Ciężka resorpcja siekacza bocznego i przyśrodkowego w szczęce

Ciężka resorpcja siekacza bocznego i przyśrodkowego w szczęce

Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Ciężka resorpcja siekacza
bocznego i przyśrodkowego
w szczęce spowodowana
przez kieł zatrzymany. Opis
przypadku i przedstawienie
wyniku trzynastomiesięcznej
obserwacji
Severe root resorption of
lateral and mesial maxillary
incisor caused by ectopic
canine. A case report and
result presentation of thirteenmonth-long observation period
Wojciech Robel 1 A B D E F
Izabella Dunin-Wilczyńska 2 A B D E
Magdalena Dobrowolska-Zarzycka 3
Urszula Robel 4 D E F
A D E
Wkład autorów: A – Plan badań; B – Zbieranie danych; C – Analiza statystyczna; D – Interpretacja danych;
E – Redagowanie pracy; F – Wyszukiwanie piśmiennictwa
Authors’ Contribution: A – Study design; B – Data Collection; C – Statistical Analysis; D – Data Interpretation;
E – Manuscript Preparation; F – Literature Search
1, 2, 3
4
Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej UM w Lublinie
Department of Jaw Orthopedic Medical University of Lublin
Poradnia Ortodontyczna, NZOZ Centrum Stomatologiczne w Puławach
NZOZ Centrum Stomatologiczne et Puławy
Streszczenie
Abstract
Obserwacja wyrzynania stałych kłów jest istotnym
elementem badania stomatologicznego pacjentów w wieku
od 9 do 13 lat. Stosunkowo częstym powikłaniem ich
zatrzymania są resorpcje zębów sąsiednich. Najlepszym
momentem na ocenę ryzyka potencjalnego zatrzymania zęba
stałego jest okres wczesnego uzębienia mieszanego. Cel:
Przedstawienie opisu przypadku pacjenta z ciężką resorpcją
The observation of erupting permanent canines is an
essential element of dental examination among patients
between the ages of 9 and 13. A relatively common
phenomenon obstructing this process is the resorption of
adjacent teeth. The early mixed dentition period is the most
favorable moment for proper risk assessment of potential
permanent teeth impaction. Aim: To present a case study
Lek. stom. rezydent; Dentist, Postgraduate student
Dr n. med., Kierownik Zakładu; Dr, DDS, PhD, Head of Department
3
Lek. stom.; Dentist
1
2
Adres do korespondencji; correspondence adress:
Katedra i Zakład Ortopedii Szczękowej UM w Lublinie
ul. Karmelicka 7
20-081 Lublin
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
196
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
korzeni zębów siecznych stałych, spowodowanej przez kieł
wyrzynający się śródwyrostkowo, który uległ zatrzymaniu.
Materiał i metoda: Dokumentacja ortodontyczna pacjenta
w wieku 14 lat i 2 miesiące. Analizowano kartę pacjenta
oraz modele gipsowe, zdjęcia rentgenowskie i fotograficzne
wykonane przed i po leczeniu oraz po 13 miesiącach
obserwacji. Oceniano długości korzeni, kolor, żywotność,
obecność objawów bólowych górnych zębów siecznych oraz
szerokość wyrostka zębodołowego w ich okolicy. Wyniki:
Przeprowadzono leczenie ortodontyczne, którego celem
było sprowadzenie kła zatrzymanego i pozostawienie
zresorbowanych siekaczy. Zarówno po leczeniu jak i po
13 miesiącach retencji stwierdzono obecność wszystkich
siekaczy w szczęce, których ruchomość była taka sama
jak przed leczeniem. Korony górnych zębów siecznych
miały prawidłowy kolor i wykazywały dodatnią reakcję na
badanie żywotności. Szerokość wyrostka zębodołowego nie
uległa zmianie. Nie stwierdzono dalszej resorpcji zębów
siecznych po stronie prawej. Długość korzenia zęba 21
uległa skróceniu o 1 mm. Wnioski: Obserwacja wyrzynania
kłów stałych w szczęce pomiędzy 9 a 13 rokiem życia w
większości przypadków pozwala uniknąć zatrzymania tych
zębów oraz resorpcji zębów sąsiednich. Proces resorpcji
korzeni zębów stałych spowodowany przez nieprawidłowo
wyrzynający się kieł można zahamować poprzez zmianę
jego kierunku wyrzynania. Ząb dotknięty resorpcją korzenia
spowodowaną przez kieł wyrzynający się ektopowo,
może być przesuwany ortodontycznie bez ryzyka dalszej
resorpcji. (Forum Ortod. 2012; 8: 196 - 206).
Nadesłano: 21.10.2012
Przyjęto do druku: 9.12.2012
Słowa kluczowe: przetrwały kieł mleczny, kieł zatrzymany,
resorpcja siekaczy w szczęce
of a patient with severe root resorption of permanent
incisors caused by ectopic canine erupting in mid-alveolar
position. Material and method: Dental records of the
patient at the age of 14 years and 2 months. Patient’s
medical history, plaster casts, X-rays and photos taken
before and after the thirteen-month-long observation
period were analyzed. Root length, color, vitality, pain in
upper incisors and width of the alveolar process were
evaluated. Results: The undertaken orthodontic treatment
was aimed at bringing the impacted canine into the dental
arch and keeping the resorbed incisors. After treatment
and the thirteen-month-long retention all incisors were
present in the maxilla. None showed signs of increased
mobility. Upper incisors crowns showed normal color and
positive reactions to the vitality test. The width of alveolar
ridge remained the same. Further resorption of incisors
on the right side was not observed. The root length of
the tooth 21 shortened by 1 mm. Conclusions: Proper
observation of permanent canine eruption between the
ages of 9 and 13, in most cases, prevents retention of these
teeth and resorption of neighboring ones. Permanent teeth
root resorption process caused by improperly erupting
canine may be restrained by changing the direction of the
eruption. The tooth affected by root resorption caused by
ectopically erupting canine may be orthodontically moved
without the risk of further resorption. (Orthod. Forum
2012; 8: 196 - 206).
Received: 21.10.2012
Accepted: 9.12.2012
Key words: retained deciduous canine, impacted canine,
maxillary incisors resorption
Wstęp
Introduction
Obserwacja wyrzynania kłów stałych jest ważnym
elementem profilaktyki ortodontycznej pacjentów w wieku
od 9 do 13 roku życia. Podczas ich wyrzynania może
dochodzić do wielu poważnych komplikacji - Tab. 1.
(1). Kły stałe w szczęce są zębami, które jako drugie po
trzecich trzonowcach, najczęściej ulegają zatrzymaniu
(2). Częstość występowania zatrzymania kłów stałych
w szczęce w zależności od populacji waha się od 0,8 do 5,2%,
(2,3,4,5). Zęby te częściej ulegają zatrzymaniu u dziewcząt
niż u chłopców (2,3,6,7). Ericson i Kurol stwierdzili, że
znacznie częściej dochodzi do zatrzymania kłów po stronie
podniebiennej (80%), niż po policzkowej (20%). Wyniki
te potwierdzają także badania Rimes i wsp. oraz
Szarmach i wsp. (6,7). W badaniu klinicznym należy
Observation of permanent canine eruption is an important
element of orthodontic prophylaxis among patients
between 9 and 13 years-of-age. Severe complications
may occur during eruption of permanent canines - Tab.1
(1). Permanent maxillary canines are the second most
frequently impacted teeth after the third molars (2). The
occurrence frequency of permanent canine impaction,
depending on population, oscillates between 0.8 and 5.2%
(2,3,4,5). The impaction of these teeth occurs more often
among girls than among boys (2,3,6,7). Ericson and Kurol
determined that canine impaction is more common for
the palatal (80%) than for the buccal side (20%). These
results are confirmed by Rimes et al. and Szarmach et al.
(6,7). During clinical examination the attention needs to
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
197
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
zwrócić uwagę na potencjalne czynniki ryzyka i objawy
prognozujące zatrzymanie kłów stałych w szczęce
(Tab. 2) a obserwacje należy już prowadzić w okresie
wczesnego uzębienia mieszanego (5,15,16,17,18,19).
be directed towards potential risk factors and symptoms
signaling permanent maxillary canine impaction (Tab. 2),
meanwhile the observations ought to be made as early as
in the period of early mixed dentition (5,15,16,17,18,19).
Tabela 1. Możliwe powikłania nieprawidłowości w procesie wyrzynania kłów stałych
Table 1. Possible complication of irregularities in the eruption proces of permanent canines
Powikłania nieprawidłowości w procesie wyrzynania kłów stałych
Complication of irregularities in the eruption proces of permanent canines
resorpcja zewnętrzna korzenia kła i/lub zębów sąsiednich
zahamowanie procesu wyrzynania
skrócenie łuku zębowego
przemieszczenie zębów sąsiednich
powstanie torbieli zawiązkowej
ankyloza kła
utrata żywotności sąsiadujących siekaczy
resorpcja wewnętrzna
nawracające infekcje
nawracający ból
external root resorption of canine and / or adjacent teeth
stopping of eruption process
shortening the arch length
displacement of the adjacent teeth
formation of germ-line cyst
canine ankylosis
internal resorption
loss of neighboring incisors vitality
recurrent infections
recurrent pain
Przyczyny zatrzymania kłów stałych mogą mieć charakter
ogólny i miejscowy. Do przyczyn ogólnych zalicza
się zaburzenia wewnątrzwydzielnicze, dziedziczność,
niedobór witaminy D, wady wrodzone, zespół obojczykowoczaszkowy, zespół Gorlina-Goltza. Przyczynami miejscowymi w przypadku kłów szczęki są: najdłuższa ze
wszystkich zębów droga wyrzynania, kolejność wyrzynania,
zwężenie szczęki, brak miejsca w łuku zębowym, stłoczenie
zębów, uraz wyrostka zębodołowego w okolicy kłów,
niekorzystne ułożenie zawiązka, zaburzenia w okolicy
woreczka zębowego opóźniające lub uniemożliwiające
resorpcję kości tj. guzy i torbiele, rozszczepy wyrostka
zębodołowego i podniebienia, przedwczesne ukończenie
rozwoju korzenia, przeszkody mechaniczne na drodze
wyrzynania, np. przetrwałe mleczne kły, zęby nadliczbowe
(np. mesiodens), zębiak, reinkluzja jednoimiennych zębów
mlecznych, blizny kostne, ankyloza (2,3,8,9). Długie korzenie
siekaczy bocznych w szczęce mogą stanowić przeszkodę
w wyrzynaniu się kłów, ponadto, jeżeli dojdzie do kontaktu
wyrzynającego się kła z korzeniem siekacza bocznego
i/lub przyśrodkowego może dojść do powstania resorpcji
korzeni w/w zębów (2,3,6,7,8,10,11,12). Resorpcji mogą
The causes of permanent canine impaction may have
a general (systemic) or a local character. The general
causes may include: endocrine disorders, hereditary
disorders, vitamin D deficiency, congenital defects, fibrous
bone dysplasia, cleidocranial dysplasia and Gorlin-Goltz
syndrome. The local causes, in the case of maxillary
canines, include: longest path of eruption amongst all
permanent teeth, order of eruption, maxilla narrowing,
space loss in the dental arch, crowding of teeth, alveolar
ridge injuries in the canine area, abnormal position of the
bud, disorders of the dental sac delaying or preventing
bone resorption like tumors or cysts, palate and alveolar
clefts, early root development, premature completion of
root development, mechanical obstructions of eruption
f. ex. retained deciduous teeth, supernumerary teeth
(f. ex. mesiodens), odontoma, reinclusion of deciduous
teeth, bone scars and ankylosis (2,3,8,9). Long roots of
lateral maxillary incisors may become an obstacle for
the erupting canines. Furthermore, if an erupting canine
comes into contact with lateral or mesial incisor’s root, it
may lead to root resorption of the abovementioned teeth
(2,3,6,7,8,10,11,12). Resorption may also affect upper first
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
198
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
ulegać również korzenie górnych pierwszych
przedtrzonowców, jednak powikłanie to zdarza się znacznie
rzadziej niż siekaczy bocznych i przyśrodkowych. Z badań
tomograficznych wynika, że w 48% przypadków kłów
wyrzynających się ektopowo dochodzi do resorpcji korzeni
siekaczy (13). Resorpcja dotyczy częściej korzeni siekaczy
bocznych (38%) niż przyśrodkowych (9%) oraz częściej
lokalizuje się w okolicy środkowej korzeni siekaczy bocznych
i najczęściej jest to resorpcja ciężka, obejmująca również
miazgę korzeniową (13,14). Resorpcja korzeni siekaczy
zdarza się częściej u kobiet niż u mężczyzn w stosunku 2:1,
4:1 (6,13,14). Nie stwierdzono różnicy ze względu na płeć
w ciężkości i lokalizacji resorpcji (13,14). W wyniku zaburzeń
wyrzynania się kłów do resorpcji siekacza bocznego może
dojść się już w 9 roku życia, jednak najczęściej dochodzi
do niej w wieku 11-12 lat (13). Wczesne rozpoznanie
problemu umożliwia wykonanie zapobiegawczej ekstrakcji
mlecznego kła. Zabieg taki, jak opisują Ericson i Kurol,
powoduje zmianę położenia i prawidłowe wyrzynanie
podniebiennie przemieszczonych kłów stałych w szczęce
u 80% dzieci w 10 roku życia (20).
premolars, however, this complication is far less common
than in the case of lateral and mesial incisors. Basing on
tomographic examinations, 48% of the cases concerning
ectopically erupting canines results in incisor root
resorption (13). The resorption is more likely to concern
lateral incisor roots (38%) than mesial (9%). It is more
often localized in root’s middle area of lateral incisors and
denotes severe resorption, also affecting root pulp (13,14).
Root resorption of incisors occurs more frequently among
women than among men in the ratio of 2:1, 4:1 (6,13,14).
No difference in severity or localization of the resorption
has been established concerning the patients’ sex. Due to
canine eruption disorders, the resorption of lateral incisor
may occur at the age of 9, however usually it occurs around
the age of 11-12 (13). Early diagnosis of the problem
enables a prophylactic extraction of the deciduous canine.
According to Ericson and Kurol, such procedure leads to
change in the location and proper palatal eruption of the
palatally positioned permanent maxillary canines among
80% of the children at the age of 10 (20).
Tabela 2. Czynniki ryzyka i objawy prognostyczne zatrzymania kłów stałych w szczęce
Table 2. Risk factors and predictive signs of stopping permanent maxillary canines
Czynniki ryzyka
Risk factors
Objawy prognostyczne
Predictive signs
płeć żeńska
poziome ułożenie kła
opóźniona resorpcja kłów mlecznych
opóźniony rozwój uzębienia
powiększony mieszek wokół korony kła
dłutowaty kształt siekaczy bocznych
małe, zwężone siekacze boczne
agenezja siekaczy bocznych
hipoplazja szkliwa
aplazja drugiego przedtrzonowca
infraokluzja mlecznych trzonowców
zmniejszony wymiar mezjo-dystalny siekaczy w szczęce
i żuchwie
brak w łuku zębowym kłów stałych po 11 roku życia
brak wygórowania nad kłem mlecznym od strony
przedsionkowej
wyczuwalne wygórowanie od strony podniebienia
dystoinklinacja siekacza bocznego
zachodzenie guzka zawiązka kła stałego na siekacz boczny
w okresie uzębienia mieszanego
female gender
horizontal positions of canine
delayed resorption of decidous canines
delayed development of teeth
enlarged bellows on canine bud
peg-shaped lateral incisors
small, narrow lateral incisors
lateral incisors agenesis
enamel hypoplasia
aplasia of the second premolar
infraocclusion milk molars
reduced mesial-distal dimension of incisors in each jaw
lack of permanent canine dental arch after 11 years
not exaggerated the milk tusk from the vestibular
feel highness from the palate
dystoinclination lateral incisor
cusp bud overlap canine incisor standing on the side of the
mixed dentition period
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
199
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Przesiewowym zdjęciem radiologicznym w diagnostyce
kłów zatrzymanych jest pantomogram. Najdokładniejszą
metodą obrazowania twardych tkanek zęba jest
tomografia komputerowa (CT). W stomatologii największe
zastosowanie ma tomografia komputerowa wiązki
stożkowej (CBCT). Dzięki niej uzyskuje się trójwymiarowy
obraz tkanek twardych o bardzo dobrej jakości obrazu
przy mniejszej o 98% dawce promieniowania w stosunku
do konwencjonalnej CT. Dzięki informacjom uzyskanym
ze zdjęć trójwymiarowych lekarz może: bardzo dokładnie
ocenić położenie zębów zatrzymanych, stwierdzić
obecność i precyzyjnie ocenić stopień resorpcji korzeni
zębów sąsiadujących z kłem zatrzymanym, dokładnie
zaplanować proces sprowadzania kła do łuku zębowego.
Jednak pomimo znacznej redukcji, dawka promieniowania
wyzwalana w CBCT jest 4 do 15 razy większa niż zdjęcia
pantomograficznego (15). Dlatego zawsze należy rozważnie
ocenić wartość informacji, jakie uzyskamy z badania oraz
ich wpływ na metodę leczenia w stosunku do ryzyka
związanego z ekspozycją, zwłaszcza u małego pacjenta.
Zdjęciami pomocniczymi o znaczeniu diagnostycznym
w przypadku kłów zatrzymanych są również zdjęcia
zębowe, cefalometryczne i zgryzowe podniebienia.
An orthopantomogram is a screening radiograph in
ectopic canine diagnostics. The most accurate method
of hard tissue imagining is Computer Tomography
(CT). In dentistry, the most widely applied is cone beam
computer tomography (CBCT). This technology offers a
three dimensional image of the hard tissue in high image
quality and with 98% less radiation dosage in comparison
to conventional CT. The information acquired from
such three-dimensional renderings allow the physician
to: precisely determine the positioning of the ectopic
teeth, determine the presence and precisely evaluate the
degree of bone resorption of the teeth neighboring the
ectopic canine, as well as correctly plan the process of
the canine traction to the dental arch. However, despite
considerable reduction, the dosage of radiation emitted
during CBCT is still from 4 to 15 times greater than in
the case of orthopantomograms (15). Therefore, the value
of the information gathered from the examination and its
influence on the treatment method need to be properly
evaluated beforehand, considering the risk accompanying
such exposition, especially in the cases of younger patients.
Panoramic and cephalomertic images, as well as occlusal
radiographs may be considered an auxiliary diagnostic
data in the case of ectopic canines.
Cel pracy
Aim
Zwrócenie uwagi na konieczność obserwacji wyrzynania
się górnych kłów stałych, poprzez opis przypadku ciężkiej
resorpcji siekaczy w szczęce będącej następstwem
nieprawidłowego przebiegu procesu wyrzynania kła stałego
oraz prezentacja wyniku rocznej obserwacji pozostawionych
ciężko zresorbowanych zębów siecznych. Intencją autorów
było także zwrócenie uwagi na konieczność obserwacji
dzieci w wieku od 9 -13 roku życia ukierunkowanej na
obecność czynników ryzyka i objawów prognostycznych
zatrzymania kłów stałych w szczęce.
The aim of this study is to direct the attention towards
the necessity of observation of erupting upper permanent
canines through a case of a severe maxillary incisor
resorption as being the consequence of improper eruption
process of a permanent canine, as well as, to present
the results of a one year follow-up of resorbed incisors.
Authors’ intention was to underscore the necessity of early
observation concentrated on the occurrence of risk factors
and symptoms signaling permanent maxillary teeth
impaction among children between 9 and 13 years-of-age.
Opis przypadku
Case Study
Pacjent został skierowany do Zakładu Ortopedii
Szczękowej w Lublinie z powodu obecności przetrwałego
kła mlecznego i braku kła stałego w górnym łuku zębowym
po stronie prawej. Z wywiadu uzyskano informacje, że
pacjent był objęty opieką stomatologiczną, jednak zalecono
wyłącznie obserwację i nie wykonano zdjęć rentgenowskich.
W przeszłości pacjent uległ wypadkowi komunikacyjnemu,
w którym doznał urazu okolicy głowy i szyi, jednak nie
stwierdzono związku pomiędzy przyczyną zgłoszenia a skutkami wypadku.
W badaniu przedmiotowym stwierdzono obecność
przetrwałego kła mlecznego i brak kła stałego w szczęce
The patient was referred to the Department of Jaw
Orthopedic Medical University of Lublin due to a retained
deciduous canine and a lack of upper right permanent
canine. The patient’s medical history showed that he was
under dental observation; however, no radiographs had
been made. In the past, the patient had suffered from a
traffic accident, where his head and neck areas had been
injured; however no connection between these injuries and
the need for orthodontic treatment could be determined.
Subject examination showed: presence of retained
deciduous canine, lack of permanent maxillary canine on
the right side, class II/2 malocclusion, crossbite of the tooth
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
200
Opis przypadku
Tom 8, nr 4, 2012
Case report
Volume 8, no 4, 2012
po stronie prawej, obecność wady klasy II/2, zgryz
krzyżowy w obrębie zęba 25 oraz zgryz przewieszony
w obrębie zębów 17, 27 (Ryc. 1). Nie stwierdzono
charakterystycznej dla prawidłowo wyrzynającego się kła
wypukłości w przedsionku jamy ustnej, ani wypukłości
od strony podniebiennej. Pacjent nie odczuwał bólu ze
strony górnych zębów siecznych podczas badania, ani
w przeszłości. Zęby sieczne po stronie prawej wykazywały
nieznacznie zwiększoną ruchomość, miały prawidłowy
kolor, oraz wykazywały prawidłową reakcję na badanie
żywotności chlorkiem etylu. Korona kliniczna siekacza
przyśrodkowego prawego miała mniejszy wymiar poziomy
i pionowy względem siekacza przyśrodkowego lewego.
Ponadto siekacz boczny prawy ustawiony był w nieznacznej
dystoinklinacji. Kieł mleczny wykazywał ruchomość I stopnia.
Wykonano modele diagnostyczne, fotografie zewnątrzustną i wewnątrzustną oraz zdjęcia radiologiczne:
pantomogram (Ryc. 2) i telerentgenogram boczny głowy
oraz zdjęcie zębowe okolicy zęba zatrzymanego.
25 and scissorbite of the teeth 17 and 27 (Fig. 1). There
was no bulge in the oral vestibule or from the palatal side
characteristic for properly erupting permanent canine. The
patient did not feel pain from the side of upper incisors,
neither in the past, nor during the examination. The
incisors on the right showed slightly increased mobility,
normal color, and proper reaction to ethyl chloride in
the vitality test. The clinical crown of the right mesial
incisor had smaller vertical and horizontal dimensions in
comparison to the left mesial incisor. Additionally, the right
lateral incisor was placed in a slight dysto-inclination. The
deciduous canine showed Class I mobility.
Diagnostic models were made. Intra- and extraoral
photographs, radiological images -orthopantomogram
(Fig. 2), cephalometric radiographs and dental x-ray of the
ectopic canine were taken.
Ryc. 1. Fotografia celowana na zęby przednie,
przedstawiająca przetrwały kieł mleczny. Zauważ
brak kła stałego.
Fig. 1. The frontal centered dental photograph,
showing of persistent deciduous canine. Note the
lack of permanent canine.
Ryc. 2. Zdjęcie pantomograficzne chłopca w wieku
14-2 lat przedstawia kieł zatrzymany, powodujący
ciężką resorpcję korzeni zębów siecznych w szczęce
po stronie prawej.
Fig. 2. Panoramic radiograph of boy aged 14-2 presenting impacted canine, causing severe root resorption of right maxillary incisors.
Po analizie zdjęć radiologicznych wykryto nasiloną
resorpcję korzeni siekaczy stałych po stronie prawej
spowodowaną przez kieł stały. Była to resorpcja skośna
w kierunku mezjalno-dystalnym siekacza przyśrodkowego
oraz pozioma siekacza bocznego. Długość zęba 12 wynosiła
13,3 mm, zęba 11- 19,4, zęba 21- 22,2 mm, a zęba 2222,7 mm. Pomiarów dokonano - za pomocą suwmiarki
ortodontycznej - na obrysach zębów siecznych, wykonanych
na kalce cefalometrycznej, przyłożonej do zdjęcia
The analysis of the X-ray images showed a severe
root resorption of incisors on the right caused by the
permanent canine. It was a diagonal resorption in the
mesial-distal direction of the mesial incisor and horizontal
resorption of the lateral incisor. The length of tooth 12
was 13.3 mm, tooth 11- 19.4 mm, tooth 21- 22.2 mm,
and tooth 22- 22.7 mm. The measurements were taken
with an orthodontic caliper from the incisor outlines
viewed on a cephalomertic carbon copy pressed onto
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
201
Opis przypadku
Tom 8, nr 4, 2012
Case report
Volume 8, no 4, 2012
pantomograficznego, położonego na negatoskopie. Długość
zęba mierzono od brzegu siecznego do wierzchołka korzenia,
jak pokazano na rycinie 3. Kieł stały miał zamknięty otwór
wierzchołkowy i ułożony był śródwyrostkowo, skośnie
ku dołowi i przyśrodkowo. Jego guzek sieczny znajdował
się bezpośrednio nad zresorbowanymi korzeniami
zębów siecznych i rzutował się na przestrzeń pomiędzy
korzeniami zębów siecznych dotkniętych resorpcją.
Koronę otaczał szeroki mieszek zębowy, niewykazujący
cech torbieli, który na zdjęciu pantomograficznym od
strony mezjalnej w najszerszym miejscu miał wymiar
2,7 mm, a od strony dystalnej 3,1 mm - norma 2,5 mm
(20). Zdiagnozowano także, skrócenie długości korzenia
siekacza przyśrodkowego po stronie lewej. Na zdjęciu
pantomograficznym stwierdzono obecność zawiązków
wszystkich trzecich zębów trzonowych.
the orthopantomogram placed on a negatoscope. Tooth’s
length was measured from incisor side to root apex just
as shown in Fig. 3. The permanent canine had a closed
apical foramen and was placed in a mid-alveolar position,
diagonally downwards and mesially. The incisal cusp
was placed directly above the resorbed incisors’ roots
and had an effect on the space between resorbed incisor
roots. The crown was surrounded by wide dental follicle,
which in its widest point had 2.7 mm, and from the distal
side had 3.1 mm - norm is 2.5 mm (20). A shortening of
the mesial incisor root length on the left side was also
diagnosed. The buds of all third molars were noticed in the
pantomographic image.
Po pełnej analizie dokumentacji i omówieniu z pacjentem
oraz jego rodzicami różnych możliwości postępowania,
zdecydowano się na plan leczenia, który obejmował:
usunięcie zresorbowanego kła mlecznego, próbę
sprowadzenia do łuku zębowego kła zatrzymanego
oraz warunkowe pozostawienie w jamie ustnej siekaczy
górnych po stronie prawej, przyjmując jednocześnie
do wiadomości, że zęby te mogą być utracone podczas
leczenia ortodontycznego. Ponadto w planie leczenia ujęto
korektę zgryzu krzyżowego w obrębie zęba 25 i zgryzu
przewieszonego w obrębie zębów 17 i 27. Naklejono
aparat stały segmentowy na zęby boczne obustronnie
i wzmocniono zakotwiczenie łukiem podniebiennym
z ramieniem do sprowadzania kła zatrzymanego. Po
chirurgicznym odsłonięciu korony kła, stwierdzono brak
obecności torbieli zawiązkowej. Następnie naklejono
zaczep na jego powierzchnię podniebienną i ustalono
kierunek pociągania ku tyłowi i bocznie, aby odsunąć
kieł od zębów siecznych. Usunięto kieł mleczny. Zaczep
dowiązano do ramienia łuku podniebiennego. Po miesiącu
zaobserwowano wygórowanie błony śluzowej poza
siekaczem bocznym strony prawej. Po 4,5 miesiącach
leczenia guzek kła pojawił się na podniebieniu w odległości
4 mm poza siekaczem bocznym. Po 7 miesiącach zdjęto
After a complete documentation analysis and a
discussion of possible outcomes with the patient and his
parents a treatment plan was determined. It covered an
extraction of the resorbed deciduous canine, an attempt
at bringing the impacted canine into the dental, and a
conditional keeping of the upper incisors on the right side,
with the prefiguration, that the teeth may be lost during
the orthodontic treatment. Additionally, the treatment plan
covered crossbite correction within teeth 25 scissorbite of
the teeth 17 and 27. The segmental fixed appliance was
bonded to lateral teeth on both sides and strengthened the
anchorage with transpalatal arch with an arm to traction
the impacted canine into the dental arch. After surgically
exposure of the impacted canine’s crown no bud cyst was
present. Then an attachment was bonded to its palatal
surface; the movement direction was fixed downwards
and sideways in order to move the canine away from
the incisors. The deciduous canine was extracted. The
attachment was connected to the transpalatal arch arm.
After a month protuberance of the mucous membrane was
noticeable near the lateral incisor on the right side. After
4.5 months of treatment, canine cusp appeared on the
palate, 4 mm aside from the lateral incisor. After 7 months
the attachment on the palatal surface was removed, and
Ryc. 3. Pomiar długości zęba od brzegu siecznego do wierzchołka korzenia
przed leczeniem.
Fig. 3. Measurement of tooth length from the incisal edge to root apex before
treatment.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
202
Opis przypadku
Tom 8, nr 4, 2012
Case report
Volume 8, no 4, 2012
zaczep z powierzchni podniebiennej, naklejono zamek na
powierzchnię policzkową korony kła i wykonano dźwignię
służącą do przemieszczania kła w kierunku wargowym,
którą umieszczono w rurce dodatkowej pierścienia na
trzonowcu (Ryc. 4). Po ok. 15 miesiącach zdjęto zamek
z kła, ze względu na przerost dziąsła, a po kolejnych 2
miesiącach wykonano chirurgiczną plastykę dziąsła przy
sprowadzonym kle. Po 27 miesiącach, ze względu na rotację
lewego siekacza bocznego powstałą podczas wprowadzania
kła do łuku, założono zamki na zęby przednie.
Po 31 miesiącach zakończono leczenie aktywne, wykonano
aparat retencyjny oraz końcową dokumentację fotograficzną
i radiologiczną - pantomogram, zdjęcia zębowe. Nie
stwierdzono objawów bólowych ze strony górnych zębów
siecznych. Korony wszystkich zębów miały prawidłowy
kolor (Ryc. 5) i podobnie jak przed leczeniem wykazywały
prawidłową reakcje na badanie żywotności chlorkiem etylu.
Dokonano oceny porównawczej długości korzeni siekaczy
górnych po stronie prawej na pantomogramach: początkowym
i końcowym (Ryc. 6). Stwierdzono niezmienioną długość
korzeni zębów 12, 22, długość korzenia zęba 11 ustabilizowała
się na poziomie 6 mm, a korzeń zęba 21 skrócił się o 1 mm.
Szerokość wyrostka zębodołowego nad zresorbowanymi
siekaczami badana na modelach diagnostycznym i końcowym
nie uległa zmianie.
a bracket was bonded to the buccal surface of the canine
crown; a lever designed to move the canine in the labial
direction was placed inside an additional tube of the molar
band (Fig. 4). About 15 months later, the brace on the
canine was removed, due to gingival hypertrophy; and after
another 2 months, a gingiva plastic surgery procedure was
carried out. After 27 months, due to lateral left incisor’s
rotation caused by the bringing of the canine into the arch,
braces were placed on all front teeth.
After 31 months, the active treatment was finished;
a retainer and final photographic and radiological
documentation (orthopantomogram and dental images)
were made. No pain symptoms in the upper incisors were
experienced. Crowns of all teeth had normal color (Fig. 5)
and, like before the treatment, showed positive reaction to
ethyl chloride in the vitality test. A comparative analysis of
the root length of the upper incisors on the right side based
on the pre- and post-treatment orthopantomograms was
performed (Fig. 6). Teeth 12 and 22 showed an unchanged
root length; the root length of tooth 11 stabilized at 6 mm,
whereas tooth 21 was shorter by 1 mm. The width of the
alveolar process above the resorbed incisors measured on
diagnostic and final models did not change.
Ryc. 4. Prawy kieł stały sprowadzony na podniebienie, dowiązany do dźwigni umieszczonej
w rurce dodatkowej pierścienia zacementowanego
na pierwszym prawym trzonowcu szczęki.
Fig. 4. Right permanent canine force erupted on the
palate, linked to lever inserted to auxiliary buccal
tube of bands cemented on the first right maxillary
molar.
Ryc. 5. Kontrolne zdjęcie fotograficzne wykonane
po leczeniu. Korony wszystkich zębów mają prawidłowy kolor.
Fig. 5. Control photograph made after treatment.
Crowns of all teeth have a normal color.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
203
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Po 13 miesiącach retencji w badaniu klinicznym
stwierdzono obecność wszystkich siekaczy w szczęce.
Ruchomość siekaczy dotkniętych resorpcją była tak sama
jak przed leczeniem (według subiektywnych odczuć
lekarza prowadzącego). Korony wszystkich zębów miały
prawidłowy kolor a zęby, podobnie jak przed leczeniem
wykazywały prawidłową reakcję na badanie żywotności
chlorkiem etylu. Na kontrolnym zdjęciu pantomograficznym
(Ryc. 7) nie stwierdzono dalszej resorpcji zębów siecznych
po stronie prawej. Długość korzeni zębów siecznych
po stronie lewej także nie uległa zmianie, podobnie jak
szerokość wyrostka zębodołowego. Pacjent nadal pozostaje
pod obserwacją.
After 13 months of retention , a clinical examination
proved all maxillary incisors to be present. None of the
resorption affected incisors showed signs of changed
mobility (according to the physician’s subjective
impression). Crowns of all teeth had normal color. Teeth
showed positive reaction to ethyl chloride in the vitality
test. A routine monitoring orthopantomogram (Fig. 7)
showed no signs of any further resorption of incisors on
the right side. Root length of the incisors on the left side
did not change either, just like the width of the alveolar
ridge. The patient is still under routine observation.
Ryc. 6. Pomiar długości zęba po leczeniu.
Fig. 6. Measurement of tooth length after treatment.
Ryc. 7. Zdjęcie pantomograficzne wykonane po 13
miesiącach obserwacji. Zauważ obecność wszystkich zębów przednich.
Fig. 7. Panoramic radiograph made after 13 months
of observation. Note presents of all front teeth.
Dyskusja
Discussion
Obserwacja wyrzynania kłów stałych powinna być
podstawową składową przeglądu stomatologicznego
dzieci pomiędzy 9 a 13 rokiem życia. Prowadzona na
szeroką skalę pozwala na wczesne wykrycie ryzyka
nieprawidłowości w procesie wyrzynania kłów stałych,
mogących prowadzić do ich zatrzymania, a także do resorpcji
korzeni zębów sąsiednich, zwłaszcza siekaczy bocznych.
Wczesne rozpoznanie umożliwia przeprowadzenie
wczesnej, profilaktycznej ekstrakcji kła mlecznego zalecanej
przez Ericson i Kurola (20).
Observation of permanent canine eruption ought to be
a basic part of a dental check-up among children between
the ages of 9 and 13. On a larger scale it enables early
recognition of potential disorders in the eruption process
of permanent canines, which may lead to impaction or root
resorption of the neighboring teeth, especially of lateral
incisors. Early diagnosis allows preventive extraction of
deciduous canine advised by Ericson and Kurola (20) to be
performed. Establish of a comprehensive treatment plan
in the case of permanent maxillary ectopic canine with
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
204
Opis przypadku
Case report
Tom 8, nr 4, 2012
Volume 8, no 4, 2012
Ustalenie całościowego planu leczenia w przypadku
zatrzymania kła stałego w szczęce, powikłanego znaczną
resorpcją siekaczy sprawia wiele trudności. Planując
leczenie takiego przypadku należy zawsze brać pod uwagę
stan korzeni zębów sąsiednich. Jednak ostateczny wybór
metody leczenia zależy od pacjenta. Liczba artykułów
opisujących odległe wyniki leczenia z zachowaniem
ciężko zresorbowanych siekaczy jest niewielka i trudno
przewidzieć długoczasowe utrzymanie zresorbowanych
siekaczy w jamie ustnej (24,25). W opisanym przypadku
ocena porównawcza stopnia nasilenia resorpcji
wykazała, że długość korzeni zębów siecznych objętych
tym procesem nie uległa dalszemu skróceniu podczas
leczenia i w okresie retencji. Potwierdzają to doniesienia
Becker'a i Chaushu (23). Zauważyli oni, że proces resorpcji
korzenia spowodowany przez kieł zatrzymany może
ulec zahamowaniu po odsunięciu zawiązka zęba, który
wyrzyna się ektopowo, a ząb dotknięty resorpcją może być
przesuwany ortodontycznie bez ryzyka dalszego skracania
korzenia (23).
Wybór przez pacjenta metody leczenia, która nie
gwarantuje zadowalającego długoterminowo wyniku leczenia
nie jest satysfakcjonujące dla lekarza. Jednak w opisywanym
przypadku pozostawienie zresorbowanych zębów pozwoliło
młodemu, wrażliwemu pacjentowi uniknąć dyskomfortu
związanego z utratą dwóch przednich zębów.
Resorpcja siekacza centralnego po stronie lewej o 1 mm była
niepożądaną reakcja na siły ortodontycznych. Należy jednak
podkreślić, że w trakcie całego leczenia stosowano małe siły.
Badanie kontrolne przeprowadzone po 13 miesiącach
retencji wykazało, że nie doszło do utraty żadnego z siekaczy
dotkniętych resorpcją, co jest zgodne z piśmiennictwem
(23,24,25).
Nie stwierdzono zmniejszenia szerokości wyrostka
zębodołowego w okolicy zresorbowanych korzeni zębów
siecznych, co umożliwia w przyszłości ewentualną
implantację.
severe root resorption of incisors may cause difficulties.
While planning such treatment one needs to always
consider the condition of roots of the neighboring teeth.
However, the final choice of a treatment method belongs
to the patient. There are only few articles describing the
treatment results with retainment of severely resorbed
incisors, therefore it is hard to predict the long-term effects
on the resorbed incisors (24,25). In the above-described
case, the comparative analysis of the extent of resorption
intensity showed, that root length of the affected incisors
did not undergo further shortening during the treatment,
or during the retention period. It is consistent with the
research of Becker and Chaushu (23). They noticed that
the process of root resorption caused by the ectopic canine
may be stopped by moving the tooth, which is erupting
ectopically, whereas the resorption affected tooth may be
orthodontically moved without the risk of further root
reduction (23). Patient’s choice of a treatment method that
does not guarantee long-term satisfactory results is not
beneficial for the attending orthodontist. However in the
above-presented case, by retaining the resorbed teeth the
young patient avoided the discomfort of having two of his
front teeth extracted.
Further resorption of the incisor on the left side by
1 mm was an undesirable effect of the applied orthodontic
forces. It needs to be underlined, however, that the forces
applied during the treatment were light.
A routine check-up performed after 13 months of
retention showed that none of the resorption affected
incisors was lost, which is in accordance with the literature
(23,24,25).
No shortening of the width of the alveolar ridge in the
area of the resorbed incisor roots was observed, which
allows for a potential future implantation to take place.
Wnioski
Conclusion
Obserwacja wyrzynania kłów stałych w szczęce pomiędzy
9 a 13 rokiem życia w większości przypadków pozwala
uniknąć zatrzymania tych zębów oraz resorpcji zębów
sąsiednich. Proces resorpcji korzenia spowodowany przez
kieł zatrzymany może ulec zahamowaniu po odsunięciu
zawiązka zęba wyrzynającego się ektopowo. Ząb dotknięty
resorpcją korzenia spowodowaną przez kieł wyrzynający
się ektopowo, może być przesuwany ortodontycznie bez
zwiększonego ryzyka dalszej resorpcji.
Proper observation of the erupting permanent canines
among patients between the ages of 9 and 13, in most
cases, prevents canine impaction, as well as, resorption
of the neighboring teeth. Root resorption process caused
by the impacted canine may be stopped after moving the
ectopically erupting tooth. The tooth affected with root
resorption caused by the ectopically erupting canine may
be orthodontically moved without an increased risk of
further resorption.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
205
Opis przypadku
Tom 8, nr 4, 2012
Case report
Volume 8, no 4, 2012
Piśmiennictwo / References
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
Alquerban A et all. Root resorption of the maxillary lateral
incisor caused by impacted canine: a literature review. Clin
Oral Invest 2009; 13: 247-55.
14. Ericson S, Kurol J. Incisor resorption caused by maxillary
cuspids: a radiographic study. Angle Orthod 1987; 57: 332-46.
Ericson S, Kurol J. Radiographic assessment of maxillary canine
eruption in children with clinical signs of eruption disturbance.
Eur J Orthod 1986; 8: 133-40.
16. Tokarska E, Krochmalska E, Komorowska A. Nasilona resorpcja
korzeni siekaczy górnych spowodowana przez zatrzymane kły.
Opis przypadków. Ortod Współcz 2001; 4: 101-7.
Thilander B, Jakobsson SO. Local factors in impaction of
maxillary canines. Acta Odontol Scand 1968; 26: 145-68.
Ericson S, Kurol J. Radiographic examination of ectopically
erupting maxillary canines. Am J Orthod Dentofac Orthop
1987; 91: 483-92.
Baccetti T. A controlled study of associated dental anomalies.
Angle Orthod 1998; 68: 267-4.
Rimes RJ, Mitchell CN, Willmot DR. Maxillary incisor resorption
in relation to the ectopic canine: a review of 26 patients. Eur J
Orthod 1997; 19: 79-84.
Szarmach IJ, Szarmach J, Waszkiel D. Complications in
the course of surgical-orthodontic treatment of impacted
maxillary canines. Adv Med Sci 2006; 51(Suppl 1): 217-20.
Coulter J, Richardson A. Normal eruption of the canine
Quantified in three dimensions. Eur J Orthod 1997; 19: 171183.
15. Litsas G, Acar A. A Review of Early Displaced Maxillary
Canines: Etiology, Diagnosis and Interceptive Treatment. The
Open Dent J 2011; 5: 39-47.
17. Becker A, Chaushu S. Dental age in maxillary canine ectopia.
Am J Orthod Dentofac Orthop 2000; 117: 657-62.
18. Peck S, Peck L, Kataja M. Sense and nonsense regarding palatal
canines. Angle Orthod 1994; 65: 99-102.
19. Lindauer SJ, Rubenstein LK, Hand WM, Andersen WC,
Isaacson RJ. Canine impaction identified early with panoramic
radiographs. J Am Dent Assoc 1992; 123: 91-7.
20. Ericson s, Kurol J. Resorption of maxillary lateral incisors
caused by ectopic eruption of canines: a clinical and
radiographic analysis of predisposing factors. Am J Orthod
Dentofac Orthop 1988; 94: 503-13.
21. Consolaro A. Orthodontic traction. Possible consequences for
maxillary canines and adjacent teeth. Part 1: Root resorption
in lateral incisors and premolars. Dental Press J Orthod 2010;
15: 15-23.
Zabel M. Patomechanizm zatrzymania górnych stałych kłów
oraz diagnostyka i ocena radiologiczna ich położenia. Dent
Med Probl 2006; 43: 282-7.
22. Ericson S, Bjerklin K, Falahat B. Does the Canine Dental Follicle
Cause Resorption of Permanent Incisor Roots? A Computed
Tomographic Study of Erupting Maxillary Canines. Angle
Orthod 2002; 72: 95-104.
10. Brin I, Becker A, Zilbermany Y. Resorped lateral incisors
adjacent to impacted canines have normal crown size. Am J
Orthod Dentofac Orthop 1993; 104: 60-6.
23. Becker A, Chaushu S. Long-term follow-up of severely resorbed
maxillary incisors after resolution of an etiologically associated
impacted canine. Am J Orthod Dentofac Orthop 2005; 127:
650-4.
11. Ericson S, Kurol J. Resorption of maxillary lateral incisors
caused by ectopic eruption of the canines. A clinical and
radiographic analysis of predisposing factors. Am J Orthod
Dentofac Orthop 1988; 94: 503-13.
12. Becker A, Zilbermany Y, Tsur B. Root length of lateral incisors
adjacent to palatally-displaced maxillary cuspid. Angle Orthod
1984; 54: 218-25.
13. Ericson S, Kurol J. Resorption of incisors after ectopic eruption
of maxillary canines: a CT study. Angle Orthod 2000; 70: 41523.
24. Falahat B, Ericson S, Mak D’Amico R, Bjerklin K. Incisor root
resorption due to ectopic maxillary canines – a long-term
radiographic follow-up. Angle Orthod 2008; 78: 778-85.
25. Bjerklin K, Guitirokh CH. Maxillary incisor root resorption
induced by ectopic canines. A follow-up study 13 to 28 years
posttreatment. Angle Orthod 2011; 81: 800-6.
ForumOrthodontic
Ortodontyczneforum
206