fotografik kit

Robert Urbañski
W obecnych czasach możemy
wpływać na końcowy wygląd
obrazu fotograficznego za pomocą obróbki komputerowej. To,
co kilkanaście lat temu wymagało wielogodzinnej pracy w ciemni, teraz daje się wykonać przy
pomocy komputera w ciągu kilkunastu minut. Dodatkową zaletą obróbki cyfrowej jest możliwość podglądu modyfikowanego obrazu i wprowadzania poprawek na bieżąco. Ta metoda
z pewnością przyczynia się do
oszczędności
drogocennego
czasu i równie cennych materiałów fotograficznych - jak papier
czy chemikalia do jego obróbki.
Jednak nie wszyscy fotoamatorzy mają komputery. Są również
tacy miłośnicy fotografii, którzy
nie uznają cyfrowych modyfikacji obrazu, preferując tradycyjną
obróbkę ciemniową. To właśnie
z myślą o nich firma Tetenal produkuje zestaw chemikaliów pod
nazwą FOTOGRAFIK KIT.
Pseudosolaryzacja poprzez
FOTOGRAFIK KIT
Napis na opakowaniu informuje, iż jest
to zestaw służący do otrzymywania efektu
pseudosolaryzacji. Po wykonaniu własnych
testów z całą pewnością mogę powiedzieć,
że otrzymane efekty są bardzo zbliżone do
pseudosolaryzacji. Obróbka zdjęć przy pomocy tego zestawu jest bardzo łatwa i nie
powinna stanowić trudności nawet dla początkujących fotoamatorów. Jedynym poważnym problemem jest zgromadzenie
w ciemni odpowiedniej liczby kuwet - proces przewiduje bowiem aż osiem kąpieli.
Na szczęście, niektóre z nich możemy wykonywać powtórnie w tych samych roztworach, ale o tym za chwilę.
Zestaw FOTOGRAFIK KIT składa się
z dwóch składników pakowanych w buteleczki. Pierwszy z nich to płynny koncentrat,
drugi natomiast ma postać tabletek wielkości
landrynek. Stwarza to możliwość tylko częściowego wykorzystania chemikaliów, na
przykład po połowie (po odliczeniu odpowiedniej liczby tabletek i odmierzeniu odpowiedniej ilości koncentratu). Jeżeli zamierzamy
wykorzystać cały zestaw, to powinniśmy
składnik A rozpuścić w wodzie tak, aby końcowa objętość roztworu wynosiła 500 mililitrów. Składnik B rozpuszczamy w wodzie
w ten sam sposób. Roztwory A i B możemy
przechowywać w osobnych butelkach przez
okres trzech miesięcy. Po zmieszaniu roztwo-
rów A i B w stosunku 1:1 otrzymujemy roztwór roboczy o trwałości ośmiu godzin - należy więc mieszać roztwory A i B najpóźniej
na dwie godziny przed użyciem.
Producent podaje, że w jednym litrze roztworu roboczego można obrobić około 40
arkuszy papieru 20 x 25 cm (lub 18 x 24
cm). Dodam tu, że liczba ta jest nieco zawyżona. Zależy ona głównie od rodzaju użytego papieru fotograficznego (ten na podłożu
papierowym pochłania więcej roztworu niż
papier polietylenowy) oraz od wielkości najciemniejszych partii obrazu na odbitce, gdyż
tylko one biorą udział w reakcji chemicznej
podczas kąpieli w roztworze FOTOGRAFIK KIT. Jeżeli więc obróbce będziemy
poddawać odbitki, na których znaczną część
obrazu stanowią czernie, to roztwór roboczy
ulegnie szybszemu zużyciu.
Firma Tetenal poleca do obróbki z zestawem FOTOGRAFIK KIT chemię własnej
produkcji: wywoływacz Eukobrom, przerywacz bezwonny i utrwalacz Superfix. Z powodzeniem możemy jednak wykorzystywać
chemię innych producentów. Ja stosowałem
w swoich testach chemię Ilforda: wywoływacz Multigrade i utrwalacz Ilfofix II, przerywacz natomiast sporządziłem sposobem
,,domowym’’ - z kwasu octowego. Używałem również krajowego wywoływacza poligraficznego Foton W-35.
Negatyw Fomapan 400, wywo³ywacz Hydrofen (1+1), odbitki wykonane na papierze Ilford Multigrade FB b³yszcz¹cym (pod³o¿e papierowe)
Naœwietlanie odbitki wed³ug gradacji 2, doœwietlone t³o, wywo³ywacz Ilford Multigrade. Obraz bogaty
w pó³tony, doskonale widoczne szczegó³y w œwiat³ach i cieniach, prawie nie wystêpuj¹ czernie. Taka
odbitka nie bardzo nadaje siê do modyfikacji. W tej
sytuacji nale¿y przed³u¿yæ czas naœwietlania, aby
uzyskaæ wiêcej czerni lub podnieœæ gradacjê papieru, zwiêkszaj¹c przez to kontrastowoœæ odbitki .
Przy naœwietlaniu odbitki gradacja zosta³a podniesiona do 5, wywo³ywacz Ilford Multigrade, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund, odbitka poddana modyfikacji wed³ug opisu
w tekœcie. W miejscach, gdzie odpad³a z³uszczona emulsja pozosta³y bia³e obszary. Efekt koñcowy nie jest zadawalaj¹cy.
Przy naœwietlaniu odbitki gradacja zosta³a podniesiona do 5, wywo³ywacz Ilford Multigrade,
k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120
sekund, podczas naœwietlania czêœciowo zamaskowano t³o i doœwietlono kwiaty. Otrzymany
efekt jest teraz bardzo interesuj¹cy.
Przy naœwietlaniu odbitki gradacja zosta³a podniesiona do 5, wywo³ywacz Ilford Multigrade, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund, podczas naœwietlania ca³kowicie zamaskowano t³o i doœwietlono kwiaty. Otrzymany efekt
podoba mi siê najbardziej.
1
Negatyw Fomapan 400, wywo³ywacz Hydrofen (1+1), odbitki wykonane na papierze Ilford Multigrade RC b³yszcz¹cym (pod³o¿e polietylenowe)
Naœwietlanie odbitki wed³ug gradacji 2, wywo³ywacz Ilford Multigrade, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund, doœwietlano t³o, które uleg³o ca³kowitemu z³uszczeniu.
Naœwietlanie odbitki wed³ug gradacji 2, wywo³ywacz Ilford Multigrade, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund, po z³uszczeniu emulsji i p³ukaniu odbitkê poddano naœwietlaniu - patrz
proces 4 (b) - œwiat³em ¿arówki 60 W przez 15 sekund.
Po przygotowaniu wszystkich roztworów
roboczych możemy przystąpić do pracy w ciemni. Naświetlamy odbitkę pod powiększalnikiem, a następnie poddajemy ją następującym
procesom:
4. Płukanie odbitki w strumieniu bieżącej
wody o temperaturze około 20°C. Złuszczona emulsja zaczyna odpadać, możemy jej w tym pomóc pocierając delikatnie
powierzchnię odbitki gąbką. Gdy złuszczona emulsja nie chce odejść, spróbujmy podnieść temperaturę wody do 30 40°C.
(a) Jeżeli chcemy otrzymać obraz na białym
tle, złożony z półtonów oraz bieli otoczonych czarnymi obwódkami, to po zakończeniu płukania przechodzimy bezpośrednio do procesu 5.
(b) Jeżeli natomiast chcemy otrzymać obraz
odwrócony tonalnie, złożony z czerni
i bieli, to poddajemy teraz odbitkę kilkunastosekundowemu naświetlaniu białym
światłem żarówki o mocy 60-100 W.
1. Wywoływanie w wywoływaczu pozytywowym czarno-białym, temperatura 20°C,
czas wywoływania według danych producenta odczynnika.
2. Przerywanie poprzez płukanie w czystej
wodzie - dla zobojętnienia wywoływacza, temperatura 20°C, czas około 30
sekund.
3. Kąpiel w roztworze FOTOGRAFIK KIT,
temperatura 20°C, czas 60 - 120 sekund.
Podczas tej kąpieli obraz zanika, podobnie jak podczas odbielania w procesie tonowania. W miejscach najmocniej zaczernionych emulsja zaczyna się marszczyć
i ,,odchodzić’’ od powierzchni papieru,
tworząc bąble.
5. Ponowne wywoływanie odbitki w wywoływaczu (może być ten sam co w procesie
1) przez czas taki sam jak przy zwyczajnym wywoływaniu (patrz proces 1). Ob-
Negatyw Fomapan T 200, wywo³ywacz W-37
Odbitka wykonana na papierze Fomaspeed Variant RC, wywo³ywacz Foton W-35.
2
Odbitka wykonana na papierze Ilford Multigrade RC Portfolio,
wywo³ywacz Foton W-35, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT
trwa³a 120 sekund.
Negatyw Fomapan 400, wywo³ywacz dwuk¹pielowy Tetenal Emofin
Odbitka wykonana na papierze Ilford Multigrade FB, wywo³ywacz
Foton W-35
Odbitka wykonana na papierze Ilford Multigrade RC Portfolio, wywo³ywacz Foton W-35, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund.
serwujemy, jak obraz zaczyna znowu pojawiać się na odbitce, z wyjątkiem tych
miejsc, w których emulsja uległa złuszczeniu.
Końcowy wygląd naszej odbitki będzie
zależał głównie od charakteru fotografowanego motywu. Motywy bardziej kontrastowe o dużej liczbie drobnych szczegółów po obróbce odbitki w roztworze
FOTOGRAFIK KIT mogą dać bardzo interesujące, niemalże kreskowe obrazy.
Kontrastowość daje się dodatkowo zwiększyć poprzez zastosowanie podwyższonej
gradacji papieru, na przykład twardej (4)
lub ekstra twardej (5). Kolejnym czynnikiem mającym wpływ na końcowy wygląd
obrazu jest czas kąpieli w procesie 3 oraz
intensywność pocierania złuszczonej
emulsji.
Najlepiej od razu na samym początku
spróbujmy wyobrazić sobie końcowy wygląd naszej ,,pseudosolaryzowanej’’
odbitki. Gdy - po lekturze tego artykułu mniej więcej wiemy, jak przebiega proces
jej powstawania oraz jakie czynniki mają
na niego wpływ, nie będzie to takie trudne. Szybciej osiągniemy zamierzony efekt
lub ,,coś w tym stylu’’. Praca w ciemni
przypomina czary. Jeżeli zapomnimy jakiegoś słowa z naszego zaklęcia, to możemy wyczarować coś bardzo nieoczekiwanego i pięknego (albo i potworka).
Zestaw FOTOGRAFIK KIT można stosować również do obróbki negatywów
(w grę wchodzą formaty od 6 x 6 cm
w górę) oraz papierów barwnych.
T
6. Ponowna kąpiel przerywająca odbitki tym razem w roztworze przerywacza,
czas około 30 sekund.
7. Utrwalanie - czas i temperatura według danych producenta odczynnika.
8. Płukanie końcowe w wodzie bieżącej dla papierów na podłożu polietylenowym
około 2 minut, dla papierów na podłożu
papierowym barytowanym około 20-30
minut. Podczas tego płukania możemy jeszcze kształtować charakter obrazu poprzez delikatne pocieranie powierzchni
odbitki gąbką.
Na koniec możemy poddać odbitkę kąpieli w roztworze Fotonalu i pozostawić
do wyschnięcia. Wszystkie etapy procesu
z wyjątkiem punktu 4 (b) przeprowadzamy przy ochronnym oświetleniu ciemniowym.
Do uzyskania efektu pseudosolaryzacji
poprzez zastosowanie FOTOGRAFIK
KIT najlepiej nadają się papiery o powierzchni błyszczącej. Proces złuszczania
emulsji przebiega w tym przypadku bez
najmniejszych problemów. Papiery o powierzchni matowej poddają się temu procesowi bardzo opornie.
Negatyw Fomapan 400, wywo³ywacz dwuk¹pielowy Tetenal Emofin
Odbitka wykonana na papierze Fotonbrom Normalny, wywo³ywacz
Foton W-35
Odbitka wykonana na papierze Ilford Multigrade RC Portfolio, wywo³ywacz Foton W-35, k¹piel w roztworze FOTOGRAFIK KIT trwa³a 120 sekund.
3