listopad w bibliotece - BUW-u

LISTOPAD W BIBLIOTECE
Biblioteka Uniwersytecka w Warszawie, ul. Dobra 56/66, 00-312 Warszawa
Tel.: 5525660, fax 5525659, e-mail: [email protected]
http://www.buw.uw.edu.pl
listopad 2007 r.
ŚWIĘTO UW W BUW
WYSTAWA MIĘDZY TEORIĄ A PRAKTYKĄ. RYSUNEK WŁOSKI ZE ZBIORÓW
GABINETU RYCIN BUW. 26 LISTOPADA – 17 GRUDNIA 2007
26 listopada o godzinie 18.00 w holu głównym Biblioteki odbyło się uroczyste otwarcie
wystawy i wernisaŜ, który zgromadził licznych gości; głos zabrali Prorektor UW prof.
Wojciech Tygielski, dyrektor Włoskiego Instytutu Kultury Giulio Molisani, następnie dr
Jolanta Talbierska, kierownik Gabinetu Rycin oraz jedna z kuratorek wystawy — Małgorzata
Biłozór-Salwa. Uroczystość uświetnił wykład wybitnej znawczyni rysunku włoskiego i gościa
Włoskiego Instytutu Kultury – dr Marzii Faietti, dyrektorki Gabinetto Disegni e Stampe degli
Uffizi. Tego samego dnia przed południem dr Faietti brała udział w zorganizowanym przez
dyr. Wandę Rudzińską spotkaniu pracowników Gabinetów Zbiorów Specjalnych BUW i
Pracowni Ochrony i Konserwacji Zbiorów BUW, poświęconym problemom digitalizacji
rysunku i grafiki (na przykładzie doświadczeń Uffizi).
Wystawa była jednym z waŜniejszych wydarzeń kulturalnych w uroczystych obchodach
Święta Uniwersytetu Warszawskiego, dla którego rok 2007 był Rokiem Kultury.
Jednocześnie była ona drugą ekspozycją zrealizowaną w ramach wspólnego projektu
Gabinetu Rycin BUW i Działu Sztuki Dawnej Muzeum Sztuki w Łodzi (patrz: W. Rudzińska,
WernisaŜ w Muzeum Sztuki w Łodzi, [w:] “Czerwiec w Bibliotece” czerwiec 2007 r., s. 7-8.)
Projekt ów zakładał naukowe opracowanie zespołu szesnastowiecznych rysunków włoskich
ze zbiorów Gabinetu Rycin, wydanie drukowanego polsko-angielskiego katalogu oraz
zorganizowanie dwóch niezaleŜnych wystaw w Łodzi i w Warszawie (autor koncepcji
projektu: dr Jerzy Wojciechowski).
Prace (62) rysowników włoskiego cinquecenta pochodzące z kolekcji króla Stanisława
Augusta, Stanisława Kostki Potockiego oraz Warszawskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk
zostały zaprezentowane zgodnie z merytorycznym podziałem wprowadzonym w katalogu
towarzyszącym obu wystawom (ponadto na potrzeby ekspozycji warszawskiej wydany został
informator zawierający unikalny słowniczek technik rysunkowych). Wyodrębnienie takich
kategorii jak: projekty, kopie, szkice, rysunki autonomiczne, anatomia i antyk, studia postaci
miało pomóc w pełnym zobrazowaniu róŜnorodności form, zagadnień i tematów
podejmowanych przez szesnastowiecznych artystów. W warszawskiej ekspozycji osią
zarówno merytoryczną, jak i kompozycyjną stało się dzieło Bartolomea Passerottiego
(Autoportret artysty wykładającego teorię rysunku anatomicznego), które moŜna włączyć do
kaŜdej z wymienionych grup i które jednocześnie wymyka się wspomnianym podziałom.
Autorkom scenariusza, a takŜe koncepcji scenograficznej (Jolanta Czerzniewska i Małgorzata
Biłozór-Salwa) zaleŜało na tym, aby zaprezentować rysunki w sposób profesjonalny,
eksponujący ich walory artystyczne i jednocześnie podkreślający ich związek z Biblioteką
Uniwersytecką (jej nowoczesnym gmachem), do której zbiorów naleŜą.
1
W zorganizowanie wystawy, którą opieką objęła dyr. Wanda Rudzińska, oprócz zespołu
Gabinetu Rycin zaangaŜowanych zostało wielu pracowników BUW (m.in. Beata Feliszewska,
odpowiedzialna za kwestie organizacyjne i promocję wystawy, Oddział Ochrony i
Konserwacji Zbiorów BUW – przygotowanie rysunków i materiału fotograficznego do
publikacji, tu w szczególności Krystyna Dąbrowska i Marek Mastalerski, przy montaŜu
wystawy uczestniczyli Mariusz Leszczyński i Marek Grochalski, sprzedaŜą katalogów,
biletów i pilnowaniem zajmowały się Panie Jadwiga Wierzbicka i GraŜyna Michaluk).
Wystawa cieszyła się duŜym zainteresowaniem, oprócz odwiedzin indywidualnych
zorganizowano grupowe oprowadzania z wykładem (sześć), trzy poprowadziła M. BiłozórSalwa (dla studentów IV roku hungarystyki UW, XXXVII LO im. J. Dąbrowskiego w
Warszawie, dyrektorów bibliotek VTLS), trzy zaś J. Talbierska (dwa dla studentów Instytutu
Historii Sztuki UW, jeden dla kierowników Bibliotek Oddziałowych i pracowników BUW).
Wystawie towarzyszyły równieŜ dwa wykłady, wygłoszone w trakcie jej trwania: Tryumf
rysunku. Uwagi o artystach, którzy rzemiosło zamienili w sztukę – Giulio Romano i Perino del
Vaga (M. Biłozór-Salwa) oraz Rysunek włoski XVI wieku. Między praktyka artystyczną a ideą
kolekcjonerską – rozwaŜania inspirowane wystawą (Dariusz Kacprzak, Muzeum Sztuki w
Łodzi).
Małgorzata Biłozór-Salwa, Jolanta Talbierska
W Bibliotece Austriackiej w dniach 29 października – 16 listopada odbyła się wystawa
Legenda za Ŝycia. Helmut Qualtinger (1928-1986). Helmut Qualtinger, urodzony w Wiedniu
satyryk, pisarz i aktor, w Polsce praktycznie nieznany, w Austrii jest uwaŜany za postać
charyzmatyczną. Mimo rubaszności, ironii i czarnego humoru, które przenikały jego
twórczość, w swojej ojczyźnie uznawany był za sumienie narodu.
Słynna sztuka Pan Karol, zaprezentowana po raz pierwszy w 1961 r. przez telewizję
austriacką, a potem wystawiana wielokrotnie na deskach austriackich teatrów, wywołała
szereg kontrowersji. Przełamała bowiem zmowę milczenia, jaką otaczane były uczestnictwo
Austrii w zbrodniach nazizmu, austrofaszyzm i narodowy socjalizm. Główny bohater sztuki
pan Karol stał się na długie lata medialnym alter ego wiedeńskiego artysty. Jego losy stały się
symbolicznie losem całego narodu. Z tego punktu widzenia pan Karol to ktoś, kto dzięki
sprytowi i szczęściu pokonuje trudności, potrafi dostosować się do kaŜdej sytuacji i do kaŜdej
władzy, kto uwaŜa się za ofiarę, nigdy za sprawcę, i nie sądzi, by moralnie miał sobie coś do
zarzucenia.
Helmut Qualtinger był postacią barwną i nieprzewidywalną. Ciągle zaskakiwał nowymi
talentami albo kolejną wykreowaną przez siebie rolą. Jego Ŝycie prywatne i twórczość
artystyczna przenikały się i uzupełniały.
Wystawa składała się z 9 części, prezentujących w porządku chronologicznym najwaŜniejsze
aspekty Ŝycia i działalności artystycznej Qualtingera. Obok tekstów, przybliŜających sylwetkę
Helmuta Qualtingera, moŜna było obejrzeć fotografie oraz oryginalny rękopis udostępniony
przez Gabinet Rękopisów Biblioteki Miasta Wiednia.
Koncepcja wystawy nawiązywała do ekspozycji, którą z okazji 75-lecia urodzin Artysty
zaprezentowało Muzeum Miasta Wiednia w latach 2003-2004. Wystawę zorganizowano z
inicjatywy Austriackiego Forum Kultury w Warszawie we współpracy z Biblioteką Miasta
Wiednia. Odwiedziło ją ponad 80 osób.
Michał Dworakowski, Maciej Soborczyk
FOTO NATALIA J.
W dniach 10 listopada – 11 grudnia nietykalną dotąd przestrzeń holu głównego Biblioteki
Uniwersyteckiej zaadaptowała na potrzeby wystawiennicze młoda polska fotograf Natalia
Jaskuła.
2
Natalia J., bo pod takim pseudonimem tworzy artystka, zaprezentowała 14 zdjęć
zatytułowanych FOTO, z których kaŜde jest staranie wypracowaną, teatralną, przemyślaną
kompozycją, zabierającą widza w świat pomiędzy snem a jawą. Prace naznaczone są
nasyconym kolorem i punktowym oświetleniem przywołującym złudzenia malarstwa XVIII
wieku.
Surowe, monochromatyczne wnętrza Biblioteki zostały więc na miniony miesiąc podbite
przez kolor, światło i historię, którą kaŜdy z nas moŜe opowiedzieć na własny sposób,
poniewaŜ postacie wykreowane przez Natalię J. są odrealnione, zamieszkują niesprecyzowaną
nowoczesną przestrzeń i reprezentują wyobraźnię artystki.
Równocześnie z wystawą w BUW odbyła się prezentacja wybranych prac w Instytucie
Francuskim w Warszawie.
Informacje o artystce oraz jej prace moŜna obejrzeć na stronie www.nataliajaskula.com
Joanna Asai Jurga, kurator wystawy
***
KONFERENCJA DYREKTORÓW BIBLIOTEK SZKÓŁ AKADEMICKICH POLSKICH
— to nowa nazwa Konferencji Dyrektorów Bibliotek Szkół WyŜszych przyjęta na
dorocznym zjeździe w dniu 9 listopada w Bibliotece Głównej Uniwersytetu Gdańskiego.
W programie tegorocznego spotkania przewidziano omówienie nowego regulaminu
Konferencji, informację o stanie prac nad nowelizacją ustawy „Prawo o szkolnictwie
wyŜszym” i nad „Ustawą o bibliotekach” oraz prezentację planu pracy na rok 2008.
Sprawy związane z nowelizacją ustawy „Prawo o szkolnictwie wyŜszym” omówił prof. dr
hab. inŜ. Jerzy BłaŜejowski, przewodniczący Rady Głównej Szkolnictwa WyŜszego, a takŜe
przewodniczący Rady Bibliotecznej UG. Dyskusja skupiła się głównie wokół dwóch
zagadnień. Jednym z nich jest sprawa wymiaru urlopu dla starszych bibliotekarzy, kustoszy i
starszych dokumentalistów, drugim – sprawa zapisu określającego tryb „zatrudniania”, a nie
powoływania dyrektorów bibliotek, który jest odmiennie interpretowany w poszczególnych
uczelniach. Rozmawiano takŜe o rozporządzeniu, dotyczącym wymagań kwalifikacyjnych
(„Rozporządzenie MNiSW w sprawie warunków wynagradzania za pracę i przyznawania
innych świadczeń związanych z pracą dla pracowników zatrudnionych w uczelni
publicznej”). Rada Wykonawcza zwracała uwagę na błędy w rozporządzeniu jeszcze na
etapie projektu. Kilka z nich poprawiono, publikując kolejne zmiany do rozporządzeń,
niemniej, te dla bibliotekarzy najwaŜniejsze nie doczekały się korekty. Prof. BłaŜejowski
wyraził chęć spotkania się z przedstawicielami Rady Wykonawczej w terminie późniejszym,
tj. wówczas, gdy wznowione zostaną prace nad nowelizacją ustawy, by szczegółowo omówić
zgłaszane przez Konferencję uwagi.
Ze stanem prac nad „Ustawą o bibliotekach” zebranych zapoznała dyrektor Jolanta Stępniak,
przewodnicząca Zespołu SBP ds. opracowania załoŜeń i projektu „Ustawy o bibliotekach”,
wskazując na wiele trudnych do rozstrzygnięcia kwestii.
Na
stronie
domowej
KDBAS:
http://kangur.ae.krakow.pl/Biblioteka/Konferencja/
umieszczane są doroczne sprawozdania z działalności Rady Wykonawczej oraz informacje o
pracach bieŜących.
ekm
RADA DYREKTORÓW BIBLIOTEK VTLS-owskich
...na dorocznym spotkaniu w dniu 27 listopada w BUW omówiła sprawy bieŜące w
kontekście współpracy zewnętrznej (z firmą VTLS — w roku 2008 NIE MIGRUJEMY do
nowej wersji systemu VTLS/Virtua) i wewnętrznej (z Centrum NUKAT — Maria Burchard
3
przedstawiła bieŜące prace Centrum). Ustalono nowy skład Zespołu Koordynacyjnego (ZK)
na lata 2008-2010: dyr. Ewa Chrzan z Biblioteki UGd (kier. Zespołu), Maria Burchard i Ewa
Józefowicz z BUW, Bogusława Macheta z Bibl. AGH, Andrzej Padziński z Bibl. AR w
Lublinie, Barbara Palichleb z Bibl. UWr, Katarzyna Sokołowska z BJ. Przewodniczącą Rady
Dyrektorów na rok akad. 2007/2008 została dyr. Ewa Kobierska-Maciuszko. W planach pracy
ZK na rok 2008 znalazło się spotkanie Polskiej Grupy UŜytkowników VTLS (poprzednie
odbyło się w BUW w roku 2004).
ekm
WYMIANA Z BIBLIOTEKĄ UNIWERSYTETU HUMBOLDTA
W dniach 5-8 listopada Matylda Strojnowska (Oddział Wydawnictw Ciągłych) odwiedziła w
ramach wymiany Bibliotekę Uniwersytetu Humboldta w Berlinie.
Obecnie Biblioteka Humboldta jest w trudnej sytuacji lokalowej — utraciła pomieszczenia
przy Bibliotece Narodowej. WypoŜyczalnię i wolny dostęp umieszczono w budynku po
laboratorium chemicznym oddalonym od głównego kampusu. Realizacja zamówienia z
magazynu trwa dwa dni, bo magazyn przeniesiono do, oddalonej o 20 min. drogi metrem,
biblioteki nauk przyrodniczych w Adlershof. Nowa siedziba jest dopiero w budowie. Planuje
się, Ŝe pierwsi studenci wejdą do nowej biblioteki w październiku 2009 roku.
Ośmiokondygnacyjny budynek będzie nosił dumną nazwę Jacob und Wilhelm Grimm –
Zentrum od nazwisk słynnych braci profesorów Uniwersytetu. Centrum dlatego, Ŝe oprócz
biblioteki będzie tam teŜ centrum komputerowe. W wolnym dostępie zostaną ustawione 2 mln
woluminów. Szyby będą z półprzezroczystego kamienia. Komputery z dostępem do
katalogów, baz i internetu będą stały w holu jeszcze przed wejściem. Oprócz sal
wykładowych, pokojów seminaryjnych i pokojów indywidualnej nauki zaplanowano takŜe
specjalne pokoje dla rodziców przychodzących do biblioteki z dziećmi. Stanowiska w
głównej czytelni będą rozmieszczone tarasowo na 5 piętrach tak, Ŝe nad kaŜdym poziomem
będzie juŜ tylko świetlik dachu, a czytelnicy będą mogli się nawzajem widzieć i słyszeć.
Wraz z 13 bibliotekami z 8 europejskich krajów Biblioteka Humboldta uczestniczy w
programie Unii Europejskiej EOD — eBooks On Demand (www.books2ebooks.eu).
W ramach tego programu biblioteki Czytelnicy mogą kupować dla siebie zdigitalizowane
wersje ksiąŜek, do których prawa autorskie juŜ wygasły. Biblioteka zachowuje kopie.
Biblioteki członkowskie indywidualnie ustalają ceny. Koordynatorem projektu jest Biblioteka
Uniwersytecka w Innsbrucku, gdzie znajduje się teŜ centrum oceerowania zeskanowanych
publikacji. Brak opłaty członkowskiej, a z funduszy unijnych moŜna opłacić kupno
niezbędnych maszyn.
Uniwersytet Humboldta posiada Muzeum Nauk Przyrodniczych — Museum für Naturkunde
www.museum.hu-berlin.de z imponującą kolekcją skamieniałości i meteorytów, a takŜe
minerałów i zwierząt. Główną salę wypełnia największy na świecie zmontowany i
postawiony skamieniały szkielet gigantycznego Brachiosaurusa brancai.
Matylda Strojnowska
KONFERENCJE, SEMINARIA, WARSZTATY
SCRIPT, PRINT AND THE INTERNET: THE EARLY-MODERN BOOK AND ITS
READERS.
KONFERENCJA
I
ZEBRANIE
SPRAWOZDAWCZE
EUROPEJSKIEGO
KONSORCJUM BIBLIOTEK NAUKOWYCH (CERL), UPPSALA, 9-10 LISTOPADA
4
Gospodarzem tegorocznego spotkania była Biblioteka Uniwersytecka w Uppsali. Jak co roku
jeden dzień był przeznaczony na sesję naukową, a drugi na zebranie sprawozdawczowyborcze.
Temat sesji, Rękopis, druk i internet: ksiąŜka i jej czytelnicy, dał okazję do zaprezentowania
projektów digitalizacji cennych, rękopiśmiennych i drukowanych zasobów bibliotecznych.
Seminarium rozpoczął wykład prof. Moniki Hedlund z Uniwersytetu w Uppsali, która
przedstawiła wyniki wieloletnich badań nad odtworzeniem zbiorów bibliotecznych opactwa
brygidek w Vadstena, załoŜonego przez św. Brygidę w 1346 r. W czasie 150 lat istnienia
opactwa, zgromadzono w nim około 14 000 woluminów, głównie dzieł rękopiśmiennych. Po
kasacie klasztoru w 1540 r., księgozbiór przewieziono do biblioteki uniwersyteckiej w
Uppsali (nb. zakonnice znalazły schronienie w Gdańsku, w tamtejszym klasztorze brygidek).
Autorka omówiła system sygnatur i sposób ustawienia kodeksów na półkach bibliotecznych.
Ponadto przedstawiła metodę rekonstrukcji księgozbioru przez odczytywanie i
interpretowanie zapisów literatury cytowanej, znajdywanych w kazaniach zakonników tego
zgromadzenia, którzy podarowali swoje księgozbiory macierzystemu klasztorowi.
Kolejne wystąpienia były prezentacją programów digitalizacji, prowadzonych w dwóch
szwedzkich ksiąŜnicach. Dr Krister Östlund (Biblioteka Uniwersytecka w Uppsali)
przedstawił projekt udostępnienia kolekcji autografów i dokumentów — głównie z zakresu
medycyny i dziedzin pokrewnych — ze zbiorów uczonego, lekarza i bibliotekarza, Erica
Wallera (1875-1955). Tworzona baza (http://waller.ub.uu.se) zawiera, oprócz dokładnego
opisu dokumentu, odesłanie do odpowiedniego skanu. Równolegle prowadzony jest indeks
osób, uzupełniany o podstawowe informacje o autorze dokumentu i osobach, których
dotyczy. W toku prac napotkano na wiele nieznanych dotychczas listów, w tym między
innymi, Karola Darwina, Woltera, Marata i Alexandra von Humbolda. W kolekcji znajdujemy
takŜe sporo poloniców, głównie z XIX i z początków XX wieku. Następnie Eva Müller z
ksiąŜnicy narodowej w Sztokholmie przedstawiła niezwykle kosztowny (ale z zachowaniem
wysokiej jakości udostępnianych dokumentów elektronicznych) program digitalizacji
cennych zbiorów tej biblioteki (http://www.kb.se/samlingarna/digitala). Omówiła procedury
związane z organizacją i pracą stworzonego specjalnie dla tego przedsięwzięcia działu oraz
koszty jego funkcjonowania. Dotychczas wykonano około 15 tysięcy stron. Wśród
udostępnionych juŜ obiektów jest jeden z największych rękopisów na świecie, tzw. Codex
Gigas z XIII wieku, napisany i iluminowany w Czechach.
Następnie Ivan Boserup (Biblioteka Królewska w Kopenhadze) zaprezentował CERL Portal,
który umoŜliwia równoczesne przeszukiwanie katalogów, zawierających opisy dokumentów
rękopiśmiennych i drukowanych, a takŜe pozwala dotrzeć do połączonych z opisami
odpowiednich skanów (http://cerl.epc.ub.uu.se/sportal).
W dalszej części seminarium, profesor Tiuu Reimo z uniwersytetu w Tallinie omówiła
główne ośrodki drukarskie w Estonii, kolekcje inkunabułów i starych druków w bibliotekach
oraz poziom ich opracowania i projekt udostępniania w Internecie.
Tematem ostatniego wystąpienia była prezentacja fragmentu księgozbioru pałacowego
palatynatu reńskiego, znanego pod nazwą Bibliotheca Palatina. Elmar Mittler (dyrektor
CERL) omówił dzieje tej części biblioteki, która w wyniku działań wojny trzydziestoletniej,
w 1623 r. została wywieziona do Watykanu, gdzie znajduje się do dzisiaj.
Dzień drugi obrad poświęcony był sprawom organizacyjnym oraz wyborom do Zarządu
Dyrektorów (pozostał wakat) i do Zarządu Wykonawczego (nominację uzyskał przedstawiciel
BN Francji).
Po raz pierwszy w zebraniu wzięli udział przedstawiciele polskiej grupy bibliotek
naukowych, oficjalnie przyjętej do CERL w lipcu 2007 r., na zasadach pełnego członkostwa.
Bibliotekę Narodową (lidera grupy) reprezentowała wicedyrektor Katarzyna Ślaska, z
5
Biblioteki Uniwersyteckiej były obecne wicedyrektor Wanda Rudzińska i Marianna Czapnik
z Gabinetu Starych Druków.
Jak co roku osoby odpowiedzialne za poszczególne projekty w CERL przedstawiły
sprawozdania z zakresu swojej działalności. Oprócz spraw finansowych i działań związanych
z rozwojem Konsorcjum, omawiano problemy związane z napełnianiem katalogu Hand Press
Book nowymi rekordami, rozwojem Portalu i tezaurusów CERL oraz nowej strony
internetowej tworzonej jako źródło informacji dla bibliotekarzy zbiorów specjalnych i
badaczy zajmujących się dziejami kultury. Katalog HPB liczy obecnie 2 mln 788 tys. opisów
druków i innych dokumentów bibliotecznych wydanych do 1830 roku. Przedstawiciel OCLC
zapoznał zebranych z wynikami migracji HPB do OCLC oraz planowane na najbliŜszą
przyszłość działania związane z udostępnianiem tego katalogu bibliotekarzom i innym
kategoriom uŜytkowników. Dawid Shaw, sekretarz CERL, przedstawił pomysły związane z
rozwojem Konsorcjum poprzez zwiększanie liczby stałych członków. Wiele uwagi
poświęcono potrzebie poszerzania moŜliwości wyszukiwawczych w bazach Konsorcjum o
wiadomości uzyskiwanie w wyniku badań proweniencyjnych prowadzonych w bibliotekach.
Gromadzenie i udostępnianie informacji o właścicielach księgozbiorów historycznych, a
takŜe o zabytkowych oprawach i introligatorach, będzie głównym zadaniem członków CERL
w najbliŜszych latach. Nadesłane dotychczas z róŜnych krajów Europy informacje dotyczące
badań proweniencyjnych są udostępniane na stronie CERL
(http://www.cerl.org/web/en/resources/provenance/main).
Marianna Czapnik
FORMAT MARC21 REKORDU BIBLIOGRAFICZNEGO DLA STARYCH DRUKÓW –
SPOTKANIE BIBLIOTEKARZY W CENTRUM NUKAT
14 listopada w BUW odbyło się spotkanie Format MARC21 rekordu bibliograficznego dla
starych druków, którego celem było przedstawienie formatu bibliotekarzom opracowującym
stare druki oraz omówienie zasad współpracy bibliotek z katalogiem centralnym NUKAT.
Omówienia zasad katalogowania starych druków w formacie MARC21 dokonał Andrzej
Padziński z pomocą autorki opracowania, Haliny Mieczkowskiej. Zasady współpracy oraz
nowe moŜliwości systemu po migracji do nowszej wersji przedstawiła BoŜena Rogoźnicka.
W spotkaniu wzięło udział około 70 bibliotekarzy z 36 bibliotek współtworzących katalog
centralny oraz z bibliotek, które do tej pory nie podjęły współpracy z katalogiem centralnym
NUKAT, lub są w trakcie podpisywania umów o współpracy biernej. Obecnie trwają prace
nad poprawieniem formatu przed jego publikacją w ostatecznej wersji.
Kamila Grzędzińska
III OGÓLNOPOLSKIE DNI KONSERWATORSKIE
W dniach 28-30 listopada w Pałacu Kultury i Nauki w Warszawie odbyły się III
Ogólnopolskie Dni Konserwatorskie. W bogatym programie tej imprezy wiele spotkań
adresowanych było takŜe do bibliotekarzy, zajmujących się ochroną zbiorów. NaleŜały do
nich:
• prezentacje Kliniki Papieru Biblioteki Jagiellońskiej w Krakowie Jak odkwaszamy?
Masowe zabezpieczenie zbiorów w instalacji Bookkepper III i maszynie Neschen C900
oraz przygotowana przez te placówkę wystawa STOP papyrolizie!
• wykłady na temat doświadczeń i perspektyw w wykorzystaniu środków z Unii
Europejskiej na rzecz ochrony dziedzictwa narodowego wygłoszone podczas Warsztatów
Europejskich 28 listopada
• prezentacje urządzeń i materiałów umoŜliwiających kompleksową ochronę zbiorów (jak
systemy antywłamaniowe, antykradzieŜowe czy monitorujące lub polepszające warunki
6
przechowywania zbiorów), przygotowanych przez wystawców Targów Zabytki 2007,
towarzyszących Dniom Konserwatorskim.
Spotkaniem adresowanym przede wszystkim do bibliotekarzy i upowszechniającym
problematykę konserwatorską było natomiast seminarium poświęcone ochronie zabytkowych
zbiorów bibliotecznych, które miało miejsce 29 listopada. Przygotowaniem programu i
organizacją tej imprezy zajął się Zarząd Główny SBP wraz z Komisją Ochrony i Konserwacji
Zbiorów działającą przy tej organizacji.
W seminarium wzięło udział 65 osób. Otworzyła je wiceprzewodnicząca SBP, Ewa
Kobierska-Maciuszko, a prowadziła Ewa Stachowska-Musiał, przewodnicząca w/w Komisji.
Program składał się z 6 referatów zaprezentowanych w dwu grupach. W pierwszej,
poświęconej konserwacji tradycyjnej, omówiono osiągnięcia i zaprezentowano najciekawsze
prace restauratorskie wykonane w ostatnich latach w pracowniach konserwatorskich:
Biblioteki Narodowej, Biblioteki Uniwersyteckiej i Centralnej Biblioteki Wojskowej w
Warszawie. BUW reprezentowała ElŜbieta Duziak, która wygłosiła referat: Konserwacja
zabytkowych zbiorów Biblioteki Uniwersyteckiej w Warszawie. Druga grupa referatów była
poświęcona nowym technologiom ratowania zbiorów (czyli masowemu odkwaszaniu i
digitalizacji zbiorów) oraz ich wdraŜaniu w warunkach polskich bibliotek, jak teŜ ratowaniu
zbiorów podczas klęsk Ŝywiołowych, katastrof czy konfliktów zbrojnych.
Po kaŜdej części seminarium miała miejsce wymiana poglądów na takie tematy, jak: konserwacja
zbiorów a profilaktyka, czyli zapobieganie szkodom w zbiorach, perspektywy digitalizacji,
udzielanie wzajemnej pomocy w ratowaniu zbiorów podczas sytuacji kryzysowych czy teŜ
zdobywanie funduszy na ich konserwację. Seminarium towarzyszyła wystawa Konserwacja
zabytkowych opraw, przygotowana przez Bibliotekę Narodową.
Oprócz w/w osób w Dniach Konserwatorskich wzięli takŜe udział inni pracownicy BUW:
Anna Wołodko, Agnieszka Wróbel, Marek Mastalerski i Konrad Panoszewski..
Ewa Stachowska-Musiał
KONFERENCJA „PRACUJ LOKALNIE, MYŚL GLOBALNIE. OPRACOWANIE I
WYSZUKIWANIE INFORMACJI W BIBLIOTEKACH”...
... odbyła się 28 i 29 listopada w Bibliotece Narodowej. Organizatorem konferencji była
Komisja Opracowania Rzeczowego Zbiorów przy ZG SBP i Instytut Informacji Naukowej i
Studiów i Bibliologicznych UW. Program konferencji dostępny jest na stronie internetowej
pod adresem: http://www.ebib.info/content/view/796/.
Uczestników konferencji powitała przewodnicząca SBP ElŜbieta Stefańczyk i
przewodnicząca Komisji Opracowania Rzeczowego Zbiorów Aldona Borowska.
Referat wprowadzający: Refleksje o przyszłości języków informacyjnych wygłosiła prof.
Jadwiga Woźniak-Kasperek. Podkreśliła potrzebę zmian w konstruowaniu języków
informacyjno-wyszukiwawczych wywołaną eksplozją zasobów elektronicznych, pojawieniem
się licznych schematów metadanych i coraz szerzej rozprzestrzeniającym się wyszukiwaniem
zdalnym.
Pozostałe referaty poświęcone wąskim merytorycznym problemom dotyczyły języków haseł
przedmiotowych (BN, KABA), języka deskryptorowego (Tezaurus teologii moralnej i etyki),
róŜnego typu klasyfikacjom (UKD, Klasyfikacji systematycznej Biblioteki Uniwersyteckiej
UMK w Toruniu), opracowaniu rzeczowemu dokumentów ikonograficznych, pracom
prowadzonym przez BN nad formatem MARC21 dla khw i rekordu bibliograficznego. DuŜe
zainteresowanie i oŜywioną dyskusję wzbudził referat Adama Stopy poświęcony opracowaniu
słownika tematów i określników dla połączonych Bibliotek Wydziału Filozofii i Socjologii
UW, Instytutu Filozofii i Socjologii PAN oraz Polskiego Towarzystwa Filozoficznego.
Połączone biblioteki wykorzystują system komputerowy Horizon, współpracując z innymi
bibliotekami w ramach Warszawskiego Porozumienia Bibliotek Naukowych PAN.
7
Dwa spośród wygłoszonych referatów poświęcono stosowanemu w BUW jhp KABA: 1)
Anna Stanis: Konstrukcje z określnikami związanymi jako element strategii wyszukiwawczej w
systemie języka haseł przedmiotowych KABA, 2) Barbara Janczak, Małgorzata DudziakKowalska: UŜyteczność języka haseł przedmiotowych KABA w Bibliotece Głównej AGH w
świetle badań ankietowych.
W pierwszym z wymienionych referatów przedstawiono zalecenia w zakresie formułowania
zapytań wyszukiwawczych, których elementem jest określnik ograniczonego stosowania.
Omówiono funkcję i znaczenie tego typu określników w gramatyce języka. Szczególną
uwagę zwrócono na moŜliwości wykorzystania opracowanych w słownictwie konstrukcji
haseł przedmiotowych rozwiniętych z określnikami związanymi jako kluczy
wyszukiwawczych. MoŜliwości wyszukiwawcze powyŜszych konstrukcji zilustrowano na
przykładach zaczerpniętych z aktualnego słownictwa jhp KABA.
W drugim z wymienionych referatów omówiono wyniki przeprowadzonych badań
ankietowych na temat wykorzystania jhp KABA wśród studentów (78% badanych) i
pracowników naukowych AGH. Analiza danych 07, pozwoliła autorkom stwierdzić, Ŝe
przewaŜająca część badanej zbiorowości wykorzystuje hasła przedmiotowe jako klucze
wyszukiwawcze (46% często, 43% rzadko, 9% nigdy, 2% nie udzieliło odpowiedzi).
Określono stopień opanowania przez respondentów podstawowych reguł jhp KABA,
najczęściej realizowane strategie wyszukiwawcze, a takŜe oceny wyników poszukiwań.
Organizatorzy konferencji planują wydanie materiałów konferencyjnych, w których znajdą
się wszystkie wygłoszone referaty.
Anna Stanis
***
SZKOLENIE STUDENTÓW I ROKU PRAWA
W tym roku akademickim Sekcja Informacji, Promocji i Rozwoju Wydziału Prawa i
Administracji UW zorganizowała dla studentów I roku prawa szkolenie pod nazwą Podstawy
technik informacyjnych dla prawników. W ramach tego szkolenia, które podzielone jest na
etapy, studenci zostaną zapoznani ze źródłami informacji, które mogą wykorzystać w czasie
studiów. Dla bibliotek przeznaczono 12 godzin. W okresie dwóch tygodni listopada, w
czterech blokach dwugodzinnych — Marzanna Ciastek, kierownik Biblioteki Wydziału
Prawa i Administracji UW oraz Marek Michalski, informator z dziedziny Prawo. Nauki
Polityczne BUW prezentowali zbiory swoich bibliotek. Bibliotekarze przeszkolili w dwóch
największych salach wykładowych Wydziału Prawa 8 grup, ogółem ok. 1200 studentów.
Szkolenie bibliotekarza dziedzinowego miało formę prezentacji, z której słuchacze
dowiedzieli się, w jaki sposób student I roku prawa powinien szukać w BUW: 1/ materiałów
bibliotecznych i gdzie je powinien odnaleźć, 2/ gdzie moŜe znaleźć — drogą elektroniczną i
tradycyjną — informację prawniczą. Szkolenie to, w zamyśle jego twórców, miało pogłębić i
uzupełnić o wątki prawnicze podstawowe przysposobienie biblioteczne online, które studenci
prawa mają obowiązek zaliczyć podobnie, jak tu omawiane. Szkolenie wzbudziło duŜe
zainteresowanie słuchaczy, którzy na jego zakończenie dopytywali o moŜliwość kontaktu z
bibliotekarzem w BUW, co wynagrodziło niemały wysiłek kierownictwa i kolegów z Sekcji
Informacji i Dydaktyki, współtworzących prezentację.
Marek Michalski
8
„HEJNAŁ” BUW
Od dnia 1 października 2007 roku w chwili otwarcia Biblioteki Uniwersyteckiej oraz przed jej
zamknięciem w budynku rozbrzmiewa sygnał dźwiękowy, wykorzystujący początkowe takty
IV Symfonii koncertującej Karola Szymanowskiego.
Pomysłodawcą wprowadzenia sygnału dźwiękowego był Marek Michalski. Fragment
muzyczny wybrał i zaranŜował Piotr Maculewicz. Towarzyszący tekst komunikatu
powitalnego i poŜegnalnego, w języku polskim i angielskim, czyta p. Aleksandra
Szulczewska, lektorka-wolontariuszka od 10 lat zaangaŜowana w działalność Biblioteki
KsiąŜki Mówionej dla Osób Niewidomych, od 2000 r. funkcjonującej w BUW pod nazwą
Biblioteki KsiąŜek Cyfrowych.
ep
Dlaczego właśnie to dzieło?
Wśród skarbów Biblioteki miejsce szczególne zajmuje spuścizna Karola Szymanowskiego,
powszechnie uznawanego za największego obok Fryderyka Chopina kompozytora polskiego.
Jest ona przechowywana w Gabinecie Zbiorów Muzycznych, którego wydzieloną część
stanowi Archiwum Kompozytorów Polskich, gromadzące dziedzictwo wielkich muzyków –
ich autografy, szkice, pisma literackie i publicystyczne, korespondencję, pamiątki etc.
Symbolem wielkiego znaczenia, jakie BUW przywiązuje do kolekcji archiwaliów Karola
Szymanowskiego jest pierwsza z tablic fasady budynku Biblioteki, zawierająca zapis nutowy
jednego ze szczególnie popularnych dzieł Szymanowskiego, jego młodzieńczej,
neoromantycznej Etiudy b-moll..
Niesłabnącą popularnością cieszy się takŜe jeden z ostatnich utworów skomponowanych
przez Szymanowskiego, IV Symfonia op. 60 zwana „koncertującą”, dzieło to utrzymane jest
bowiem w gatunku pośrednim między symfonią a koncertem fortepianowym. Z zamiarem
skomponowania koncertu Szymanowski nosił się dość długo i gdy przystąpił do tworzenia
późniejszego op. 60, donosił w listach do rodziny i przyjaciół, iŜ tworzy dzieło tego właśnie
rodzaju – z myślą o sobie jako wykonawcy, choć bowiem nie był pianistą „profesjonalnym”
(w sensie akademickiego wykształcenia), to często i z duŜym powodzeniem występował na
koncertowych estradach całej Europy jako solista, bądź akompaniator w wykonaniach
własnych dzieł. Ostatecznie jednak nie określił swego nowego utworu mianem koncertu,
uznając zapewne, iŜ brak tu typowego dla tego gatunku elementu czysto wirtuozowskiego, a
rola orkiestry jest szczególnie duŜa. Ślady pewnych wątpliwości twórcy nosi sporządzony
przez Fitelberga rękopis jego wyciągu fortepianowego, przekazany paryskiej oficynie Maxa
Eschiga, która go opublikowała – na okładce widniał tytuł IVa Symfonja, który został ręką
kompozytora przekreślony i zastąpiony nazwą Symphonie concertante (rękopis ten został w
roku 2006 zakupiony dla BUW z funduszy Ministerstwa Kultury w domu aukcyjnym
Sotheby's w Londynie). Symfonia koncertująca to utwór charakterystyczny dla stylu
Szymanowskiego – nasycony ogromną ekspresją, bogaty harmonicznie i fakturalnie,
korzystający z niezwykle rozbudowanej palety orkiestrowo–fortepianowych barw, zarazem
jednak przystępny, nawiązujący dialog z romantyczną tradycją, a takŜe muzyką ludową
(stylizacja oberka w finale).
Swą premierę dzieło miało 9 października 1932 r. w Poznaniu, pod batutą Grzegorza
Fitelberga; w kolejnych latach Szymanowski, zmuszony do tego trudną sytuacją materialną,
podjął trud ogromnie wyczerpujących podróŜy koncertowych, których trasy wiodły m.in. do
Danii, Jugosławii, Rumunii, Francji, Holandii, Bułgarii, Wielkiej Brytanii – wydatnie
nadweręŜyło to zdrowie kompozytora, który zmarł 29 marca 1937 roku w sanatorium w
Lozannie.
Dla uczczenia 125 rocznicy urodzin oraz 70. rocznicy śmierci Twórcy, rok 2007 został przez
Sejm RP ogłoszony Rokiem Karola Szymanowskiego.
Piotr Maculewicz
9
GOŚCIE W BUW
- 16 listopada, prof. Martin Grötschel z Instytutu Matematyki Politechniki w Berlinie, w
towarzystwie Wojciecha Kępki (ICM),
- 7 listopada, Olga Serova, wicedyrektor ds. informacyjno-bibliograficznych Rosyjskiej
Biblioteki Państwowej w Moskwie (gość BN), pani Serova zwiedziła BUW, zapoznała się z
Gabinetem Rękopisów oraz spotkała się z Dyrekcją;
- 16 listopada, Boris Gagua, dyrektor Narodowej Parlamentarnej Biblioteki Gruzji (gość BN);
zwiedził BUW, zapoznał się z Gabinetem Starych Druków oraz spotkał się z Dyrekcją.
KADRY
Nowo zatrudnieni:
- mgr Ewa Fibinger, st. referent, Centrum NUKAT, od 15 listopada,
- Michał Mirowski, mł. bibliotekarz, Centrum NUKAT, od 15 listopada.
Przestali pracować:
- mgr Remigiusz Adameczek, Oddział Udostępniania i Informacji Naukowej, od 15
listopada.
Z śYCIA BIBLIOTEK WYDZIAŁOWYCH
15 listopada odbyło się zebranie bibliotek wydziałowych UW. Tematem głównym zebrania
była elektroniczna biblioteka Uniwersytetu Warszawskiego — e-bUW. Dyrektor Krystyna
Kocznorowska przedstawiła główne cele i załoŜenia e-bUW, podkreśliła znaczenie
współpracy bibliotek wydziałowych i BUW przy tworzeniu biblioteki cyfrowej.
Tomasz Trynkowski, pełniący funkcję administratora w e-bUW, opisał funkcjonowanie
biblioteki cyfrowej od strony technicznej. Opowiedział o sprzęcie, na którym
przygotowywane i przechowywane są publikacje w e-bUW. Opisał równieŜ wykorzystywane
oprogramowanie. Paweł Lasecki, zajmujący się przygotowywaniem skanów do publikacji,
opowiedział o formacie djvu, który pozwala na osiągnięcie dobrej jakości obrazu przy
jednocześnie relatywnie małych rozmiarach plików. Format ten będzie obowiązywał w ebUW. Agnieszka Wróbel, redaktor e-bUW, przedstawiła sposób uporządkowania zbiorów i
moŜliwości przeszukiwania w bibliotece cyfrowej. Platforma dLibra, na której znajduje się ebUW pozwala na jednoczesne przeszukiwanie zbiorów wszystkich bibliotek cyfrowych
pracujących w tym systemie.
Kolejna część zebrania poświęcona była sprawom bieŜącym, poruszono temat prenumeraty
czasopism dla BUW i BW na rok 2008, a takŜe zaznajomiono zebranych z projektem
zagranicznych wyjazdów szkoleniowych dla pracowników UW niebędących nauczycielami
akademickimi. Zebranie zakończyła dyr. Kocznorowska omawiając przygotowania do
egzaminu na bibliotekarza dyplomowanego.
Artur Wrzochalski
Numer zamknięty 9 stycznia 2008 r.
Uwagi, komentarze i teksty do biuletynu proszę kierować do Anny Wołodko, pok. 235, tel.: 0225525650, 0601786494,
e-mail: [email protected]
10