NarzÚdzia ibmetody wsparcia rozwoju przedsiÚbiorczoĂci wbregionie

Studia i Materiaïy, 2013 (16): 33– 42
ISSN 1733-9758, © Wydziaï ZarzÈdzania UW
DOI 10.7172/1733-9758.2013.16.2
NarzÚdzia ibmetody wsparcia rozwoju
przedsiÚbiorczoĂci wbregionie
Paweï Kïobukowski*
Artykuï prezentuje metody ibnarzÚdzia wsparcia rozwoju przedsiÚbiorczoĂci. Autor koncentruje
siÚ na koncepcji klastrów ibprofili.
Sïowa kluczowe: klastry, profile, przedsiÚbiorczoĂÊ, klasa kreatywna, strategia rozwoju
regionu.
Nadesïany: 21.10.2013 | Zaakceptowany do druku: 21.12.2013
Tools and methods supporting the development of entrepreneurship
in the region
This article presents methods and tools to support the development of entrepreneurship.
Author focus on concept of clusters and profiles.
Keywords: clusters, profiles, entrepreneurship, creative class, the regional development
strategy.
Submitted: 21.10.2013 | Accepted: 21.12.2013
JEL: M13
Wprowadzenie
Celem artykuïu jest przedstawienie koncepcji rozwoju przedsiÚbiorczoĂci wb kontekĂcie rozwoju regionalnego zb naciskiem
na szczególnÈ rolÚ wïadz lokalnych. PrzedsiÚbiorczoĂÊ zaĂ traktowana jest jako waĝny
czynnik rozwoju regionalnego. Artykuï skupia siÚ wb duĝej mierze na koncepcji klastrów zbjej rozwiniÚciem przez R. FloridÚ.
Omówione zostaïy wb nim równieĝ sieci
kontaktów jako czynnik wspierajÈcy rozwój przedsiÚbiorstwa. Druga czÚĂÊ artykuïu
prezentuje koncepcje profili, marek ibstrategii jako narzÚdzia wspierania przedsiÚbiorczoĂci lokalnej.
*
W artykule przedsiÚbiorczoĂÊ zdefiniowano jako proces rozwoju ib wzrostu iloĂci
podmiotów gospodarczych. W podobny
sposób przedsiÚbiorczoĂÊ rozumie R. Griffin (2002, s.b 730; za: Oleksyn, 2012, s. 9):
„PrzedsiÚbiorczoĂÊ jest procesem organizowania ibprowadzenia dziaïalnoĂci gospodarczej oraz podejmowania zwiÈzanego zb niÈ
ryzyka”.
B. Glinka wb swej ksiÈĝce pt. Kulturowe
uwarunkowania przedsiÚbiorczoĂci wbPolsce
takĝe wskazuje na podobny sposób rozumienia przedsiÚbiorczoĂci: „bazujÈc na aparacie pojÚciowym charakterystycznym dla
teorii organizacji (i rozwijajÈcej siÚ wb jej
ramach teorii przedsiÚbiorczoĂci), przedsiÚbiorczoĂÊ traktuje jak zjawisko spoïeczno-
Mgr Paweï Kïobukowski – Wydziaï ZarzÈdzania, Uniwersytet Warszawski.
Adres do korespondencji: Wydziaï ZarzÈdzania, Uniwersytet Warszawski; ul. Szturmowa 1/3;
02-678bWarszawa; e-mail: [email protected].
ekonomiczne, którego istotÈ jest otwarta,
aktywna ib innowacyjna postawa, zakorzeniona wb kulturze ib istotnie wpïywajÈca na
tempo ib sposób rozwoju gospodarczego
kraju. PrzedsiÚbiorczoĂÊ nie musi oznaczaÊ
zakïadania maïej firmy, jednakĝe decyzja
ob prowadzeniu wïasnej dziaïalnoĂci moĝe
byÊ uznana za jeden zb najpowszechniejszych jej przejawów” (2008, s. 54).
Natomiast korzyĂci, jakie pïynÈ zbprzedsiÚbiorczoĂci dla spoïeczeñstw lokalnych,
wskazuje D. Golik (1999, s. 195): „PrzedsiÚbiorczoĂÊ zbkolei umoĝliwia rozwiÈzanie
wielu problemów zwiÈzanych ze wzrostem
dochodów ludnoĂci wiejskiej ib maïomiasteczkowej, poprawÈ warunków pracy, rozwiÈzaniem problemów bezrobocia, przeïamywaniem nastrojów apatii ib frustracji,
charakterystycznych dla tego rodzaju przemian transformacyjnych wb gospodarce”.
Równieĝ M. Struĝycki wskazuje na przedsiÚbiorczoĂÊ jako waĝny element rozwoju
regionalnego: „W caïym procesie rozwoju
regionalnego wiodÈcÈ rolÚ odgrywajÈ
przedsiÚbiorstwa niezaleĝnie od typu wïasnoĂci, wielkoĂci, specyfiki branĝowej itp.”
(2011, s.b15).
1. Klastry
KlasycznÈ definicjÚ klastrów prezentuje M. Porter, który okreĂla je mianem:
„skupiska wzajemnie powiÈzanych firm,
wyspecjalizowanych dostawców, jednostek ĂwiadczÈcych usïugi, firm dziaïajÈcych wbpokrewnych sektorach ibzwiÈzanych
zbnimi instytucji (np. uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych ibstowarzyszeñ branĝowych) wb poszczególnych dziedzinach,
konkurujÈcych miÚdzy sobÈ, ale równieĝ
wspóïpracujÈcych” (2001, s. 246). PodobnÈ
definicjÚ przywoïuje R.b Barcik (2006,
s.b9):b„Termin klaster wywodzi siÚ zbjÚzyka
angielskiego cluster ib pojawiï siÚ wb gospodarkach uprzemysïowionych. Oznacza on
koncepcjÚ tworzenia grup kooperacyjnych
przedsiÚbiorstw wyspecjalizowanych, których dziaïania opierajÈ siÚ na wspóïpracy,
powiÈzanych zbzapleczem naukowo-badawczym”.
S. Borrás ib D. Tsagdis wskazujÈ natomiast na nastÚpujÈce warunki powstania
klastra (2011, s. 21):
1) koncentracja geograficzna firm, wbszczególnoĂci obspecjalizacji przemysïowej,
2) liczba M¥P musi byÊ wyĝsza niĝ liczba
duĝych przedsiÚbiorstw,
34
3) obecnoĂÊ powiÈzañ miÚdzyfirmowych
ibinstytucjonalnych.
Wielokrotnie wskazywano na dwie
potÚĝne przewagi przedsiÚbiorstw dziaïajÈcych wb klastrach, ab mianowicie: lepszy
dostÚp do technologii oraz wspóïpracÚ.
Te oraz inne korzyĂci wymienia takĝe
’.b Kalupa, który twierdzi, ĝe „przedsiÚbiorstwa skupione wb klastrach odnoszÈ
korzyĂci wynikajÈce zb faktu, ĝe lepiej jest
im dziaïaÊ razem niĝ osobno, wspólne
operacje pozwalajÈ im osiÈgnÈÊ wyĝszÈ
konkurencyjnoĂÊ niĝ izolacja ib dziaïanie
wbpojedynkÚ. Klaster prowadzi bowiem do
szybszego ib lepszego ich rozwoju. Skïada
siÚ na to wyĝsza produktywnoĂÊ, efektywnoĂÊ dziaïalnoĂci przedsiÚbiorstw klastra
jako skutek dostÚpu do wyspecjalizowanych
(abzatem ibtañszych – zbracji ekonomii skali)
zasobów, wykwalifikowanych pracowników,
informacji czy instytucji Ărodowiska biznesowego” (2006, s. 183).
W klastrach waĝnÈ rolÚ jako inicjator
powstania klastra moĝe odgrywaÊ równieĝ
wïadza lokalna (powstanie odgórne, inna
moĝliwoĂÊ to powstanie oddolne – klaster
jest utworzony przez lokalnych przedsiÚbiorców). Wïadza lokalna moĝe wbten sposób wpïywaÊ na rozwój ibaktywnoĂÊ przedsiÚbiorców. RolÈ liderów lokalnych moĝe
staÊ siÚ teĝ stabilizacja ib budowa wzajemnego zaufania miÚdzy przedsiÚbiorcami.
Rozbudowa kapitaïu spoïecznego moĝe byÊ
szczególnie cenna wb Polsce, gdzie poziom
ten jest niski (Gardawski, 2013). Przykïadowymi korzyĂciami pïynÈcymi zbwysokiego
poziomu zaufania sÈ szybsze tempo rozwoju ibwspóïpraca, które ilustruje niniejszy
fragment: „W momencie funkcjonowania
klastra relacje miÚdzy biorÈcymi udziaï
wb grupie byïy oparte na wysokiej wspóïpracy ibzaufaniu. Jak twierdzÈ respondenci,
nikt nie postrzegaï kontaktów handlowych
zb przedsiÚbiorcami zb NRD jako przedsiÚwziÚcia trwaïego (…) traktowana jako sezonowa praca za granicÈ, dziÚki której moĝna
byïo osiÈgnÈÊ wysokie zyski. Przyczyniïo siÚ
to do ograniczenia konkurencji ib wzrostu
iloĂci czïonków grupy. Klaster miaï charakter otwarty ib gwaïtownie siÚ rozwijaï”
(Kïobukowski, 2013, s. 274–275). Wïadza
lokalna moĝe tworzyÊ klastry oparte na
M¥P lub zbpomocÈ pañstwa – megaklasty,
których gïówny cel to zaistnienie na rynku
globalnym ibdziaïania na skalÚ miÚdzynarodowÈ (Barcik 2006). „Tworzenie klastrów
maïej przedsiÚbiorczoĂci jest szansÈ wejĂcia
Studia i Materiaïy 2013 (16)
na rynki miÚdzynarodowe ibkonkurowania
nawet zbduĝymi korporacjami. Maïe przedsiÚbiorstwa mogÈ organizowaÊ siÚ wb system powiÈzañ dïugofalowych wspóïpracy
biznesowej. PrzedsiÚbiorstwa, które chcÈ
utworzyÊ klaster muszÈ speïniÊ nastÚpujÈce
warunki:
1) powoïanie przez MSP podmiotów tworzÈcych klaster,
2) okreĂliÊ zasiÚg terytorialny dziaïania,
3) opisaÊ przedmiot wykonywanej dziaïalnoĂci zgodnie zb PKD (PolskÈ KlasyfikacjÈ DziaïalnoĂci),
4) scharakteryzowaÊ warunki otoczenia
dalszego, czyli rynku miÚdzynarodowego,
5) oceniÊ niszÚ rynkowÈ,
6) ustaliÊ zadania klastra oraz metody ich
realizacji,
7) podaÊ sposoby przyjmowania nowych
podmiotów MSP” (Barcik, 2006, s. 13).
Kluczowe wb funkcjonowaniu klastra
jest pogodzenie dylematu miÚdzy wzajemnÈ konkurencjÈ ab wspóïpracÈ. Takie
rozwiÈzanie tego problemu przedstawia
Knop (2006, s. 163): „Jak wykazujÈ badania wspóïpraca ibkoordynacja dziaïañ, przy
jednoczesnej konkurencji, jest zadaniem
bardzo trudnym, ale równieĝ niezbÚdnym
dla efektywnego procesu realizacji celów
klastra. Aby dziaïania tych podmiotów byïy
sprawne, istotnym wydaje siÚ:
– wymiana informacji ib komunikowanie
siÚ,
– osiÈgniÚcie pewnej równowagi pomiÚdzy
interesami ibkonfliktami,
– kreowanie wzajemnego zaufania lokalnego pomiÚdzy podmiotami klastrów,
– sprawne podejmowanie decyzji wbzakresie wspólnych interesów”.
2. Sieci kontaktów
CzÚsto jako efekt funkcjonowania klastrów wymienia siÚ rozwój sieci kontaktów. Ma ona zarówno uïatwiÊ wspóïpracÚ,
jak ib zwiÚkszyÊ zaufanie miÚdzy partnerami. Jednak gïównÈ korzyĂciÈ jest wzrost
dostÚpu do informacji. B. Glinka ibS. Gudkova definiujÈ to pojÚcie nastÚpujÈco:
„Sieci kontaktów moĝna okreĂliÊ jako dynamiczny zbiór jednostek ib relacji spoïecznych zachodzÈcych pomiÚdzy nimi” (2011,
s.b169). PojÚcie to moĝna odnieĂÊ zarówno
do klastrów, jak ib przedsiÚbiorców jako
grupy, oraz przedsiÚbiorcy jako jednostki
(Gudkova, 2008). Tak funkcjonowanie sieci
Wydziaï ZarzÈdzania UW
kontaktów charakteryzujÈ wspomniane
wczeĂniej autorki: „Badania wskazujÈ, ĝe na
poczÈtkowym etapie rozwoju przedsiÚbiorstwa wielkoĂÊ sieci jest pozytywnie skorelowana zbprawdopodobieñstwem osiÈgniÚcia
sukcesu przez przedsiÚbiorcÚ. Wzrost liczby
kontaktów natomiast nie zawsze jest zwiÈzany ze wzrostem osiÈganych zbtego tytuïu
korzyĂci. Po pierwsze, jak juĝ wczeĂniej
wspomniaïyĂmy, utrzymywanie kontaktów
zajmuje czas, który moĝe byÊ przeznaczony
przez przedsiÚbiorcÚ na inne czynnoĂci. Po
drugie, wzrost liczby kontaktów nie zawsze
jest zwiÈzany zb uzyskiwaniem dostÚpu do
nowych zasobów” (Glinka ibGudkova, 2011,
s. 171).
S. Gudkova wymienia nastÚpujÈce moĝliwe korzyĂci zb funkcjonowania wb sieciach
dla przedsiÚbiorców (2008, s. 81): „KorzyĂci
oferowane przedsiÚbiorcy przez sieÊ osobistych powiÈzañ:
– identyfikacja szans rynkowych,
– pozyskiwanie Ărodków finansowych,
– pozyskiwanie zleceñ,
– zdobywanie wiedzy,
– zdobywanie informacji,
– pozyskiwanie Ărodków trwaïych,
– budowanie poczucia wïasnej skutecznoĂci,
– wsparcie emocjonalne,
– dostarczanie motywacji”.
Badania J. Gardawskiego wskazujÈ na
maïy rozmiar sieci powiÈzañ miedzy polskimi przedsiÚbiorcami: „Podsumujmy
problem sieci wspóïdziaïania: uczestniczy
wb nich nieco ponad jedna czwarta badanych firm, same sieci sÈ zb reguïy niewielkie. WïaĂciciele firm zbpewnych branĝ majÈ
wiÚkszÈ skïonnoĂÊ do zawiÈzywania sieci
wspóïdziaïania, inne mniejszÈ. Z analiz
korelacji wynika, ĝe ponadto trzy czynniki
grajÈ najwaĝniejszÈ: wyksztaïcenie, kapitaï
ludzki oraz innowacyjny charakter przedsiÚbiorstw” (2013, s. 182).
3. UjÚcie potencjaïu ludzkiego
wbkoncepcji klasy kreatywnej
R.bFloridy
TeoriÚ podobnÈ do koncepcji klastrów
przedstawiï Florida. Postawiï on tezÚ, ĝe
wb nowej erze kreatywnej najlepiej rozwijajÈ siÚ takie miejsca (region, aglomeracja),
które skupiajÈ wokóï siebie trzy czynniki:
technologiÚ, talent, tolerancjÚ. W koncepcji
klastrów wystÚpujÈ dwa zbtrzech elementów
(technologia, talent). W takiej koncepcji
DOI 10.7172/1733-9758.2013.16.2
35
kluczowe stajÈ siÚ miejsca, które skupiajÈ
te trzy elementy zapewniajÈce mu rozwój
wbsektorze nowych technologii, dodatkowe
warunki to duĝa róĝnorodnoĂÊ regionu
ib duĝy poziom kapitaïu kreatywnego.
„WiÚksze, silnie zróĝnicowane wewnÚtrzne
skupiska kapitaïu kreatywnego zapewniajÈ
zb kolei wyĝszy poziom wzrostu gospodarczego, szybszy wzrost zatrudnienia, wyĝszy
poziom innowacyjnoĂci oraz wiÚkszÈ liczbÚ
przedsiÚbiorstw zb branĝy high-tech” (Florida, 2010).
Kluczowym pojÚciem wb tej koncepcji
staje siÚ klasa kreatywna, którÈ autor dzieli
na superaktywny rdzeñ ib twórczych profesjonalistów. „CechÈ wyróĝniajÈcÈ klasÚ
kreatywnÈ jest fakt, ĝe jej czïonkowie wykonujÈ pracÚ, której funkcja polega na tworzeniu nowych, znaczÈcych form. Wedïug
mojej definicji klasa kreatywna skïada siÚ
zbdwóch elementów” (Florida, 2010, s. 83).
Tak natomiast autor ten definiuje rdzeñ:
„Superaktwyny rdzeñ nowej klasy tworzÈ
naukowcy ib inĝynierowie, artyĂci estrady,
aktorzy, projektanci ib architekci, poeci
ibpowieĂciopisarze, abtakĝe przedstawiciele
Ărodowisk opiniotwórczych wspóïczesnego
spoïeczeñstwa – autorzy literatury faktu,
wydawcy, postaci Ăwiata kultury, analitycy,
analitycy think-tanków itp. (…) Praca kreatywna najwyĝszego rzÚdu to produkowanie nowych form czy projektów ïatwo zbywalnych ib majÈcych szerokie zastosowanie
(…)” (Florida, 2010, s. 83–84). Poza rdzeniem do klasy kreatywnej zaliczane sÈ takĝe
inne grupy: „Do klasy kreatywnej oprócz
tej superkreatywnej grupy naleĝÈ twórczy
profesjonaliĂci, którzy pracujÈ wb dziedzinach wymagajÈcych zaawansowanej wiedzy, np. wb sektorach high-tech, usïugach
finansowych, zawodach prawniczych oraz
wb ochronie zdrowia czy zarzÈdzaniu biznesem. Ludzie ci zajmujÈ siÚ twórczym
rozwiÈzywaniem konkretnych problemów,
korzystajÈc zb rozlegïej wiedzy” (Florida,
2010, s. 84).
R. Florida (2010, s. 294) przedstawia
ciekawÈ koncepcjÚ rozwoju regionalnego,
argumentuje, ĝe skuteczniejsza niĝ budowanie kolejnych inkubatorów czy ulgi
finansowe moĝe byÊ inwestycja wbczynniki
lifestylowe ib kreatywne, takie jak przyciÈganie artystów ib zwiÚkszenie róĝnorodnoĂci. WiÈĝe siÚ zb tym takĝe rozwój centrów
miast. Podstawowym elementem jest,
wedïug niego, budowa „klimatu dla ludzi”,
czyli przyciÈganie ib zatrzymywanie ludzi,
36
zwïaszcza kreatywnych (Florida, 2010).
Kolejnym krokiem powinna byÊ zaĂ rezygnacja zb budowy stadionów sportowych
ib centrów handlowych na rzecz budowy
np. parków czy Ăcieĝek rowerowych. Waĝnym rozwiÈzaniem, które przyciÈgnie maïĝeñstwa, jest inwestycja wb wysoki poziom
edukacji ib dobrÈ gospodarkÚ zb budownictwem domków jednorodzinnych. Od tego
elementu waĝniejsze jest jednak zainteresowanie imigrantów czy przedstawicieli bohemy. Polityka miasta wb wiÚkszym
stopniu powinna byÊ, wedïug tego autora,
skierowana na singli ib mïodych ludzi. Ma
on jednak problem zb pogodzeniem tego
kierunku rozwoju zb rozwojem adresowanym dla maïĝeñstw, proponuje wiÚc, aby
inwestowaÊ wbrozwiÈzania, zbktórych bÚdÈ
korzystaÊ obie grupy. Waĝnym czynnikiem
moĝe byÊ równieĝ rozwój lokalnej tradycji.
Istotnym elementem koncepcji R.b Floridy jest wzrost znaczenia miast jako
oĂrodka dziaïañ przedsiÚbiorczych. Autor
podaje kilka przyczyn wzrostu znaczenia
metropolii: pierwsza – wzrost bezpieczeñstwa, druga – miasta staïy siÚ gïównymi
oĂrodkami kreatywnego ĝycia ib niezbÚdnych do tego lifestylowych atrakcji, trzecia
– miasta staïy siÚ beneficjentami potÚĝnych
zmian demograficznych (wzrost liczby singli
ib wb zwiÈzkach pozamaïĝeñskich), czwarta
– miasta staïy siÚ centrami kreatywnoĂci
ib inkubatorami innowacyjnoĂci, piÈta –
nastÈpiï wzrost czynszów ib cen mieszkañ
wbdzielnicach prestiĝowych (dotyczy USA),
widoczna staïa siÚ takĝe rewitalizacja miast
ib„wypchniÚcie” czÚĂci dawnych mieszkañców, szósta – coraz wiÚcej dzielnic stara siÚ
mieÊ charakter dzielnic centralnych (Ăródmiejskich) poprzez urbanistykÚ ibstyl ĝycia,
np. przebudowa dzielnic, organizacja festiwali (Florida 2010).
OdnoszÈc siÚ do tej koncepcji, naleĝy
zwróciÊ uwagÚ na obszernoĂÊ samej kategorii klasy kreatywnej, która siÚga wbniektórych
obszarach, wedïug autora, do 38% udziaïu
wbludnoĂci pracujÈcej (Florida 2010).
W roku 1999 na 19 miejscu (na 48) wbrankingu duĝych regionów (42 wb rankingu
wszystkich) plasowaïo siÚ Detroit zb wynikiem 31% udziaïu caïej klasy kreatywnej
wb populacji pracujÈcych ib Ăwietnym wynikiem rdzenia 13,3% (najwiÚksza wbtym rankingu wartoĂÊ to 16,9%). Natomiast to samo
miasto wb rankingu kreatywnoĂci gospodarczej (udziaï klasy kreatywnej wbsile roboczej,
obecnoĂÊ przedsiÚbiorców zb branĝy high-
Studia i Materiaïy 2013 (16)
tech, innowacyjnoĂÊ mierzona liczbÈ patentów, róĝnorodnoĂÊ mierzona wskaěnikiem
liczby gejów) zajmuje dopiero 39 pozycjÚ na
49 regionów duĝych ib68 wbkategorii wszystkich regionów. OczywiĂcie jest to pojedynczy
przypadek, ale moĝe wskazywaÊ na powaĝny
bïÈd miernika, gdyĝ Ăwietny wynik wbrdzeniu
klasy kreatywnej nie przekïada siÚ na samÈ
kreatywnoĂÊ.
Korelacje prezentowane przez autora
nie majÈ teĝ duĝych wartoĂci „Wspóïczynnik korelacji pomiÚdzy klasÈ kreatywnÈ
ab innowacyjnoĂciÈ wynosi 0,34; pomiÚdzy
klasÈ kreatywnÈ ab sektorem high-tech –
0,38” (Florida, 2010, s. 249). W ksiÈĝce brakuje teĝ podania wartoĂci niektórych korelacji. Sam autor bardzo pobieĝnie analizuje
wzrost ibrozwój gospodarczy, abtakĝe korelacjÚ tych zmiennych zbklasÈ kreatywnÈ, co
moĝe powodowaÊ powstawanie pozornych
zaleĝnoĂci. Równieĝ bardzo sïabo analizowana jest historia dwóch wielkich amerykañskich klastrów, czyli „doliny krzemowej”
ib„drogi 128”. Najciekawszym ibnajbardziej
wyróĝniajÈcym wkïadem wniesionym przez
autora jest uwzglÚdnienie zmiennej tolerancji wb koncepcji. Nacisk na akcentowanie czynników lifestylowych ibkoniecznoĂci
zmiany inwestycyjnej polityki miejskiej jest
niezmiernie ciekawy. WiÚkszy dostÚp do
kultury ib róĝnorodnej rozrywki, moĝe byÊ
bardzo cennym aspektem polityki rozwojowej miasta. Pytaniem pozostaje tylko, jak
okreĂliÊ wpïyw tej zmiennej ibjej znaczenie
dla potencjalnych mieszkañców? I jak inwestowaÊ pieniÈdze – czy wbrozwój kulturalny,
czy lepiej wbpromocjÚ ibbudowanie okreĂlonej marki? Problemem moĝe byÊ adaptacja
tej koncepcji wb praktyce, co powoduje, ĝe
konieczne jest doprecyzowanie caïej teorii.
Równieĝ nikïe uwzglÚdnienie zamoĝnoĂci
regionu (a takĝe poziomu bezpieczeñstwa
jako zmiennej konkurencyjnej do tolerancji) jako czynnika wyjaĂniajÈcego stawia
kolejne problemy zastosowania koncepcji.
W Polsce badania poĂwiÚcone koncepcji „trzech T” R. Floridy prowadziï zespóï
K.bKlincewicza, abjednym zbwniosków zbtego
badania byïo potwierdzenie tej teorii wbPolsce (Klincewicz, 2012). Zauwaĝono wbnim
jednak, ĝe wbnaszym kraju ciÚĝko znaleěÊ,
podobne jak wb USA, miary tolerancji
ibciÚĝko dostosowaÊ tÚ zmiennÈ do polskich
warunków.
Wydziaï ZarzÈdzania UW
4. Ulgi podatkowe
Jednym zbelementów pobudzania lokalnej przedsiÚbiorczoĂci ib rozwoju regionalnego jest polityka podatkowa. K. Krajewski
ibJ. ¥liwa zwracajÈ uwagÚ na waĝne aspekty,
inne niĝ wysokoĂÊ podatków: „Podczas
ustalania polityki fiskalnej wïadze gminy
muszÈ pamiÚtaÊ ob tym, ĝe dla inwestorów
najwaĝniejsza jest stabilnoĂÊ, przewidywalnoĂÊ oraz przejrzystoĂÊ dziaïañ” (Krajewski
ib¥liwa, 2004, s. 76). Kwestia ulg podatkowych ib opïat nie jest jednoznacznie zdefiniowana wb literaturze jako gwarantujÈca
rozwój. Wspomniani autorzy uwaĝajÈ, ĝe
przy uwzglÚdnieniu innych instrumentów
moĝe ona odegraÊ istotnÈ rolÚ, jak równieĝ zwracajÈ uwagÚ na moĝliwÈ przewagÚ wbprzyciÈganiu przedsiÚbiorstw gmin
ob niskich podatkach: „W przypadku gdy
gminy konkurujÈ ze sobÈ wbzakresie przyciÈgania inwestorów zewnÚtrznych, warunki
fiskalne panujÈce na danym terenie mogÈ
przesÈdziÊ ob jej wyborze spoĂród kilku
oferujÈcych zb punktu widzenia inwestora
podobne warunki” (Krajewski ib¥liwa, 2004,
s. 76).
Analiza wpïywu ulg finansowych
na wzrost konkurencyjnoĂci jednostek
samorzÈdowych przeprowadzona przez
A.b Zalewskiego za pomocÈ modeli ekonomicznych wykazaïa, ĝe wprowadzenie
przez jednÈ zbgmin ulg podatkowych moĝe
powodowaÊ podobne zachowanie u innych
ibstrategia ta przestaje byÊ skuteczna. Autor
ten zwraca równieĝ uwagÚ na duĝe korzyĂci zbbudowania odpowiedniego Ărodowiska
przedsiÚbiorczego. „Analiza oddziaïywania
stosowanych instrumentów na inwestorów ib jednostki terytorialne wykazaïa, ĝe
rywalizowanie instrumentami finansowymi
prowadzi do gry ob sumie zerowej lub jest
formÈ ukrytego subsydiowania firm. Rozwój infrastruktury zwiÚksza atrakcyjnoĂÊ
lokalizacyjnÈ jednostek terytorialnych, ale
nie prowadzi do uzyskania przez nie przewagi konkurencyjnej, poniewaĝ wszystkie
wykorzystujÈ ten instrument. Tworzenie
Ărodowiska sprzyjajÈcego przedsiÚbiorczoĂci ib innowacyjnoĂci jest najbardziej
obiecujÈcym instrumentem stymulowania
rozwoju lokalnego ib budowania przewagi
konkurencyjnej jednostek osadniczych,
ale wymaga ksztaïtowania odpowiedniego
kapitaïu intelektualnego ibkultury innowacyjnej oraz wyspecjalizowanych zasobów
ibkompetencji. To zaĂ wymaga sporo czasu
DOI 10.7172/1733-9758.2013.16.2
37
ib Ărodków oraz zaangaĝowania odpowiednich instytucji. Informacja promocyjna
moĝe byÊ elementem budowania przewagi
konkurencyjnej, zwïaszcza jeĝeli wspomaga
inne instrumenty stymulowania rozwoju
lokalnego” (Zalewski, 2006, s. 37).
Specjalne strefy ekonomiczne sÈ utworzone wbcelu pozyskiwania inwestorów. Tak
charakteryzuje je ministerstwo gospodarki:
„Specjalne strefy ekonomiczne (SSE) to
wyodrÚbnione administracyjnie obszary
Polski, gdzie inwestorzy mogÈ prowadziÊ
dziaïalnoĂÊ gospodarczÈ na preferencyjnych warunkach. Celem funkcjonowania
tego instrumentu wsparcia jest przyspieszenie rozwoju regionów poprzez przyciÈganie nowych inwestycji ibpromocjÚ tworzenia
miejsc pracy” (http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Specjalne+strefy+ekonomiczne, 11:21). W ksiÈĝce pt. Wpïyw
’ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na
rynki pracy (Kryñska, Poliwczak ibSobockaSzczapa, 2002) znajdujemy badanie postawy
inwestorów, którzy podjÚli decyzje obinwestycji wbstrefÚ lub juĝ wbniej dziaïajÈ. Motywem dziaïalnoĂci wbstrefie byïy gïównie ulgi
podatkowe, ab jako drugi powód podano
dostÚp do taniej siïy roboczej. Moĝliwy jest
wiÚc typ inwestora, którego moĝna pozyskaÊ gïównie za pomocÈ polityki fiskalnej.
Naleĝy jednak pamiÚtaÊ, ĝe oprócz powyĝszych zalet Specjalna Strefa Ekonomiczna
posiada dobrÈ infrastrukturÚ, abïódzka SSE
ma dodatkowo dobrÈ lokalizacjÚ wb kraju.
Naleĝy teĝ zwróciÊ uwagÚ, ĝe tego typu
polityka jest skuteczna przy pozyskiwaniu
zewnÚtrznych zagranicznych inwestorów,
czÚsto niestety zajmujÈcych siÚ dziaïalnoĂciÈ nisko technologicznÈ.
5. Inkubator przedsiÚbiorczoĂci
Inkubator przedsiÚbiorczoĂci moĝna
zdefiniowaÊ jako: „niekomercyjny instrument wsparcia powstawania nowych przedsiÚbiorstw, zwïaszcza maïych ib Ărednich,
którego gïównym celem jest uïatwianie
warunków tworzenia ib startu przedsiÚbiorstw oraz pomoc wb przetrwaniu wczesnych faz cyklu rozwojowego” (Krajewski
ib¥liwa, 2004, s. 93; za: Kozak, Pyszkowski
ibSzewczyk, 2000, s. 24). Natomiast K.bKrajewski ib J. ¥liwa tak charakteryzujÈ rolÚ
gmin wbpowstawaniu inkubatorów ibkorzyĂci, jakie one dajÈ (2004, s. 93): „Inkubatory
powstajÈ najczÚĂciej jako inicjatywa funda-
38
cji, stowarzyszeñ, agencji bÈdě innych organizacji, majÈcych na celu wspieranie rozwoju lokalnego, regionalnego. Gmina moĝe
uczestniczyÊ wbtym przedsiÚwziÚciu, uĝyczajÈc do dyspozycji Inkubatora nieruchomoĂÊ,
abtakĝe wspierajÈc tÚ inicjatywÚ finansowo.
Inkubator jest narzÚdziem pobudzania
aktywnoĂci ekonomicznej wb sïabiej rozwiniÚtych regionach. (…) Inkubator przedsiÚbiorczoĂci wspomaga swoich beneficjentów
poprzez:
– wynajem powierzchni biurowych ibmagazynowych na preferencyjnych warunkach,
– zapewnienie obsïugi administracyjnej
(ksero, komputer),
– udostÚpnienie infrastruktury informacyjnej (telefon, fax, Internet),
– obsïugÚ ksiÚgowÈ oraz doradztwo
prawno-podatkowe,
– wypoĝyczenie narzÚdzi ib sprzÚtu technicznego,
– pomoc wb uzyskaniu Ărodków finansowych na dalszy rozwój,
– dozór ibochrona mienia”.
Naleĝy zwróciÊ uwagÚ, ĝe Inkubatory
zapewniajÈ firmom takĝe szkolenia, abczÚsto ibudziaï wbtargach.
PodsumowujÈc, jest to narzÚdzie skierowane na rozwój mïodych firm, zwïaszcza
za pomocÈ czynników finansowych. Inkubatory prawdopodobnie bÚdÈ ewoluowaïy
wborganizacje znacznie bardziej zajmujÈce
siÚ budowÈ sieci kontaktów ibpowiÈzañ biznesowych miÚdzy przedsiÚbiorcami. Taka
rola moĝe byÊ szczególnie cenna ib rozwojowa.
6. Profile, marki
CiekawÈ koncepcjÚ rozwoju gminy
przedstawiï J. Pasieczny wbksiÈĝce pt. Profile gmin wbPolsce. Kluczowym pojÚciem tej
koncepcji jest profil, który wedïug autora:
„(…) wyraĝa siÚ ponadprzeciÚtnym nagromadzeniem czynników sprzyjajÈcych prowadzeniu okreĂlonych rodzajów dziaïalnoĂci ibzaspokajaniu okreĂlonych potrzeb na
terenie gminy” (Pasieczny, 2008, s.b 143).
¿eby moĝna byïo mówiÊ ob profilu gmina
musi osiÈgaÊ zb wybranej dziaïalnoĂci
znaczne dochody eksportowe. Waĝne jest
równieĝ duĝe zatrudnienie wb wybranej
dziaïalnoĂci oraz wysoka dynamika wzrostu
wbtym obszarze. Trzeci warunek to wzrost
dochodów ibich dynamiki zbwybranej dziaïalnoĂci. Wymieniane przez autora korzyĂci
Studia i Materiaïy 2013 (16)
zbprofili to: aktywizacja gospodarki gminy,
wzrost zamoĝnoĂci gmin ib mieszkañców,
tworzenie korzystnego wizerunku gminy,
podnoszenie kapitaïu ludzkiego, uporzÈdkowanie celów, przyjÚcie filozofii sïuĝebnoĂci gminy wb stosunku do odbiorców
(poprawa pracy urzÚdów iblepsze zarzÈdzanie nimi), kontrola postÚpu ibciÈgïoĂci dziaïania (strategia dïugofalowa) (Pasieczny,
2008, s. 144–147).
Profile gmin czÚsto powstajÈ oddolnie,
dziÚki posiadanym zasobom wewnÚtrznym,
np. profile turystyczne ibzbwiÚkszym udziaïem wïadz poprzez analizÚ uwarunkowañ
ibwybór strategii (np. Niepoïomice). Autor
wskazuje na cechy wspólne dla powstajÈcych profili: tworzenie profili odbywa siÚ
poprzez specyficzne zasoby (surowce naturalne czy atrakcyjne poïoĝenie). Wb wielu
przypadkach podstawowym zasobem
gminy jest kapitaï spoïeczny (wiedza, umiejÚtnoĂci, kultura sprzyjajÈca prowadzeniu
okreĂlonej dziaïalnoĂci). Powstawanie
ib utrwalanie profili to proces dynamiczny
obzmiennym tempie (np. zmiany koniunktury wpïywajÈ na niektóre profile), zjawisko powstawania ibksztaïtowania siÚ profili
ma charakter systemowy – poszczególne
skïadowe tego procesu wchodzÈ ze sobÈ
wbzróĝnicowane interakcje (zmiany wbjednym obszarze wpïywajÈ na inne), abwbprocesie ksztaïtowania ib utrwalania profili
kluczowÈ rolÚ odgrywa przywództwo. Proces ksztaïtowania profili charakteryzuje
siÚ bezwïadnoĂciÈ (trudnoĂÊ wb sterowaniu procesem ksztaïtowania profilu oraz
wbpozyskaniu pierwszego impulsu do rozwoju), tworzenie profilu naleĝy traktowaÊ
jako inwestycjÚ (problem to kadencyjnoĂÊ
wïadz gminy przy strategii dïugofalowej).
Profile (z wyjÈtkiem profilu rolniczego)
podlegajÈ procesowi rozprzestrzeniania
(dziaïania wb jednej gminie wpïywajÈ na
rozwój caïego regionu, inne gminy mogÈ
naĂladowaÊ lub uzupeïniaÊ inne profile).
W dïugim okresie profile majÈ tendencjÚ do „rozmywania” – rozwój jednego
typu dziaïalnoĂci prowadzi do rozwoju
kolejnych poprzez kreowanie zapotrzebowania na nowe produkty ib usïugi. Otoczenie ma wpïyw na profil gminy, szczególnie istotna jest rola regionów, wbktórych
znajduje siÚ gmina (Pasieczny, 2008,
s. 52–157).
J. Pasieczny podaje wbswojej pracy kilka
przykïadowych profili gmin. Profilem
powstaïym najwczeĂniej jest rolniczy, który
Wydziaï ZarzÈdzania UW
charakteryzuje siÚ duĝym zatrudnieniem
wbrolnictwie ibniskim poziomem urbanizacji. Jest to, wedïug autora, profil dominujÈcy wb polskich gminach (Pasieczny, 2008,
s.b 169). Moĝliwe drogi rozwoju to produkcja ekologiczna czy sadownictwo lub
zmiana gïównego obszaru dziaïalnoĂci na
inny. IstniejÈ bardzo silne bariery hamujÈce
zmiany, jak peryferyjne poïoĝenie tego typu
gmin, niski popyt wewnÚtrzny, brak kwalifikacji mieszkañców.
Kolejny profil to przemysïowy, wb ten
sposób charakteryzowany przez samego
autora: „JednostkÚ terytorialnÈ ob profilu
przemysïowym charakteryzuje nagromadzenie dziaïalnoĂci wytwórczej na danym
terenie ib znaczÈcy odsetek mieszkañców
zatrudnionych wb przemyĂle” (Pasieczny,
2008, s. 178). O powstaniu tego profilu
decydujÈ dobre warunki naturalne ib poïoĝenie, uwarunkowanie infrastrukturalne
ibtransportowe, istotna jest takĝe przeszïoĂÊ
gminy ibkapitaï spoïeczny oraz ludzki.
NastÚpny profil to mieszkaniowy, który
zwykle jest korzystnie poïoĝony obok wielkiego oĂrodka miejskiego, wb którym pracujÈ mieszkañcy. GïównÈ motywacjÈ do
osiedlania siÚ mieszkañców sÈ niĝsze koszty
ĝycia ibjednoczeĂnie wyĝszy standard.
Czwarty profil to turystyczny, który
opiera siÚ na rozwoju tej wïaĂnie branĝy.
Jego rozwój jest uzaleĝniony od atrakcji
znajdujÈcych siÚ na danym terenie, lecz
istotny jest takĝe historyczny charakter
gminy.
PiÈtym profilem, prezentowanym przez
J. Pasiecznego, jest usïugowy. Jest on zwykle zwiÈzany zbwiÚkszym miastem znajdujÈcym siÚ wbniedalekim sÈsiedztwie. Wytwarza siÚ wb nim dobra ib usïugi adresowane
dla metropolii, ale ze wzglÚdu na niĝsze
koszty pracy oraz tañsze ibïatwiej dostÚpne
tereny inwestycyjne. Warunkiem wyjĂciowym wb tym profilu jest dobre poïÈczenie
zboĂrodkiem miejskim.
Autor zauwaĝa, ĝe znacznÈ grupÚ
stanowiÈ gminy bez profilu, które same
niebsÈ wbstanie nadaÊ sobie jasnej charakterystyki.
WaĝnÈ rolÚ wb koncepcji profili odgrywajÈ lokalni liderzy (wójtowie, burmistrzowie, prezydenci). MogÈ oni wytyczyÊ
cele ib planowaÊ rozwój profili, rozdzielaÊ
zadania wykonawcy. Inna rola to reprezentowanie gminy ib budowanie sieci relacji.
Autor kïadzie duĝy nacisk na pozyskiwanie
ib rozdzielanie informacji jako rolÚ lidera
DOI 10.7172/1733-9758.2013.16.2
39
pomocnÈ wbrozwoju profili. Kolejne zadania wïadz samorzÈdowych to realizacja
inwestycji, zbuwzglÚdnianiem ryzykownych
ibprzeïomowych dla gminy. Przede wszystkim lokalni liderzy sÈ odpowiedzialni za
dobre zarzÈdzanie gminÈ ib przenoszenie
dobrych praktyk. J. Pasieczny jako narzÚdzie budowy profili wskazuje strategiczny
plan rozwoju gminy, który ma zapewniÊ stabilizacjÚ, ograniczyÊ chaos obecny przy ich
zarzÈdzaniu ibskoncentrowaÊ siÚ na najwaĝniejszych celach. Za pomocÈ tego narzÚdzia
wïadzÚ lokalne mogÈ staÊ siÚ twórcami profili (Pasieczny, 2008, s. 229–235).
J. Pasieczny przedstawiï równieĝ ciekawÈ koncepcjÚ budowania marki gminy,
którÈ definiuje nastÚpujÈco: „Za markÚ
gminy moĝna uznaÊ korzystne na tle innych
postrzeganie danej gminy przez okreĂlonych odbiorców” (Pasieczny, 2008, s. 75).
OczywiĂcie kaĝda marka moĝe mieÊ innych
adresatów, choÊ zawsze istotnÈ grupÈ
pozostajÈ jej mieszkañcy. Marka moĝe byÊ
tworzona, podobnie jak profile, poprzez
dziaïania strategiczne, ale wb tej koncepcji
znacznie waĝniejsze sÈ dziaïania marketingowe ib promocyjne majÈce utrwaliÊ okreĂlony obraz gminy wb oczach okreĂlonych
odbiorców. IntersujÈcym zbpunktu widzenia
wïadz lokalnych jest przykïad marki „przyjaznej dla inwestorów” (Pasieczny, 2008,
s.b 82). Budowanie takiej marki powinno
rozpoczÈÊ siÚ od analizy zasobów ibpoziomu
organizacji gminy, co pozwoli wybraÊ odpowiedni typ inwestora. Przekaz moĝe byÊ
adresowany do firm zb sektora M¥P lub
duĝych zewnÚtrznych inwestorów, moĝna
równieĝ silnie docieraÊ do firm wywodzÈcych siÚ zbterenu gminy (przedsiÚbiorczoĂÊ
endogeniczna) lub spoza (egzogeniczna).
Inny wyborem jest docieranie do obu grup
na raz. Waĝne cechy, które mogÈ przekonaÊ ob wyborze konkretnej gminy przez
inwestora, to: dostÚp do wysoko wykwalifikowanej kadry ib niskie pïace wb regionie,
moĝliwoĂÊ pozyskania terenów pod inwestycjÚ, udogodnienia podatkowe, moĝliwoĂÊ korzystania zblokalnych usïug dla biznesu (np. lokalne firmy zaopatrzeniowe),
Ăwiadczenia ib dopïaty – czÚsto dotyczy
to wysoko technologicznie rozwiniÚtych
inwestycji.
W literaturze moĝna znaleěÊ ciekawe
rozwiÈzania odnoszÈce siÚ do pozyskiwania inwestorów zewnÚtrznych za pomocÈ
narzÚdzi marketingowych: „Pozytywne
doĂwiadczenia wielu gmin ib ich zwiÈzków
40
potwierdzajÈ, ĝe faktyczne zainteresowanie inwestorów wïasnym miastem czy wsiÈ
moĝna osiÈgnÈÊ jedynie poprzez:
– wïaĂciwe rozpoznanie potrzeb lokalnych
oraz ich hierarchizacjÚ,
– zrozumienie ib peïne przekonanie decydentów samorzÈdowych ob korzyĂciach
zbtytuïu pozyskania inwestora zagranicznego,
– kompleksowe przygotowanie oferty
zgodnej zboczekiwaniami potencjalnego
inwestora,
– zdobycie peïnego ib stabilnego poparcia
dla swych dziaïañ ze strony spoïecznoĂci
lokalnej wb tym mediów, liderów opinii
itd.,
– konsekwentne ib wytrwaïe dÈĝenie do
celu” (Szromnik, 1999, s. 411).
7. Strategia
Strategia rozwoju regionalnego ibprzedsiÚbiorczoĂci czÚsto jest wykorzystywana
przy innych koncepcjach, jak profile czy
teĝ tworzenie klastrów. ZarzÈdzanie strategiczne gminÈ ib regionem moĝna potraktowaÊ takĝe jako oddzielne narzÚdzie. InteresujÈce zestawienie definicji prezentuje
A.P.bWiatrak:
1. „Strategia rozwoju danej jednostki
samorzÈdu terytorialnego to dïugookresowy (perspektywiczny) program
dziaïania, okreĂlajÈcy strategiczne cele
rozwoju oraz przyjmujÈcy takie kierunki
ib priorytety dziaïania (cele operacyjne
ib zadania realizacyjne), ab takĝe alokacjÚ Ărodków finansowych, które sÈ niezbÚdne do realizacji przyjÚtych celów
ib zadañ” (Zióïkowski, 2005, s. 104;
za:bWiatrak, 2006, s. 18);
2. „StrategiÚ naleĝy rozumieÊ jako zespóï
decyzji okreĂlajÈcych dïugofalowÈ perspektywÚ dziaïalnoĂci ukïadu terytorialnego ib jego przewidywanych relacji
zbotoczeniem. Umoĝliwia ona przygotowanie planu strategicznego, wytyczajÈcego zasadnicze kierunki dziaïañ ibokreĂlajÈcego cele jednostki terytorialnej”
(Potoczek, 2003, s. 106; za: Wiatrak,
2006: 18);
3. „Strategia to kompleksowa, perspektywiczna koncepcja rozwoju jednostki
terytorialnej, okreĂlajÈca cele rozwoju
oraz zasady ibetapy osiÈgania tych celów.
Strategia jest wiÚc caïoĂciowÈ koncepcjÈ, obejmujÈcÈ wszystkie pïaszczyzny
ĝycia lokalnego, jest koncepcjÈ ob dïu-
Studia i Materiaïy 2013 (16)
gim horyzoncie czasowym, wb której
okreĂlone zostanÈ cele rozwoju miasta
oraz drogi ibĂrodki osiÈgania tych celów”
(Nowakowska, 2000, s. 86; za: Wiatrak,
2006: 18).
Bardzo jasnÈ definicjÚ strategii przedstawia (odnoszÈc siÚ do strategii firmy)
K.bObïój: „Jako dyscyplina naukowa, zarzÈdzanie strategiczne jest teoriÈ efektywnoĂci firmy. (…) Jako praktyka, zarzÈdzanie
strategiczne jest poszukiwaniem najlepszej
drogi rozwoju firmy. Dlatego najprostsza
definicja strategii to spójna ib efektywna
odpowiedě na wyzwania otoczenia. Strategia nie jest ani opracowaniem planu
ibbudĝetu, ani setkÈ slajdów wbPower Point,
ani listÈ kluczowych kompetencji firmy.
Jest spójnÈ koncepcjÈ dziaïania opartÈ na
niewielu kluczowych ib wzajemnie siÚ uzupeïniajÈcych wyborach, które pozwalajÈc
na wykorzystanie szans lub zbudowanie
przewagi konkurencyjnej, majÈ zapewniÊ
osiÈgniÚcie ponadprzeciÚtnych wyników”
(Obïój, 2010, s. 11–12).
WiÚkszoĂÊ przytoczonych definicji
odwoïuje siÚ do koniecznoĂci dostosowania strategii do otoczenia, uwzglÚdnienia
celów dïugofalowych, okreĂlenia zasadniczych kierunków dziaïañ. Moĝliwym
rozwiÈzaniem jest podzielenie realizacji
celów na etapy. A. Wiatrak zwraca uwagÚ,
jak waĝnym elementem realizacji strategii
regionalnej jest motyw jej powstania. Wielokrotnie staje siÚ ona tylko narzÚdziem
politycznym lub wymaganym przez prawo.
Autor ten zwraca uwagÚ na koniecznoĂÊ
spójnoĂci strategii zarówno wewnÚtrznej,
jak ib zb innymi programami realizowanymi przez gminÚ/region (Wiatrak 2006).
Problemem wb realizacji strategii dïugofalowej staje siÚ kadencyjnoĂÊ wïadz
gminy.
Pierwszym elementem budowy strategii regionu powinna byÊ analiza otoczenia
ibdiagnoza. Tak tÚ fazÚ opisuje A. Ormanty
na przykïadzie Kalwarii Zebrzydowskiej:
„Strategia zostaïa opracowana na podstawie raportu diagnostycznego oraz analizy sïabych ib mocnych stron gminy, które
pozwoliïyby na okreĂlenie jej problemów,
ich zweryfikowanie ibokreĂlenie stosownych
rozwiÈzañ wboparciu obszanse rozwojowe”
(2008, s. 24).
Dobrym rozwiÈzaniem jest teĝ zaangaĝowanie lokalnej spoïecznoĂci ib liderów lokalnych: „Proces budowy strategii
powinien byÊ oparty na wspóïpracy eks-
Wydziaï ZarzÈdzania UW
pertów zb kluczowymi przedstawicielami
spoïecznoĂci lokalnej. Jednak sukces strategii nie zaleĝy tylko od wyboru czy faktu
zgromadzenia wbtrakcie jej budowy przedstawicieli spoïecznoĂci lokalnej, ale nade
wszystko od umiejÚtnoĂci aktywizowania siï
spoïecznych” (¥lusarz, 2006, s. 47). Takie
rozwiÈzanie moĝe przyczyniÊ siÚ do szerszego wsparcia dla strategii ib aktywizacji
wiÚkszych zasobów. Inne waĝne elementy
strategii regionalnej to wizja, misja, cele
oraz kontrola jej realizacji. Cele mogÈ byÊ
dzielone na gïówne ibszczegóïowe.
Strategia odnoszÈca siÚ do rozwoju
przedsiÚbiorczoĂci wb gminie powinna
uwzglÚdniaÊ opinie lokalnych przedsiÚbiorców, prezentowaÊ wizjÚ rozwoju ib angaĝowaÊ moĝliwie wiele stron zainteresowanych
tÈ tematykÈ. Natomiast strategia odnoszÈca
siÚ do pozyskiwania inwestorów zewnÚtrznych wbznacznie wiÚkszym stopniu powinna
skupiaÊ siÚ na narzÚdziach marketingowych ib promocyjnych. Naleĝy uwzglÚdniÊ
rozwiÈzania prezentowane wbpodrozdziale
marki ib profile. Waĝnym elementem staje
siÚ dobrze przeprowadzona analiza otoczenia. Drugi waĝny element to zaangaĝowanie wïadz gminy wbrealizacjÚ ibkonstrukcjÚ
strategii.
Podsumowanie
W artykule przedstawiono rozwiÈzania wspierajÈce rozwój przedsiÚbiorczoĂci
lokalnej. Niektóre zbnich odnoszÈ siÚ tylko
do rozwoju firm, jak inkubatory, inne zaĂ
mogÈ sïuĝyÊ szerzej rozumianemu rozwojowi regionalnemu. Jak zauwaĝa jednak
czÚĂÊ autorów, rozwój przedsiÚbiorczoĂci
przyczynia siÚ do zmniejszenia ubóstwa
ib problemów spoïecznych gmin (Golik,
1999), sam wiÚc czÚsto odgrywa podwójnÈ
rolÚ. Waĝnym rozwiÈzaniem wbepoce wzrastajÈcej roli metropolii wbĂwiatowej gospodarce stajÈ siÚ klastry angaĝujÈce zarówno
przedsiÚbiorstwa, jak ibuczelnie wyĝsze oraz
pañstwo (lub wïadze regionu). Liderzy
lokalni muszÈ uwzglÚdniÊ jednak wb strategiach rozwoju czynniki lifestylowe, na
które zwraca uwagÚ R. Florida. MogÈ one
daÊ przewagÚ pozwalajÈcÈ pozyskaÊ osoby
zbwysokimi kwalifikacjami. W obecnej sytuacji, gdzie samorzÈdy terytorialne coraz
bardziej siÚ zadïuĝajÈ, rozwiÈzania, takie
jak ulgi podatkowe, stajÈ siÚ coraz mniej
atrakcyjne. RównoczeĂnie gminy, chcÈc
pozyskaÊ inwestorów, powinny zwróciÊ
DOI 10.7172/1733-9758.2013.16.2
41
uwagÚ na budowanie innych przewag niĝ
tylko kosztowe. Pozwoli to na zatrzymanie
inwestorów na dïuĝej, abpozyskiwanie firm
innowacyjnych przyczyni siÚ do wiÚkszego
rozwoju regionu. W gospodarce opartej na
wiedzy coraz wiÚksza bÚdzie takĝe rola rozwoju sieci kontaktów ib umiejÚtnoĂci pozyskiwania informacji.
Bibliografia
Barcik, R. (2006). Teoretyczne podstawy tworzenia
klastrów gospodarczych. W: E. Bojar (red.), Klastry jako narzÚdzia lokalnego ibregionalnego rozwoju
gospodarczego, (s. 9–15). Lublin: Wydawnictwo
Politechniki Lubelskiej.
Florida, R. (2010). Narodziny klasy kreatywnej, tïum.
T. Krzyĝanowski, M. Penkala. Warszawa: Narodowe
Centrum Kultury.
Gardawski, J. (red.) (2013). RzemieĂlnicy ib Biznesmeni, WïaĂciciele maïych ibĂrednich przedsiÚbiorstw.
Warszawa: Wydawnictwo Naukowe Scholar.
Krajewski, K. ib ¥liwa, J. (2004). Lokalna przedsiÚbiorczoĂÊ wb Polsce. Uwarunkowania rozwoju. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe WZ UW.
Kryñska, E., Poliwczak, I. ib Sobocka-Szczapa, H.,
(2002). Wpïyw ’ódzkiej Specjalnej Strefy Ekonomicznej na rynki pracy. ’ódě: Absolwent.
’ugowska, K. (2010). Specjalne strefy ekonomiczne. Pobrano z: http://www.mg.gov.pl/Wspieranie+przedsiebiorczosci/Wsparcie+finansowe+i+inwestycje/Specjalne+strefy+ekonomiczne
(20.10.2013).
Obïój, K. (2010). Pasja ib dyscyplina strategii. Warszawa: New Media.
Oleksyn, T. (2012). PrzedsiÚbiorczoĂÊ jako kategoria zïoĝona. Jak jÈ rozwijaÊ, Problemy ZarzÈdzania,
10(36).
Ormanty, A. (2008). Strategia jako determinanta
rozwoju gospodarczego. W: R. Barcik (red.), Nowoczesne kierunki wb rozwoju lokalnym ib regionalnym,
(s. 32–39). Bielsko-Biaïa: Wydawnictwo Naukowe
ATH wbBielsku-Biaïej.
Glinka, B. (2008). Kulturowe uwarunkowania przedsiÚbiorczoĂci wbPolsce. Warszawa: PWE.
Pasieczny, J. (2008). Profile gmin wbPolsce – zarzÈdzanie rozwojem ibzmianami. Warszawa: Wydawnictwo Naukowe WZ UW.
Glinka, B. ibGudkova, S. (2011). PrzedsiÚbiorczoĂÊ.
Warszawa: Wolters Kluwer Polska.
Pasieczny, J.(2006). Kreowanie marki gminy, Problemy ZarzÈdzania, 4(13).
Golik, D. (1999). Znaczenie rozwoju lokalnego
oraz przedsiÚbiorczoĂci wb polityce rozwoju regionalnego. W: J. Targalski (red.), PrzedsiÚbiorczoĂÊ
ab lokalny ib regionalny rozwój gospodarczy, (s. 191–
200). Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej wbKrakowie.
Porter, M. (2001). Porter obkonkurencji. Warszawa:
PWE.
Gudkova, S. (2008). Rozwój maïych przedsiÚbiorstw.
Warszawa: WAiP.
Klincewicz, K. (red.) (2012). Klasa kreatywna
wb Polsce. Technologia talent ib tolerancja jako ěródïa rozwoju regionalnego. Warszawa: Wydawnictwo
Naukowe WZ UW.
Kïobukowski, P. (2013). Kapitaï spoïeczny jako
czynnik wspierajÈcy dziaïanie ib powstawanie klastrów, ZarzÈdzanie ibFinanse, 4(1).
Knop, L. (2006). Potencjaï relacyjny wb procesie
tworzenia klastrów. W: E. Bojar (red.), Klastry jako
narzÚdzia lokalnego ibregionalnego rozwoju gospodarczego, (s. 162–171). Lublin: Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej.
42
Struĝycki, M. (red.) (2011). PrzedsiÚbiorstwo, region,
rozwój. Warszawa: Diffin.
Szromnik, A. (1999). Marketingowe instrumenty
oddziaïywania na inwestorów zagranicznych –
zarys koncepcji marketing-mix gminy (regionu).
W: J.b Targalski (red.), PrzedsiÚbiorczoĂÊ ab lokalny
ib regionalny rozwój gospodarczy, (s. 401–416).
Kraków: Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej
wbKrakowie.
¥lusarz, G. (2006). ZarzÈdzanie rozwojem przez
jednostki samorzÈdu terytorialnego – specyfika,
potrzeby ibwyzwania, Problemy ZarzÈdzania, 4(13).
Wiatrak, A. (2006). Skala regionalna ib lokalnaistota, rozwój ib zarzÈdzanie, Problemy ZarzÈdzania,b4(13).
Zalewski, A. (2006). Uwarunkowania skutecznoĂci
stymulowania rozwoju lokalnego, Problemy ZarzÈdzania, 4(13).
Studia i Materiaïy 2013 (16)