Materiały do oceny psychospołecznej gotowości ucznia

Materiały do oceny psychospołecznej
gotowości ucznia rozpoczynającego naukę
w 4. klasie
Dlaczego przygotowaliśmy ten zestaw kwestionariuszy?
Anna Tulczyńska
Psycholog, psychoterapeuta. Na Wydziale
Psychologii Uniwersytetu
Warszawskiego ukończyła
specjalizację z Psychologii
Wychowawczej ze szczególnym uwzględnieni trudności w szkolnym uczeniu
się, posiada uprawnienia
do prowadzenia socjoterapii. Ma kilkunastoletnie
doświadczenie w pracy
na stanowisku psychologa
szkolnego, diagnozuje
szczególne uzdolnienia
dzieci i wspiera pracujących z nimi nauczycieli.
Od wielu lat prowadzi
szkolenia rad pedagogicznych różnorodnych
placówek edukacyjnych.
Ośrodek Promocji
Talentów w Warszawie
rekomenduje niniejsze
materiały opracowane
przez psychologa mgr
Annę Tulczyńską jako
narzędzie pomocne
nauczycielom
klas IV do oceny
kompetencji szkolnych
i społecznych uczniów,
które wpływają
na szanse osiągnięcia
przez nich sukcesu
edukacyjnego. Wyniki
tego testu mogą
pomóc w zaplanowaniu
działań wspierających
i rozwijających uczniów,
dla wykorzystania
w pełni ich potencjału.
Każdego roku uczniowie klas IV rozpoczynają nowy etap swojej edukacji. Ich wychowawcy i nauczyciele stają przed zadaniem szybkiego poznania swoich nowych
podopiecznych. Poznania ich zainteresowań, mocnych i słabych stron. Staje także
przed nimi zdanie dobrania optymalnych metod i poziomu nauczania do potrzeb
i możliwości swoich uczniów, do ich uzdolnień i trudności w szkolnym uczeniu się.
Jest to jednak, z trzech powodów, rok szczególny. Po pierwsze, dlatego, że po raz
pierwszy naukę w klasach IV rozpoczną uczniowie o rok młodsi, uczniowie, którzy jako dzieci 6 letnie rozpoczynali swoją naukę w szkole. Po drugie, dlatego, że
nauczyciele klas IV będą po raz pierwszy realizować nową podstawę programową,
teoretycznie dostosowaną do potrzeb młodszych uczniów, ale jeszcze niesprawdzoną na gruncie szkoły. Ten rok szkolny jest również wyjątkowy, ze względu na to, że
do szkół podstawowych docierają zmiany związane z udzielaniem pomocy psychologicznej w szkołach i placówkach. Od tego roku 2012/2013 nauczyciele są zobowiązani, na mocy Rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010
roku , do przygotowania dla każdego ucznia o specyficznych potrzebach edukacyjnych dwóch ważnych dokumentów - Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia i Planu
Działań Wspierających. Wskazówki zawarte w PDW muszą być ponad to realizowane
na wszystkich zajęciach obowiązkowych i dodatkowych. Zgodnie z tym rozporządzeniem wspomniane wyżej dokumenty musza być przedstawione rodzicom/opiekunom do 30 września 2012r . W związku z tym nauczyciele muszą szybko rozpoznać
specjalne potrzeby edukacyjne swoich uczniów i opracować jak najlepsze sposoby
spierania rozwoju swoich podopiecznych.
Przygotowany przez nas zestaw kwestionariuszy pomaga wychowawcom w rozpoznaniu mocnych i słabych stron uczniów, w poznaniu ich trudności w nauce i ich
zainteresowań. Kwestionariusze pozwalają nauczycielom klas IV zdobyć wiedzę
o uczniach od osób, które doskonale znają nich i ich potrzeby edukacyjne – rodziców/opiekunów i dotychczasowych wychowawców, a także od samych uczniów.
Jak wykorzystywać kwestionariusze?
Przygotowany zestaw kwestionariuszy można wykorzystywać w dwojaki sposób.
Po pierwsze do całościowej diagnozy klasy. W tym przypadku wszyscy rodzice/opiekunowie i uczniowie wypełniają przygotowane specjalnie dla nich kwestionariusze,
a dotychczasowy wychowawca opisuje za pomocą innego kwestionariusza wszystkich uczniów. Analiza wszystkich zebranych w ten sposób informacji daje wychowawcy pełną wiedze na temat poszczególnych uczniów, a także pozwala na ocenę
całej klasy. Na tej podstawie wychowawca a także poszczególni nauczyciele przedmiotów w klasie IV mogą tworzyć nie tylko Karty Indywidualnych Potrzeb Ucznia (opisujące potrzeby edukacyjne poszczególnych uczniów), ale także planować działania
wspierające całą grupę np. zajęcia integracyjne, warsztaty rozwijające umiejętności
społeczne, zajęcia na temat skutecznego uczenia się. Ocena wszystkich kwestio1
nariuszy wymaga oczywiście wiele pracy, ale po pierwsze znacznie skraca czas
poświęcony przez wychowawcę na poznanie uczniów, po za tym opracowane na jej
podstawie działania zaradcze pozwolą wychowawcy i innym nauczycielom uniknąć
wielu problemów, jakie mogą wyniknąć z nierozpoznania trudności i indywidualnych
potrzeb rozwojowych i edukacyjnych uczniów.
Kwestionariusze mogą posłużyć także do poznania potrzeb i możliwości poszczególnych uczniów. Mogą one stać się narzędziem wstępnej diagnozy wtedy, gdy
nauczyciel sam zauważy jakieś trudności, lub gdy od rodzica/opiekuna otrzymuje
dokumenty świadczące o specyficznych potrzebach edukacyjnych ucznia (np. opinie
z poradni psychologiczno pedagogicznej, zaświadczenia lekarskie), bądź gdy dostaje sygnały od innych nauczycieli pracujących z dzieckiem.
Jak interpretować zebrane informacje?
Dla każdego z kwestionariuszy opracowane zostały informacje dla wychowawców
i wskazówki do analizy wyników testów. W tych materiałach do każdego z kwestionariuszowych pytań przygotowano wskazówki do interpretacji pokazujące, o czym
może świadczyć zaznaczenie przez wypełniającego kwestionariusz poszczególnych
odpowiedzi, jakie należy zebrać dodatkowe informacje, oraz jakie działania należy
podjąć, aby pomóc uczniowi w pokonaniu trudności lub lepszym rozwoju jego możliwości. Oczywiście jest to pewien zarys analizy problemu, pokazujący raczej kierunek
poszukiwań niż pełny program działań wspierających.
W jaki sposób zebrane informacje mogą pomóc w tworzeniu
Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia?
W Rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2012 wprowadzającym zmiany w organizacji pomocy psychologiczno pedagogiczne w szkołach,
a więc nakładającym na nauczycieli obowiązek opracowywania Kart Indywidualnych Potrzeb Ucznia i Planów Działań Wspierających, jako indywidualne potrzeby
rozwojowe i edukacyjne określa się : wybitne (szczególne) uzdolnienia, niepełnosprawność, niedostosowanie społeczne, specyficzne trudności w uczeniu
się, choroby przewlekłe, negatywne skutki przeżytych przez ucznia sytuacji
kryzysowych i traumatycznych, niepowodzenia szkolne, zaniedbania środowiskowe, trudności adaptacyjne, odmienność kulturową. Proponowane przez nas
Kwestionariusze pomagają we wstępnym rozpoznaniu wielu z nich: szczególnych
uzdolnień, specyficznych trudności w uczeniu się, niepowodzeń szkolnych, zaniedbań środowiskowych, trudności adaptacyjnych. A dzięki nawiązaniu, podczas
wypełniania kwestionariuszy kontaktu z rodzicami/opiekunami i byłym wychowawcą
dają szansę na zdobycie większej ilości informacji, oraz niezbędnych dokumentów
(opinii, zaświadczeń lekarskich itp.). Na ich podstawie wychowawca podejmuje
decyzje o tym, czy potrzeby edukacyjne dziecka powinny zostać wpisane do Karty
Indywidualnych Potrzeb Ucznia i czy wymagają przygotowania dla niego Planu Działań Wspierających.
Przygotowane dla wychowawcy wskazówki do interpretacji odpowiedzi zawartych
w kwestionariuszach sugerują także rozwiązania, które mogą stać się częścią Planu Działań Wspierających np. rozmowa z rodzicami/opiekunami, psychoedukacja
rodziców, zindywidualizowanie pracy z uczniem na zajęciach z jakiegoś przedmiotu.
Propozycje te są zgodne z formami pomocy zawartymi w rozporządzeniu.
2
Szanowna Pani/ Szanowny Panie
Jestem wychowawcą Pani/Pana dziecka. Zależy mi na tym, aby przejście
z klasy III do IV było dla niego jak najłatwiejsze. Niemniej jednak w klasie IV pojawiają
się nowe przedmioty, nowe zasady oceniania, nowe wyzwania dla dzieci i dla Państwa.
Staram się jak najlepiej poznać moich nowych uczniów, ich mocne strony i problemy.
Dlatego proszę o wypełnienie krótkiej ankiety na temat tego, jak Pani/Pana dziecko uczy się
w domu. Odpowiedzi będą dla mnie podstawą do przygotowania wskazówek dla państwa,
pomocnych do pracy z dzieckiem, a także do mojej z nim pracy w klasie.
Serdecznie dziękuję za pomoc.
Kwestionariusz dla rodziców/opiekunów Jak w domu uczy się i pracuje Pani/Pana dziecko?
Kwestionariusz dla rodziców/opiekunów
Jak Pani/Pana dziecko uczy się i pracuje w domu?
Imię i nazwisko dziecka
klasa
1. Kiedy Pani/Pana dziecko odrabia pracę domową?
a) Po lekcjach, w świetlicy
b) Po przyjściu do domu ze świetlicy
c) Od razu po skończeniu zajęć i przyjściu do domu
d) Po powrocie do domu i krótkim odpoczynku
2. Czy dziecko ma stałą porę odrabiania lekcji? TAK/NIE
3. Jeśli TAK, to jaka to jest pora? . .........................................................................................................................
4. Jeśli NIE, to jak ustalany jest czas rozpoczęcia odrabiania lekcji?....................................................................
............................................................................................................................................................................
5. Czy dziecko odrabiając pracę domową zawsze potrzebuje pomocy? TAK/NIE
6. Jeśli NIE, to czy ktoś kontroluje sposób wykonania zadań? TAK/NIE
7. Jeśli dziecko nie odrabia pracy domowej samodzielnie, to kto mu pomaga?
a) Mama/tata
b) Babcia
c) Starsze rodzeństwo
d) Niania
e) Inna osoba – jaka?
8. Jakiego rodzaju pomocy potrzebuje dziecko podczas odrabiania pracy domowej?
a) Pomocy w organizacji – co i kiedy trzeba odrobić, co jest potrzebne do pracy?
b) Obecności kogoś, kto pomaga mu skoncentrować uwagę na pracy
c) Pomocy w zrozumieniu polecenia
d) Wytłumaczenia niezrozumiałych zagadnień
e) Zachęty do pracy
f) Potrzebuje innego rodzaju pomocy – jakiej?...................................................................................
..........................................................................................................................................................
9. Czy dziecko chętnie „siada do lekcji”? TAK/NIE
10.Czy dziecko pamięta o odrobieniu lekcji i o tym, co jest zadane? TAK/NIE
11.Czy dziecko ma jakieś inne problemy podczas odrabiania lekcji? TAK/NIE
12.Jeśli TAK, to jakie?..............................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
13.Co Pani/Pana zdaniem jest mocną stroną dziecka?..........................................................................................
............................................................................................................................................................................
Szanowna Pani/ Szanowny Panie
Jestem wychowawcą klasy IV…. Klasy, z którą pracował(a) Pani/Pan przez ostatnie
trzy lata. Zależy mi, aby przejście uczniów z kl. III do IV było dla nich jak najłatwiejsze.
Niemniej jednak w klasie IV pojawiają się nowe przedmioty, nowe zasady oceniania, nowe
wyzwania dla dzieci i dla mnie – ich wychowawcy. Staram się jak najlepiej poznać moich
nowych uczniów, ich mocne strony i problemy. Dlatego proszę Panią/Pana o wypełnienie
krótkich ankiety na temat uczniów. Odpowiedzi Pani/Pana będą dla mnie podstawą do
przygotowania pracy wychowawczej z uczniami.
Serdecznie dziękuję za pomoc.
Kwestionariusz dla wychowawcy klasy III Jak uczeń funkcjonował na Pani/Pana lekcjach?
Kwestionariusz dla wychowawcy kl. III
Jak uczeń funkcjonował na Pani/Pana lekcjach?
Test oceniający
Imię i nazwisko ucznia
klasa
Przy każdym z pytań proszę podkreślić te odpowiedzi, które najlepiej opisują ucznia, jego funkcjonowanie
podczas zajęć i wśród rówieśników
1. Funkcjonowanie w grupie
Uczeń: ma kilku przyjaciół, z którymi spędza większość wolnego czasu; bawi się ze wszystkimi dziećmi;
jest wyobcowany; bywa agresywny; przyjmuje role przywódcy; poddaje się wpływom innych; bywa ofiarą
zaczepek i dokuczania; zawsze jest sam.
2. Rozumienie poleceń
Uczeń: sam rozumie polecenia, potrzebuje podpowiedzi, by zrozumieć polecenie; potrzebuje pomocy
i dodatkowych wyjaśnień; nie rozumie poleceń; popełnia liczne błędy.
3. Wykonywanie poleceń
Uczeń: wykonuje samodzielnie zadanie od początku do końca; sam wykonuje polecenie,
ale potrzebuje dopilnowania; potrzebuje pomocy w pracy; potrzebuje pomocy w skoncentrowaniu uwagi;
nie wykonuje poleceń.
4. Zachowanie na lekcji
Uczeń zna i zachowuje zasady zachowania na lekcjach: zawsze, często, czasami, nigdy.
Uczeń: pracuje skupiony, rozmawia, chodzi po klasie, dokucza kolegom, przeszkadza.
5. Aktywność na lekcjach
Uczeń zgłasza się do odpowiedzi: zawsze, często, czasami, nigdy.
Uczeń udziela odpowiedzi: chętnie, wyczerpująco, niechętnie, w kilku słowach, pełnym zdaniem,
niepytany, tylko zapytany osobiście.
6. Mocne strony
Mocną stroną ucznia jest: dobra pamięć, dobra koncentracja uwagi, umiejętność pisania, umiejętność
czytania, umiejętność liczenia, sprawność fizyczna, relacje z kolegami, zdolności muzyczne, zdolności
plastyczne, samodzielność, inne – jakie?...........................................................................................................
7. Słabe Strony
Słabą stroną ucznia jest deficyt w jednym z wymienionych obszarów: pamięć, koncentracja, umiejętność
pisania, umiejętność czytania, umiejętność liczenia, sprawność fizyczna, relacje z kolegami, zdolności
muzyczne, zdolności plastyczne, samodzielność, inne – jakie?...........................................................................
8. Zainteresowania
Uczeń najbardziej lubi zadania wymagające: wykonywania obliczeń, czytania, wiedzy przyrodniczej,
pisania, sprawności fizycznej, zdolności muzycznych, zdolności plastycznych,
............................................................................................................................................................................
............................................................................................................................................................................
Dziękuję za wypełnienie ankiety.
Drodzy uczniowie
Rozpoczęliśmy naszą współpracę, która potrwa 3 lata. Wkraczacie w kolejny etap
Waszej nauki w szkole. Etap bardzo ciekawy, różniący się nieco od wcześniejszego.
Będziecie mieli nowe przedmioty, nowych nauczycieli, będą Was obowiązywały nowe zasady
oceniania. Bardzo chcę Was poznać, Wasze mocne i słabe strony, to, za co lubicie szkołę,
i to, co powoduje, że jej nie lubicie. Dlatego proszę, byście odpowiedzieli na kilka pytań o
sobie, o tym, jak się uczycie, jak odrabiacie prace domowe. Bardzo dziękuję za odpowiedzi.
Dzięki nim będę wiedzieć, jak Wam pomóc w radzeniu sobie z nowymi wyzwaniami w szkole.
Liczę na Wasze szczere odpowiedzi. Jeśli dobrze Was poznam, moja pomoc dla Was będzie
znaczenie skuteczniejsza.
Bardzo dziękuję,
Wasz wychowawca
Kwestionariusz dla uczniów
Kwestionariusz dla uczniów
Twoje imię i nazwisko
klasa
Podkreśl odpowiedzi, z którymi najbardziej się zgadzasz, która najlepiej do Ciebie pasują.
1. Co najbardziej lubisz w szkole?
Lekcje z .............................., pisanie, czytanie książek, liczenie, rozmawianie na różne tematy
na lekcji, zabawy z kolegami na przerwach, ćwiczenia na wf, lekcje religii, zajęcia komputerowe,
wspólne wycieczki.
2. Czego najbardziej nie lubisz w szkole?
Lekcji z .............................., pisania, czytania książek, liczenia, rozmawiania na różne tematy
na lekcji, zabaw z kolegami na przerwach, ćwiczenia na wf, lekcji religii, zajęć komputerowych,
wspólnych wycieczek.
3. Czego najbardziej chciałbyś dowiedzieć się w szkole? . ..............................................................
. ............................................................................................................................................................
4. Co jest dla Ciebie najtrudniejsze, kiedy odrabiasz pracę domową?
Zapamiętanie zadań, które trzeba zrobić w domu; zabranie się do pracy; przygotowanie się
do pracy; pisanie dłuższych prac; czytanie lektur; zrozumienie poleceń; zrozumienie zadań
tekstowych z matematyki; zrozumienie tego, co jest napisane w podręczniku; liczenie; wykonanie
zadań z języka obcego.
5. Kto Ci pomaga w odrabianiu lekcji?.................................................................................................
6. W jaki sposób uczysz się do sprawdzianów?
Nie uczę się; czytam podręcznik; czytam notatki w zeszycie; robię zadania przygotowane przez
rodzica (lub inną osobę); rodzice zadają mi pytania, a ja na nie odpowiadam; mam spotkania z
innym nauczycielem w domu (korepetycje).
7. W mojej klasie najbardziej podoba mi się to, że: wspólnie spędzam czas z kolegami na
przerwach; często spotykam się z kolegami po lekcjach; koledzy pomagają mi w nauce; mogę
porozmawiać z kolegami na wiele tematów; koledzy informują mnie, co jest zadane, gdy nie ma
mnie w szkole.
Jeśli podobają Ci się jakieś inne rzeczy, zapisz je poniżej.
. ............................................................................................................................................................
8. W mojej klasie nie podobna mi się to, że: koledzy nie chcą spędzać ze mną przerw; nikt
nie chce pożyczyć mi potrzebnych przyborów; koledzy nie mówią mi, co jest zadane; koledzy
wyśmiewają się ze mnie, dokuczają mi, zabierają rzeczy; koledzy nie chcą ze mną rozmawiać.
Jeśli nie podobają Ci się jakieś inne rzeczy, zapisz je poniżej.
. ............................................................................................................................................................
Bardzo Ci dziękuję za odpowiedzi.
Anna Tulczyńska
Wskazówki do oceny i analizy odpowiedzi
zawartych w kwestionariuszach
Kwestionariusz dla rodziców/opiekunów – Jak w domu uczy się i pracuje Pani/Pana dziecko?
Wskazania do zastosowania
Można poprosić o wypełnienie tego kwestionariusz wszystkich rodziców/opiekunów np. podczas
zebrania. Można także skierować go tylko do rodziców/opiekunów tych uczniów, którzy zdaniem
nauczyciela mogą mieć jakieś trudności w samodzielnej pracy w domu, bądź też mają jakieś kłopoty z odrabianiem prac domowych.
Jeśli kwestionariusz wypełniają wszyscy rodzice/opiekunowie jego wyniki można omówić na zebraniu (np. zaraz po jego wypełnieniu). W takim wypadku omówienie wyników polega na przedstawieniu wszystkim rodzicom wskazówek do pracy z dziećmi i przekazaniu im zawartych w załączniku 1 podpowiedzi do pracy z dzieckiem w domu.
Jeśli kwestionariusz zostanie wykorzystany w indywidualnych sytuacjach, wychowawca omawia z rodzicami odpowiedzi na poszczególne pytania doceniając umiejętności rodziców/opiekunów, w tych
kwestiach, w których zaznaczą odpowiedzi świadczące o ich wysokich kompetencjach i podpowiada
rozwiązania w tych sytuacjach, w których rozwiązania stosowane przez rodziców/opiekunów zawodzą.
Wskazówki do oceny i analizy odpowiedzi.
Poniżej zostały omówione wszystkie pytania zawarte w kwestionariuszu, a także praktyczne
wskazówki, które pomogą ocenić, czy uczeń ma prawidłowe nawyki uczenia się i pracy w domu,
a także zorientować się, jaką pomoc otrzymuje on w domu. Wskazówki te dobrze jest przedstawić
rodzicom/opiekunom podczas omawiania testów.
Pory odrabiania prac domowych.
Pierwsze pytania 1-4 sprawdzają, czy w domu zostały wyznaczone jakieś stałe pory odrabiania
prac domowych.
1. Kiedy Pani/Pana dziecko odrabia pracę domową?
a. Po lekcjach, w świetlicy b. Po przyjściu do domu ze świetlicy
c. Od razu po skończeniu zajęć i przyjściu do domu
d. Po powrocie do domu i krótkim odpoczynku
Kilka wskazówek.
Badania nad efektywnością nauki pokazują, że praca domowa powinna być odrabiana po krótkim
odpoczynku po powrocie do domu. Odrabianie pracy domowej zaraz po powrocie ze szkoły powoduje, że dziecko jest podczas tej pracy zmęczone i trudno mu się skupić. Jeśli jednak przerwa
będzie zbyt długa, dziecku trudno będzie się oderwać od zajęć, które podjęło np. zabawa na podwórku, gra na komputerze.
2. Czy dziecko ma stałą porę odrabiania lekcji? TAK/NIE
Kilka wskazówek.
Ustalenie stałej pory odrabiania lekcji pozwala na budowanie dobrych nawyków, uczy systematyczności. Pozwala także uniknąć wielu domowych spięć, – jeśli dziecko będzie miało jedną porę
odrabiania lekcji będzie mu łatwiej się do tego zastosować, będzie wiedziało, że odrobienie zadań
w określonym czasie jest nieuniknione, ale także będzie wiedziało, że później ma czas na zabawę,
kontakty z kolegami, czy też inne przyjemności.
9
Tu warto także zwrócić uwagę rodziców/opiekunów na organizację zajęć dodatkowych dla dzieci.
Czasem zdarza się, że mają ich za dużo, że są wożone z miejsca na miejsce przez rodziców i nie
mają czasu na odrabianie lekcji.
3. Jeśli tak, to, jaka to jest pora? ....................................................................................................................
Kilka wskazówek.
Warto sprawdzić, czy pora, w jakiej dziecko odrabia pracę domową nie jest zbyt późna. Odrabianie lekcji po godzinie 18 jest dla dziecka bardzo trudne. Jest już wtedy bardzo zmęczone. Pracując
do ok. godziny 19-20, nie ma czasu na wyciszenie się i przygotowanie do spania. Warto jednak
pamiętać, że wieczór to często jedyny czas, w jakim rodzice późno wracający z pracy, mogą pomóc dziecku a nauce. Dlatego rozmawiając z rodzicami/opiekunami warto delikatnie zapytać o ich
godziny pracy, aby lepiej poznać sytuację dziecka.
4. Jeśli nie, to jak ustalany jest czas rozpoczęcia odrabiania lekcji?.............................................................
Kilka wskazówek.
Ostatnie z pytań w tej części testu pozwala sprawdzić, w jaki sposób rodzic/opiekun ustala
z dzieckiem czas rozpoczęcia pracy domowej? Czy decyduje o tym dziecko, czy też rodzic/ lub
inny dorosły? Jeśli dziecko, warto wesprzeć rodzica/opiekuna, tak by przejął on kontrolę nad
sytuacją w domu. Często współcześni rodzice/opiekunowie są bezradni wobec nastrojów swoich
dzieci, brakuje im konsekwencji i stanowczości w egzekwowaniu poleceń. Konsultacje dla rodziców/opiekunów to jedna z form pomocy proponowanych w Rozporządzeniu MEN.
Jaką pomoc otrzymuje dziecko?
Ta część testu (pytania 5-12) pomaga ocenić, czy uczeń pracuje w domu samodzielnie, czy też
odrabia lekcje z pomocą rodziców/opiekunów. W wielu domach niestety uczniowie od I klasy przyzwyczajeni są, że odrabiają pracę domową tylko w obecności i pod stałą kontrolą rodzica/opiekuna. To powoduje, że uczniowie nie potrafią sami rozpocząć pracy, zaplanować, zmotywować się
do działania, skoncentrować się na zadaniach. Nie potrafią samodzielnie pracować.
5. Czy dziecko odrabia pracę domową samodzielnie? TAK/NIE
6. Jeśli TAK, to czy ktoś kontroluje sposób wykonania zadań? TAK/NIE
Kilka wskazówek.
Jeśli dziecko samodzielnie odrabia lekcje, to bardzo dobrze. Jednak na tym etapie edukacji szkolnej, kiedy wprowadzone są nowe przedmioty, nowe zasady i kryteria oceniania ważne jest, by rodzice/opiekunowie, przynajmniej na początku roku szkolnego kontrolowali, w jaki sposób dziecko
radzi sobie z zadaniami. Czy uważnie i ze zrozumieniem czyta polecenia? Czy pamięta o udzieleniu odpowiedzi w zadaniach matematycznych? Warto wprowadzać także nawyk sprawdzania prac
pisemnych i korzystania ze słownika ortograficznego.
7. Jakiego rodzaju pomocy potrzebuje dziecko podczas odrabiania pracy domowej?
a. Pomocy w organizacji – co? kiedy? trzeba odrobić, co jest potrzebne do pracy?
b. Obecności kogoś, kto pomaga mu skoncentrować uwagę na pracy
c. Pomocy w zrozumieniu polecenia
d. Wytłumaczenia niezrozumiałych zagadnień
e. Zachęty do pracy
f. Potrzebuje innego rodzaju pomocy, jakiej?..........................................................................................
Kilka wskazówek.
Odpowiedź na to pytanie pomaga ocenić, jakie trudności napotyka dziecko podczas odrabiania lekcji.
Jeśli problemem jest organizacja pracy, lub koncentracja uwagi rodzice/opiekunowie powinni otrzymać wskazówki usprawniające pracę (załącznik 1). Jeśli wychowawca klasy, na swoich lekcjach
również zauważa trudności dziecka z koncentracją uwagi, bądź inni nauczyciele sygnalizują tego
typu problemy warto porosić rodziców/opiekunów o skonsultowanie się z psychologiem i wykonanie diagnozy w kierunku nadpobudliwości psychoruchowej lub deficytów w koncentracji uwagi.
Jeśli problemem jest trudność dziecka w zrozumieniu polecenia rodzice/opiekunowie mogą pomóc
dziecku, ale nie wyjaśniając polecenie, tylko zadając dziecku pytania pomocnicze tak, aby ono samo
10
dotarło do istoty problemu. Wyjaśnienie polecenia, czy też zadania pomaga w odrobieniu jednej pracy, zadawanie pytań uczy myślenia i samodzielnego rozwiązywania problemów. Dobrą zasadą jest
udzielnie tylko takiej pomocy, która pomaga dziecku samodzielnie rozpocząć pracę.
Jeśli dziecko potrzebuje pomocy w wytłumaczeniu niezrozumiałych zagadnień ważna jest dokładna diagnoza poziomu wiedzy i umiejętności dziecka, być może potrzebuje ono dodatkowe wsparcia lub zindywidualizowania wymagań, ze względu na swoje problemy w nauce. Niepowodzenia
edukacyjne są podstawą do założenia KIPU i PDW.
Jeśli zadanie rodzica/opiekuna polega na zachęcaniu dziecka do pracy ważne jest podniesienie jego motywacji do nauki. Rodzice/opiekunowie mogą stosować różne systemy nagradzania
dziecka za pracę np. punkty za sprawne odrobienie pracy domowej wymieniane na nagrody np.
szczególnie atrakcyjne spędzenie weekendu z rodzicami, nagrodą może być też kilka dodatkowych minut gry na komputerze, wspólnie spędzony czas po pracy np. czytanie książki, gra planszowa, spacer.
Jeśli rodzic wpisze, że dziecko potrzebuje pomocy w czytaniu lektur, wiadomości z podręcznika,
bądź pomocy w przeczytaniu i zrozumieniu zadania czy polecenia takie potrzeby i mogą wskazywać na specyficzne trudności w uczeniu się o charakterze dysleksji. W takie sytuacji warto skonsultować się z byłym wychowawcom klasy i aktualnym nauczycielem języka polskiego. Ocenić
stopień trudności jakie stwarzają dziecku zadania związane z czytaniem i ewentualnie skierować
dziecko do Poradni Psychologiczno Pedagogicznej na specjalistyczną diagnozę. Opinia z poradni
będzie podstawą do założenia uczniowi KIPU i PDW.
8. Czy dziecko pamięta o odrobieniu lekcji i o tym, co jest zadane?
Kilka wskazówek.
Kiedy problemem jest to, że dziecko nie pamięta, co jest zadane, rodzice/opiekunowie powinni
wprowadzić „procedurę” rozwiązywania tego problemu. Ważne jest by odpowiedzialność za
zdobycie brakujących informacji spoczywała na dziecku, a nie na rodzicach/opiekunach. Można
np. umówić się z kolegą dziecka i jego rodzicami/opiekunami, że w razie trudności dziecko będzie
dzwonić by dowiedzieć się o tym, co jest zadanie, co należy do szkoły przynieść.
Kluczowe jest to, by to dziecko a nie rodzice/opiekunowie dbali o zdobycie informacji. Dzięki temu
dziecko poniesie konsekwencje swojej nieuwagi i to jemu będzie zależało na tym, by problem się
nie powtarzał. Jeśli rodzice/opiekunowie nie pozwolą dziecku ponieś konsekwencji, nie będzie
miało ono motywacji do wprowadzania zmian. Nasilone problemy z zapamiętywaniem tematów
prac domowych i potrzebnych przyborów szkolnych mogą świadczyć o deficytach uwagi i wymagają specjalistycznej diagnozy w tym kierunku. Jeśli diagnoza się potwierdzi warto poprosić
specjalistę o wskazówki do pracy z dzieckiem i uwzględnić je w KIPU i PDW.
9. Czy dziecko ma jakieś inne problemy podczas odrabiania lekcji? TAK/NIE
10.Jeśli TAK, to jakie?.......................................................................................................................................
Kilka wskazówek.
Tutaj wskazówki trzeba dostosować do problemów zgłoszonych przez rodzica/opiekuna – może
być ich tyle ilu uczniów więc nie można podać konkretnych podpowiedzi. Doświadczeni nauczyciele powinni sobie poradzić. Nauczycieli z mniejszym doświadczeniem w razie problemów zachęcam do korzystania z pomocy starszych kolegów pedagoga lub psychologa szkolnego, ewentualnie specjalistów z opiekującej się szkołą poradni psychologiczno pedagogicznej.
Jeśli udzielenie odpowiedzi na te pytania sprawia rodzicom/opiekunom trudność lub w oddanym przez rodziców/opiekunów kwestionariuszu brakuje wielu informacji warto dokładnie
poznać sytuacje rodzinną ucznia. Być może spędza on dużo czasu sam w domu, ma mało
wsparcia, być może opiekuje im się ktoś inny, kto ma więcej informacji na temat dziecka. Brak
informacji o uczniu może też świadczyć o zaniedbaniu ze strony dorosłych. Jeśli wychowawca
stwierdzi zaniedbanie powinien przeanalizować sytuację dziecka z pedagogiem szkolnym, być
może wymaga ona interwencji w Ośrodku Pomocy Społecznej lub Sądzie Rodzinnym. Zaniedbanie może być także podstawą do założenia KIPU i PDW.
11
Jak wspierać dziecko podczas odrabiania lekcji
– wskazówki dla rodziców/opiekunów.
Sprawdź z dzieckiem, co jest zadane?
Oceń trudność zadań i czas ich wykonania.
Poproś dziecko by zaczęło od zadań najtrudniejszych, wymagających
najwięcej pracy.
Jeśli dziecko bardzo nie lubi odrabiania lekcji, albo unika zadań domowych
bojąc się porażki warto zacząć od najłatwiejszych zadań, tak, żeby dziecko
odniosło drobny sukces na zachętę.
Jeśli zadań jest dużo poproś, by dziecko wykonywało je na przemian
np. zadania z języka polskiego czy historii przeplatało z zadaniami
z matematyki. Taka zmiana pomaga w koncentracji uwagi, nie przeciąża.
Przed rozpoczęciem pracy poproś dziecko o przygotowanie wszystkich
potrzebnych podręczników i przyborów
Wyeliminuj wszelkie wymówki – zadbaj oto, by dziecko zjadło i napiło się
przed pracą, wyłącz komputer, TV
Podczas wykonywania zadań przypilnuj, by dziecko robiło krótkie przerwy
co ok. 40-45 minut
Doceń wysiłek dziecka
Sprawdź poziom wykonania zadania
Nie oceniaj, doceń co zostało zrobione dobrze, pokaż błędy, daj wskazówki
jak je poprawić
Po zakończeniu pracy możesz dać dziecku małą nagrodę – kilka minut swojej
uwagi, smaczną przekąskę, wspólną zabawę
Kwestionariusz dla wychowawcy kl. III – Jak uczeń funkcjonował na Pani/Pana lekcjach?
Wskazania do zastosowania
O wypełnienie tego kwestionariusza wychowawca prosi nauczyciela, który w klasach I-III pracował
z uczniami i sprawował opiekę wychowawczą. Idealnie byłoby, gdyby wychowawca klasy III, wykorzystując kwestionariusz, opisałby wszystkich uczniów. Jednak takie rozwiązanie wymaga od niego
dużo pracy i czasu. Jeśli nie jest to możliwe warto poprosić go o opisanie tych uczniów, których
wychowawca poznał najmniej lub tych, którzy sprawiają jakieś kłopoty na lekcji lub z innego powodu budzą niepokój.
Wskazówki do oceny i analizy odpowiedzi.
Zawarte poniżej wskazówki są jedynie pewnymi podpowiedziami, które mogą naprowadzić wychowawcę na właściwy kierunek i sposób pracy z dzieckiem. Jest to jedynie zarys analizy problemu,
który oczywiście trzeba poszerzyć i opracować bardziej szczegółowy plan działań zaradczych.
1. Funkcjonowanie w grupie
Uczeń: ma kilku przyjaciół, z którymi spędza większość wolnego czasu; bawi się ze wszystkimi dziećmi; bywa agresywny; przyjmuję role przywódcy; poddaje się wpływom innych, bywa ofiarą zaczepek
i dokuczania, zawsze jest sam,
Kilka wskazówek.
Jeśli były wychowawca zaznaczył jedną z poniższych odpowiedzi „uczeń ma kilku przyjaciół,
z którymi spędza większość wolnego czasu; bawi się ze wszystkimi dziećmi” nie ma powodów
do podejmowania jakichkolwiek działań – pozycja ucznia grupie jest dobra i korzystna dla niego.
Jeśli były wychowawca zaznaczył, że dziecko „zawsze jest samo” trzeba przyjrzeć się dokładnie sytuacji dziecka w klasie i jego funkcjonowaniu na tle klasy. Powodem wyłączenie z grupy może być:
• Odrzucenie dziecka przez rówieśników, trudności adaptacyjne w grupie – wtedy należy wprowadzić działania zaradcze, sprawdzić co jest powodem odrzucenia, przeprowadzić mediację
w klasie, zapytać dzieci co się stało i w jaki sposób uczeń może zostać włączony ponownie
do społeczności klasowej. Jeśli doświadczenie wychowawcy w rozwiązywaniu tego typu problemów jest małe, może on skorzystać z pomocy pedagoga/psychologa szkolnego lub psychologa z Poradni Psychologiczno Pedagogicznej.
• Jeśli powodem wycofania ucznia jest jego nieśmiałość, wtedy warto oswajać go powoli z grupą,
małymi krokami, proponować pracę w grupach na lekcji, organizować zabawy w małych grupach podczas przerw, stopniowo zwiększając grono kolegów ucznia
• Brak lub niskie umiejętności społeczne – wtedy warto podpowiadać uczniowi jak może zachować się w różnych sytuacjach, w jaki sposób może zacząć rozmowę z kolegom, jak poprosić
o pomoc np. pożyczenie ołówka, czy zeszytu. Niskie umiejętności społeczne mogą wynikać
z pewnych zaniedbań środowiskowych, dlatego w takiej sytuacji warto zebrać informacje na temat sytuacji rodzinnej ucznia.
• Niska samoocena – dziecko nie wchodzi do grupy rówieśników, ponieważ ma poczucie, że jest
od nich inne, gorsze. W takiej sytuacji wychowawca musi dołożyć starań by doceniać osiągnięcia ucznia, zachęcać go do działań na tle klasy i doceniać jego wysiłki, pokazywać innym
uczniom osiągnięcia, tak żeby on sam i koledzy zobaczyli go w innym, lepszym świetle. Niskie
poczucie własnej wartości może wynikać z pewnych zaniedbań środowiskowych lub przeżywanych przez dziecko sytuacji kryzysowych, dlatego w takiej sytuacji warto zebrać informacje
na temat sytuacji rodzinnej ucznia.
• Dzieci wycofują się z aktywności w grupie także wtedy, gdy przezywają jakieś trudności w rodzinie lub próbują radzić sobie z kryzysem czy sytuacją traumatyczną. Dlatego warto dokładniej
poznać sytuacje rodzinną dziecka, a także zapytać o jakieś ważne wydarzenia w jego życiu,
13
jakie miały miejsce w ostatnim roku. Jeśli informacje takie potwierdzą się należy poprosić
rodziców o kontakt z psychologiem lub psychoterapeutą, który pomoże dziecku poradzić
sobie z trudną sytuacji lub ze zmianami, jakie nastąpiły w jego życiu. Przeżywanie przez dziecko trudnych, kryzysowych sytuacji, które zaburzają jego funkcjonowanie może być podstawą
do założenia KIPU i PDW.
Jeśli były wychowawca zaznaczył, że dziecko „przyjmuję rolę przywódcy” warto kontrolować, czy
przywództwo nie jest oparte na agresji – wtedy wprowadzamy działania zw. z agresją, a także
czy próba przejęcia przywództwa w grupie nie stanie się powodem do konfliktu czy odrzucenia.
Jeśli nie, warto korzystać z jej umiejętności. Współpraca z naturalnym przywódcą grupy pomaga
w zmotywowani uczniów do podejmowania działań np. na rzecz klasy czy szkoły, wprowadzaniu
zmian itp.
Jeśli były wychowawca zaznaczył, że dziecko „poddaje się wpływom innych” – warto zaobserwować czyim wpływom i w jakich sytuacjach dziecko ulega. Uległość może wynikać z braku asertywności – jeśli tak można popracować z dzieckiem nad tym, jak być bardziej asertywnym lub przeprowadzić w klasie warsztaty na ten temat. Uległość może wynikać z chęci uzyskania aprobaty
i znalezienia się w grupie, w takiej sytuacji warto poprawić umiejętności społeczne ucznia, a także
omówić z nim plusy i minusy poddawania się.
Jeśli były wychowawca zaznaczył, że dziecko „bywa ofiarą zaczepek i dokuczania” warto przeanalizować aktualną sytuację w grupie. Jeśli problem jest nadal aktualny trzeba porozmawiać
z uczniem, udzielić mu wsparcia, zapewnić o chęci udzielenia pomocy. Jeśli uczeń poda imiona
dokuczających trzeba przeprowadzić także z nimi rozmowę, w czasie której przypomniane zostaną
zasady obowiązujące w klasie i konsekwencje ich łamania. Kiedy taka rozmowa okaże się nieskuteczna na rozmowę należy wezwać rodziców i im przedstawić konsekwencje zachowania ich
dziecka.
Jeśli były wychowawca zaznaczył, że uczeń „bywa agresywny” konieczna jest obserwacja i ocena
zachowania dziecka. Gdy problem jest aktualny potrzebna jest analiza przyczyn agresywnego
zachowania. Dzieci bywają agresywne gdy:
Muszą bronić się przed atakami innych. Wtedy konieczna jest praca ze sprawcami ataków i w podniesienie umiejętności dziecka radzenia sobie w trudnych sytuacjach
Gdy agresja jest jedynym znanym im sposobem zdobycia akceptacji i pozycji w grupie, trzeba
podnieść umiejętności społeczne dziecka i pomóc mu pozytywnie zaistnieć na forum klasy
Gdy wynika z niskiej samooceny dziecka („jak pokaże, że jestem silny, to nie zarzucisz mi że mam
gorsze ubrania, telefon itp.”), trzeba pomóc dziecku zdobyć pewność siebie, stworzyć szansę na odniesienie sukcesu, tak by uwierzyło, że nie tylko siła jest jego atutem. Niskie poczucie własnej wartości może wynikać z pewnych zaniedbań środowiskowych lub przeżywanych przez dziecko sytuacji
kryzysowych, dlatego w takiej sytuacji warto zebrać informacje na temat sytuacji rodzinnej ucznia.
2. Rozumienie poleceń
Uczeń: sam rozumie polecenia, potrzebuje podpowiedzi, by zrozumieć polecenie; potrzebuje pomocy
i dodatkowych wyjaśnień; nie rozumie poleceń; popełnia liczne błędy
Kilka wskazówek
Odpowiedzi na to pytanie pokazują w jakim stopniu uczeń jest w stanie samodzielnie pracować
na lekcji. Na ile rozumie polecenia, a na ile potrzebuje pomocy, wsparcia nauczyciela. Na podstawie odpowiedzi na to pytanie nauczyciel może podzielić klasę na 2 grupy – cześć uczniów zdolnych mogących więcej pracować na lekcji samodzielnie i cześć uczniów wymagających więcej
uwagi i pomocy ze strony nauczycieli. Ma także informacje o tym, którzy uczniowie mogą potrzebować pomocy np. podczas odpowiedzi lub prac pisemnych.
3. Wykonywanie poleceń
Uczeń: wykonuje samodzielnie zadanie od początku do końca; sam wykonuje polecenie, ale potrzebuje dopilnowania; potrzebuje pomocy w pracy; potrzebuje pomocy w skoncentrowaniu uwagi; nie
wykonuje poleceń.
14
Kilka wskazówek
Odpowiedzi na to pytanie pokazują w jakim stopniu uczeń jest w stanie samodzielnie pracować
na lekcji. Na ile może sam wykonywać zadania, a na ile potrzebuje pomocy, wsparcia nauczyciela. Na podstawie odpowiedzi na to pytanie nauczyciele mogą nie tylko podzielić klasę na 2 grupy
– cześć uczniów zdolnych mogących więcej pracować na lekcji samodzielnie i cześć uczniów
wymagających więcej uwagi i pomocy ze strony nauczycieli. Mogą także zastanowić się nad wyborem miejsc, jakie uczniowie zajmują w klasie. Uczniowie, którzy potrzebują pomocy w koncentracji uwagi powinni siedzieć jak najbliżej nauczyciela. Dzięki temu szybciej uzyskają jego pomoc,
nauczyciel może częściej przywoływać uwagę uczniów. Uczeń siedząc na początku sali nie widzi
swoich kolegów, a więc ich zachowanie nie rozprasza go. Ważne, by miejsce uczniów mających
kłopot z koncentracją nie znajdowało się przy drzwiach, ani przy oknie, bowiem odgłosy docierające spoza klasy mogą dodatkowo obniżać ich skoncentrowanie nad zadaniem. Jeśli problemy
koncentracją uwagi i wykonywanem poleceń są nasilone konieczna jest konsultacja z psychologiem w celu zdiagnozowania ewentualnych deficytów uwagi lub nadpobudliwości.
Wskazówki do udzielania poleceń uczniom z niską umiejętnością koncentracji uwagi znajdują się
w załączniku 2.
Jeśli uczeń nie wykonuje poleceń ważna jest diagnoza przyczyny: niska wiedza, niskie możliwości
intelektualne, lęk, bunt. Każda z tych możliwości niesie inne sposoby rozwiązywania problemów.
4. Zachowanie na lekcji
Uczeń zna i zachowuje zasady zachowania na lekcjach – zawsze, często, czasami, nigdy
Uczeń: pracuje skupiony, rozmawia, chodzi po klasie, dokucza kolegom, przeszkadza
Kilka wskazówek
Jeśli nauczyciel zaznaczył, że uczeń zawsze bądź często zachowuje zasady zachowania na lekcjach – można się tylko cieszyć, że tacy uczniowie są w klasie. Gdy z opisu byłego wychowawcy
wynika, że uczeń jedynie czasami stosuje się do obowiązujący zasad, należy opracować plan nagradzania go za zachowania pozytywne, tak by zwiększyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia.
Jeśli uczeń nigdy nie stosuje się do zasad warto tę sytuację dokładniej omówić z jego rodzicami.
Powodów takiego zachowania może być bardzo dużo, więc taka sytuacja wymaga dokładnej
diagnozy. Jeśli problemy z zachowaniem ucznia na lekcji są nasilone warto sprawdzić czy uczeń
nie ma zdiagnozowanej nadpobudliwości psychoruchowej. Jeśli tak trzeba poprosić rodziców
o dostarczenie wskazówek do pracy z uczniem od specjalisty, który z nim pracuje. Jeśli dziecko
nie jest objęte opieką warto skierować rodziców do poradni psychologiczno-pedagogicznej. Niestosowanie się do zasad może z nasilonymi problemami ucznia – zaburzeniami zachowania lub
zaburzeniami opozycyjno buntowniczymi. W takim przypadku dziecko pozbawione specjalistycznej pomocy jest zagrożone niedostosowaniem społecznym i trzeba zrobić wszystko, by zapewnić
mu wsparcie psychologa, a czasem także psychiatry.
Wychowawca powinien także dokładnie omówić z uczniem obowiązujące zasady, a także zaproponować system nagród za ich stosowanie, oraz system konsekwencji za ich łamanie. Szczególnie w takiej sytuacji istotne jest dostrzeganie i nagradzanie najdrobniejszych zmian w zachowaniu
idących w pożądanym kierunku. Ważne jest także zbudowanie relacji z uczniem, by nie traktował
wychowawcy jedynie jako egzekutora zasad.
5. Aktywność na lekcjach
Uczeń zgłasza się do odpowiedzi: zawsze, często, czasami, nigdy
Uczeń udziela odpowiedzi: chętnie, wyczerpująco, niechętnie, w kilku słowach, pełnym zadaniem,
niepytany, tylko zapytany osobiście, odpowiada bez pytania.
Kilka wskazówek
Jeśli uczeń nigdy nie zgłasza się do odpowiedzi ważne jest ustalenie przyczyny takiej sytuacji.
Brak aktywności na lekcjach może wynikać z:
• Niskiego poziomu wiadomości i umiejętności – potrzebna jest wtedy pomoc uczniowi w uzupełnieniu braków
15
• Lęku ucznia przed wystąpieniami publicznymi – wtedy na początku pracy z uczniem warto
sprawdzać jego wiedzę i poziom wypowiedzi ustnych podczas indywidualnego kontaktu i zachęcać ucznia do krótkich wypowiedzi na forum klasy – np. oceny czy jakąś wypowiedź jest
prawdziwa czy fałszywa, podania odpowiedzi składającej się z 1 zdania, podania odpowiedzi,
której poprawność wcześniej sprawdził nauczyciel np. podanie klasie wyniku samodzielnie rozwiązywanego zadania. Konieczne jest docenianie podejmowanych przez niego prób.
• Braku zainteresowania lekcją – tak dzieje się w przypadku uczniów mających bardzo niskie
wiadomości z danego przedmiotu (to już zostało omówione) lub w przypadku szczególnie zdolnych uczniów, którzy nudzą się na zajęciach – w takiej sytuacji konieczne jest zindywidualizowanie wymagań i przygotowanie trudniejszych zadań do samodzielnej przy ucznia.
6. Mocne strony
Mocną stroną ucznia jest: dobra pamięć, dobra koncentracja uwagi, umiejętność pisania, umiejętność
czytania, umiejętność liczenia, sprawność fizyczna, relacje z kolegami, zdolności muzyczne, zdolności
plastyczne, samodzielność, inne – jakie?
Kilka wskazówek
Mocne strony ucznia warto wykorzystywać podczas indywidualnej pracy z nim, a także podczas
planowania zajęć z klasą np. ucznia ze zdolnościami plastycznymi można poprosić do przygotowania dekoracji w klasie, ucznia mającego z jakiegoś zakresu dużą wiedzę i umiejętności można
poprosić o pomoc w nauce uczniom słabszym. Warto także zastanowić się, czy zainteresowania
ucznia nie idą w parze z jego szczególnymi uzdolnieniami w tym kierunku Jeśli tak , konieczne jest
zaplanowania działań wspierających rozwój ponadprzeciętnych zdolności i podniesienie wymagań
edukacyjnych oraz zindywidualizowanie metod pracy.
7. Słabe strony
Słabą stroną ucznia jest: dobra pamięć, dobra koncentracja uwagi, umiejętność pisania, umiejętność
czytania, umiejętność liczenia, sprawność fizyczna, relacje z kolegami, zdolności muzyczne, zdolności
plastyczne, samodzielność, inne – jakie?...................................................................................................
Kilka wskazówek
Podanie przez byłego wychowawcę słabych stron ucznia może być podstawą do dalszej diagnozy
oceny wiedzy i jego umiejętności. Po dokładniejszej ocenie warto opracować plan działań wspierających ucznia.
8. Zainteresowania
Uczeń najbardziej lubi zadania wymagające wiedzy i umiejętności: matematycznych, czytania, przyrodniczej, pisania, sprawności fizycznej, muzycznej, plastycznej, innej (jakiej?)......................................
Kilka wskazówek
Podane przez byłego wychowawcę informacje o zainteresowaniach ucznia mogę być podstawą
do zwiększenia indywidualnej opieki nad uczniem, sprawdzenia jego zdolności. Warto także zastanowić się, czy zainteresowania ucznia nie idą w parze z jego szczególnymi uzdolnieniami w tym
kierunku. Jeśli w jakimś zakresie zdolności ucznia przewyższają poziom średni dla klasy, uczeń
powinien mieć szansę na rozwój swoich zdolności np. dzięki dodatkowym zajęciom, czy dodatkowym zadaniom na lekcji.
16
Wskazówki do udzielania poleceń uczniom
z niską umiejętnością koncentracji uwagi
Podejdź do osoby, której chcesz wydać polecenie.
Skup na sobie jej uwagę np. lekko dotykając jej, chrząkając,
stukając w biurko.
Zadbaj o to, aby skupiła na tobie swój wzrok.
Wydaj polecenie. Krótko, jak najprościej powiedz czego oczekujesz.
Zapytaj czy polecenie zostało zrozumiane.
Aby mieć pewność poproś o powtórzenie polecenia.
Po kilu minutach sprawdź, czy polecenie zostało wykonane,
jeśli nie przypomnij o nim i określ czas na jego wykonanie.
Po upływie tego czas sprawdź ponownie czy zostało wykonane.
Jeśli tak podziękuj, dziecko koniecznie pochwal.
Jeśli nie w pełni doceń to, co zostało już zrobione i opisz to czego
jeszcze oczekujesz.
Jeśli nie przypomnij jeszcze raz o zadaniu i konsekwencjach grożących
za jego niewykonanie.
Jeśli nadal nie uzyskałeś tego, czego oczekujesz konsekwentnie zastosuj
zapowiedziane sankcje.
Kwestionariusz dla uczniów
Ten kwestionariusz, to dobry sposób na poznanie uczniów, ich zainteresowań, tego co jest dla nich
miłe, a co jest dla nich trudne w szkole. Odpowiedzi uczniów mogą pomóc w poznaniu ich uzdolnień lub ewentualnych obszarów wymagających większej pomocy.
1. Co najbardziej lubisz w szkole?
Lekcje o ………………………, pisanie, czytanie książek, liczenie, rozmawianie na różne tematy na lekcji, zabawy z kolegami na przerwie, ćwiczenia na wf, lekcje religii, zajęcia komputerowe, wspólne
wycieczki
Kilka wskazówek
Ta informacja pomaga ocenić, co w szkole nie sprawia dziecku problemu, co jest dla niego najprzyjemniejszą aktywnością.
Poznanie tego co jest mocną stroną pomaga także w planowaniu działań motywujących ucznia
– np. uczeń, który ma szkolne niepowodzenia, ale jest zainteresowany sportem będzie w stanie
włożyć wiele wysiłku w nadrobienie zaległości, jeśli będzie to warunkiem udziału w rozgrywkach
sportowych.
2. Czego najbardziej nie lubisz w szkole?
Lekcji o ………………………, pisania, czytania książek, liczenia, rozmawiania na różne tematy na lekcji, zabaw z kolegami na przerwie, ćwiczenia na wf, lekcji religii, zajęć komputerowych, wspólnych
wycieczek
Kilka wskazówek
Odpowiedź na to pytanie pozwala na poznanie słabych stron ucznia, tego co jest dla niego trudne,
nieprzyjemne, czego może unikać. Informacje w ten sposób mogą być wskazówką do dokładniejszej analizy indywidualnych potrzeb uczniów.
3. Na lekcjach najbardziej chciałbyś dowiedzieć się..............................................................................
Kilka wskazówek
To dalszy ciąg pytań o zainteresowania ucznia. Jeśli odpowiedzi uczniów powielają się warto pomyśleć o specjalnej lekcji zaspokajającej ciekawość uczniów.
4. Kiedy odrabiasz pracę domową najtrudniejsze dla Ciebie jest?
Zapamiętanie zdań, które trzeba zrobić w domu; zabranie się do pracy; przygotowanie się do pracy;
pisanie dłuższych prac; czytanie lektur; zrozumienie poleceń; zrozumienie zadań tekstowych, zrozumienie tego co jest napisane w podręczniku, liczenie, wykonanie zadań z języka obcego
Kilka wskazówek
Odpowiedź ucznia na to pytanie pomaga w ocenieniu słabych stron uczniów, poznaniu w jakim
obszarze potrzebują oni dodatkowej pomocy ze strony nauczycieli lub rodziców.
5. Kto pomaga Ci w odrabianiu lekcji?....................................................................................................
6. W jaki sposób uczysz się do sprawdzianów:
nie uczę się; czytam podręcznik; czytam notatki w zeszycie; robię zadania przygotowane przez
rodziców; rodzice zadają mi pytania, a ja na nie odpowiadam; mam spotkania z innym nauczycielem
w domu; Kilka wskazówek
Odpowiedzi na to pytanie pomagają sprawdzić, czy uczeń ma już rozwinięte jakieś strategie i nawyki uczenia się przed sprawdzianami. Jeśli z odpowiedzi ucznia wynika, że nie uczy się on w jakiś
konkretny sposób lub ogranicza się tylko do przejrzenia notatek warto porozmawiać z nim o sposobach uczenia się. Jeśli takich odpowiedzi jest dużo w klasie można przeprowadzić na godzinie
wychowawczej zajęcia na temat strategii skutecznego uczenia się.
18
7. W mojej klasie najbardziej podoba mi się to, że:
Wspólnie spędzam czas z kolegami na przerwach, spotykam się z kolegami często po lekcjach, koledzy pomagają mi w nauce, mogę porozmawiać z kolegami na wiele tematów, koledzy informują mnie
co jest zadane gdy nie ma mnie w szkole,
Jeśli jakieś inne rzeczy Ci się podobają to wpisz je poniżej
.....................................................................................................................................................................
Kilka wskazówek
Pytanie to pomaga ocenić co, zdaniem uczniów jest mocną stroną ich zespołu klasowego, na ile
tworzą oni zgrany zespół.
8. W mojej klasie nie podoba mi się to, że:
koledzy nie chcą spędzać ze mną przerw, nikt nie chce pożyczyć mi potrzebnych przyborów, koledzy
nie mówią mi co jest zadana, koledzy wyśmiewają się ze mnie, dokuczają mi, zabierają rzeczy, koledzy nie chcą ze mną rozmawiać
Jeśli jakieś inne rzeczy Ci się nie podobają to wpisz je poniżej
.....................................................................................................................................................................
Kilka wskazówek
To pytanie również odnosi się do oceny zespołu klasowego. Tym razem sprawdza, jakie są jego
słabe cechy, czyli wyznacza cele do pracy wychowawczej w najbliższym okresie. Jeśli odpowiedzi powtarzają się warto omówić je na forum całej klasy, jeśli pojawiają się natomiast pojedyncze
odpowiedzi wskazujące na trudności trzeba omówić je indywidualnie z uczniami.
19