod ograniczeń przejazdu przez tunele: Inne informacje 14.2. Transport drogą morską (IMDG). Nie podlega 14.3. Transport drogą powietrzną (ICAO). Nie podlega 14.4. Transport śródlądowymi drogami wodnymi (ADN). Nie podlega 14.5. Zagrożenia dla środowiska. Nie dotyczy 14.6. Szczególnie środki ostrożności dla użytkowników Nie dotyczy Sekcja 15. Informacje dotyczące przepisów prawnych. 15.1. Przepisy prawne dotyczące bezpieczeństwa, zdrowia i ochrony środowiska specyficzne dla substancji i mieszaniny. Ustawa z dnia 25 lutego 2011 r. o substancjach chemicznych i ich mieszaninach (Dz.U. Nr 63 z 2011r. poz.322) Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu odpadów (Dz.U. Nr 112, poz. 1206). Rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 18 grudnia 2006 ws. REACH. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) Nr 1272/2008 z dnia 16 grudnia 2008r. w sprawie klasyfikacji, oznakowania i pakowania substancji i mieszanin, zmieniające i uchylajace dyrektywy 67/548/EWG i 1999/45/WE oraz zmieniające rozporządzenie (WE) nr 1907/2006 (Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej L335/1 z dn. 31.12.2008) 15.2 Ocena bezpieczeństwa chemicznego. Brak dostępnych danych Sekcja 16. Inne informacje. Powyższe informacje są opracowane w oparciu o bieżący stan wiedzy i dotyczą produktu w postaci, w jakiej jest stosowany. Dane dotyczące tego produktu przedstawiono w celu uwzględnienia wymogów bezpieczeństwa, a nie zagwarantowania jego szczególnych właściwości. W przypadku, gdy warunki stosowania produktu nie znajdują się pod kontrolą producenta, odpowiedzialność za bezpieczne stosowanie produktu spada na użytkownika. Pracodawca jest zobowiązany do poinformowania wszystkich pracowników, którzy mają kontakt z produktem, o zagrożeniach i środkach ochrony osobistej wyszczególnionych w tej karcie charakterystyki. Niniejsza karta charakterystyki opracowana została na podstawie karty charakterystyki dostarczonej przez producenta i/lub internetowych baz danych oraz obowiązujących przepisów dotyczących niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych Wykaz zwrotów R: R 36 - Działa drażniąco na oczy Wykaz zwrotów H i EUH: H319 - Działa drażniąco na oczy 7|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany Zmiany w stosunku do wersji poprzedniej: Wykaz skrótów: Expl. Flam. Gas Flam. Aerosol Ox. Gas Press. Gas Flam. Liq. Flam. Sol. Self react. Pyr.liq. Pyr.sol. Self heat Water React. Ox. Liq. Ox. Sol. Org. Perox. Met. Corr. Acute Tox. Skin Corr. Skin Irrit. Eye Dam. Eye Irrit. Resp. Sens. Skin Sens. Muta. Carc. Repr. STOT SE STOT RE Asp. Tox. Aquatic Acute Aquatic Chronic Ozone Lact. NDS NDSCh NDSP vPvB PBT PNEC DN(M)EL LD50 LC50 ECX LOEC NOEL RID ADR Materiał wybuchowy Gaz łatwo palny Wyrób aerozolowy łatwo palny Gaz utleniający Gaz pod ciśnieniem Substancja ciekła łatwo palna Substancja stała łatwo palna Substancja lub mieszanina samoreaktywna Substancja ciekła piroforyczna Substancja stała piroforyczna Substancja lub mieszanina samonagrzewająca się Substancja lub mieszanina, która w kontakcie z wodą uwalnia łatwopalny gaz Substancja ciekła utleniająca Substancja stała utleniająca Nadtlenek organiczny Substancja lub mieszanina powodująca korozję metali Toksyczność ostra Działanie żrące na skórę Działanie drażniące na skórę Poważne uszkodzenie oczu Działanie drażniące na oczy Działanie uczulające na drogi oddechowe Działanie uczulające na skórę Działanie mutagenne na komórki rozrodcze Rakotwórczość Działanie szkodliwe na rozrodczość Działanie toksyczne na narządy docelowe – narażenie jednorazowe Działanie toksyczne na narządy docelowe – powtarzane narażenie Zagrożenie spowodowane aspiracją Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego, zagrożenie ostre Stwarzające zagrożenie dla środowiska wodnego, kat. przewlekła Stwarzające zagrożenie dla warstwy ozonowej Działanie szkodliwe na rozrodczość, kategoria dodatkowa, wpływ na laktację lub oddziaływanie Najwyższe dopuszczalne stężenie Najwyższe dopuszczalne stężenie chwilowe Najwyższe dopuszczalne stężenie pułapowe (Substancja) Bardzo trwała i wykazująca bardzo dużą zdolność do bioakumul (Substancja) Trwała, wykazująca zdolność do bioakumulacji i toksyczna PNEC Przewidywane stężenie niepowodujące skutków Poziom niepowodujący zmian Dawka, przy której obserwuje się zgon 50% badanych organizmów Stężenie, przy którym obserwuje się zgon 50 % badanych organizmów Stężenie, przy którym obserwuje się X % zmniejszenie wzrostu lub szybkości wzrostu Najniższe stężenie wywołujące dający się zaobserwować efekt Najwyższe stężenie substancji, przy którym nie obserwuje się efektów Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych Umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych 8|S tr o na KARTA CHARAKTERYSTYKI SUBSTANCJI Chlorek wapnia spożywczy granulowany IMDG ICAO/IATA ADN UVCB Międzynarodowy Kodeks Morski Towarów Niebezpiecznych Organizacja Międzynarodowego lotnictwa cywilnego/Międzynarodowe Zrzeszenie Przewoźników Powietrznych Europejskie porozumienie w sprawie międzynarodowych przewóz materiałów niebezpiecznych śródlądowymi drogami wodnymi Substancje o nieznanym lub zmiennym składzie, złożone produkty reakcji lub materiały biologiczne 9|S tr o na