Przepi!knie ubarwiony ptak (fragment) SZUKAJ"C

Przepi!knie ubarwiony ptak (fragment)
SZUKAJ"C niedawno bli!szych informacji o polskich parkach krajobrazowych, natkn"#em si$
na ilustracj$ ukazuj"c" przepi$knie ubarwionego ptaka. Widnia# pod ni" podpis: „Zimorodek –
czy rodzi si$ zim"?”. Przyznam, !e bardzo mnie to zaintrygowa#o. Postanowi#em dowiedzie% si$
czego& wi$cej. Odda#em si$ wi$c lekturze, w tym specjalistycznej. Jak!e si$ zdziwi#em, !e
zimorodka mog$ poobserwowa% w pó#nocnej cz$&ci kraju, w Borach Tucholskich – jednym z
najwi$kszych w Polsce kompleksów le&nych (...).
Spotkanie z ornitologiem
Ju! podczas naszego pierwszego spotkania w przytulnym domu mojego „opiekuna”
[ornitologa Romana] obejrza#em sporo publikacji na temat zimorodków i mnóstwo zdj$%, równie!
takich, które wykona# osobi&cie (...). „Na ca#ym &wiecie wyst$puje oko#o 90 gatunków
zimorodków”, zacz"# opowiada%, „a zasiedlaj" raczej ciep#e i egzotyczne strefy klimatyczne,
zw#aszcza po#udniow" Azj$, Wyspy Pacyfiku i Afryk$”.
Ten za&, który wzbudzi# moje szczególne zainteresowanie, to Alcedo atthis – jeden z
najbardziej rozpowszechnionych gatunków. Zamieszkuje on znaczne obszary Europy, i to nawet
wysuni$te do&% daleko na pó#noc (...). Nie zaskoczy#a mnie zbytnio wiadomo&%, i! najliczniejsza
europejska populacja zimorodka zasiedla Hiszpani$. Ale intryguj"cy wyda# mi si$ fakt, !e w
Polsce – kraju o du!o ch#odniejszym klimacie – liczebno&% tego gatunku jest zbli!ona do tej z
po#udnia kontynentu. (...)
Portret
Uwag$ nawet niewprawnego obserwatora musi przyku% ju! sam wygl"d Alcedo atthis.
Kiedy przygl"da#em si$ osobnikom uwiecznionym na przezroczach, zadziwi#o mnie niezwyk#e
po#"czenie cynamonowego brzuszka, niebieskawozielonych piór grzbietu i g#owy z czerwonymi
nó!kami. To nadzwyczaj atrakcyjne zestawienie kolorów (...).
Przepi!knie ubarwiony ptak (fragment)
2
Niew"tpliwie jest jednym z najbarwniejszych ptaków Europy. „Pewnie b$dziesz
zaskoczony”, stwierdzi# Roman, „ale turkusowy b#$kit piór zimorodka to tylko z#udzenie”. Jak to
mo!liwe? (...) „Otó! niebieskie barwy ptaka nie s" bynajmniej spowodowane obecno&ci" jakiego&
niebieskiego barwnika. Swój przepi$kny b#$kit zimorodek zawdzi$cza (...).
Wyzwanie na miar! górnika
Kiedy samczyk i samiczka ju! upatrz" sobie odpowiednie lokum, najpierw kopi" tunel,
cz$sto nawet metrowej d#ugo&ci. Niema#" rol$ odgrywa w tym imponuj"co d#ugi i mocny dziób
zimorodka. To w#a&nie nim ptak dr"!y nor$ niczym górnik, a ma#ymi nogami w ci"gu zaledwie
kilku dni wygarnia tak" ilo&% piasku, która w proporcjonalnym odniesieniu do wagi cz#owieka,
odpowiada#aby sze&ciu tonom! Na ko'cu tunelu, w bezpiecznej komorze l$gowej, ukryte jest
du!e gniazdo. (...) [Tunele takie zimorodki dr"!" w skarpach na brzegach rzek, jak tutaj na
poni!szym zdj$ciu, zrobionym nad Brd" w Borach Tucholskich].
Jak w zegarze
Ptak nieruchomieje. Patrz"c w wod$, nagle rzuca si$ w ni" jak kamie'. Za moment szybko
si$ wynurza i, trzepocz"c skrzyd#ami, siada na tym samym konarze. Otrz"sa si$ i trzyman" w
dziobie &wie!o z#owion" rybk" uderza o ga#"(. „Widzisz jego czarny dziób? To bez w"tpienia
samczyk z pokarmem dla piskl"t” – s#ysz$ ciche wyja&nienie ornitologa. (...)
Na podstawie obserwacji stwierdzono, !e piskl$ta siedz" w komorze ko#em, wobec czego
tylko jedno z nich znajduje si$ na wprost tunelu, którym wpe#zaj" rodzice z jedzeniem. Gdy piskl$
otrzyma pokarm, ca#e rodze'stwo przesuwa si$ o jedno miejsce, jak wskazówki zegara. Teraz
kolejne dziecko „czeka przy stole” na sw" porcj$. Dzi$ki temu potomstwo karmione jest
równomiernie. (...)
Niema#ych wra!e' dostarcza mi obserwacja metody !erowania tego ptaka. Podobnie jak
wiele innych zimorodków, od!ywia si$ on g#ównie rybami (...). Bardzo jednak zdziwi#a mnie
informacja, !e Alcedo atthis nie potrafi p#ywa%. Mimo to odwa!nie i z impetem rzuca si$ w to'
rzeki i nurkuje na g#$boko&% nawet jednego metra. Tam #apie ryb$, której waga mo!e osi"ga% a!
czwart" cz$&% masy ptaka. (...)
Przepi!knie ubarwiony ptak (fragment)
3
Na #asce i nie#asce ch#odów
„Zdarza si$, !e w wyniku surowych zim z poszczególnych populacji prze!ywa zaledwie co
dziesi"ty osobnik. Dokucza im nie tyle &nieg, co niska temperatura powoduj"ca zamarzanie
mokrych ptaków, nurkuj"cych w lodowatej wodzie” – wyja&nia mój przewodnik. (...) Tym
bardziej si$ dziwi$, !e cz$&% doros#ych zimorodków nie odlatuje z Polski, lecz pozostaje tu przez
ca#y rok, niejako &wiadomie decyduj"c si$ (...).
Jesieni" i zim" #atwiej jest zauwa!y% ich jaskrawe upierzenie w&ród bezlistnych ga#$zi i
nadrzecznych krzewów, wi$c obserwuj"cy je dawniej ludzie s"dzili, !e w#a&nie wtedy przychodz"
one na &wiat – !e rodz" si$ zim". I zapewne to zadecydowa#o o polskiej nazwie „zimorodek”. (...)
Teraz lepiej sobie u&wiadamiam, !e ta krótka przygoda z egzotycznym i przepi$knie ubarwionym
zimorodkiem, mieszka'cem tak!e naszej strefy klimatycznej, uchyli#a przede mn" zaledwie r"bek
fascynuj"cych tajemnic ptaków, na których poznanie potrzeba by wieczno&ci.
[Wi$cej: http://redkor.pl/zamowienie/ ]
[Zbigniew Lewandowski; wspó!praca: Roman Kucharski*]
[Zgod! na wykorzystanie wy$ej zamieszczonego zdj!cia zimorodka, a tak$e innych zdj!%
tych ptaków wyrazi# Zbigniew Krzyszczyk]
* Ornitolog Roman Kucharski, rodem z Bydgoszczy, aktualnie mieszkaj cy w Pradze (Republika
Czeska), jest jednym spo ród zaledwie kilku europejskich badaczy i znawców ycia oraz zwyczajów
zimorodków. Wspó pracuje z instytutami ornitologicznymi w paru krajach Europy. Publikuje
opracowania (pojedyncze artyku y, broszury i ksi
ki) na temat zimorodków, oparte g ównie na
w asnych obserwacjach i badaniach prowadzonych w Polsce. Jest cenionym fachowcem.
Strona g#ówna: www.Redkor.pl