pobierz

Beata JAŚKOWSKA-DERECHOWSKA, Janusz DERECHOWSKI,
Studium Języków Obcych, Politechnika Wrocławska, Wrocław
PLATFORMA MOODLE NA LEKTORACIE JĘZYKA OBCEGO
Streszczenie. Platforma Moodle jest bardzo wszechstronnym, choć jeszcze niedoskonałym
narzędziem, które moŜe słuŜyć do wspomagania i urozmaicenia procesu nauczania języka obcego.
MoŜna jej takŜe uŜywać do poprawy komunikacji między prowadzącym i uczestnikami kursów.
Artykuł przedstawia róŜnorodne formy wykorzystania platformy Moodle, które były testowane
przez autorów w semestrze zimowym 2008/09 w 6 grupach studentów PWr uczących się języka
angielskiego. Prezentuje takŜe wyniki ankiety przeprowadzonej wśród uczestników kursów, która
dotyczyła oceny przydatności platformy Moodle.
1. INFORMACJE WSTĘPNE
Platforma Moodle jest ogólnodostępną, uniwersalną platformą edukacyjną – zespołem
aplikacji typu „open-source” umoŜliwiających prowadzenie nauczania na odległość róŜnych
przedmiotów, zarówno ścisłych jak i humanistycznych, a w tym języków obcych. Platforma ta
posiada wiele narzędzi słuŜących do nauczania oraz sprawdzania wiedzy uczestników kursów,
a takŜe wiele narzędzi słuŜących do komunikacji uczestników kursu z nauczycielem oraz
innymi uczestnikami kursów. Korzystając z platformy Moodle, moŜna prowadzić typowe
kursy e-learningu (zajęcia wyłącznie poprzez Internet), a takŜe kursy komplementarne,
łączące tradycyjne metody nauczania z nauczaniem zdalnym.
W semestrze zimowym 2008/09 autorzy artykułu prowadzili ze studentami PWr 6 kursów
komplementarnych. Łącznie uczestniczyło w tych kursach ponad 110 studentów na róŜnych
poziomach zaawansowania (od B2 do C1). Zajęcia z języka obcego odbywały się w systemie
2x2 godziny w tygodniu lub 1x2 godz. w tygodniu. (grupy dzielone). Oprócz tradycyjnych
materiałów dydaktycznych (zestawów podręczników, ksiąŜek, filmów, CD-ROM-ów
z dodatkowymi ćwiczeniami), uczestnicy korzystali z dostępu do strony internetowej danego
kursu prowadzonej przez autorów na platformie Moodle. We wszystkich kursach prowadzący
byli jednocześnie autorami części elektronicznej danego kursu, tzn. to oni tworzyli w trakcie
trwania kursu elektroniczną część danego kursu (stronę internetową, dodatkowe podstrony
oraz ćwiczenia). Dostęp do strony danego kursu posiadali wyłącznie uczestnicy danego kursu
stacjonarnego.
Podstawowym celem autorów było poznanie róŜnych moŜliwości korzystania z platformy
edukacyjnej Moodle: tych, które usprawniają komunikację z uczestnikami kursów oraz tych,
które mogą urozmaicić proces dydaktyczny.
2. FORMY WYKORZYSTANIA PLATFORMY MODDLE
Funkcjonalności dostępne na platformie Moodle moŜna podzielić na:
a) związane z komunikacją odbywającą się między uczestnikami kursu,
b) związane z procesem dydaktycznym.
Ten podział zostanie wykorzystany w dalszej części niniejszego rozdziału.
40
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
2.1. Wspomaganie komunikacji między uczestnikami kursów
W trakcie trwania kursów komunikacja między poszczególnymi uczestnikami kursów
odbywała się za pomocą kilku środków dostępnych na platformie Moodle:
a) Podstawową formą komunikacji nauczyciela z uczniem była aktualizowana na bieŜąco
(po kaŜdych zajęciach) strona główna danego kursu. W modułach odpowiadających
poszczególnym lekcjom autorzy zamieszczali informacje o materiale przerobionym na danych
zajęciach: zarówno ogólne (tematyka zajęć, numery stron podręcznika), jak i bardziej
szczegółowe (najciekawsze słownictwo lub zwroty warte zapamiętania, dodatkowe przykłady
ilustrujące najwaŜniejsze zagadnienia gramatyczne, informacje o zadaniu domowym oraz
odpowiedzi do ćwiczeń będących częścią zadań domowych). Niektóre moduły zawierały
takŜe informacje nie związane bezpośrednio z nauczanym materiałem (np. opis wymagań
dotyczących kursu, zakres materiału przerabianego na danym kursie, informacje o formie
testów i egzaminu kończącego dany kurs).
b) Studenci mogli z kolei komunikować się z nauczycielami (np. na temat terminu
odrabiania zajęć lub konsultacji), za pomocą wewnętrznego serwisu pocztowego. DuŜą zaletą
tego serwisu była ograniczona liczba uŜytkowników (tylko studenci, którzy zapisali się na
kursy danego prowadzącego), oraz fakt, Ŝe kaŜdorazowe zalogowanie się na platformie
wywoływało komunikat z informacją o nowej wiadomości.
c) RównieŜ studenci mogli komunikować się między sobą za pomocą serwisu pocztowego.
Formą komunikacji były takŜe wypełnione przez część studentów profile uŜytkownika oraz
blog (rozpoczęty spontanicznie przez jedną uczestniczkę kursu). Dodatkową formą
komunikacji student-student była stworzona w trakcie kursu strona tzw. „meta” kursu, która
była dostępna dla wszystkich uczestników kursów prowadzonych przez autorów artykułu. Na
tej stronie umieszczono między innymi forum dyskusyjne, na którym swoje opinie
wymieniali studenci z róŜnych grup oraz „chatroom”. Ta ostatnia forma komunikacji
(z nielicznymi wyjątkami) nie cieszyła się duŜym powodzeniem - nawet po próbie
ujednolicenia terminów, w których moŜna czatować z pozostałymi uczestnikami danego
kursu. Większym powodzeniem cieszyły się natomiast fora dyskusyjne, w których studenci
sami określali tematy, na które chcieli się wypowiadać.
Warto w tym miejscu zaznaczyć, Ŝe to, co w przypadku kursu z przedmiotów ścisłych
moŜe wydawać się działalnością niepoŜądaną (komunikacja z innymi uczestnikami kursu),
w przypadku kursu języka obcego było bardzo cennym sposobem na zwiększenie kontaktu
z językiem. Komunikacja ta (oczywiście prowadzona w języku obcym), była więc
jednocześnie waŜnym, naturalnym elementem procesu dydaktycznego: poznawania
i korzystania z języka obcego.
2.2. Wspomaganie procesu nauczania języka obcego
Autorzy wykorzystywali platformę Moodle takŜe do usprawnienia i większego
urozmaicenia procesu dydaktycznego:
a) Stworzono ćwiczenia gramatyczne do samodzielnego wykonania przez studentów.
W takich ćwiczeniach odpowiednia aplikacja platformy Moodle sama „sprawdzała”
poprawność wykonania danego ćwiczenia, podając studentom wyniki wraz z przygotowanym
wcześniej przez prowadzących komentarzem. Niektórzy studenci samodzielnie powracali do
tego samego ćwiczenia, aby poprawić swoje wyniki. Ze względu na duŜą pracochłonność
przygotowania własnych ćwiczeń w formie internetowej oraz dostępność podobnych ćwiczeń
41
V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna
w formie tradycyjnej, tego rodzaju ćwiczenia nie były podstawową formą utrwalania
i sprawdzania wiadomości.
b) Często, szczególnie w grupach zaawansowanych i przygotowujących się do egzaminu,
studenci byli proszeni o wykonanie jakiegoś ćwiczenia w formie tradycyjnej, a na stronie
kursu otrzymywali później plik do pobrania zawierający odpowiedzi do tego ćwiczenia.
Szczególnie w grupach zaawansowanych ta forma wykonywania ćwiczeń umoŜliwiła
uzyskanie dodatkowego czasu w trakcie zajęć na ćwiczenia komunikacyjne w grupach
i parach (ćwiczenia gramatyczne były wykonywane samodzielnie w domu i tam sprawdzane
przez studentów). W trakcie zająć wyjaśniano jedynie trudniejsze, mniej zrozumiałe
przypadki.
c) Jednym z zadań domowych było rozpoczęcie wątku na forum, a następnie kilkukrotne
wzięcie udziału w dyskusjach w wątkach rozpoczętych przez innych uczestników kursu.
Niektórym studentom ta forma ćwiczeń tak się spodobała, Ŝe kilkukrotnie przekroczyli
obowiązkowe minimum udziału w dyskusjach na forum.
d) Najczęściej uŜywaną formą wykorzystywaną do organizacji pracy własnej uczestników
kursu okazały się strony Wiki – strony, które mogły być edytowane przez uczestników
kursów. Za pomocą tej opcji studenci stworzyli;
• listę recenzji przeczytanych lektur (oprócz jednego obowiązkowego opisu lektury,
niektórzy studenci zamieszczali dodatkowe opisy),
• listę recenzji przeczytanych ksiąŜek oryginalnych (chociaŜ nie była to forma
obowiązkowa kilku studentów zamieściło na tej stronie recenzje przeczytanych przez
siebie ksiąŜek),
• listę opisów ulubionych stron internetowych (miał to być rodzaj przewodnika,
z którego mogli korzystać inni studenci),
• listę recenzji słuchanych przez siebie audycji BBC Radio,
• w grupach zaawansowanych studenci stworzyli takŜe listę słówek poznanych w trakcie
samodzielnej pracy własnej, która była podstawą dodatkowego testu ze słówek,
• ostatnią formą zadań domowych (będącą połączeniem poprzednich doświadczeń) była
tworzona przez studentów lista raportów pracy własnej, która mogła dotyczyć lektury
artykułów prasy obcojęzycznej, oglądanych filmów lub słuchanych audycji radiowych.
3. OCENA RÓśNYCH FORM WYKORZYSTANIA PLATFORMY MOODLE
Pod koniec kursu wszyscy uczestnicy kursu zostali poproszeni o wzięcie udziału
w ankiecie dotyczącej wykorzystania platformy edukacyjnej. Ankieta składała się z 8 pytań,
w których proszono o ocenę przydatności róŜnych sposobów wykorzystania platformy Moodle
do nauki języka obcego. Odpowiedzi wybierano zakreślając odpowiednią liczbę od „0” do
„10”, gdzie poszczególnym wartościom liczbowym przypisano następujące znaczenie: „0” zupełnie nieprzydatne, „5” - „moŜe być, ale niekoniecznie” oraz „10” - „bardzo przydatne”.
W takiej skali wartością średnią była wspomniana wyŜej „5”. Częścią ankiety było takŜe
pytanie otwarte, w którym proszono o uwagi na temat wykorzystania platformy Moodle.
Wyniki części statystycznej przeprowadzonej ankiety przedstawia umieszczona poniŜej
tabela.
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
Tabela 1. Wyniki ankiety na temat wykorzystania róŜnych elementów platformy Moodle
do nauczania języka obcego
Lp. Forma wykorzystania platformy Moodle
Średnia
Odchylenie
odpowiedzi
standardowe
1
Informacje o materiale przerobionym na zajęciach
(numery stron podręcznika, dodatkowe objaśnienia
8,55
2,00
gramatyczne)
2
Informacje o zadaniach domowych, testach i
9,44
1,21
wynikach testów
3
MoŜliwość pobierania plików (listy słówek,
9,35
1,14
odpowiedzi do zadań)
4
MoŜliwość czatowania z innymi studentami
4,02
2,62
5
MoŜliwość uŜywania forum dyskusyjnego
6
MoŜliwość zamieszczania zadań domowych na
stronach Wiki
MoŜliwość wspólnego przygotowania materiałów
(np. słownictwo) do testów i egzaminów
MoŜliwość wykonania dodatkowych ćwiczeń (np.
gramatycznych)
7
8
5,60
2,52
7,12
2,37
8,33
2,14
8,22
1,92
Komentarz:
Ogólne wyniki ankiety wskazują na pozytywne przyjęcie róŜnych form aktywności
związanej z wykorzystaniem platformy Moodle. Tylko jedna z nich (punkt 4 – „chatroom”)
uzyskała ocenę poniŜej wartości średniej dla przyjętej skali.
NajwyŜsze oceny uzyskały punkty 2 i 3 (informacje o zadaniach domowych oraz
moŜliwość pobierania plików). W obu tych punktach wysokie oceny uzyskano przy niskich
wartościach odchylenia standardowego, co świadczy o duŜej zgodności ankietowanych w ich
odpowiedziach na te pytania ankiety.
NajniŜsze oceny uzyskano w przypadku punktów 4 i 5 (czat oraz fora dyskusyjne). WyŜsze
wartości odchylenia standardowego świadczą o tym, Ŝe odpowiedzi ankietowanych znacznie
róŜniły się od siebie. Była więc stosunkowo duŜa grupa osób, która zdecydowanie odrzucała
te formy aktywności, a takŜe taka, której się one podobały.
4. UTRUDNIENIA W KORZYSTANIU Z PLATFORMY MOODLE
Oprócz niewątpliwych korzyści wynikających z moŜliwości wykorzystania platformy
Moodle do usprawnienia komunikacji i urozmaicenia procesu dydaktycznego, autorzy
artykułu napotkali wiele utrudnień w trakcie pracy na platformie Moodle. Podajemy je, aby
nie tworzyć fałszywego (jedynie pozytywnego) obrazu korzystania z tejŜe platformy.
43
V Międzynarodowa Konferencja Edukacyjna
4.1. Problemy z edycją stron na platformie Moodle
1) Tekst edytowany na platformie edukacyjnej jest zapisywany na serwerze, na którym
została zainstalowana platforma Moodle, a nie na komputerze, z którego w danym momencie
korzysta autor. Powoduje to znaczne spowolnienie pracy: kaŜdorazowa zmiana treści strony
(takŜe jej poszczególnych fragmentów) musi być zapisana na serwerze poprzez internetowy
transfer danych. Co gorsza, po zapisaniu danej strony lub jej części program powraca do
pierwszej, początkowej części kursu, a nie do edytowanego właśnie modułu.
2) UŜytkowana przez autorów wersja platformy nie posiadała opcji sprawdzania pisowni,
co jest duŜym mankamentem nie tylko dla prowadzących, lecz takŜe dla studentów, którzy
współredagowali swoje strony z zadaniami domowymi.
3) Edytowany tekst nie formatuje się na stronie naleŜycie. Nie moŜna było np. uŜywać
czcionek o większym rozmiarze, poniewaŜ sąsiadujące linijki nakładały się na siebie.
4) Edytor nie posiadał takŜe wielu opcji powszechnie uŜywanych w innych programach.
Jak wspomniano wyŜej, autorzy korzystali często ze stron Wiki, na których studenci
umieszczali w tabelce swoje zadania domowe. Niestety, zawartości takich tabelek nie moŜna
było sortować. Sortowanie było moŜliwe dopiero po przeniesieniu tabelki do innego
programu. Tabelkę naleŜało później ponownie wkleić na stronę Wiki.
5) Wspomniane wyŜej tabelki nie posiadały opcji automatycznego dopasowania do
wielkości okna, co powodowało, Ŝe szerokość poszczególnych kolumn naleŜało ustawiać
„ręcznie”, za pomocą wpisywania w jednym z wierszy określonej ilości znaków bez spacji.
6) Niepotrzebnie czasochłonne okazało się dodawanie nowego modułu do istniejącego
kursu. Taki moduł pojawiał się zawsze na końcu kursu. Następnie naleŜało go ręcznie
przesuwać (moduł po module – za kaŜdym razem łącząc się z serwerem) na właściwe miejsce
w kursie.
7) Znacznym utrudnieniem okazało się takŜe przenoszenie modułów do innych kursów.
Aby skopiować taki moduł naleŜało wśród dziesiątków plików zaznaczyć pliki, które były
częścią składową danego modułu, zapisać je, wkleić do drugiego kursu, a następnie moduł po
module (patrz wyŜej) przesuwać nowy moduł na właściwe miejsce.
4.2. Inne problemy w pracy z platformą Moodle
Platforma Moodle, jak wspomnieliśmy wcześniej, jest uniwersalną platformą edukacyjną,
co oznacza, Ŝe nie jest dobrze dostosowana do nauczania języków obcych. I tak np.:
1) Brakuje w niej moŜliwości zapisywania wymowy za pomocą znaków międzynarodowej
transkrypcji fonetycznej.
2) Korzystanie ze słownika jest utrudnione przez zbyt małą ilość pól, do których moŜna
wpisywać informacje na temat danego hasła (wyrazu).
3) Korzystnie z for lub czatu jest moŜliwe tylko dla zalogowanych uczestników kursu. Nie
moŜna z nich korzystać anonimowo, za pomocą wybranych przez siebie „nicków”.
4) TakŜe ankietowanie uczestników kursu za pomocą ankiety będącej jedną z narzędzi
platformy okazało się mało przydatne, poniewaŜ wypełnianie ankiet nie było anonimowe. Z
tego względu ankietę wśród studentów na temat kursu przeprowadzono w sposób tradycyjny.
5) Edycja stron Wiki nie była moŜliwa w przypadku korzystania z niektórych popularnych
przeglądarek internetowych (np. Firefox’a i Opery).
„Języki obce w kontekście współczesnych wyzwań i perspektyw”
5. PODSUMOWANIE
Pomimo wymienionych powyŜej mankamentów naleŜy podkreślić, iŜ w ocenie autorów
artykułu potwierdzonej wysokimi ocenami uczestników kursów, korzystanie z platformy
Moodle znacznie usprawniło moŜliwości komunikacji między uczestnikami kursów, zarówno
na płaszczyźnie nauczyciel-uczestnik, jak pomiędzy samymi uczestnikami kursów. Dostępne
w ramach platformy funkcjonalności urozmaiciły moŜliwości prowadzenia procesu
dydaktycznego. Wiele tradycyjnie wykonywanych czynności, np. z związanych z zadaniami
domowymi, sprawdzaniem ćwiczeń gramatycznych moŜna było przenieść na platformę
edukacyjną, dzięki czemu w trakcie zajęć poświęcono więcej czasu ćwiczeniom
komunikacyjnym.
Platforma edukacyjna Moodle (lub jej ulepszona w przyszłości wersja) a takŜe inne
platformy edukacyjne, szczególnie jeśli byłyby one stworzone z myślą o nauczaniu języków
obcych lub teŜ opracowane przy współudziale zainteresowanych uŜytkowników wydają się
doskonałym narzędziem wzbogacającym repertuar środków dydaktycznych dostępnych
nauczycielom języków obcych.
45