klastry w polityce regionalnej województwa świętokrzyskiego

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 17, Nr 1/2013
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Ludzie, zarządzanie, gospodarka
Ewa Kraska1
KLASTRY W POLITYCE
REGIONALNEJ WOJEWÓDZTWA
ŚWIĘTOKRZYSKIEGO
„Rozwój trwały i zrównoważony wymaga
współpracy wielu specjalistów a oni działają
w klastrze i mogą dać synergiczny efekt”
Eulalia Skawińska
Pojęcie klastra
Najbardziej znanym określeniem klastra jest definicja zaprezentowana przez
Michaela Portera, który jako pierwszy użył tego pojęcia do określenia „grupy podobnych rzeczy, wzrastających bądź trzymających się razem grup ludzi lub rzeczy
znajdujących się blisko siebie”2 w książce pt.: The Competitive Advantage of Nations” (1990). Dokładniejsza wersja tegoż pojęcia u autora brzmi: „klaster to geograficzne skupisko wzajemnie powiązanych firm, wyspecjalizowanych dostawców,
jednostek świadczących usługi, firm działających w pokrewnych sektorach i związanych z nimi instytucji (na przykład uniwersytetów, jednostek normalizacyjnych
i stowarzyszeń branżowych) w poszczególnych dziedzinach, konkurujących między
sobą, ale również współpracujących. Klastry osiągające masę krytyczną (niezbędna liczba firm i innych instytucji tworząca efekt aglomeracji) i odnoszące niezwykłe sukcesy konkurencyjne w określonych dziedzinach działalności, są uderzającą
cechą niemal każdej gospodarki narodowej, regionalnej, stanowej, a nawet wielkomiejskiej, głównie w krajach gospodarczo rozwiniętych”3. Można zauważyć, iż
1
2
3
Mgr Ewa Kraska, asystent, Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach, doktorant Uniwersytet
Łódzki.
T. Brodzicki, S. Szultka, Koncepcja klastrów a konkurencyjność przedsiębiorstw, „Organizacja
i Kierowanie”, nr 4 (110), Warszawa 2002, s. 45.
M.E. Porter, Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001, s. 245.
39
koncepcja klastra u Portera kładzie nacisk na klastry jako ugrupowania płynne,
tworzone w sposób nieformalny wokół danej technologii i lokalizacji, wykorzystujące jedynie lokalne powiązania strukturalne4.
W Polsce koncepcja klastrów stanowi nowy sposób myślenia o kreowaniu
konkurencyjności przedsiębiorstw, sprowadza się do stymulowania współpracy
pomiędzy poszczególnymi podmiotami życia gospodarczego, przyśpieszenia procesów innowacyjnych i poprawy pozycji konkurencyjnej przedsiębiorstw funkcjonujących w klastrze5.
Tabela 1. Przegląd definicji klastrów.
Autor
R. Rabelotti
P. Swann,
M. Prevezer
S. Rosenfeld
T. Padmore
H. Gibson
OECD
4
5
Definicja
Geograficzne skupisko wyspecjalizowanych firm
działających w pokrewnych sektorach, powiązanych siecią publicznych i prywatnych instytucji
wspierających ich aktywność. Pomiędzy podmiotami gospodarczymi występują powiązania rynkowe i pozarynkowe wynikające z wymiany dóbr i
informacji, zaś zachowania poszczególnych przedsiębiorstw determinowane są przez poczucie więzi
i wspólnoty z innymi firmami z pokrewnych sektorów, działającymi w tej lokalizacji.
Grupa przedsiębiorstw zlokalizowanych na wyodrębnionym obszarze.
Geograficzne skupisko przedsiębiorstw działających w pokrewnych sektorach, funkcjonujących na
lokalnym rynku pracy, powiązanych ze sobą,
świadczących sobie komplementarne usługi i korzystających ze wspólnej infrastruktury oraz wyspecjalizowanych dostawców.
Koncentracja firm, która działa dzięki interakcjom,
czyli przez bezpośrednie konkurowanie, czyli kooperację, poprzez bycie dostawcą lub konsumentem
w łańcuchu wartości. Klastry to ekonomiczne regiony, które mogą, ale nie muszą dostosowywać się
do politycznych granic.
Sieć produkcyjna powiązanych ze sobą firm połączonych w łańcuchu produkcyjnym wartości dodanej.
Mogą one obejmować także strategiczne związki z
instytucjami naukowymi, konsultantami i klientami.
Źródło
Is there an „Industrial
District Model?” Footwear District in Italy and
Mexico Compared,
“World Development,
Vol. 23, N. 1, 1995.
A Comparision of the
Dynamics of Industrial
Clustering In Computing
and Biotechnology,
„Research Policy” 1996,
No. 25.
Bringing Business Clusters into the Mainstream
of Economic Development, “European Planning Studies” 1997, vol.
5, No. 1.
Modeling systems of
innovation: II. A framework of industrial cluster
analysis in regions “Research Policy” 1998, No.
26, s. 627.
OECD, Boosting Innovation – the Cluster
Approach, Paris 1999,
s. 8.
Z. Olesiński, Industrial Clusters in Poland. A Zone along the Wrosław-Katowice-Kraków Motorway [w:] The emergence and development of clusters In Poland, E. Bojar, Z. Olesiński (red.),
Wyd. Difin, Warszawa 2007, s. 121.
K. Przybylska, Polityka rozwoju klastrów, „Zeszyty Naukowe” nr 6, Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Bochnia 2007, s. 81.
40
Cd. tabeli 1.
P. Cook
Firmy bliskie przestrzennie, połączone wertykalnymi i horyzontalnymi zależnościami, związane
z lokalną infrastrukturą wsparcia biznesu i dzielące
wspólną wizję rozwoju gospodarczego. Współpracują i konkurują ze sobą na danym dziale rynku.
L. Van den
Berg, E.
Braun, W.
van Winden
Klastry jako zlokalizowane sieci wyspecjalizowanych organizacji, w których procesy produkcji są
ściśle połączone poprzez wymianę towarów, usług
i / lub wiedzy.
Organizacja
Narodów
Zjednoczonych ds.
Rozwoju
Przemysłowego UNIDO
Regionalne i terytorialne koncentracje firm produkujących lub sprzedających podobne lub komplementarne produkty a przez to zmuszone do stawiania czoła wspólnym problemom. Taka koncentracja
przedsiębiorstw może przyczynić się do powstawania wyspecjalizowanych dostawców maszyn, surowców lub rozwoju wyspecjalizowanych umiejętności i przyśpieszyć rozwój specjalistycznych
usług.
Wspólnota ludzi i firm zlokalizowanych blisko
siebie na danym obszarze na którym współpracują
ze sobą w sensie ekonomicznym w celu wytworzenia produktu lub usługi i dostarczenia ich na rynek.
P. Morosini
Ministerstwo
Gospodarki
Przez klaster rozumie się przestrzenną i sektorową
koncentrację podmiotów działających na rzecz
rozwoju gospodarczego lub innowacyjności oraz co
najmniej 10 przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą na terenie jednego lub kilku
sąsiednich województw, konkurujących
i współpracujących w tych samych lub pokrewnych
branżach oraz powiązanych rozbudowaną siecią
relacji o formalnym i nieformalnym charakterze,
przy czym co najmniej połowę podmiotów funkcjonujących w ramach klastra stanowią przedsiębiorcy.
Clusters as Key Determinants of Economic
Growth: The Example of
Biotechnology [w:]
Cluster Policies – Cluster Development? A.
Mariussen (red.), Nordregio Report, Stockholm 2001, s. 24.
Growth Clusters in
European Cities: An
Integral Approach,
Urban Studies, 38, 1,
(2001), s. 187.
Development of clusters
and networks of SME’s.
The UNIDO Programme, Vienna 2001,
s. 9.
Industrial Cluster.
Knowledge Integration
and Performance, World
Development 2004, Vol.
32, No. 2, s. 307.
Rozporządzenie Ministra
Gospodarki z dnia 2
grudnia 2006 r. w sprawie udzielania przez
Polską Agencję Rozwoju
Przedsiębiorczości pomocy finansowej niezwiązanej z programami
operacyjnymi
(Dz.U.06.226.1651).
Źródło: opracowanie własne, rozszerzone na podstawie: W. Stypułkowski, Brak kapitału społecznego jako bariera rozwoju struktur klastrowych w Polsce Wschodniej [w:] Czynniki endogeniczne
rozwoju Polski Wschodniej, D.J. Błaszczuk, M. Stefański (red.), Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomii
i Innowacji w Lublinie, Lublin 2008, s. 200-201.
W literaturze światowej pojęcia opisujące klastry akcentują: koncentracje
przedsiębiorstw na danym obszarze, związki interakcyjne i funkcjonalne pomiędzy
przedsiębiorstwami, czynniki społeczne, kulturowe. Zaprezentowane w tabeli nr 1
definicje klastrów podkreślają, iż aby określona grupa przedsiębiorstw mogła być
41
uznana za klaster powinna charakteryzować się6: lokalną koncentracją małych lub
średnich firm, przynależnością tych przedsiębiorstw do tej samej lub kilku innych
powiązanych branż, kooperacją i „zdrową konkurencją” pomiędzy uczestnikami
klastra, współpracą producentów z przedsiębiorstwami świadczącymi usługi biznesowe oraz z ośrodkami badawczo-rozwojowymi.
Klaster jako narzędzie polityki regionalnej
Polityka regionalna jest „świadomą i celową działalnością organów władzy
publicznej zmierzającą do rozwoju regionalnego, mającą optymalnie wykorzystać zasoby regionów do trwałego wzrostu gospodarczego i podnoszenia ich
konkurencyjności”7. Polityka regionalna umożliwia oddziaływanie państwa oraz
występujących w jego imieniu władz centralnych i regionalnych na proces rozwoju oraz zagospodarowania przestrzennego regionów8. Współczesna polityka
regionalna uwzględnia rozwój oparty o ideę podnoszenia konkurencyjności jednostek przestrzennych tym samym ma na celu zwiększenie konkurencyjności
gospodarczej regionów, co można rozumieć jako tworzenie warunków do powstawania i rozwoju klastrów, które mogą być czynnikiem stymulującym rozwój
gospodarczy.
Polityka rozwoju oparta na teorii o klastrach nabrała dużego znaczenia ze
względu zainteresowań nią ze strony Unii Europejskiej czy OECD. Należy zauważyć, iż polityka rozwoju oparta na klastrach posiada szersze znaczenie od polityki
klastrowej, gdyż zawiera w sobie założenia polityki klastrowej i wpływa na tworzenie podstawowych warunków do powstawania klastrów jednocześnie wykorzystuje on strukturę klastra jako narzędzie do procesu poprawy konkurencyjności
całego systemu gospodarczego, w którym został on zlokalizowany9. Z kolei za
politykę klastrową należy uważać działania podejmowane przez władze samorządowe, samodzielnie lub wspólnie z firmami, uniwersytetami i innymi podmiotami,
które są skierowane do klastrów w celu wzrostu ich poziomu konkurencyjności10.
Polityka rozwoju oparta o klastry może być inicjatywą oddolną czy odgórną. Najczęściej to jednak mobilizacja środowisk branżowych wymusza takiego rodzaju
działania. Instytucje odpowiedzialne za politykę regionalną powinny stwarzać warunki do kreowania i stymulowania rozwoju klastra. Nawet w koncepcji diamentu
Portera wskazuje się na konieczność działania czynnika publicznego, który powinien zajmować się: organizowaniem wyspecjalizowanej infrastruktury, programów
A. Grycuk, Koncentracja gron w teorii i praktyce zarządzania, „Organizacja i Kierowanie” 2003,
s. 4.
7
Słownik Rozwoju Regionalnego, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2001, s. 35.
8
B. Winiarski, Uwarunkowania, cele i dziedziny polityki gospodarczej [w] Polityka gospodarcza,
B. Winiarski (red.), PWN, Warszawa 2004, s. 75.
9
Ch. Ketels, Clusters, Cluster Policy, and Swedish Competitiveness in the Global Economy, Expert
report no. 30 to Sweden’s Globalisation Council, The Globalisation Council, Stockholm, February
2009, s. 19.
10
Ibidem.
6
42
oświatowych czy szkoleniowych, wspieraniem prac badawczo-rozwojowych11,
działaniami stymulującymi innowacyjność i przedsiębiorczość, marketingiem
regionu, rozmieszczeniem inwestycji i zasobów.
Nacisk na tworzenie uwarunkowań dla rozwoju klastrów wynika z korzyści jakie mogą one przynieść zarówno dla przedsiębiorców w nich działających jak
również otoczenia w którym działa klaster. W literaturze podkreśla się, że klastry
przyczyniają się do: wzrostu zatrudnienia w regionie, rozwoju infrastruktury technicznej, podniesienia innowacyjności regionu a także przypisuje się im kreowanie
pozytywnego wizerunek danego regionu. Dlatego też należy kształtować odpowiednią politykę regionalną wspomagającą klastry.
Polityka wspierania klastrów w Polsce
Projekty uwzględniające klastry i inicjatywy klastrowe pojawiały się sporadycznie już w 1994-1999 r. Jednak ich upowszechnienie przypadło na okres 20002006 – były to głównie projekty wspierające inicjatywy klastrowe: Działanie 2.6.
Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, Działanie 2.3.
Sektorowego Programu Operacyjnego Rozwoju Zasobów Ludzkich, Działanie 1.3.
i 1.4 Sektorowego Programu Operacyjnego Wzrostu Konkurencyjności Przedsiębiorstw. Powyższe działania stanowiły zaledwie 5,4% środków wspólnotowych
wskazanych w Podstawach Wsparcia Wspólnoty.
Zagadnieniami dotyczącymi wspierania rozwoju klastrów w Polsce zajmują
się: Ministerstwo Gospodarki, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego oraz Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a także Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości i Agencja Rozwoju Przemysłu. Klastry są obecne w polityce regionalnej, innowacyjnej czy przemysłowej.
W latach 2007-2013 wzrosło zainteresowanie wsparciem tworzenia struktur
klastrowych i ich rozwoju. Konieczność wsparcia została zawarta w ogólnonarodowych programach operacyjnych jak również regionalnych programach operacyjnych poszczególnych województw. Przy czym należy zauważyć iż dokumenty
centralne zawierają ogólnikowe zapisy dotyczące klastrów, sprowadzają się do
sygnalizowania problemów i możliwości ich rozwiązania.
W dokumencie „Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata
2007-2013”, wskazuje się na znaczenie klastrów a jako wsparcie uznaje się działania skierowane do przedsiębiorstw w celu podniesienia ich innowacyjności12.
Z kolei w Narodowej Strategii Rozwoju Regionalnego na lata 2007-2013 nacisk
został położony na popularyzowanie powiązań kooperacyjnych wśród przedsiębiorstw w celu popularyzacji wiedzy o klasteringu13, pogłębianie współpracy sek11
A. Olesiuk, Konkurencyjność regionów a parki technologiczne i klastry przemysłowej, Wyd. Branta, Warszawa 2009, s. 85-86.
12
Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013, Ministerstwo Gospodarki,
Warszawa 2006, s. 50.
13
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007, s. 37.
43
tora prywatnego i publicznego oraz instytucji otoczenia biznesu. W NSRR na cele
pośrednio związane ze wsparciem klastrów zarezerwowano ok. 116 mln euro
(w tym 104,3 mln PO IG, oraz 11,8 mln euro PO RPW). Pomimo różnych programów wsparcia klastrów konieczne jest opracowanie polityki rozwoju klastrów
uwzględniającej zróżnicowania regionalne w tworzeniu klastrów w Polsce. Równie ważne są uregulowania prawne, które powinny ułatwiać zawieranie współpracy pomiędzy sektorem publicznym a prywatnym. Sama pomoc finansowa jest
tylko jednym z wielu kroków do powstania klastra, konieczne jest wzajemne zaufanie przedsiębiorców oraz chęć zawarcia współpracy i jej podtrzymywania przez
samych zainteresowanych działaniem w takiej strukturze.
Polityka wspierania klastrów w województwie świętokrzyskim
Podstawowym dokumentem zawierającym koncepcje gospodarczych i społecznych zmian w woj. świętokrzyskim jest Strategia Rozwoju Województwa
Świętokrzyskiego do roku 2020, która została podpisana w 2006 r. Można w niej
znaleźć odwołanie do przedsiębiorstw współpracujących w ramach grona odlewniczego, nie ma odniesienia do konkretnych klastrów zlokalizowanych na terenie
województwa, chociażby klastra budowlanego. W strategii podkreśla się znaczenie rozwoju sieci, współpracy przedsiębiorstw dla podniesienia konkurencyjności
regionu, absorpcji innowacji, stąd też samorząd województwa będzie wspierał
działania przyczyniające się do rozwoju sieci, poprzez tworzenie odpowiednich
warunków dla rozwoju skupisk przedsiębiorstw współpracujących ze sobą14. Inaczej sytuacja się przedstawia w Regionalnej Strategii Innowacji Województwa
Świętokrzyskiego na lata 2005-2013, gdzie region świętokrzyski opisano przez
pryzmat skupiający znaczny potencjał przemysłu budowlanego, co wskazuje na
konieczność utworzenia klastra przedsiębiorstw budowlanych. Jednym z priorytetów RSI jest wspieranie klastrów przedsiębiorstw. W tym celu będą tworzone
systemy zachęt i doradztwa w tworzeniu klasterów opartych na lokalnych zasobach15, jednak w strategii nie podaje się jakiego rodzaju będą to zachęty. Zakłada
się bowiem, że długoterminowym rezultatem wdrożenia RSI będzie tworzenie
klastrów przedsiębiorczości a tym samym nowych i trwałych miejsc pracy. Warto
podkreślić, że w owej strategii za klaster uznaje się „sieć małych i średnich przedsiębiorstw tworzonych ze względów synergetycznych”16. W obu przytoczonych
dokumentach przypisuje się klastrom pozytywny wpływ na rozwój regionu świętokrzyskiego i jego konkurencyjność. Jednak, aby mówić o pozytywnym wpływie
klastrów na region, należałoby przeprowadzić kompleksowe badania w tym zakre-
Uchwała Nr XLII/508/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 26 października 2006 r.,
Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2006, s. 84-87.
15
Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005-2013, Urząd Marszałkowski, Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2004, s. 32-36.
16
Ibidem, s. 64.
14
44
sie, a nie opierać się na przeświadczeniu, że nie potrzeba dokonywać ewaluacji
skoro klastry uznawane są na świecie za „lokomotywy wzrostu”.
W sierpniu 2011 r. zostały przeprowadzone badania w gminach województwa
świętokrzyskiego, które miały na celu określenie roli władz samorządowych
w tworzeniu i funkcjonowaniu klastrów w województwie świętokrzyskim17. Narzędziem badawczym był kwestionariusz ankiety, który został skierowany do
władz samorządowych 102 gmin w województwie świętokrzyskim. Otrzymano
46% zwrot ankiet. W badaniach zapytano władze samorządowe o miejsce klastrów
w dokumentach strategicznych i udzielanym dla nich wsparciu. Okazało się że
56,8% badanych gmin posiada opracowane strategie rozwoju lokalnego i plany
rozwoju lokalnego. Tylko 7,7% badanych gmin uwzględnia działania na rzecz
struktur klastrowych w swoich planach rozwoju lokalnego i strategiach rozwoju,
są to następujące działania: promocja klastrów, rozwój infrastruktury technicznej,
synchronizację bazy informatycznej gmina – podmioty gospodarcze. Działania na
rzecz struktur klastrowych w dokumentach strategicznych uwzględniają głównie
gminy, które są członkami klastrów.
26,7% badanych gmin, wskazało, że prowadzi następujące działania na rzecz
klastrów: promocja idei współpracy (15,5%), promocja idei klasteringu (13,3%),
wizyty studyjne w klastrach (8,9%), opracowywanie raportów, analiz dotyczących
klastrów (6,7%), promocja branż w których działają klastry (6,7%), kształtowanie
infrastruktury technicznej na rzecz klastra (4,5%), podnoszenie kwalifikacji przedsiębiorców (4,4%), tworzenie instytucji otoczenia rynkowego na potrzeby klastrów (2,2%), identyfikacja podmiotów oraz pomoc w formalizacji współpracy
(2,2%), działania promocyjne klastra ze środków publicznych (2,2%), tworzenie
w urzędzie gminy komórek do spraw klastrów (2,2%), rozwój energii odnawialnej
(2,2%). Władze samorządowe wskazały również na przeszkody rozwoju klastrów
w ich gminach18. Największą przeszkodą w rozwoju klastrów według badanych
jest niski poziom wiedzy o klastrach i o korzyściach wynikających z ich działalności (76,7%), drugą zaś niska skłonność przedsiębiorstw do współpracy (67,4%).
Wśród kolejnych przeszkód były wymieniane: brak animatorów klastrów (53,5%),
brak odpowiednich modeli zarządzania klastrami (34,9%), brak odpowiednio skoordynowanej polityki klastrowej (30,2%), zbyt skomplikowane rozwiązania prawne dotyczące współpracy podmiotów prywatnych w publicznymi (30,2%), brak
odpowiednich mechanizmów wymiany informacji (25,6%), niski poziom przedsiębiorczości (27,9%), rozproszone źródła finansowania klastrów (16,3%), inicjatywy oddolne, które nie mają kontynuacji (16,3%), niski poziom rozwoju infrastruktury (16,3%), niski poziom rozwoju społecznej i akumulacji kapitału (16,3%),
brak tradycji produkcyjnych (14,0%), brak wykwalifikowanej siły roboczej
(2,3%), inne przeszkody (2,3%).
Badania zostały przeprowadzone w ramach projektu pt.: „Władze samorządowe jako animator
tworzenia i funkcjonowania struktur klastrowych w województwie świętokrzyskim”. Projekt badawczy zrealizowano przy wsparciu finansowym Samorządu Województwa Świętokrzyskiego.
18
Władze samorządowe mogły maksymalnie wskazać pięć barier rozwoju.
17
45
Podsumowanie
W województwie świętokrzyskim brakuje systemowego zestawu narzędzi do
prowadzenia polityki rozwoju opartej o klastry. Tylko 7,7% badanych gmin
uwzględnia w swoich dokumentach strategicznych działania na rzecz struktur
klastrowych. Konieczne jest opracowanie odpowiedniego modelu polityki wspierania klastrów uwzględniającego zmieniające się uwarunkowania wewnętrzne jak
i zewnętrzne. Niezbędne jest również przeprowadzenie badań rzeczywistego
wpływu klastrów na rozwój lokalny czy regionalny. W województwie świętokrzyskim władze samorządowe kładą nacisk na promocje idei klasteringu, co wynika
z postrzeganych przez nich barier rozwoju klastrów.
W faktycznie prowadzonych działaniach na rzecz klastrów brakuje działań
związanych z tworzeniem odpowiedniej infrastruktury technicznej dla przedsiębiorstw. W województwie świętokrzyskim należałoby również wzmocnić współpracę pomiędzy światem nauki i przedsiębiorstw.
Bibliografia:
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
46
Berg, L. van den, E. Braun en W. van Winden, Growth clusters in European cities: An
integral approach, “Urban Studies” 38-1 z 2001.
Brodzicki T., Szultka S., Koncepcja klastrów a konkurencyjność przedsiębiorstw, „Organizacja i Kierowanie”, nr 4 (110), Warszawa 2002.
Cook P., Clusters as Key Determinants of Economic Growth: The Example of Biotechnology [w:] Cluster Policies – Cluster Development? A. Mariussen (red.), Nordregio Report,
Stockholm 2001.
Grycuk A., Koncentracja gron w teorii i praktyce zarządzania, „Organizacja i Kierowanie” 2003.
Ketels Ch., Clusters, Cluster Policy, and Swedish Competitiveness in the Global Economy,
Expert report no. 30 to Sweden’s Globalisation Council, The Globalisation Council,
Stockholm, February 2009.
Kierunki zwiększania innowacyjności gospodarki na lata 2007-2013, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa 2006.
Morosini P., Industrial Cluster. Knowledge Integration and Performance, World Development 2004, Vol. 32, No. 2.
Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia 2007-2013 wspierające wzrost gospodarczy
i zatrudnienie, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2007.
OECD, Boosting Innovation – the Cluster Approach, Paris 1999.
Olesiński Z., Industrial Clusters in Poland. A Zone along the Wrosław-Katowice-Kraków
Motorway [w:] The emergence and development of clusters In Poland, E. Bojar,
Z. Olesiński (red.), Wyd. Difin, Warszawa 2007.
Olesiuk A., Konkurencyjność regionów a parki technologiczne i klastry przemysłowe,
Wyd. Branta, Warszawa 2009.
Organizacja Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju Przemysłowego UNIDO, Development of clusters and networks of SME’s. The UNIDO Programme, Vienna 2001.
Padmore T., Gibson H., Modeling systems of innovation: II. A framework of industrial
cluster analysis in regions “Research Policy” 1998, No. 26.
Porter M.E., Porter o konkurencji, PWE, Warszawa 2001.
15. Przybylska K., Polityka rozwoju klastrów, „Zeszyty Naukowe” nr 6, Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomicznej, Bochnia 2007. Regionalna Strategia Innowacji Województwa Świętokrzyskiego na lata 2005-2013, Urząd Marszałkowski, Województwa Świętokrzyskiego,
Kielce 2004.
16. Rabelotti R., Is there an „Industrial District Model?” Footwear District in Italy and Mexico Compared, “World Development, Vol. 23, N. 1, 1995.
17. Rosenfeld S., Bringing Business Clusters into the Mainstream of Economic Development,
“European Planning Studies” 1997, vol. 5, No. 1.
18. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 2 grudnia 2006 r. w sprawie udzielania przez
Polską Agencję Rozwoju Przedsiębiorczości pomocy finansowej niezwiązanej z programami operacyjnymi (Dz.U.06.226.1651).
19. Słownik Rozwoju Regionalnego, Polska Agencja Rozwoju Regionalnego, Warszawa 2001.
20. Stypułkowski W., Brak kapitału społecznego jako bariera rozwoju struktur klastrowych
w Polsce Wschodniej [w:] Czynniki endogeniczne rozwoju Polski Wschodniej, D.J. Błaszczuk, M. Stefański (red.), Wyd. Wyższej Szkoły Ekonomii i Innowacji w Lublinie, Lublin
2008.
21. Swann P., Prevezer M., A Comparision of the Dynamics of Industrial Clustering In Computing and Biotechnology, „Research Policy” 1996, No. 25.
22. Uchwała Nr XLII/508/06 Sejmiku Województwa Świętokrzyskiego z dnia 26 października 2006 r., Strategia Rozwoju Województwa Świętokrzyskiego do roku 2020, Zarząd Województwa Świętokrzyskiego, Kielce 2006.
23. Uwarunkowania, cele i dziedziny polityki gospodarczej [w:] Polityka gospodarcza,
B. Winiarski (red.), PWN, Warszawa 2004.
Abstrakt:
Celem artykułu było wskazanie na przykładzie województwa świętokrzyskiego
w jaki sposób klastry wpisane są w politykę regionalną oraz jakiego rodzaju działania prowadzą władze samorządowe w celu wsparcia ich w rozwoju i w funkcjonowaniu. Na początku artykułu omówiono zagadnienia teoretyczne dotyczące
pojęcia klastrów, polityki regionalnej. Następnie dokonano przeglądu najważniejszy dokumentów strategicznych Polski oraz woj. świętokrzyskiego pod kątem
zapisów odnoszących się do wsparcia klastrów. Ostatnia część artykułu została
poświęcona wynikom badań przeprowadzonych wśród gmin województwa świętokrzyskiego.
Clusters in regional policy in świetokrzyskie region
This article discusses issues about clusters in regional policy in świętokrzyskie
region. At the beginning authoress presented cluster definitions and cluster place
in regional policy. Next she showed how cluster is supported in Poland. At the last
part of the article authoress presented results of your own research among
świętokrzyskie municipalities.
MBA Ewa Kraska, junior lecturer, The Jan Kochanowski University in Kielce,
PhD student in University of Lodz.
47