Droga do Euro. Euro

Chęć nieszczególna i moc
umiarkowana, czyli polska droga do
euro – wprowadzenie do dyskusji
Dr Maciej Krzak
Uczelnia Łazarskiego i CASE
V Konferencja ZPPMB, Serock, 22 maja 2013
Uzasadnienie panelu
• Wypowiedzi premiera
– Czy to jednak nie jest temat zastępczy ?
• Burza medialna
– Znowu jest sensacja
• Ekonomiści dali się złapać i debatowali do
długiego weekendu
– To my też dywagujmy
MKRZAK dla budownictwa
2
Podstawowe korzyści przyjęcia
euro
• Przede wszystkim na poziomie mikroekonomicznym
• Likwidacja ryzyka kursowego
– Większa przewidywalność rachunku ekonomicznego:
przychodów i kosztów
• W tym rachunku inwestycyjnego
– Impuls dla wymiany towarowej i inwestycji bezpośrednich
– Integracja krajowego rynku finansowego z rynkiem w
strefie euro
• Wyeliminowanie ryzyka wybuchu kryzysu walutowego
– Musiałby wystąpić na szczeblu strefy euro czyli kryzys
euro
MKRZAK dla budownictwa
3
Podstawowe koszty przyjęcia euro
• Głównie na poziomie makroekonomicznym
• Utrata niezależności przez politykę pieniężną
– Koniec ze stabilizowaniem koniunktury za pomocą
stóp procentowych (bo w gestii EBC)
– Koniec z wahaniami kursu jako stabilizatorem szoków
zewnętrznych
– Problemem zaburzenia asymetryczne:
• Takie, które uderzają w wybrane kraje w tym Polskę
• Takie, które uderzają we wszystkie kraje, ale
nierównomiernie
MKRZAK dla budownictwa
4
Bilans korzyści i kosztów przed
kryzysem globalnym
• Korzyści wyższe od kosztów
• Raport NBP z 2004 r.
– dynamika PKB wyższa o 0,2 - 0,4 punktu procentowego
niż w scenariuszu pozostawania poza strefą euro.
– Po 20 latach PKB wyższy o około 8% niż w scenariuszu
pozostawania poza strefą euro
• Raport NBP z 2008 r.
– poziom PKB byłby o 7,5% wyższy od PKB w
scenariuszu pozostawania poza strefą euro
– 90% korzyści zrealizowane w ciągu 10 lat
– Oznacza to dynamikę PKB wyższą o ok. 0,6% rocznie
niż bez przyjęcia wspólnej waluty
MKRZAK dla budownictwa
5
Aspekt samego kryzysu
• Przed kryzysem strefa euro najbardziej
zrównoważonym obszarem w świecie
• Euro przestało być synonimem stabilności
– Większa rezerwa dotychczasowych
entuzjastów w Polsce
– Wzrost samooceny polskiej polityki
makroekonomicznej
• Czy rezygnować z jej niezależności ?
MKRZAK dla budownictwa
6
Aspekt remontu
• Wprowadzenie zabezpieczeń przed
powtórzeniem podobnego kryzysu
– Czy osiągnięto masę krytyczną ?
• Przyszłość strefy euro
– Unia bankowa
– Unia fiskalna
– Unia polityczna
• Czy chcemy ją współkształtować, czy
obserwować co z tego wyniknie ?
– Co to oznacza dla Polski ?
MKRZAK dla budownictwa
7
Uwarunkowania polityczne
• Nie ma większości parlamentarnej do
nieuchronnej zmiany Konstytucji w tym
Sejmie
– w przyszłym zapewne też nie będzie
• Jak to obejść ?
– Transakcja wymienna
• Premier nie wyklucza referendum żądanego przez
PiS
• Liczy na niską frekwencję – dlaczego ?
MKRZAK dla budownictwa
8
Sondaż CBOS ze stycznia - lutego
2013 r.
• Kto za, kto przeciw ?
– 64 proc. Polaków sprzeciwia się wprowadzeniu euro w naszym kraju
– 29 proc. popiera
• 71 proc. ma świadomość, że nasz kraj nie spełnia jeszcze
wszystkich warunków koniecznych do przyjęcia euro
• Kiedy ?
– 79 proc sądzi, iż nie należy się z tym spieszyć
– 17% - przyjmijmy szybko
MKRZAK dla budownictwa
9
Kto to powiedział ?
• „…chcemy do niej wejść, po pierwsze wykorzystując czas do roku
2015 na wypełnienie wszystkich warunków wymaganych z tytułu
Maastricht. Podejmiemy decyzję, według mnie, po wyborach roku
2015 - będzie to rok wyborów i prezydenckich, i parlamentarnych"
•
•
•
Prezydent Polski, Paryż, 7 maja 2013 r.
"Niezłym hasłem na dzisiaj jest: niespecjalnie się spieszyć z
wejściem do strefy euro, ale spieszyć się z przygotowaniami
gospodarki, lecz bez złudzeń, że uda się to zrobić w ciągu kilku,
mam nadzieję, że nie będzie to kilkunastu lat"
minister finansów, 19/04/13
MKRZAK dla budownictwa
10
Kryteria nominalne – ciągły problem z
kryterium fiskalnym
• Prawie zawsze zbyt optymistyczne prognozy rządu
• Nie przyjmuje się krajów objętych procedurą nadmiernego
deficytu
– Może uda się umknąć spod jej pręgierza w 2015 r.
9
8
7
6
5
4
3
2
1
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
0
deficyt % PKB
Maastricht
Źródło: GUS, Program Konwergencji – Aktualizacja 2013
MKRZAK dla budownictwa
11
Może chęć jest z nami, ale czy moc ?
• To były argumenty opisujące chęć
przyjęcia wspólnej waluty
• A czy możemy ?
– Konwergencja nominalna
– Konwergencja realna
• Konkurencyjność międzynarodowa
MKRZAK dla budownictwa
12
Rząd tnie deficyt a Komisja wątpi
Deficyt SFP a programy konwergencji , % PKB
9
8
7
6
deficyt % PKB
CP2010
5
CP2011
CP2012
KE
4
CP2013
3
KE
CP2013
2
1
0
2003
2004
2005
2006
2007
2008
2009
2010
2011
2012
2013
MKRZAK dla budownictwa
2014
2015
2016
13
Dług publiczny - Flirt z kryterium z Maastricht
• Prognozowana stabilizacja długu publicznego, ale nie jego spadek w
najbliższych latach
• Komisja wątpi
• "Bezpiecznie by było, żeby Polska przystępując do strefy euro miała poziom
długu publicznego w relacji do PKB poniżej 40 proc., albo, chociaż była na
ścieżce zbliżającej nas do tego poziomu" – powiedział Rostowski.
Dług publiczny wg metodologii KE
70
60
KE
55,6
57,5 58,9
50
40
30
20
10
0
19
97
19
98
19
99
20
00
20
01
20
02
20
03
20
04
20
05
20
06
20
07
20
08
20
09
20
10
20
11
20
12
20
13
20
14
20
15
20
16
0
MKRZAK dla budownictwa
Źródło: MF i Program konwergencji – Aktualizacja 2013, Spring F’cast 2013, EC
14
ERM 2 – przedsionek do… czy
samo… ?
• „Bardzo nie lubię systemu ERM2, uważam, że
powinniśmy (...) mówić o tym, że to jest bardzo poważna
bariera, która uniemożliwi Polsce (...) wchodzenie do
strefy euro. - Polska powinna jasno mówić, że nie
wchodzi do ERM2 (...). Chcecie nas w euro, zaproście,
ale bez tego kryterium”
•
[Marek Belka, debata u prezydenta RP]
• „Gdybyśmy zdeklarowali, jaki jest graniczny kurs waluty,
którego musimy bronić, to na pewno rynek chciałby to
sprawdzić. To jest tak, jakbyśmy zapraszali do spekulacji
wszystkich inwestorów na całym świecie”
MKRZAK dla budownictwa
15
Konwergencja realna
• PKB na mieszkańca wg siły nabywczej
ciągle dużo poniżej średniej w UE
– ale Estonia – 67%; Słowacja – 73% w środku
– czy to przeszkoda ?
• Elastyczny rynek pracy w Polsce
– Duży udział stanowienia płac na poziomie zakładu
pracy
• Długookresowa dynamika z grubsza zgodna z dynamiką
wydajności pracy
– Wysoki udział elastycznych form zatrudnienia w
porównaniu z innymi krajami strefy euro
MKRZAK dla budownictwa
16
Konkurencyjność Polski a strefy euro
• bardziej proefektywnościowa struktura podatków
• niższe obciążenia podatkowe niż w strefie euro
Niejawna stopa podatkowa
udział podatków w PKB
pracy
konsumpcji
kapitału
Polska
32,4
32,2
20,8
18,3
UE17
39,5
37,7
19,4
28,9
MKRZAK dla budownictwa
17
Konkurencyjność międzynarodowa –
damy radę !
REKW zgodnie z teorią kursu parytetu siły nabywczej powinien się wzmacniać
Realny efektywny kurs walutowy oparty o jednostkowe koszty pracy, 2005 = 100, (+) oznacza
wzmocnienie
130
120
110
100
Polska
strefa euro
Niemcy
90
80
70
60
1999
2000
2001
2002
2003
2004
2005
2006
2007
MKRZAK dla budownictwa
Źródło: Eurostat
2008
2009
2010
2011
18
Pytania do panelu
•
Czy wyznaczyć datę docelową (u władz przeważa pogląd, że najpierw
należy spełnić kryteria członkowstwa, do 2015 r.) ?
– Z jednej strony ryzyko kompromitacji
• Przykład: niefortunna deklaracja premiera z września 2008 r.
– Z drugiej strony motywuje i ogniskuje działania
•
Jaki są argumenty za szybkim wejściem a jakie za odłożeniem ?
– Czy czekać aż strefa euro się wyremontuje ?
– Czy silnej gospodarce w ogóle potrzebne jest euro ?
•
Co trzeba w związku z tym zrobić ?
•
Kryzys zadłużenia w strefie euro wydaje się być chwilowo opanowany.
Dokonywany jest remont. Jakie jest jednak w dalszym ciągu ryzyko samej
strefy euro ?
•
Czy ewentualny kryzys nie pociągnie bardziej Polski w dół, kiedy przyjmie
wspólną walutę niż kiedy pozostanie poza nią ?
– Rola bliskich związków gospodarczych ze strefą euro
MKRZAK dla budownictwa
19
Jeszcze poczekamy i może
doczekamy
Dziękuję wszystkim za udział w dyskusji !
MKRZAK dla budownictwa
20