Barbara Derewiecka - Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka w

1
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka - biblioteką dla nauczycieli
i studentów. Status prawny biblioteki pedagogicznej, struktura zbiorów,
korzystanie ze zbiorów – procedury.
Scenariusz warsztatów doskonalących
Czas trwania: 2 godz.
Uczestnicy: studenci I roku różnych kierunków studiów
Cele ogólne:
- zapoznanie uczestników kursu z organizacją, zasadami funkcjonowania
Biblioteki Pedagogicznej i ze specyfiką zbiorów
- zapoznanie studentów z procedurą zapisu i korzystania ze zbiorów biblioteki
Cele operacyjne:
Student zna:
- regulaminy PBW: Czytelni, Wypożyczalni, Wydz. Zbiorów Audiowizualnych
Internetowego Centrum Informacji Multimedialnej
- prawa i obowiązki czytelnika związane z korzystaniem ze zbiorów PBW
- zasady funkcjonowania i organizację Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej
w Bielsku-Białej
- stronę internetową biblioteki pedagogicznej
- warsztat informacyjny PBW
- strukturę zbiorów PBW
- zakres tematyczny i chronologiczny zbiorów
Student potrafi:
- samodzielnie wyszukać potrzebne informacje o funkcjonowaniu i organizacji
biblioteki,
- posługiwać się warsztatem informacyjnym
- wyszukać potrzebną literaturę i materiały audiowizualne w bibliotecznych
bazach komputerowych
- zamówić książkę w wypożyczalni, zbiory czytelni, materiały audiowizualne
(film, encyklopedia multimedialna, pakiet multimedialny)
Metody pracy: wykład wprowadzający, pokaz, instruktaż, ćwiczenia
Formy pracy: praca indywidualna studenta
Środki dydaktyczne:
- akty prawa oświatowego i bibliotecznego (Ustawa o systemie oświaty
z 1991 r., Ustawa o bibliotekach z 1997 r., Statut PBW, Regulaminy
Wypożyczalni, Czytelni, Wydz. Zbiorów Audiowizualnych i Internetowego
Centrum Informacji Multimedialnej)
- strona internetowa PBW
2
- bazy bibliograficzne: PBW PROLIB OPAC i Baza Edukacyjna online
- zestawy ćwiczeń
Przebieg zajęć:
1. Wstęp
1.1. Powitanie uczestników.
1.2.
Przedstawienie tematu oraz celu szkolenia: zapoznanie się ze statusem
prawnym i organizacją Biblioteki Pedagogicznej, strukturą zbiorów,
procedurą zapisu i korzystania ze zbiorów.
Nauczyciel bibliotekarz krótko charakteryzuje status prawny i organizację
Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w Bielsku-Białej. Omawia
specyfikę biblioteki fachowej i zakres chronologiczny i treściowy zbiorów.
Charakteryzuje grupy czytelników korzystających z biblioteki, podkreślając
możliwość korzystania z czytelni przez wszystkich zainteresowanych..
2. Część zasadnicza
2.1. Status prawny PBW.
Prowadzący omawia status prawny biblioteki pedagogicznej, wewnętrzne akty
prawne biblioteki: Statut PBW, regulaminy (Wypożyczalni, Czytelni, Wydz.
Zbiorów Audiowizualnych, Internetowego Centrum Informacji Multimedialnej).
Studenci poznają prawa i obowiązki związane z korzystaniem ze zbiorów PBW.
Prowadzący omawia zasady korzystania z wypożyczalni (karta biblioteczna,
wypożyczanie zbiorów bezpłatne, okres wypożyczania książek, wypożyczanie
międzybiblioteczne).
2.2. Struktura zbiorów.
Biblioteka gromadzi literaturę z pedagogiki, psychologii, nauk społecznych,
publikacje naukowe z różnych dziedzin wiedzy objętych programami nauczania,
piśmiennictwo z zakresu bibliotekoznawstwa i informacji naukowej, programy
nauczania i podręczniki szkolne w wyborze, dzieła literatury klasycznej polskiej
i obcej, materiały dotyczące dziedzictwa kulturowego regionu. Zbiory
audiowizualne na różnych nośnikach informacji o profilu zbliżonym do
zbiorów tradycyjnych.
2.3. Strona internetowa Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej.
Strona WWW.pbw.bielsko.pl zawiera podstawowe informacje na temat
organizacji placówki, struktury zbiorów i zasad udostępniania. Dostępne są
także bazy bibliograficzne online z informacjami na temat opisu formalnego
i rzeczowego zbiorów. Czytelnik posiadający konto elektroniczne, po wejściu na
stronę biblioteki może:
3
- sprawdzać stan swojego konta (moduł INFORMACJE),
- przedłużać termin zwrotu wypożyczonych pozycji książkowych (moduł
INFORMACJE, opcja PROLONGATA),
- zamawiać książki o statusie DOSTĘPNA (moduł SZUKAJ WG…)
- rezerwować książki o statusie WYPOŻYCZONA (moduł SZUKAJ WG…).
Inne istotne uwagi w o:słudze konta czytelnika:
- hasło osobiste można zmienić w module INFORMACJE opcja ZMIANA
HASŁA (maks. 9 znaków),
- każdą książkę można samodzielnie prolongować 5x, ale tylko wówczas, kiedy
nie upłynął termin zwrotu, nikt jej nie upłynął termin zwrotu, nikt jej nie
zarezerwował oraz uregulowano wszystkie opłaty na koncie czytelnika,
- operację zamówienia książki nalęży sfinalizować poprzez moduły
ZREALIZUJ ZAMÓWIENIE i WYŚLIJ ZAMÓWIENIA,
- odbiór pozycji zamówionych oraz z rezerwacji do 7 dni,
- wpisanie adresu e-mail w module INFORMACJE spowoduje przesyłanie
wiadomości na pocztę elektroniczną (przypomnienie o terminie zwrotu,
dostępności książki zarezerwowanej)
2.4. Warsztat informacyjny biblioteki.
W bibliotece znajdują się tradycyjne i komputerowe źródła informacji, jak:
katalogi kartkowe, kartoteka zagadnieniowa oraz katalog komputerowy i Baza
Edukacyjna zawierające opisy bibliograficzne książek, artykułów z czasopism,
rozdziałów z książek i zbiorów audiowizualnych.
Przy korzystaniu ze źródeł tradycyjnych wskazuje kilka sposobów dotarcia do
potrzebnej literatury:
a) Jeśli czytelnik szuka literatury konkretnego autora, wówczas odnajdzie
książkę w katalogu alfabetycznym, w którym opisy książek są uszeregowane
alfabetycznie według autorów. Bibliotekarz prezentuje katalog słuchacze
przeglądają szuflady z kartami katalogowymi.
b) Jeśli czytelnik szuka książki na określony temat, wówczas pomocy mu będzie
katalog rzeczowy, w którym opisy na kartach katalogowych uporządkowane są
według dziedzin nauki – w systemie Uniwersalnej Klasyfikacji Dziesiętnej.
Każdej dziedzinie wiedzy jest przypisany symbol cyfrowy od 0 do 9.
I tak np. filozofia ma symbol 1, sztuka symbol 7, geografia i historia symbol 9.
Bibliotekarz prezentuje przykładowe szuflady katalogu rzeczowego, studenci
przeglądają ich zawartość. Prowadzący zwraca uwagę na opisy działów na
przedzielaczach.
Następnie omawia sposób wypisania rewersu do wypożyczalni, w tym na
umieszczenie obowiązkowych elementów: nazwisko autora, początek tytułu
i sygnatury. Zwraca uwagę na dwa rodzaje sygnatur na kartach katalogowych –
sygnatury wypożyczalni i obramowane sygnatury czytelni.
2.5.
Zawartość i wyszukiwanie informacji w bazie PROLIB OPAC.
4
Nauczyciel bibliotekarz omawia biblioteczne bazy danych: podaje ich definicję,
omawia zgromadzone w nich informacje i przydatność w realizacji potrzeb
czytelnika.
Następnie omawia sposób wyszukiwania informacji. Baza PROLIB OPAC
zawiera opisy bibliograficzne książek gromadzonych w PBW w wypożyczalni i
czytelni, a także zbiorów audiowizualnych dostępnych w Wydz. Zbiorów
Audiowizualnych. Sposób wyszukiwania jest uzależniony od potrzeb czytelnika:
a) Jeśli szuka dzieł konkretnego autora – wybiera indeks wyszukiwawczy
„osoba” i wpisuje nazwisko tegoż autora lub, gdy szuka konkretnego tytułu
książki – wybiera indeks
”Tytuł” i wyświetla wykaz opisów bibliograficznych poszukiwanych dzieł
wraz z sygnaturami każdego woluminu.
b) Jeśli szuka literatury z jakiejś dziedziny, bądź na konkretny temat,
wówczas wybiera indeks „Hasło przedmiotowe”. Klucz ten charakteryzuje
treść poszukiwanych książek. Po wybraniu potrzebnego hasła ukaże się
wykaz tytułów dzieł wraz z sygnaturami wypożyczalni (W)
lub czytelni (Cz).
Bibliotekarz objaśnia sposób wyszukiwania „krok po kroku”, prezentując
równocześnie na monitorze komputera kolejne czynności w poszukiwaniu
potrzebnej literatury. Na zakończenie prosi jednego z uczestników
samodzielne wyszukanie książek według zadanego klucza wyszukiwawczego
oraz odczytanie znalezionych pozycji. Cała grupa obserwuje czynności
bibliotekarza i słuchacza.
2.6.
Zawartość i wyszukiwanie informacji w Bazie Edukacyjnej.
Bibliograficzna Baza Edukacyjna zawiera opisy bibliograficzne artykułów z
czasopism i rozdziałów z książek przechowywanych w czytelni. Można tam
odnaleźć materiały na tematy szczegółowe. Czasopisma zawierają artykuły na
bardziej szczegółowe, bądź przyczynkowe tematy. Charakteryzują się też dużą
aktualnością, związaną z problematyką dydaktyczną, wychowawczą.
Przedstawiają aktualny stan badań z wszystkim dziedzin pedagogiki i nauk
pokrewnych.
Baza jest tworzona przez pracowników Wydziału InformacyjnoBibliograficznego i Czytelni Pedagogicznej Biblioteki Wojewódzkiej w
Bielsku-Białej oraz filii w Cieszynie, Milówce, Skoczowie i Żywcu. Jest
źródłem informacji z zakresu pedagogiki i innych nauk humanistycznych,
przeznaczonym dla nauczycieli, studentów i wszystkich zainteresowanych.
Baza zawiera ponad 30 tys. opisów bibliograficznych z 80 tytułów czasopism
oraz książek wydanych po 1997 r. Jest uzupełniana na bieżąco i umożliwia
szybki dostęp do aktualnych informacji.
Wyszukiwanie informacji odbywa się:
- wg opisu
5
- wg słów kluczowych
- wg osoby
- wg tytułu artykułu
- wg tytułu czasopisma
- wg sygnatury
- wg haseł przedmiotowych
Udostępnianie zbiorów – procedura
Ze zbiorów PBW mogą korzystać nauczyciele, studenci kierunków
pedagogicznych oraz wszystkie osoby zainteresowane sprawami oświaty i
wychowania. Przy zapisie do biblioteki czytelnik jest zobowiązany okazać
dowód tożsamości, studenci także indeks, następnie wypełnić kartę zapisu i
własnoręcznym podpisem zobowiązać się do przestrzegania regulaminu.
Do bezpłatnego korzystania z wypożyczalni uprawnia karta biblioteczna (opłata
za kartę wynosi 5 zł), której nie wolno odstępować innym osobom. Czytelnik
pokrywa koszty: wydania karty bibliotecznej, wysłania upomnienia, za
niezwrócenie w termnie materiałów bibliotecznych, także za uszkodzenie,
zniszczenie, zagubienie lub niezwrócenie wypożyczonych materiałów
bibliotecznych, wypożyczenia międzybibliotecznego. Każdy czytelnik może
wypożyczyć jednorazowo 4 książki, nauczyciel – 6 książek. Okres
wypożyczenia książek wynosi 5 tygodni, czytelnik może przedłużyć termin
zwrotu, jeśli nie zostały zarezerwowane przez inną osobę. Prolongaty dokonuje
się na miejscu w bibliotece, telefonicznie lub za pośrednictwem Internetu.
Kara za przetrzymanie książek ponadlimit ustalony w regulaminie wynosi 0,40
zł od jednego woluminu za każdy pełny tydzień po upływie terminu zwrotu.
Biblioteka prowadzi wypożyczenia międzybiblioteczne, przy czym korzystanie
ze sprowadzonych materiałów ma miejsce wyłącznie w czytelni
2.7.
2.8. Ćwiczenia
Słuchacze indywidualnie wykonują ćwiczenia związane z odszukaniem książek
w bazie PROLIB OPAC (Zestawy ćwiczeń. Zał. nr 1). Wypisują rewersy na
odnalezione książki, bądź zdalnie zamawiają drogą elektroniczną. Nauczyciel
bibliotekarz sprawdza poprawność wykonywanych zadań, koryguje błędy, służy
pomocą w razie zapytań.
3. Zakończenie zajęć.
Słuchacze mogą samodzielnie przećwiczyć korzystanie z bazy komputerowej
PROLIB OPAC, przeglądać katalogi tradycyjne i kartoteki. Konsultują
ewentualne problemy z prowadzącym, zadają mu pytania, poszukują informacji
na interesujące ich tematy. Nauczyciel bibliotekarz prosi uczestników
6
o wypełnienie ankiet ewaluacyjnych. Na zakończenie nauczyciel bibliotekarz
dziękuje studentom za udział w warsztatach, żegna się z nimi i zaprasza do
korzystania ze zbiorów PBW.
Ewaluacja zajęć:
Uczestnicy warsztatów wypełniają ankiety, w których oceniają przydatność
i poziom przeprowadzonych zajęć. Zgłaszają ewentualne propozycje innych
tematów szkoleń. Wnioski z analizy ankiet ewaluacyjnych będą przydatne w
realizacji kolejnych zajęć w ramach przysposobienia bibliotecznego.
Opracowała:
Barbara Derewiecka
Pedagogiczna Biblioteka Wojewódzka
w Bielsku-Białej
7
ZAŁĄCZNIK NR 1
Ćwiczenia w wyszukiwaniu danych bibliograficznych
w bazie PROLIB OPAC
……………..……………………………………………………………………
I ZESTAW
1. W bazie danych PROLIB OPAC odszukaj książkę, której autorem jest
Russell A. Barkley.
2. Dla odszukanej książki wypisz rewers.
3. Zwróć uwagę na to, czy można tę książkę wypożyczyć, czy
też jest dostępna na miejscu.
4. Zaznacz odpowiednio na rewersie, gdzie można otrzymać
szukaną książkę (wypożyczalnia, czytelnia).
…………………………………………………………………………………
II ZESTAW
1. W bazie danych PROLIB odszukaj książkę, pod tytułem:
„Co wolno, a czego nie wolno terapeucie ?”
2. Dla odszukanej książki wypisz rewers.
3. Zwróć uwagę na to ,czy książkę można wypożyczyć, czy jest
dostępna na miejscy (w czytelni).
4. Sprawdź, ile jest wydań książki w bibliotece.
5. Zaznacz odpowiednio na rewersie, gdzie można otrzymać szukaną
książkę (wypożyczalnia, czytelnia).
……………………………………………………………………………………
III ZESTAW
1.
2.
3.
4.
W bazie danych PROLIB odszukaj film „Katyń”, którego reżyserem jest
Andrzej Wajda.
Dla odszukanej pozycji wypisz rewers.
Zwróć uwagę na to, czy ile jest dostępnych płyt w bibliotece.
Zaznacz odpowiednio na rewersie nośnik, na jakim jest zarejestrowany
film i sygnatury pozycji.
8
IV ZESTAW
1. W bazie danych PROLIB odszukaj książkę, która dotyczy
filmu animowanego.
2. Dla odszukanej książki wypisz rewers.
3. Zwróć uwagę na to, gdzie można otrzymać szukaną książkę
(wypożyczalnia, czytelnia).
……………………………………………………………………………………
V ZESTAW
1. W bazie danych PROLIB odszukaj kilka tytułów książek na
temat wczesnej interwencji terapeutycznej.
2. Dla odszukanych książek wypisz rewersy.
3. Zwróć uwagę na to, czy można książki wypożyczyć, czy są też dostępne
na miejscu.
4. Zaznacz odpowiednio na rewersie, gdzie można otrzymać szukaną
książkę (wypożyczalnia, czytelnia)
……………………………………………………………………………………
VI ZESTAW
1. W bazie danych PROLIB odszukaj książkę na temat życia i twórczości
Edwarda Stachury.
2. Sprawdź ile egzemplarzy książki jest dostępnych w bibliotece, dla
odszukanych książek wypisz rewers.
3. Zwróć uwagę na to, czy można te książki wypożyczyć, czy też są
dostępne na miejscu.
4. Zaznacz odpowiednio na rewersie, gdzie można otrzymać szukaną
książkę (wypożyczalnia, czytelnia)
……………………………………………………………………………………