Informacje dotyczące adekwatności kapitałowej Powiatowego

Powiatowy Bank Spółdzielczy we Wrześni
Rok założenia 1871
Załącznik nr 2
do „Instrukcji sporządzania
i ogłaszania informacji dotyczących
adekwatności kapitałowej
w Powiatowym Banku
Spółdzielczym we Wrześni”
Informacje dotyczące adekwatności kapitałowej
Powiatowego Banku Spółdzielczego we Wrześni
według stanu na dzień 31.12.2013 roku
I. Informacje ogólne
1. Powiatowy Bank Spółdzielczy we Wrześni z siedzibą we Wrześni, ul. Warszawska 36,
zwany w dalszej treści informacji PBS we Wrześni lub Bankiem, przedstawia informacje
o charakterze jakościowym i ilościowym dotyczące adekwatności kapitałowej wg stanu na
dzień 31.12.2013 roku.
2. W 2013 roku PBS we Wrześni prowadził działalność poprzez: Centralę i oddziały:
w Kołaczkowie, Miłosławiu, Pyzdrach i Żerkowie oraz punkty kasowe: 5 we Wrześni
i 1 w Orzechowie.
3. PBS we Wrześni na dzień 31.12.2013 roku nie posiadał udziałów w podmiotach
zależnych nie objętych konsolidacją.
II. Cele i zasady polityki zarządzania poszczególnymi ryzykami w tym strategie, zasady
polityki, opis procesów zarządzania ryzykami, stosowanych zabezpieczeń i metod
ograniczania ryzyka.
A. Ryzyko kredytowe
Celem strategicznym w zakresie działalności kredytowej jest budowa odpowiedniego
do posiadanych funduszy własnych bezpiecznego portfela kredytowego, zapewniającego
odpowiedni poziom dochodowości.
Cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego obejmują:
1) wdrożenie systemu zarządzania ryzykiem kredytowym zapewniającego stabilny
rozwój optymalnego jakościowo portfela kredytowego;
2) dostarczanie Zarządowi Banku informacji o poziomie ryzyka kredytowego
umożliwiających podejmowanie ostrożnościowych, zasadnych decyzji dotyczących
działalności kredytowej Banku;
3) utrzymywanie jakości portfela kredytowego Banku, wyrażonej udziałem kredytów
zagrożonych w kredytach ogółem na maksymalnym poziomie 1%, a jednocześnie nie
wyższym niż ½ wartości tego wskaźnika ujętego w ostatnim raporcie Komisji
1
Nadzoru Finansowego o sytuacji banków dla sektora spółdzielczego wg stanu na
koniec poprzedniego roku, odpowiednio dla poszczególnych sektorów (finansowego,
niefinansowego oraz instytucji rządowych i samorządowych),
4) ograniczanie ryzyka utraty wartości aktywów, wynikającego z pozostałych (poza
kredytami) aktywów Banku.
Cele szczegółowe w zakresie ryzyka związanego z udzielaniem ekspozycji kredytowych
zabezpieczonych hipotecznie, w zakresie ryzyka koncentracji oraz w zakresie ryzyka
detalicznych ekspozycji kredytowych zawarte są w „Strategii zarzadzania ryzykiem
w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni”.
Metody zarządzania ryzykiem (szczegółowy opis metod zawierają „Zasady zarządzania
ryzykiem kredytowym w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni”, „Zasady
zarządzania ryzykiem koncentracji w PBS we Wrześni”, „Instrukcja monitoringu ekspozycji
kredytowych i zabezpieczeń oraz klasyfikacji i tworzenia rezerw celowych w PBS
we Wrześni”, dostępne w Centrali Banku):
- ryzyko pojedynczej transakcji kredytowej;
- ryzyko łącznego portfela kredytowego;
- ryzyko detalicznych ekspozycji kredytowych;
- ryzyko ekspozycji zabezpieczonych hipotecznie;
- ryzyko koncentracji zaangażowań.
Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem kredytowym jest utrzymywanie
stabilnego i zrównoważonego pod względem jakości i ilości portfela kredytowego,
równocześnie cechującego się dochodowością oraz bezpieczeństwem rozumianym jako
minimalizacja ryzyka wystąpienia kredytów zagrożonych. Zarządzanie ryzykiem kredytowym
jest to proces ciągły, który umożliwić ma zminimalizowanie zagrożeń występujących
w działalności kredytowej Banku i dostarczyć informacji o portfelu kredytowym, które
umożliwią Zarządowi bieżące podejmowanie decyzji dotyczących działalności kredytowej
Banku.
Stosowane zabezpieczenia i metody ograniczania ryzyka (szczegółowy opis metod
zawierają „Zasady zarządzania ryzykiem kredytowym w Powiatowym Banku Spółdzielczym
we Wrześni”, „Zasady zarządzania ryzykiem koncentracji w PBS we Wrześni”, „Instrukcja
monitoringu ekspozycji kredytowych i zabezpieczeń oraz klasyfikacji i tworzenia rezerw
celowych w PBS we Wrześni”, dostępne w Centrali Banku).
1. Na proces zarządzania ryzykiem pojedynczej transakcji składa się:
a) w ramach operacyjnego zarządzania ryzykiem (identyfikacji ryzyka w związku
z udzieleniem kredytu):
− pozyskanie klienta i zgromadzenie dokumentacji do wniosku kredytowego,
− ocena zdolności kredytowej i jakości zaproponowanego zabezpieczenia oraz
wydanie propozycji podjęcia decyzji kredytowej,
− podjęcie decyzji kredytowej, zawarcie umowy i uruchomienie kredytu;
2
b) w ramach pomiaru i monitorowania ryzyka kredytowego:
− badanie terminowości spłat zaangażowań klientów wobec Banku,
− ocena sytuacji ekonomiczno-finansowej klientów i ewentualne stwierdzenie
zagrożeń terminowej obsługi kredytu wraz z odsetkami,
− wycena ekspozycji kredytowej, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów
w sprawie zasad tworzenia rezerw na ryzyko związane z działalnością banków
poprzez utworzenie rezerw celowych dla ekspozycji zaliczonych do wyższej niż
„normalna” kategorii ryzyka,
− badanie przestrzegania limitów jednostkowych na ekspozycje kredytowe;
c) ocena adekwatności przyjętych zabezpieczeń;
d) w ramach funkcjonowania mechanizmów kontrolnych Bank:
− stosuje standardy kredytowe przy uwzględnieniu rodzaju produktu kredytowego,
przy czym standardy kredytowe to określone zasady kredytowania i normy zawarte
w odpowiednich regulacjach kredytowych,
− ogranicza wysokości kredytu poprzez jednostkowe limity zaangażowań,
− stosuje odpowiedni podział kompetencji w podejmowaniu decyzji kredytowych.
2. Istotnym elementem ograniczania ryzyka kredytowego jest prawidłowo przeprowadzona
ocena zdolności kredytowej.
W celu ograniczenia ryzyka kredytowego określa się parametry pozwalające na ocenę
zdolności kredytowej klienta.
Równolegle z oceną zdolności kredytowej klienta przeprowadzana jest analiza jakości
i skuteczności przyjmowanych zabezpieczeń spłaty kredytu.
Posiadanie zdolności kredytowej przez klienta nie zobowiązuje Banku do udzielenia
kredytu.
W przypadku braku zdolności kredytowej u klienta, Bank może udzielić kredytu jedynie
na warunkach określonych zapisami ustawy Prawo bankowe.
Parametry pozwalające na ocenę zdolności kredytowej i metodyki jej badania zawarte są
w szczegółowych instrukcjach dotyczących oceny zdolności kredytowej dla
poszczególnych rodzajów klientów oraz określonych produktów.
3. W celu ograniczenia ryzyka kredytowego detalicznych ekspozycji kredytowych Bank
ustanowił limity wewnętrzne dla łącznej kwoty DEK oraz na poszczególne rodzaje
ekspozycji kredytowych
a) Rodzaje i poziomy limitów zostały ustalone w oparciu o:
− wyznaczone cele strategiczne w zakresie ryzyka detalicznych ekspozycji
kredytowych;
− poziom kredytów zagrożonych w poszczególnych rodzajach ekspozycji
kredytowych;
− poziom ryzyka kredytowego związanego z danym czynnikiem ryzyka np. rodzaj
produktu, rodzaj zabezpieczenia.
3
b) Limity ograniczające ryzyko całego portfela detalicznych ekspozycji kredytowych
zostały określone jako cele strategiczne w obowiązującej w Banku strategii
zarządzania ryzykiem.
c) Limity dotyczące określenia maksymalnego poziomu pojedynczej ekspozycji
detalicznej Bank określił w obowiązujących zasadach zarządzania ryzykiem
kredytowym.
4. W celu ograniczenia ryzyka kredytowego ekspozycji kredytowych zabezpieczonych
hipotecznie Bank ustanowił limity wewnętrzne odnoszące się do całego portfela tych
ekspozycji oraz poszczególnych rodzajów ekspozycji kredytowych.
Rodzaje i poziomy limitów zostały ustalone w oparciu o:
a) wyznaczone cele strategiczne w zakresie ryzyka kredytowego;
b) poziom kredytów zagrożonych w poszczególnych rodzajach ekspozycji
kredytowych;
c) poziom ryzyka kredytowego związanego z danym czynnikiem ryzyka np. stopień
płynności zabezpieczenia, długość okresu trwania umowy, mało sprecyzowany cel
kredytowania, możliwość dochodzenia roszczeń z przedmiotu zabezpieczenia.
Limity ograniczające ryzyko całego portfela ekspozycji kredytowych zabezpieczonych
hipotecznie zostały określone jako cele strategiczne w obowiązującej w Banku strategii
zarządzania ryzykiem.
B. Ryzyko płynności
Celem strategicznym Banku w zarządzaniu płynnością jest pełne zabezpieczenie jego
płynności, minimalizacja ryzyka utraty płynności przez Bank w przyszłości oraz
optymalne zarządzanie nadwyżkami środków finansowych.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem płynności obejmujące podstawowe
kierunki działań (cele pośrednie):
1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów, ze szczególnym uwzględnieniem
aktywów długoterminowych,
2) podejmowanie działań (w tym działań marketingowych) w celu utrzymania
odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej.
3) utrzymanie nadzorczych miar płynności.
Cele szczegółowe zawarte są w Polityce płynności oraz Polityce handlowej (Planie działań
marketingowych), stanowiącej uszczegółowienie Strategii zarządzania poszczególnymi
rodzajami ryzyka w PBS we Wrześni.
Metody zarządzania ryzykiem (szczegółowy opis metod zawiera „Instrukcja
zarządzania ryzykiem płynności w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni” dostępna
w Centrali Banku):
Szybkie i trafne podejmowanie działań w sytuacji zagrożenia płynności Banku jest
podstawowym czynnikiem zapobiegania problemom w utrzymaniu płynności.
4
Sytuacja zagrożenia utraty płynności wymusza decyzje sprzedaży aktywów, które
w normalnych warunkach - ze względu na mniejszą rentowność lub stratę w wyniku
sprzedaży na rynku wtórnym - nie byłyby do zaakceptowania.
W sytuacji długotrwałych problemów płynnościowych brane są pod uwagę również aktywa
mniej płynne; w pierwszej kolejności wykorzystywane winny być szybkie metody poprawy
płynności, tj. możliwość zdobycia środków od Banku Zrzeszającego, np. poprzez pozyskanie
dodatkowych depozytów, a w następnej kolejności sprzedaż aktywów mniej płynnych, nawet
jeśli będzie się to wiązało z utratą dochodów.
Instrumentami całościowego zarządzania ryzykiem płynności Banku są następujące globalne
limity ostrożnościowe, ograniczające to ryzyko:
− wskaźniki płynności,
− wskaźniki zabezpieczenia pylności,
− wskaźniki stabilności bazy depozytowej Banku,
− wskaźniki finansowania aktywów,
− limity dotyczące ustalenia wiążących banki norm płynności,
− limity ograniczające bieżące zarządzanie płynnością.
W celu ograniczenia ryzyka płynności winno stosować się poniższe zalecenia:
1. Kształtowanie struktury aktywów i pasywów (zapadalności/wymagalności) w taki sposób,
aby dopasować ją do potrzeb wynikających z cyklu działalności Banku;
2. Utrzymywanie odpowiednich zasobów aktywów płynnych dla zapewnienia
nieprzewidzianego zapotrzebowania na środki, na poziomie uzależnionym od stabilności
depozytów oraz prawdopodobieństwa szybkiego wzrostu portfela kredytowego;
3. Ograniczanie koncentracji wierzytelności, zaangażowań wobec grup powiązanych
kapitałowo i organizacyjnie oraz innych nadmiernych zaangażowań;
4. Wyodrębnienie stabilnych źródeł finansowania i podejmowanie działań w celu ich
powiększenia;
5. Utrzymywanie zróżnicowanej bazy depozytowej, zarówno w kategoriach terminowości,
jak i podmiotowości klientów (ograniczanie uzależnienia od poszczególnych źródeł
finansowania);
6. Stałe umowy współpracy z Bankiem Zrzeszającym umożliwiające lokowanie nadwyżki
finansowej w lokaty międzybankowe lub zaciągnięcie kredytów i pożyczek;
7. Pozyskiwanie środków na rynkach finansowych innymi dostępnymi metodami;
8. Trafne prognozy krótko-, średnio- i długoterminowe dotyczące przepływów pieniężnych;
9. Wypracowywanie technik szybkiego reagowania na działanie czynników zewnętrznych;
10. Kształtowanie właściwych relacji z klientami – zarówno kredytobiorcami, jak
i deponentami – w celu zmniejszenia niepewności co do ewentualnych zachowań
w momencie powstania sytuacji kryzysowej.
Stosowane zabezpieczenia i metody ograniczania ryzyka (szczegółowy opis metod zawiera
„Instrukcja zarządzania ryzykiem płynności w Powiatowym Banku Spółdzielczym
we Wrześni” dostępna w Centrali Banku):
5
a) testy warunków skrajnych – stosowanie technik testowania warunków skrajnych pozwala
na ograniczenie ryzyka zmian warunków makroekonomicznych w działalności Banku;
do przeprowadzenia testów warunków skrajnych Bank wykorzystuje relację wartości
posiadanej na datę analizy sumy podstawowej i uzupełniającej rezerwy płynności
powiększonej o kwotę kredytów wyznaczonych do ewentualnej sprzedaży do aktywów
ogółem. Bank dokonuje analizy sytuacji szokowej zakładającej nagły spadek zobowiązań
bieżących i terminowych od sektora niefinansowego i budżetowego o 20%, przy
jednoczesnym założeniu konieczności utrzymania wartości współczynnika płynności
krótkoterminowej (M2) oraz współczynnika pokrycia aktywów niepłynnych i aktywów
o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi stabilnymi (M4)
na poziomie minimum 1,00.
b) limity ostrożnościowe
C. Ryzyko stopy procentowej
Celem zarządzania ryzykiem stopy procentowej jest utrzymanie relacji przychodów
i kosztów odsetkowych oraz bilansowej wartości zaktualizowanej kapitału wynikającej
ze zmian stóp procentowych, w granicach nie zagrażających bezpieczeństwu Banku
i akceptowanych przez Radę Nadzorczą.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem stopy procentowej obejmujące
podstawowe kierunki działań (cele pośrednie):
1) zapewnienie odpowiedniej struktury aktywów i pasywów oprocentowanych w celu
ograniczania ryzyka bazowego oraz ryzyka przeszacowania,
2) podejmowanie odpowiedniej polityki cenowej (w tym działań marketingowych)
w celu utrzymania odpowiedniej do skali działalności stabilnej bazy depozytowej oraz
dochodowego portfela kredytowego w celu wypracowania odpowiednich marż,
3) codzienna realizacja polityki stóp procentowej w procesie sprzedaży produktów
bankowych.
Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem stopy procentowej oraz
w Polityce handlowej (Planie działań marketingowych), stanowiącej uszczegółowienie
Strategii zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka w PBS we Wrześni.
Metody zarządzania ryzykiem (szczegółowy opis metod zawiera „Instrukcja
zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni”
dostępna w Centrali Banku):
W ramach ryzyka stopy procentowej, Bank wyróżnia następujące kategorie ryzyka:
1) ryzyko przeszacowania,
2) ryzyko bazowe.
3. Do pomiaru narażenia na ryzyko stopy procentowej bank wykorzystuje następujące
metody:
1) analizę luki przeszacowania stopy procentowej,
6
2) symulacje zmian wyniku odsetkowego,
3) analizę zmian wartości ekonomicznej banku wykorzystującą metodę duration,
4) analizę podstawowych wskaźników ekonomicznych związanych z ryzykiem stopy
Stosowane zabezpieczenia i metody ograniczania ryzyka (szczegółowy opis metod
zawiera „Instrukcja zarządzania ryzykiem stopy procentowej w Powiatowym Banku
Spółdzielczym we Wrześni” dostępna w Centrali Banku):
a) test warunków skrajnych - Testy warunków skrajnych przeprowadzane są w związku
z dokonywaną oceną potencjalnego wpływu na sytuację finansową banku dużych zmian
parametrów rynkowych lub zmian w profilu ryzyka banku.
Bank miesięcznie przeprowadza test warunków skrajnych dla ryzyka stopy procentowej
obejmujący łącznie dwa aspekty badania sytuacji szokowej, tj.:
- w zakresie ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie, przy założeniu
szokowej zmiany stóp procentowych o 200 punktów bazowych,
- w zakresie wpływu zmian stóp procentowych o 200 punktów bazowych na wartość
ekonomiczną banku
Bank opcjonalnie przeprowadza test warunków skrajnych w zakresie ryzyka
przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie przy uwzględnieniu zobowiązań
pozabilansowych przy założeniu szokowej zmiany stóp procentowych o 200 punktów
bazowych.
b) limity wewnętrzne:
− limit skumulowanej luki przeszacowania,
− limity maksymalnego poziomu aktywów oraz maksymalnego poziomu pasywów
dla przedziałów przeszacowania stóp procentowych powyżej 12 miesięcy,
− limit maksymalnej zmiany wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy przy założeniu
szokowej zmiany stóp procentowych w odniesieniu do występującego w banku ryzyka
przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie,
− limit maksymalnej zmiany wyniku odsetkowego w okresie 12 miesięcy przy założeniu
zmiany stóp procentowych w sytuacji normalnego funkcjonowania banku
w odniesieniu do występującego ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego łącznie.
D. Ryzyko operacyjne oraz ryzyko braku zgodności
Celem strategicznym w zakresie zarządzania ryzykiem operacyjnym i ryzykiem braku
zgodności jest ograniczanie ryzyka występowania strat operacyjnych oraz dążenie do ich
minimalizowania.
Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz Polityce
kadrowej, stanowiących uszczegółowienie Strategii.
Cel ten jest realizowany poprzez zarządzanie ryzykiem operacyjnym oraz ryzykiem braku
zgodności obejmujące podstawowe kierunki działań (cele pośrednie):
1) określenie podstawowych procesów niezbędnych do zarządzania ryzykiem
operacyjnym,
7
2) prowadzenie i analiza rejestru incydentów i strat z tytułu ryzyka operacyjnego (w tym
zawarte są straty z tytułu ryzyka braku zgodności),
3) opracowanie ogólnych zasad zarządzania ryzykiem operacyjnym, w tym zasad
identyfikacji, oceny, monitorowania, zabezpieczania i transferu ryzyka operacyjnego,
4) podejmowanie działań zabezpieczających przed skutkami ryzyka operacyjnego oraz
ryzyka braku zgodności,
5) cele strategiczne w zakresie rozwoju i eksploatacji systemów informatycznych i sieci,
6) zarządzanie kadrami,
7) określenie docelowego profilu ryzyka operacyjnego, uwzględniającego skalę i profil
ryzyka operacyjnego obciążającego Bank,
8) zdefiniowanie tolerancji/apetytu Banku na ryzyko operacyjne, w tym wartości
progowe sum strat danej klasy zdarzeń w określonym horyzoncie czasowym, oraz
określone działań, które Bank będzie podejmował w przypadkach, gdy wartości
te zostaną przekroczone,
9) przyjęcie założeń dla systemu kontroli wewnętrznej w zakresie ryzyka operacyjnego.
Cele szczegółowe zawarte są Polityce zarządzania ryzykiem operacyjnym oraz Polityce
kadrowej i w Polityce zgodności.
Metody zarządzania ryzykiem (szczegółowy opis metod zawiera „Instrukcja
zarządzania ryzykiem operacyjnym w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni” oraz
„Instrukcja zarządzania ryzykiem braku zgodności w PBS we Wrześni, dostępne w Centrali
Banku):
W zakresie identyfikacji ryzyka: prowadzenie bieżących analiz czynników wewnętrznych
i zewnętrznych takich jak:
a. struktura organizacyjna banku,
b. specyfika działalności bankowej,
c. użytkowane systemy informatyczne w banku,
d. jakość kadr na poszczególnych szczeblach organizacyjnych banku,
e. specyfika klientów obsługiwanych w ramach prowadzonej działalności w banku,
f. skargi od klientów,
g. rotacja kadr,
h. zmiany organizacyjne,
i. zmiany prawne,
j. konkurencja,
k. postęp technologiczny.
W zakresie oceny ryzyka operacyjnego:
a. ocena działania Banku na podstawie listy zagrożeń związanych z ryzykiem
operacyjnym,
b. ocena strat finansowych z tytułu incydentów ryzyka operacyjnego,
c. ocena dostępności do usług bankowych – zachowanie ciągłości działania,
8
d. sporządzanie okresowych analiz ryzyka oraz mapy ryzyka.
W zakresie tworzenia bazy danych:
a. gromadzenie informacji o zdarzeniach ryzyka operacyjnego,
b. wyznaczenie osób odpowiedzialnych za gromadzenie informacji,
c. zaprojektowanie raportów o zdarzeniach ryzyka operacyjnego.
W zakresie monitorowania zdarzeń ryzyka operacyjnego: stosowanie mechanizmów
zapewniających szybkie wykrycie i weryfikację słabości występujących w systemie
zarządzania ryzykiem operacyjnym.
Stosowane zabezpieczenia i metody ograniczania ryzyka (szczegółowy opis metod
zawiera „Instrukcja zarządzania ryzykiem operacyjnym w Powiatowym Banku
Spółdzielczym we Wrześni” oraz „Instrukcja zarządzania ryzykiem braku zgodności w PBS
we Wrześni, dostępne w Centrali Banku):
− testy warunków skrajnych, które przeprowadza dla kluczowych / krytycznych procesów
tj: testy ciągłości działania w przypadku zwiększonej absencji pracowników, okresowe
odtworzenie danych z kopii zapasowych, uruchomienie przetwarzania danych na
serwerze zapasowym, uruchomienie systemu informatycznego w lokalizacji zastępczej,
funkcjonowanie planów awaryjnych zachowania ciągłości działania w sytuacji
wyłączenia zasilania oraz braku łączności, podmiot zewnętrzny przekazuje Bankowi
informację o przeprowadzonych testach, na zasadach określonych w umowie
outsourcingu.
− plany awaryjne - planami awaryjnymi objęte są następujące krytyczne, istotne zasoby Banku:
∗ Aktywa Banku, tj. budynki, ze szczególnym uwzględnieniem pomieszczeń
chronionych przed nieuprawnionym dostępem, których wykaz znajduje się
w odrębnych, poufnych regulacjach Banku,
∗ Systemy informatyczne oraz sprzęt komputerowy i urządzenia, na których
przechowywane są informacje w postaci elektronicznej,
∗ Informacje w postaci elektronicznej i papierowej,
∗ Pracownicy kluczowi, których wykaz zawiera Instrukcja zarządzania kadrami.
- mechanizmy kontrolne – pracownicy są zobowiązani do przeprowadzania rzetelnej kontroli
bieżącej na zajmowanym stanowisku, kierownicy na bieżąco wykonują kontrolę
funkcjonalną, każdy zapis o zdarzeniu operacyjnym powinien zawierać propozycję
działań zapobiegających wystąpieniu takiego zdarzenia w przyszłości.
W celu zminimalizowania skutków wystąpienia sytuacji kryzysowych Bank wdraża narzędzia
redukcji ryzyka, które można podzielić na:
1. organizacyjne,
2. programowe,
3. techniczne.
Organizacyjne metody ograniczania ryzyka utraty ciągłości pracy Banku to:
1) Stałe monitorowanie, pomiar i analiza profilu ryzyka operacyjnego występującego
w Banku.
9
2) Monitorowanie i analiza zagrożeń występowania sytuacji kryzysowych.
3) Podejmowanie działań mających na celu przeciwdziałanie skutkom sytuacji
kryzysowych.
4) Wyznaczenie zakresu odpowiedzialności w zakresie podstawowych obszarów ryzyka
operacyjnego w Banku.
5) Powołanie stałej, efektywnie działającej Komórki monitorującej ryzyko operacyjne.
6) Opracowanie i wdrożenie odpowiednich regulacji wewnętrznych.
7) Prowadzenie odpowiedniej polityki personalnej, w tym doboru i monitorowania kadr
w Banku.
8) Dbałość o uniwersalizm pracowników oraz tworzenie efektywnego systemu
zastępstw, ze szczególnym uwzględnieniem stanowisk kluczowych. Wykaz stanowisk
kluczowych w Banku zawiera Polityka kadrowa.
9) Prowadzenie szkoleń dla pracowników w zakresie różnych rodzajów ryzyk
występujących w Banku.
10) Zapewnienie efektywnie działającego systemu kontroli wewnętrznej i audytu.
11) Zapewnienie ciągłości działania w przypadku utraty przez przedsiębiorcę
zewnętrznego (outsourcing) zdolności do realizacji powierzonych czynności - Bank
zapewnia poprzez wymaganie od przedsiębiorcy przekazania kopii planów
awaryjnych zachowania ciągłości działania, zapewniających niezakłócone działanie
Banku w przypadku awarii.
Programowe metody ograniczania ryzyka występowania sytuacji kryzysowych
to w szczególności:
1. Dbałość o jakość i adekwatność oprogramowania wykorzystywanego na wszystkich
stanowiskach w Banku do realizowanych zadań.
2. Ochrona przed dostępem osób nieuprawnionych, w tym klientów - stosowanie
systemu autoryzacji, szyfrowania, kodowania itp.
3. Ochrona antyspamowa, antywirusowa, antywłamaniowa, antyszpiegowska (firewalle
– ang. zapory).
4. Sporządzanie kopii zapasowych danych i oprogramowania bankowego.
5. Wykorzystywanie wyłącznie programów licencjonowanych.
6. Dbałość o kompletność dokumentacji eksploatacyjnej wykorzystywanego
oprogramowania.
7. Zapewnienie zgodności programów wykorzystywanych przez wszystkie jednostki
Banku.
8. Zapewnienie zgodności wykorzystywanych programów/systemów z regulacjami
zewnętrznymi.
9. Stosowanie narzędzi redukcji błędu człowieka.
10. Organizowanie szkoleń pracowników w zakresie obsługi programów.
11. Kontrola przestrzegania procedur w zakresie bezpieczeństwa systemów
informatycznych funkcjonujących w Banku.
10
Techniczne metody zapewnienia ciągłości pracy w sytuacjach awaryjnych to przede
wszystkim:
1. Zasilanie z wydzielonej sieci.
2. Ochrona przed chwilowymi zanikami napięcia (UPS), stosowanie filtrów
antyprzepięciowych.
3. Ochrona pomieszczeń, w których przechowywane są dane bankowe przed dostępem
poprzez stosowanie zamków szyfrujących.
4. Przeprowadzanie okresowych przeglądów i konserwacji posiadanego sprzętu oraz
instalacji.
5. Zawieranie i aktualizacja umów serwisowych.
6. Odpowiednia ochrona pomieszczeń, w których znajduje się sprzęt, oprogramowanie
i dane bankowe przed niekorzystnymi warunkami pogodowymi, wyładowaniami
atmosferycznymi, polem elektromagnetycznym itp.
7. Fizyczne odseparowanie sieci bankowej od sieci publicznej (Internet).
8. Egzekwowanie zakazu wykorzystywania w Banku zewnętrznych, niesprawdzonych,
niezgodnych z przeznaczeniem nośników informacji.
9. Prowadzenie szkoleń dla pracowników w zakresie prawidłowości wykorzystania
urządzeń technicznych w Banku.
10. Zapewnienie rzetelnej kontroli prawidłowości wykorzystania urządzeń bankowych
oraz przestrzegania procedur w zakresie ochrony informacji.
11
II. Opis struktury organizacyjnej w zakresie zarządzania ryzykami
STRUKTURA ORGANIZACYJNA W ZAKRESIE ZARZĄDZANIA RYZYKIEM
POWIATOWEGO BANK SPÓŁDZIELCZEGO
WE WRZEŚNI
PREZES ZARZĄDU
WICEPREZES
ZARZĄDU
WICEPREZES
ZARZĄDU
ds. HANDLU
ds. FINANSÓW
- RYZYKO KREDYTOWE
(ryzyko portfela)
- RYZYKO KREDYTOWE (rozumiane
jako ryzyko pojedynczej transakcji,
nadzór nad działalnością kredytową);
- RYZYKO REZYDUALNE;
- RYZYKO KONCENTRACJI;
- RYZYKO OPERACYJNE;
- RYZYKO BRAKU ZGODNOŚCI
- RYZYKO PŁYNNOŚCI;
- RYZYKO STOPY PROCENTOWEJ;
- RYZYKO BIZNESOWE;
- RYZYKO KAPITAŁOWE;
- RYZYKO WALUTOWE;
W procesie zarządzania ryzykiem w Banku uczestniczą następujące organy, jednostki
i komórki organizacyjne:
1. Rada Nadzorcza,
2. Zarząd,
3. Komitet ds. Ryzyk,
4. Komitet Kredytowy,
5. Wydział Analiz i Ryzyk,
6. Stanowisko Audytu Wewnętrznego,
7. Pozostali pracownicy Banku.
Do podstawowych zadań poszczególnych podmiotów systemu zarządzania ryzykiem należy:
1. Rada Nadzorcza dokonuje okresowej oceny realizacji przez Zarząd założeń Strategii
w odniesieniu do zasad zarządzania ryzykiem oraz alokacji kapitału na pokrycie
istotnych rodzajów ryzyka w Banku. W tym celu Zarząd Banku okresowo przedkłada
12
Radzie Nadzorczej syntetyczną informację na temat skali i rodzajów ryzyka, na które
narażony jest Bank, prawdopodobieństwa jego występowania, skutków i metod
zarządzania poszczególnymi rodzajami ryzyka. Rada Nadzorcza sprawuje nadzór nad
kontrolą systemu zarządzania ryzykiem oraz ocenia jej adekwatność i skuteczność.
Rada Banku zatwierdza w planie ekonomiczno-finansowym ogólny poziom (profil)
ryzyka Banku (apetyt na ryzyko).
2. Zarząd Banku odpowiada za opracowanie i wdrożenie strategii zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka oraz instrukcji (procedur) w w/w zakresie, w tym
za zorganizowanie, wdrożenie i funkcjonowanie systemu zarządzania ryzykiem oraz,
jeśli to konieczne – dokonania weryfikacji w celu usprawnienia tego systemu.
Instrukcje i procedury zarządzania ryzykiem obejmują pełny zakres działalności
Banku.
3. Komitet ds. Ryzyk ma za zadanie zapewnienie niezależnej opinii w zakresie
kształtowania polityki zarządzania ryzykami oraz oceny efektów zarządzania
ryzykiem w Banku.
4. Komitet Kredytowy uczestniczy w procesie opiniowania transakcji kredytowych oraz
ich klasyfikacji pod kątem ryzyka ponoszonego przez Bank. Skład i szczegółowe
zadania Komitetu określa „Regulamin działania Komitetu Kredytowego”
5. Wydział Analiz i Ryzyk monitoruje realizację wyznaczonych celów i zadań
strategicznych, procesów tworzenia zysku oraz przedstawia i monitoruje pozycję
Banku w zakresie bezpieczeństwa finansowego i operacyjnego. Podstawowe zadania
Wydziału to gromadzenie, przetwarzanie, pomiar i raportowanie odpowiednim
organom i komórkom Banku, informacji dotyczących podejmowanego przez Bank
ryzyka. Wydział opracowuje regulacje wewnętrzne w zakresie zarządzania ryzykami
oraz szacowania wewnętrznych wymogów kapitałowych z tytułu poszczególnych
rodzajów ryzyka.
6. Stanowisko Audytu Wewnętrznego ma za zadanie kontrolę i ocenę skuteczności
działania systemu zarządzania ryzykiem oraz dokonywanie regularnych przeglądów
prawidłowości przestrzegania zasad zarządzania ryzykiem, obowiązujących w Banku.
Stanowisko Audytu Wewnętrznego dostarcza obiektywnej oceny adekwatności
i skuteczności funkcjonującego systemu
zarządzania
oraz zgodności
przeprowadzanych operacji bankowych z wewnętrznymi regulacjami Banku. Zadania
audytu wewnętrznego mogą zostać zlecane do realizacji przez odpowiednie służby
Banku Zrzeszającego.
7. Pozostali pracownicy Banku mają obowiązek przestrzegania zasad zarządzania
poszczególnymi rodzajami ryzyka, obowiązujących w Banku w formie wewnętrznych
regulacji i zaleceń, uczestnictwa w postępowaniu wyjaśniającym przyczyny
wystąpienia zdarzeń generujących ryzyko oraz raportowania tych zdarzeń.
IV. Fundusze własne – zawarte w Sprawozdaniu finansowym Banku.
13
V. Opis metody wyliczania wymogów kapitałowych na poszczególne rodzaje ryzyka
Filar I:
a) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka kredytowego oblicza się jako sumę aktywów
i udzielonych zobowiązań pozabilansowych ważonych ryzykiem, pomnożonych przez 8%.
Sumę kwot ekspozycji ważonych ryzykiem oblicza się jako sumę wartości bilansowych oraz
ekwiwalentów bilansowych poszczególnych kategorii ekspozycji pomnożonych przez
przypisane procentowe wagi ryzyka, zgodnie z metodą standardową opisaną w załączniku nr
4 do Uchwały nr 76/2010 KNF. W przyjętej przez Bank metodzie standardowej wartość
ekspozycji w przypadku aktywów jest równa wartości bilansowej, a w przypadku udzielonych
zobowiązań pozabilansowych jest równa ekwiwalentowi bilansowemu ekspozycji.
Ekwiwalent bilansowy ekspozycji z tytułu udzielonych pozabilansowych zobowiązań
warunkowych oblicza się jako iloczyn nominalnej wartości zobowiązania i procentowej wagi
ryzyka produktu przypisanej zgodnie z klasyfikacją zamieszczoną w załączniku nr 4
do Uchwały nr 76/2010 KNF. Dla transakcji pozabilansowych stosuje się:
− metodę zaangażowania pierwotnego dla transakcji, których instrumentem bazowym
jest waluta lub papier dłużny, określoną w załączniku nr 16 do Uchwały nr 76/2010
KNF w części III § 11,
− metodę wyceny rynkowej dla pozostałych transakcji pozabilansowych, określoną
w załączniku nr 16 do Uchwały nr 76/2010 KNF w części III § 10.
Poszczególne ekspozycje występujące w Banku zaliczane są do jednej z następujących klas:
1) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków centralnych;
2) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec jednostek samorządów
terytorialnych i władz lokalnych;
3) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów administracji i podmiotów
nieprowadzących działalności gospodarczej;
4) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji;
5) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców;
6) ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne;
7) ekspozycje lub ekspozycje warunkowe zabezpieczone na nieruchomościach;
8) ekspozycje przeterminowane;
9) pozostałe ekspozycje.
Charakterystykę w/w ekspozycji oraz wartości wag ryzyka kredytowego jakie Bank im
przypisuje zawarta jest w Instrukcji wyznaczania wymogów kapitałowych z tytułu
poszczególnych rodzajów ryzyka oraz szacowania i utrzymania kapitału wewnętrznego
w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni..
b) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka walutowe - bank wyznacza wymóg kapitałowy
z tytułu ryzyka walutowego dla pozycji pierwotnych metodą podstawową; wymóg kapitałowy
z tytułu ryzyka walutowego oblicza się jako:
- 8% pozycji walutowej całkowitej - jeżeli pozycja walutowa całkowita przekracza 2%
funduszy własnych Banku,
14
- zero – jeżeli pozycja walutowa całkowita nie przekracza 2% funduszy własnych
Banku.
c) wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji zaangażowań – wymóg
kapitałowy z tytułu przekroczenia limitu koncentracji stanowi suma nadwyżek zaangażowań
Banku wobec poszczególnych podmiotów ponad limit koncentracji zaangażowań:
− Sumę wierzytelności Banku oraz udzielonych przez Bank zobowiązań
pozabilansowych oraz posiadanych przez Bank bezpośrednio lub pośrednio akcji lub
udziałów w innym podmiocie, wniesionych dopłat w spółce z ograniczoną
odpowiedzialnością lub też wkładów albo sum komandytowych – w zależności
od tego, która z tych kwot jest większa – w spółce komandytowej lub komandytowoakcyjnej (zaangażowanie), obciążonych ryzykiem jednego podmiotu lub podmiotów
powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie nie może przekroczyć limitu koncentracji
zaangażowań, który wynosi 25% funduszy własnych Banku.
− Zaangażowanie banku wobec banku krajowego, instytucji kredytowej, banku
zagranicznego lub podmiotów powiązanych kapitałowo lub organizacyjnie,
składających się co najmniej z jednego banku krajowego, instytucji kredytowej lub
banku zagranicznego, nie może przekroczyć 25% funduszy własnych banku albo
równowartości 150 mln euro, obliczonej w złotych według kursu średniego
ogłaszanego przez Narodowy Bank Polski, obowiązującego w ostatnim dniu
sprawozdawczym, w zależności od tego, która z tych wartości jest wyższa, a suma
zaangażowań wobec wszystkich powiązanych podmiotów należących do tej grupy,
niebędących bankiem krajowym, instytucją kredytową lub bankiem zagranicznym, nie
może przekroczyć 25% funduszy własnych bank.
− Jeżeli kwota 150 mln euro, o której mowa w ppk b), przewyższa 25% funduszy
własnych banku, wartość zaangażowania nie może przekroczyć limitu określonego
przez banku w odniesieniu do funduszy własnych banku. Bank informuje Komisję
Nadzoru Finansowego o wysokość ustalonego limitu raz w roku - do 31 stycznia.
d) wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej
Przekroczenie progu koncentracji wyznacza się jako większą z liczb określonych jako:
1) suma kwot, o jakie poszczególne zaangażowania kapitałowe przekraczają 15% funduszy
własnych Banku,
2) kwota, o jaką suma znacznych zaangażowań kapitałowych przekracza 60% funduszy
własnych Banku.
Łączny wymóg kapitałowy z tytułu przekroczenia progu koncentracji kapitałowej jest równy
kwocie przekroczenia progu koncentracji kapitałowej obliczonej zgodnie z pkt 1 i 2.
e) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego
Wymóg na ryzyko operacyjne Bank wylicza metodą podstawowego wskaźnika.
Wskaźnik stanowi średnią, za okres trzech lat obrotowych, wyników obliczonych jako sumę
poniższych pozycji rachunku zysków i strat Banku, ustalonych zgodnie z zasadami
15
określonymi w Ustawie o rachunkowości: przychody z tytułu odsetek, koszty z tytułu
odsetek, przychody z tytułu prowizji, koszty z tytułu prowizji, przychody z udziałów lub
akcji, pozostałych papierów wartościowych i innych instrumentów finansowych o zmiennej
kwocie dochodu, wynik operacji finansowych, wynik z pozycji wymiany, pozostałe
przychody operacyjne. Wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka operacyjnego wyliczony według
metody podstawowego wskaźnika stanowi 15% jego wartości.
2. Filar II:
a) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej - Bank bada
poziom ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej i w zależności od otrzymanych
wyników wyznacza wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka stopy procentowej,
z tytułu:
1) ryzyka przeszacowania,
2) ryzyka bazowego.
W zakresie ryzyka stopy procentowej w księdze bankowej Bank ustanawia limit łączny,
obejmujący poszczególne kategorie ryzyka stopy procentowej, jak ryzyko przeszacowania
i ryzyko bazowe.
Na podstawie metod określonych w „Instrukcji zarządzania ryzykiem stopy procentowej
w Powiatowym Banku Spółdzielczym we Wrześni” dokonywana jest ocena poziomu tego
ryzyka w skali 12 miesięcy, przy założeniu zmiany stóp procentowych o 200 p.b.
Ustala się wewnętrzny limit łączny dla sumy wyników pomiaru ryzyka stopy procentowej
(ryzyka przeszacowania i ryzyka bazowego) na poziomie 18% funduszy własnych.
b) wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka płynności –
Do oceny poziomu ryzyka płynności Bank wykorzystuje nadzorcze miary płynności M2 i M4,
obliczane zgodnie z obowiązującą Instrukcją zarządzania ryzykiem płynności w Powiatowym
Banku Spółdzielczym we Wrześni.
1. Wewnętrzny wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka płynności rozumiany jest jako roczny
dodatkowy koszt (w sensie wyniku) utrzymania wskaźników M2 i M4 na minimalnym
wymagalnym poziomie, przy założeniu zaistnienia sytuacji szokowej.
2. Wewnętrzny wymóg kapitałowy oblicza się zgodnie z zasadami:
1) do przeprowadzania testów warunków skrajnych Bank wykorzystuje relację
posiadanej na datę analiz wartości poszczególnych składowych nadzorczych miar
płynności oraz niewykorzystany limit kredytu w rachunku bieżącym Banku, limit
zaangażowania w Banku przez Bank Zrzeszający a także kwotę kredytów
wyznaczonych do sprzedaży, stanowiących 10 % należności w sytuacji normalnej
i pod obserwacją z tytułu kredytów i pożyczek od sektora niefinansowego;
2) Bank dokonuje analizy sytuacji szokowej zakładającej nagły spadek zobowiązań
bieżących i terminowych od sektora niefinansowego i budżetowego o 20%, przy
jednoczesnym założeniu konieczności utrzymania wartości współczynnika płynności
krótkoterminowej (M2) oraz współczynnika pokrycia aktywów niepłynnych
16
i aktywów o ograniczonej płynności funduszami własnymi i środkami obcymi
stabilnymi (M4) na poziomie minimum 1,00;
3) Bank przyjmuje założenie, że pozyskane środki pochodzące z limitu zaangażowania
w Banku przez Bank Zrzeszający oraz z niewykorzystanego limitu kredytu
w rachunku bieżącym posłużą do pokrycia spadku zobowiązań bieżących
i terminowych od sektora niefinansowego i budżetowego i jednocześnie zostaną
zakwalifikowane jako środki obce stabilne (B2), a ponadto środki pochodzące z limitu
zaangażowania w Banku przez Bank Zrzeszający zwiększą poziom podstawowej
rezerwy płynności (A1);
4) przyjmuje się założenie, iż spadek zobowiązań bieżących i terminowych od sektora
niefinansowego i budżetowego spowoduje proporcjonalne obniżenie się stanu
środków obcych stabilnych (B2) oraz środków obcych niestabilnych (B5).
5) Bank ustala brakującą kwotę do utrzymania miar nadzorczych na odpowiednim
poziomie, określonym w § 31 ust. 2, po zaistnieniu sytuacji szokowej, przy czym
za brakującą kwotę wyznacza się większą z wartości obliczonych dla spełnienia
granicznego poziomu miar M2 i M4;
2) zakłada się, iż na uzupełnienie brakującej kwoty, o której mowa w pkt. 4, Bank
zaciągnie dodatkowe zobowiązanie w Banku Zrzeszającym;
3) wyznaczane są koszty (w skali 12 miesięcy) ponoszone z tytułu utrzymania
na odpowiednim poziomie wskaźników M2 i M4 - jako iloczyn zaciągniętego
dodatkowego zobowiązania i różnicy oprocentowania środków pożyczanych
i lokowanych w Banku Zrzeszającym;
4) oprocentowanie środków pożyczanych z Banku Zrzeszającego jest to oprocentowanie
kredytu w rachunku bieżącym na datę analizy powiększone o prowizję od kredytu,
natomiast dla oprocentowania lokat składanych w Banku Zrzeszającym jest to średnia
stawka oprocentowania lokat terminowych do 1 m-ca, oferowana przez Bank
Zrzeszający na datę analizy.
c) wymóg kapitałowy z tytułu ryzyka koncentracji zaangażowań kredytowych Bank bada poziom ryzyk wynikających z koncentracji zaangażowań odnoszących się do:
1) koncentracji dużych zaangażowań,
2) koncentracji branżowej,
3) koncentracji tego samego rodzaju zabezpieczenia,
4) koncentracji zaangażowań w jednorodny instrument finansowy.
Kapitał wewnętrzny stanowi suma przekroczeń limitów przemnożona przez 8%;
d) wymóg kapitałowy na pokrycie ryzyka kapitałowego –
Kapitał wewnętrzny na pokrycie ryzyka kapitałowego stanowi większą z wartości wymogu:
1) na koncentrację funduszu udziałowego,
2) na koncentrację „dużych” udziałów.
17
Kapitał wewnętrzny dla ryzyka koncentracji funduszu udziałowego oblicza się od nadwyżki
stanowiącej różnicę pomiędzy faktycznym poziomem funduszu udziałowego a kwotą
stanowiącą równowartość 30% sumy funduszy własnych posiadanych na datę analizy, przy
zastosowaniu wagi 8%.
Kapitał wewnętrzny z tytułu ryzyka koncentracji „dużych” udziałów, Bank oblicza jako
różnicę pomiędzy wartością „dużego” pakietu udziałów, a wartością 5% funduszu
udziałowego, przy zastosowaniu wagi 8%.
VI. Informacje ilościowe w zakresie adekwatności kapitałowej
1. Poniższa tabela przedstawia kwoty wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka
kredytowego w podziale na klasy ekspozycji wg metody standardowej wg danych
na 31.12.2013.
Lp.
1.
Wyszczególnienie
Rządy i banki centralne
Kwota w tys. zł
0
2.
Samorządy terytorialne i władze lokalne
126
3.
Organy administracji i podmioty nie prowadzące działalności
191
gospodarczej
4.
Banki wielostronnego rozwoju
0
5.
Organizacje międzynarodowe
0
6.
Instytucje-banki
7.
Przedsiębiorstwa
8.
Detaliczne
9.
Zabezpieczone na nieruchomościach
10. Przeterminowane
1 601
929
8 092
75
74
11. Ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego ryzyka
0
12. Obligacje zabezpieczone
0
13. Ekspozycje krótkoterminowe wobec banków i przedsiębiorstw
0
14. Z tytułu uczestnictwa w instytucjach zbiorowego inwestowania
0
15. Pozostałe
492
RAZEM
11 580
18
2. Poniższa tabela przedstawia kwoty wymogu kapitałowego z tytułu ryzyka operacyjnego.
Wyszczególnienie
Przychody z tytułu odsetek
Koszty z tytułu odsetek
Przychody z tytułu prowizji
Koszty z tytułu prowizji
Przychody z udziałów lub akcji ,pozostałych
papierów wartościowych i innych instrumentów
finansowych o zmiennej kwocie dochodów
Wynik operacji finansowych
Wynik z pozycji wymiany
Pozostałe przychody operacyjne
2010
10 177
2 605
2 243
228
2011
12 237
3 204
2 124
304
2012
15 158
5 520
2 194
354
51
63
45
61
79
6
477
7 572
2 127
9 699
9 033
1 962
10 995
9 638
2 368
12 006
Wynik z tyt. odsetek
Wynik z pozost. kosztów i przychodów
Wynik
Średnia z 3 lat
x 15 %
10 900
1 635
VII. Ryzyko kredytowe – informacje jakościowe
1. Należności przeterminowane rozumiane są jako niespłacona Bankowi przez
kredytobiorcę, w ustalonym terminie, część lub całość należności z tytułu udzielonego
kredytu lub pożyczki, tj. kapitału, odsetek, prowizji i innych należności. Definicja
ta stosowana jest dla celów rachunkowości. W świetle Uchwał nr 76/2010 KNF
ekspozycję uznaje się za przeterminowane, jeżeli przeterminowanie przekracza 90 dni
a przeterminowana kwota przekracza w przypadku ekspozycji detalicznych 500,-zł,
a w przypadku pozostałych klas ekspozycji, przeterminowana kwota przekracza 3.000,-zł.
2. Należności zagrożone (z rozpoznaną utratą wartości) są to należności banku
zakwalifikowane do kategorii „poniżej standardu”, „wątpliwych”, „straconych”, a więc te
ekspozycje kredytowe, w przypadku których opóźnienie w spłacie kapitału lub odsetek
przekracza 1 miesiąc lub brak w/w opóźnienia, ale sytuacja ekonomiczno-finansowa
dłużnika budzi obawy. Definicja ta stosowana jest dla celów rachunkowości.
3. Do ustalania korekt wartości Bank stosuje efektywną stopę procentową. Rezerwy
tworzone są zgodnie z Procedurą tworzenia rezerw celowych na ryzyko związane
z działalnością banku i aktualizacji pozostałych aktywów oraz klasyfikacji kredytowej
oraz
Rozporządzeniem Ministra Finansów z dnia 10 grudnia 2001r. z późniejszymi
zmianami.
19
VIII. Ryzyko kredytowe – informacje ilościowe
1. Łączna kwota ekspozycji kredytowych według wyceny bilansowej (po korektach
rachunkowych) na dzień 31.12.2013 roku, bez uwzględnienia efektów technik redukcji
ryzyka kredytowego, w podziale na klasy.
Lp.
6.
Wyszczególnienie
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec rządów i banków
centralnych
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec samorządów
terytorialnych i władz lokalnych
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organów
administracji i podmiotów nie prowadzących działalności
gospodarczej
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec wielostronnych
banków rozwoju
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec organizacji
międzynarodowych
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec instytucji - banki
7.
ekspozycje lub ekspozycje warunkowe wobec przedsiębiorców
8.
ekspozycje detaliczne lub warunkowe ekspozycje detaliczne
9.
ekspozycje lub ekspozycje
na nieruchomościach
ekspozycje przeterminowane
1.
2.
3.
4.
5.
10.
warunkowe
Stan na dzień 31.12.2013r.
w tys. zł
4 298
zabezpieczone
7 984
2 392
0
0
96 923
11 617
134 860
2 689
654
0
12.
ekspozycje należące do nadzorczych kategorii wysokiego
ryzyka
ekspozycje z tytułu obligacji zabezpieczonych
13.
pozycje sekurytyzacyjne
0
14.
ekspozycje
krótkoterminowe
wobec
banków
i przedsiębiorców
ekspozycje
z
tytułu
jednostek
uczestnictwa
w instytucjach zbiorowego inwestowania
ekspozycje pozostałe
0
11 606
RAZEM
272 934
11.
15.
16.
0
0
2. Struktura geograficzna ekspozycji – nie dotyczy z uwagi na obszar działania.
20
3. Struktura branżowa ekspozycji
Lp.
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
19.
20.
21.
Wyszczególnienie
Razem
Rolnictwo, leśnictwo, łowiectwo i rybactwo
Górnictwo i wydobywanie
Przetwórstwo przemysłowe
Wytwarzanie i zaopatrywanie w energię elektryczną, gaz, parę
wodną, gorącą wodę i powietrze do układów klimatyzacyjnych
Dostawa wody; gospodarowanie ściekami i odpadami oraz
działalność związana z rekultywacją
Budownictwo
Handel hurtowy i detaliczny; naprawa pojazdów samochodowych,
włączając motocykle
Transport i gospodarka magazynowa
Działalność związana z zakwaterowaniem i usługami
gastronomicznymi
Informacja i komunikacja
Działalność finansowa i ubezpieczeniowa
Działalność związana z obsługą rynku nieruchomości
Działalność profesjonalna, naukowa i techniczna
Działalność w zakresie usług administrowania i działalność
wspierająca
Administracja publiczna i obrona narodowa; obowiązkowe
zabezpieczenia społeczne
Edukacja
Opieka zdrowotna i pomoc społeczna
Działalność związana z kulturą, rozrywką i rekreacją
Pozostała działalność usługowa
Gospodarstwa domowe zatrudniające pracowników;
gospodarstwa domowe produkujące wyroby i świadczące usługi
na własne potrzeby
Organizacje i zespoły eksterytorialne
2013-12-31
141 954
104 535
0
4 627
0
1 385
4 588
9 835
993
1 441
214
1 345
2 406
40
635
8 436
0
67
958
449
0
0
21
4. Strukturę ekspozycji (w tys.zł.) według okresów zapadalności według stanu na dzień
31.12.2013 roku przedstawia poniższa tabela.
Ekspozycje
kredytowe
do
roku
1-2 lat
2-5 lat
5-10 lat
10-20 lat
powyżej
20 lat
należności od sektora
finan. i niefin.
należności od sektora
instytucji
samorządowych
41 979
25 036
37 091
33 005
14 013
589
1 966
1 807
1 734
1 252
676
0
RAZEM
43 945
26 843
38 825
34 257
14 689
589
5. Wartość ekspozycji zagrożonych oraz kwoty rezerw w podziale na rodzaje kredytów
wg stanu na 31.12.2013 (w tys.zł.).
poniżej
wątpliwe stracone rezerwy
standardu
kredyty w rachunku bieżącym
140
150
kredyty operacyjne
40
145
166
kredyty inwestycyjne
151
1
37
Pozostałe
80
574
438
RAZEM
271
1
859
791
6. Wartość ekspozycji zagrożonych oraz kwoty rezerw w podziale na istotne obszary
geograficzne – nie dotyczy z uwagi na obszar działania.
IX. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym – informacje
jakościowe .
Bank nie posiada portfela handlowego.
X. Ekspozycje kapitałowe nieuwzględnione w portfelu handlowym – informacje
ilościowe.
Bank nie posiada portfela handlowego.
XI. Ryzyko stopy procentowej dla pozycji zakwalifikowanych do portfela bankowego
1.
Informacje jakościowe: opis charakteru ryzyka stopy procentowej w portfelu
bankowym oraz podstawowe założenia dotyczące wcześniejszej spłaty kredytów,
kształtowania się depozytów o nieokreślonym terminie rozliczenia i częstotliwości
pomiaru ryzyka stopy procentowej w portfelu bankowym.
Prezentowana na 31.12.2013 roku analiza struktury bilansu z punktu widzenia wrażliwości
na zmiany stóp procentowych wskazuje, że 27,6% aktywów oprocentowanych jest
22
zależnych od redyskonta weksli NBP, 49% od stawki WIBID natomiast 23,4% zależy od
decyzji Zarządu. W przypadku spadku stóp procentowych w 65,3% aktywów nastąpi
automatyczne obniżenie oprocentowania. Po stronie pasywnej 64,2% produktów jest
uzależnione od decyzji Zarządu co daje możliwość ograniczania narażenia dochodu
odsetkowego na silny spadek w przypadku zniżkujących stóp procentowych.
2. Informacje ilościowe wg danych na 31.12.2013 roku – wzrost (spadek) dochodów lub
wartości ekonomicznej, w przypadku zakłóceń stopy procentowej w górę lub w dół,
obliczony zgodnie ze stosowaną metodą pomiaru ryzyka stopy procentowej.
Uwzględniając ryzyko bazowe i przeszacowania, czyli nierównomierne zmiany
oprocentowania aktywów i pasywów, zakładając spadek stóp procentowych
o 200 punktów bazowych dla wszystkich pozycji wrażliwych aktywnych oraz pasywnych,
zmiana wyniku odsetkowego wynosiłaby 3 051 tys.zł.. W opisanej sytuacji nie
nastąpiłoby przekroczenie limitu udziału zmiany wyniku odsetkowego w funduszach
własnych z tytułu ryzyka niedopasowania, w/w udział osiągnąłby 15% funduszy
własnych.
XII. Redukcja ryzyka kredytowego przy zastosowaniu metody standardowej, zgodnie
z zał. 17 do uchwały nr 76/2010 KNF – informacje jakościowe i ilościowe
Niżej wymienione informacje są zawarte w Instrukcji ustanawiania prawnych form
zabezpieczeń oraz w Instrukcji zarządzania ryzykiem kredytowym:
1. Polityka i procedury wyceny i zarządzania zabezpieczeniami kredytowymi.
2. Opis głównych rodzajów zabezpieczeń kredytowych przyjmowanych przez Bank.
3. Opis zasad polityki w zakresie zarządzania ryzykiem rezydualnym
Wartość ekspozycji przed i po zastosowaniu technik redukcji ryzyka kredytowego według
stanu na dzień 31.12.2013r. (w tys.zł.):
l.p.
1
2
3
4
5
6
Ekspozycje kredytowe w podziale na
sytuacje
Ekspozycje kredytowe ogółem
w tym w sytuacji:
Normalnej:
Pod obserwacją:
Poniżej standardu:
Wątpliwe:
Stracone:
Stan przed
zastosowaniem technik
redukcji ryzyka
Stan po zastosowaniu
technik redukcji ryzyka
151 505
149 448
148 107
2 267
271
1
859
148 012
2 238
215
1
248
23
XIV. Zasady ustalania zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących
stanowiska kierownicze w Banku
Zasady ustalania zmiennych składników wynagrodzeń osób zajmujących stanowiska
kierownicze w Banku zostały opisane w „Polityce zmiennych składników wynagrodzeń osób
zajmujących stanowiska kierownicze w PBS we Wrześni”, dostępnej w Centrali Banku
(pkt 1 – 3).
4. Zbiorcze informacje ilościowe na temat wynagrodzeń Zarządu, zawierające dane
obejmujące:
a) wartość wynagrodzeń za dany rok obrotowy z podziałem na wynagrodzenia stałe
i zmienne oraz liczbę osób je otrzymujących,
Zarząd Banku składa się z trzech osób w tym Prezesa Zarządu, Wiceprezesa Zarządu
ds. Finansów i Wiceprezesa Zarządu ds. Handlu.
Wartość wynagrodzeń za 2013 rok wynosiła:
•
b)
c)
d)
e)
wynagrodzenie stałe – 297 531,00 zł.
• wynagrodzenie zmienne – 19 070,00 zł.
wartość i formy wynagrodzenia zmiennego,
Wartość wynagrodzenia zmiennego za 2013 rok wynosiła 19 070,00 zł.
wartość wynagrodzeń z odroczoną wypłatą z podziałem na część już przyznaną
i jeszcze nie przyznaną,
Wartość wynagrodzeń z odroczoną wypłatą z podziałem na część już przyznaną
wynosi 13 600,00 zł.
Wartość wynagrodzeń z odroczoną wypłatą z podziałem na część jeszcze nie
przyznaną wynosi 30 285,20 zł.
wartość wynagrodzeń z odroczoną wypłatą przyznanych w danym roku obrotowym,
wypłaconych i zmniejszonych w ramach korekty związanej z wynikami, wynosi
19 070 zł.
wartość płatności związanych z podjęciem zatrudnienia i z zakończeniem stosunku
zatrudnienia dokonanych w danym roku obrotowym, liczbę osób otrzymujących takie
płatności oraz najwyższą taką płatność na rzecz jednej osoby – nie ma.
Data: 09.07.2014
Sporządziła: Monika Michalik
Zatwierdził: Eugeniusz Plewiński
24