Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów

Kod ucznia
Data urodzenia ucznia
Dzień
miesiąc
rok
Wojewódzki Konkurs Chemiczny
dla uczniów gimnazjów
województwa wielkopolskiego
ETAP SZKOLNY
Rok szkolny 2014/2015
Instrukcja dla ucznia
1. Sprawdź, czy test zawiera 10 stron. Ewentualny brak stron lub inne usterki zgłoś
Komisji.
2. Czytaj uważnie wszystkie teksty i zadania.
3. Pisz czytelnie i używaj tylko długopisu lub pióra z czarnym lub niebieskim
tuszem/atramentem. Nie używaj korektora.
4. Test, do którego przystępujesz, zawiera 27 zadań. Wśród nich są zadania zamknięte
i zadania otwarte wymagające krótkiej oraz dłuższej odpowiedzi.
5. Do każdego zadania zamkniętego zaproponowano cztery odpowiedzi, oznaczone
literami: A, B, C, D. Wybierz tylko jedną odpowiedź i zamaluj długopisem
odpowiednią kratkę (do kodowania odpowiedzi nie można używać ołówka)
z odpowiadającą jej literą na karcie odpowiedzi, np. gdy wybrałeś odpowiedź „A”:
Staraj się nie popełniać błędów przy zaznaczaniu odpowiedzi, ale jeśli się pomylisz,
błędne zaznaczenie otocz kółkiem i zaznacz inną odpowiedź:
Za każdą poprawnie udzieloną odpowiedź otrzymasz jeden punkt, a za odpowiedzi
błędne lub brak odpowiedzi – zero punktów.
6. W zadaniach otwartych, zapisz pełne rozwiązania starannie i czytelnie w miejscach
wyznaczonych przy poszczególnych zadaniach. Pamiętaj, że pominięcie argumentacji
lub istotnych obliczeń w rozwiązaniu zadania otwartego może spowodować, że za to
rozwiązanie nie będziesz mógł dostać pełnej liczby punktów. Pomyłki przekreślaj (nie
stosuj korektora).
7. Redagując odpowiedzi do zadań, możesz wykorzystać miejsca opatrzone napisem
Brudnopis. Zapisy w brudnopisie nie będą sprawdzane i oceniane.
8. Możesz korzystać z układu okresowego pierwiastków, tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie, kalkulatora prostego.
9. Podczas trwania konkursu nie możesz korzystać ani z pomocy naukowych ani
podpowiedzi kolegów – narażasz ich i siebie na dyskwalifikację. Nie wolno Ci również
zwracać się z jakimikolwiek wątpliwościami do członków Komisji.
10. Do etapu rejonowego zakwalifikują się uczniowie, którzy zdobędą co najmniej
74% punktów, czyli 37 punktów.
11. Na udzielenie odpowiedzi masz 100 minut.
Życzymy Ci powodzenia!
Wypełnia Komisja (po rozkodowaniu prac)
…………………………………………………
Imię i nazwisko ucznia
Uczeń uzyskał: ……….. /50 pkt.
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
Część I
1.
Wybierz mieszaninę, która należy do mieszanin jednorodnych.
Woda z piaskiem
C.
Woda i olej jadalny
A.
B.
2.
C.
D.
wodoru
tlenku węgla (IV)
Na+, Cl¯ , Ne
S2¬, Ar, Ca2+
C.
D.
Ar, Li+, S2¬
Br¬, Kr, Mg2+
1:2
1:1
C.
D.
2:1
1:3
W którym przypadku po zmieszaniu roztworów podanych substratów nie zajdzie
reakcja chemiczna?
A.
B.
9.
siarki
chloru
Stosunek masowy pierwiastków w SO2 wynosi:
A.
B.
8.
kwasu solnego z magnezem.
wody z sodem.
kwasu solnego z węglanem magnezu.
elektrolizy wody.
Wybierz zestaw drobin, które mają taką samą konfigurację elektronową.
A.
B.
7.
Woda i sód.
Tlenek wapnia i woda.
Wodorotlenek wapnia i tlenek węgla(IV).
Azotan(V) srebra i chlorowodór.
To gaz, cięższy od powietrza, ma barwę żółto-zieloną, ostry zapach. Opis ten
dotyczy:
A.
B.
6.
Spalanie fosforu w tlenie.
Otrzymywanie tlenu przez rozkład tlenku rtęci(II).
Reakcja magnezu z kwasem chlorowodorowym.
Spalanie wodoru.
Wodoru nie można otrzymać w wyniku reakcji:
A.
B.
C.
D.
5.
Woda i ocet
Która para substratów daje produkt reakcji, której wodny roztwór ma pH<7?
A.
B.
C.
D.
4.
D.
Która z podanych niżej reakcji jest procesem endoenergetycznym?
A.
B.
C.
D.
3.
Siarka i opiłki żelaza
NaCl i AgNO3
Na2CO3 i HCl
C.
D.
MgCl2 i H3PO4
KNO3 i CaCl2
Saletry to sole – azotany dostarczające roślinom azot. Która z podanych niżej
odmian zawiera największy procent masowy azotu?
A.
B.
NH4NO3
Ca(NO3)2
C.
D.
KNO3
NaNO3
Strona 2 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
10.
Wybierz zestaw substancji, w którym kolejność jest zgodna z wzrastającym pH
roztworu wodnego .
A. HCl, CO2, NaOH
C.
Ca(OH)2, SO2, HCl
B.
11.
D.
MgF2
D.
K 2S
W celu identyfikacji pewnej soli wykonano dwa doświadczenia:
I – do roztworu badanej soli dodano roztwór NaOH. Wytrącił się brunatny,
galaretowaty osad.
II – do roztworu badanej soli dodano roztwór AgNO3. Wytrącił się biały, serowaty
osad.
Badana sól to:
A. AlCl3
B.
13.
HCl, H2S, H2SO4
Dwudodatni jon pewnego metalu ma konfigurację elektronową K2L8M8, zaś
jednoujemny jon pewnego niemetalu K2L8. Sól składająca się z tych jonów to:
A. NaCl
C.
CaF2
B.
12.
KOH, SO2, Ca(OH)2
C.
D.
FeCl3
Na2SO4
K3PO4
Uczniowie zaproponowali różne metody rozróżnienia gazów: wodoru i tlenku
węgla(IV).
Uczeń I – napełnić dwa balony gazami i porównać masy balonów.
Uczeń II – rozpuścić gazy w wodzie i porównać odczyny roztworów.
Uczeń III – przepuścić gazy przez wodę wapienną.
Uczeń IV – porównać palność obydwu gazów.
Która/które z propozycji wykorzystują tylko właściwości fizyczne gazów?
C.
Uczniów II i IV
Tylko ucznia I
A.
B.
14.
Uczniów I i III
D.
Wszystkich uczniów.
Wybierz sól, w przypadku której w jej roztworze wodnym powstaje więcej
anionów niż kationów.
A. K3PO4
C.
Al2 (SO4)3
B.
NaNO3
D.
Na2SO4
15. Pewien pierwiastek X tworzy tlenki, a najwyższy z nich ma wzór ogólny XO3.
Wodorek tego pierwiastka ma wzór H2X. Pierwiastek ten może leżeć w układzie
okresowym w:
A.
B.
C.
D.
trzynastej grupie i drugim okresie.
czternastej grupie i trzecim okresie.
drugiej grupie i trzecim okresie.
szesnastej grupie i trzecim okresie.
Strona 3 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
KARTA ODPOWIEDZI (do zadań zamkniętych)
Numer
zadania
Kod ucznia
Liczba
punktów
Odpowiedzi
(wypełnia
komisja)
1
A
B
C
D
2
A
B
C
D
3
A
B
C
D
4
A
B
C
D
5
A
B
C
D
6
A
B
C
D
7
A
B
C
D
8
A
B
C
D
9
A
B
C
D
10
A
B
C
D
11
A
B
C
D
Suma punktów
za zadania zamknięte
12
A
B
C
D
Suma punktów
za zadania otwarte
13
A
B
C
D
14
A
B
C
D
15
A
B
C
D
7
(2)
8
(2)
9
(2)
10
(2)
Data urodzenia ucznia
dzień
miesiąc
rok
(wypełnia komisja)
Suma punktów
za cały arkusz
Podsumowanie części II
Nr zad.
1
2
(2)
(5)
(pkt.)
Przyznane
punkty
3
(3)
4
(2)
5
(2)
6
(5)
Strona 4 z 10
11
(5)
12
(3)
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
CZĘŚĆ II
ZADANIE 1 (2 pkt.)
Przeanalizuj zapisane niżej równania reakcji:
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
FeCl2 + 2NaOH Fe(OH)2 + 2NaCl
3Mg + N2 Mg3N2
NH3 + CO2 + H2O NH4HCO3
2Fe2O3 + 3C 4Fe + 3CO2
Cu(OH)2 CuO + H2O
2Mg + CO2 2MgO + C
2KNO3 2KNO2 + O2
Podziel podane procesy według typów reakcji chemicznych wpisując odpowiednio numer
reakcji do tabeli:
Typ reakcji:
Numery:
Reakcje syntezy
Reakcje analizy
Reakcje wymiany
ZADANIE 2 (5 pkt.)
Napisz równania reakcji zachodzących pomiędzy wymienionymi substratami.
a) glin + chlor
………………………………………………………………………………………….
b) glin + kwas chlorowodorowy
………………………………………………………………………………………….
c) węglan sodu + kwas fosforowy(V)
………………………………………………………………………………………….
d) siarczan(VI) żelaza(III) + wodorotlenek potasu
………………………………………………………………………………………….
e) wodorotlenek sodu + tlenek fosforu(V)
………………………………………………………………………………………….
Strona 5 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
Informacja do zadań 3,4,5
Poniższa tabela przedstawia grupy główne układu okresowego pierwiastków. Wybrane
pierwiastki zaznaczono literami X, Y, Z, T, M.
1
18
2
13
14
15
16
17
T
Z
X
Y
M
ZADANIE 3 (3 pkt.)
Odpowiedz na poniższe pytania posługując się symbolami chemicznymi wybranych
pierwiastków kryjących się pod literami.
a) Który z pierwiastków posiada oktet elektronowy na powłoce walencyjnej?
……………………….
b) Zapisz wzór najwyższego tlenku pierwiastka T.
…………………………..
c) Który z pierwiastków trzeciego okresu posiada w jądrze atomowym więcej
protonów?
…………………………
ZADANIE 4 (2 pkt.)
Jeden z tlenków pierwiastka M zawiera 13,39% masowych tlenu. Wyprowadź jego wzór
chemiczny. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź: Wzór tlenku: …………………..
ZADANIE 5 (2 pkt.)
Jaki rodzaj wiązania chemicznego (jonowe, kowalencyjne spolaryzowane, kowalencyjne
niespolaryzowane) występuje w cząsteczkach:
a) Związku pierwiastków X i Y
b) Cząsteczce Y2
wiązanie ………………………………………..
wiązanie ……………………………………………..
Strona 6 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 6 (5 pkt.)
Uzupełnij schemat doświadczenia polegającego na ogrzewaniu wody mineralnej gazowanej i
identyfikacji zawartego w wodzie gazu. Potrzebny odczynnik wybierz z zestawu i wpisz jego
wzór chemiczny w wykropkowane miejsce:
roztwór wodorotlenku sodu, roztwór wodorotlenku wapnia, roztwór amoniaku.
Schemat doświadczenia:
Odpowiedz na poniższe pytania.
a) Jaki gaz znajduje się w wodzie mineralnej?
………………………………………
nazwa lub wzór chemiczny
b) Jak zmienia się rozpuszczalność tego gazu w miarę wzrostu temperatury?
…………………………………….
rośnie / maleje
c) Jaki efekt doświadczenia świadczy o obecności tego gazu?
……………………………………………………………………………………….
d) Napisz równanie reakcji omawianego gazu z wybranym odczynnikiem.
……………………………………………………………………………………….
ZADANIE 7 (2 pkt.)
Osad siarczku miedzi(II) można uzyskać różnymi metodami, na przykład:
I metoda – zmieszanie roztworów dwóch soli,
II metoda – przepuszczenie gazowego wodorku niemetalu przez roztwór soli.
Korzystając z tabeli rozpuszczalności soli i wodorotlenków w wodzie zaproponuj po jednym
równaniu reakcji obrazujących otrzymanie osadu siarczku miedzi(II) wymienionymi wyżej
metodami.
I metoda: ………………………………………………………………………………………
II metoda:……………………………………………………………………………………
Strona 7 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
Informacja do zadań 8,9
W tabeli przedstawiono rozpuszczalność azotanu(V) sodu w zależności od temperatury.
Temperatura [º
C]
Rozpuszczalność
[g/100g wody]
0
10
20
30
50
70
78
85
93
100
118
136
ZADANIE 8 (2 pkt.)
Oblicz stężenie procentowe nasyconego roztworu azotanu(V) sodu o temperaturze 70ºC.
Zamieść obliczenia. Podaj wynik z dokładnością do części dziesiętnych.
Obliczenia:
Odpowiedź: …………………………………………………………………………………..
ZADANIE 9 (2 pkt.)
Odpowiedz na poniższe pytania. Każdą uzasadnij stosując obliczenie.
a) Ile gramów azotanu(V) sodu należy rozpuścić w 20g wody o temperaturze 10ºC, aby
uzyskać roztwór nasycony?
Obliczenie:
Odpowiedź:
………………………………………………………….
b) Jaki rodzaj mieszaniny (jednorodną czy niejednorodną) uzyskano w wyniku
zmieszania 50g wody o temperaturze 50ºC z 85g azotanu(V) sodu? Załóż, że
temperatura mieszaniny jest taka sama jak użytej wody.
Obliczenie:
Odpowiedź:
………………………………………………………….
Strona 8 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 10 (2 pkt.)
Ile gramów wody należy odparować z 240g roztworu o stężeniu 15%, aby uzyskać roztwór o
stężeniu 20%. Zapisz obliczenia.
Obliczenia:
Odpowiedź: ……………………………………………………………………………………
ZADANIE 11 (5 pkt.)
Zapisz równania reakcji cząsteczkowe i jonowe skrócone zachodzące w przemianach
występujących w poniższym schemacie. Możesz skorzystać z tabeli rozpuszczalności soli i
wodorotlenków w wodzie
Al2O3
Al(NO3)3
Al(OH)3
proces 3.
AlPO4
Proces 1.
zapis cząsteczkowy:
…………………………………………………………………………………………………
Proces 2.
zapis cząsteczkowy:
…………………………………………………………………………………………………
zapis jonowy – skrócony:
………………………………………………………………………………………………..
Proces 3.
zapis cząsteczkowy:
…………………………………………………………………………………………………
zapis jonowy – skrócony:
………………………………………………………………………………………………..
Strona 9 z 10
ETAP SZKOLNY
Wojewódzki Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjów/szkół podstawowych
województwa wielkopolskiego
ZADANIE 12 (3 pkt.)
Do podanych niżej mieszanin dobierz odpowiedni sposób rozdzielania składników.
Sposoby rozdzielania składników mieszanin:
A. Sączenie
B. Odparowanie rozpuszczalnika i krystalizacja
C. Destylacja
D. Ekstrakcja (wymywanie)
a.
mieszanina
Woda z octem
b.
Roztwór wodny chlorku potasu
c.
Opiłki żelaza z wodą
Sposób rozdzielenia składników mieszaniny
BRUDNOPIS
Strona 10 z 10