18. Starostwo knyszyńskie

Starostwo knyszynskie
Punkt na szlaku 12, tablica
Położone w widłach rzek Narwi i Biebrzy ósmym pokoleniem — był Karol Roger
starostwo knyszyńskie funkcjonowało w latach Raczyński, a część obejmującą folwark
1530-1939. W 1572 r. przyłączono do niego Knyszyn, stawy oraz lasy dzierżawili Jan
starostwo goniądzkie i odtąd uchodziło za Tyszkiewicz i Zofia Czartoryska. Długoletnim
najbogatsze w Rzeczpospolitej — tworzone administratorem dóbr w okresie międzyprzez dwa miasta: Knyszyn i Goniądz oraz 56 wojennym był Jan Waśniewski, rybołówstwem
wsi. Na jego terenie istniały początkowo cztery w tym czasie zarządzał Henryk Jakacki.
Podczas II wojny światowej majątek
folwarki: dobrzyniewski, grodziski, knyszyński i zabielski, z czasem ich liczba wzrosła do Knyszyn przejęli kolejni okupanci. Sowieci
ośmiu. Folwarki dzieliły się na wójtostwa, te z zniszczyli zabudowania folwarczne i wycięli
kolei na wsie. Od 1828 r. starostwo knyszyńskie drzewostan. Natomiast Niemcy, korzystając
zmieniło nazwę na dobra lenne Knyszyn– z darmowej pracy Żydów, wykonali w majątku
–Goniądz. Warunki, jakie w nim panowały, szereg inwestycji, m.in. wybudowali nową
oborę i drewniany dwór. Jednak w momencie,
sprzyjały rozwojowi rolnictwa i leśnictwa.
Starostwo knyszyńskie, dzięki trosce króla kiedy wojska radzieckie zaczęły znów nacierać
Zygmunta Augusta i sprawnemu kierownictwu na ziemię knyszyńską, Niemcy zniszczyli
pierwszych zarządców rozwijało się doskonale. i spalili majątek.
Do chwili obecnej zachowały się tylko
O znaczeniu starostwa świadczą rody, jakie nim
władały. Po ostatnim Jagiellonie byli to: trzy budynki z przedwojennych zabudowań
Zamoyscy, Orsetti, Gnińscy, Czapscy, folwarku i to w bardzo zmienionym kształcie —
czworaki, dom administratora rybołówstwa
Radziwiłłowie, Krasińscy i Raczyńscy.
W l a t a c h 1 5 3 0 - 1 5 7 2 s t a r o s t w o oraz stajnia.
Po II wojnie światowej dobra knyszyńskie
knyszyńskie było dobrami własnymi króla
Zygmunta Augusta. Wcześniej ziemie należały na mocy dekretu o reformie rolnej zostały
do Mikołaja Radziwiłła i jego syna, który w przejęte przez państwo. W 1949 r. na bazie
1529 r. przekazał je w darze małoletniemu majątku starostwa knyszyńskiego utworzono
królewiczowi. W 1553 r. starostą został Piotr Państwowe Gospodarstwo Rolne Knyszyn, a na
Chwalczewski. Do 1561 r. założył on 16 wsi, stawach Państwowe Gospodarstwo Rybackie.
liczne stawy, w tym największy — Jezioro Po przemianach własnościowych na początku
Zygmunta Augusta w Czechowiźnie, i wzorowo lat 90. XX w. została utworzona i gospodaruje tu
urządził gospodarstwo rybne. W 1663 r. spółka skarbu państwa pod nazwą Hodowla
starostwo weszło w posiadanie osoby Zarodowa Zwierząt Knyszyn, a na stawach —
prywatnej. Król Jan Kazimierz z braku prywatne gospodarstwo rybackie.
pieniędzy na toczone przez kraj
wojny oddał je włoskim kupcom
Orsettim pod zastaw za sumę
553 444 złp. Wykupił je Jan
Gniński, wojewoda chełmiński, za
co w 1676 r. dostał dobra te w
użytkowanie na osiem pokoleń.
W 1795 r. starostwo knyszyńskie włączono do Prus,
a w 1807 r. zostało skonfiskowane
przez władze Imperium Rosyjskiego. Dzięki wpływom Wincentego Krasińskiego udało się je
odzyskać.
Po I wojnie światowej
Knyszyn i starostwo znalazły się
w granicach województwa
białostockiego. Ostatnim przed Studnia Gi¿anki, faktycznie ruiny siedziby starostów
,
1939 r. jego użytkownikiem — w knyszynskim folwarku. Rys. Napoleon Orda, 1876 r.