wiad histor32004

Z zagadnieƒ dydaktycznych
Matura Mi´dzynarodowa
Program nauczania historii
w ramach mi´dzynarodowego systemu
wymagaƒ (International Baccalaureate)
Program mi´dzynarodowej matury
przeznaczony jest dla starszej
m∏odzie˝y, w wieku 16-19 lat i ma
na celu przygotowanie do podj´cia
studiów akademickich. Program
mi´dzynarodowej matury
prowadzony jest przez
mi´dzynarodowà organizacj´ (IBO)
z g∏ównà siedzibà w Genewie
■ KRYSTYNA SZELÑGOWSKA
N
iektóre oÊrodki, m.in. centrum egzaminacyjne, znajdujà si´ w Wielkiej
Brytanii, w Cardiff. Na ca∏ym Êwiecie znajdujà si´ ponadto oÊrodki regionalne.
IBO
prowadzi
stron´
internetowà
(http://www. ibo. org).
Program trwa zazwyczaj dwa lata i prowadzony jest w j´zykach: angielskim, francuskim lub hiszpaƒskim. Oznacza to, ˝e wszystkie lekcje, sprawdziany, prace, a tak˝e sam
egzamin odbywajà si´ w obcym j´zyku, w naszym przypadku – w angielskim.
I. ZASADY OGÓLNE
Grupy przedmiotowe
W ramach programu szko∏a mo˝e prowadziç nauczanie wielu przedmiotów, na ró˝nych poziomach. Przedmioty podzielone sà
na grupy. Pierwsza i druga obejmujà nauczanie j´zyków, trzecia – nauki spo∏eczne i humanistyczne, czwarta – nauki przyrodnicze
i Êcis∏e (m. in. biologia, chemia), piàta – Êci-
3/2004
Rys. Andrzej Andrzejewski
s∏e (ró˝ne uj´cia i poziomy matematyki).
W grupie szóstej znalaz∏y si´ przedmioty artystyczne oraz uzupe∏niajàce.
Uczniowie dobierajà szeÊç przedmiotów,
które zamierzajà studiowaç i zdawaç na maturze. Wybór jest dowolny, ale wed∏ug ustalonych regu∏. A zatem w nauczaniu powinny
znaleêç si´ przedmioty z ka˝dej grupy, co
oznacza, ˝e nie mo˝na u∏o˝yç programu wy∏àcznie z przedmiotami humanistycznymi lub
Êcis∏ymi, zaÊ matematyka jest obowiàzkowa
dla wszystkich.
Cz´Êç przedmiotów powinna byç na poziomie rozszerzonym (nie mniej ni˝ trzy, nie
wi´cej ni˝ cztery), cz´Êç na podstawowym,
obowiàzkowy jest j´zyk ojczysty oraz dwa j´zyki obce. Ponadto wszystkich obowiàzuje
przedmiot p. n. teoria wiedzy, napisanie
z wybranego przedmiotu pracy zewn´trznie
ocenianej oraz zrealizowanie okreÊlonej liczby godzin zaj´ç pozaszkolnych.
13
141
Z zagadnieƒ dydaktycznych
i syntezy; wyjaÊniania przyczyn i konsekwencji
Usytuowanie historii
W programie mi´dzynarodowych matury zdarzeƒ, umiejscawiania faktów w historyczhistoria wchodzi w sk∏ad grupy trzeciej – nym kontekÊcie, a zarazem zdarzeƒ z historii
„jednostki i spo∏eczeƒstwa”. Choç teoretycz- narodowej na tle dziejów powszechnych
nie w grupie znajdujà si´ tak˝e socjologia, (w przypadku kursu rozszerzonego – tak˝e
antropologia czy psychologia, w naszych wa- dziejów ostatnich dwustu lat wybranego rerunkach uczeƒ zazwyczaj ma wybór mi´dzy gionu);
– wyjaÊniania ró˝nych sposobów interkursem geografii albo historii. Mo˝e zdecydowaç si´ na 150-godzinny kurs podstawowy pretowania zjawisk i procesów dziejowych
(Standard Level) lub 240-godzinny rozsze- przez historyków, przedstawiania spójnej
i rzeczowej argumentacji za i przeciw porzony (High Level).
W praktyce przek∏ada si´ to na 4 lub 6 szczególnym tezom;
– zaplanowania, zrealizowania i przedstagodzin tygodniowo. Szko∏a mo˝e utworzyç
wienia zamierzenia badawczego.
osobne grupy dla obu pozioW programie – zw∏aszcza
mów, albo jednà, ∏àczonà.
Kurs podstawow
w
obliczu
wymagaƒ, które wyWówczas ca∏a grupa spotyka si´
y
obejmuje histor
st´pujà
na
egzaminie maturalna czterech lekcjach realizacji
i´
Êwiata XX w.
nym – wyraêne jest dà˝enie do
kursu podstawowego, a osoby,
realizowanà
wyposa˝enia uczniów nie tylko
które wybra∏y poziom rozszew pami´tanà i zrozumianà wierzony dodatkowo majà jeszcze
w dwóch
nak∏adajàcych
dz´, ale tak˝e w umiej´tnoÊç
dwie godziny lekcyjne na resi´
na
rozwiàzywania problemów. Pytaalizacj´ pozosta∏ych treÊci.
siebie cyklach.
nia na egzaminie sà tak sformuW dotychczasowej mojej
∏owane, ˝e zaprezentowanie –
pracy w ramach mi´dzynaronawet uporzàdkowanej i dobrze
dowej matury regu∏à by∏o, ˝e kurs rozszerzony wybiera∏a znaczna wi´kszoÊç grupy, zaÊ wyjaÊnionej faktografii – nie wystarczy, by
uzyskaç wysokà not´.
podstawowy kilka osób.
WÊród zak∏adanych celów nauczania hiII. TREÂCI NAUCZANIA
storii wymieniç warto:
O treÊciach nauczania decyduje wybrany
– zdobycie i rozumienie wiedzy historyczpoziom. Generalnie w programie nacisk ponej;
– rozumienie specyfiki przedmiotu jako ∏o˝ony zosta∏ na histori´ powszechnà ostatdyscypliny wiedzy, w tym znajomoÊç i umie- nich dwóch stuleci. Program stwarza mo˝lij´tnoÊç pracy ze êród∏ami (historycznymi woÊç wprowadzenia dziejów w∏asnego kraju.
oraz literaturà).
Wedle autorów programu kurs historii Kurs podstawowy
Kurs podstawowy obejmuje histori´ Êwiapowinien daç uczniom ÊwiadomoÊç ró˝norodnoÊci kultur i sposobów ˝ycia, pozwoliç ta XX w. realizowanà w dwóch nak∏adajàna rozumienie przesz∏oÊci i teraêniejszoÊci cych si´ na siebie cyklach. Celem pierwszego
oraz przekazaç umiej´tnoÊç wykorzystania jest nauczenie pracy ze êród∏ami, na podstawie jednego, wybranego z trzech tematów.
wiedzy historycznej.
Sà to tak zwane tematy okreÊlone (prescribed subjects). Zmieniajà si´ co pi´ç lat
Wymagane umiej´tnoÊci
Po odbyciu kursu uczeƒ winien posiadaç i obecnie sà nast´pujàce:
1) ZSRR pod rzàdami Stalina, 1924zw∏aszcza nast´pujàce umiej´tnoÊci:
– krytycznej analizy êróde∏ historycznych; 1941,
2) Powstanie i rozwój Chiƒskiej Republi– rozumienia dziejów powszechnych
XX wieku i zdolnoÊç zdobywania w tym za- ki Ludowej, 1946-1964,
3) Zimna wojna w latach 1960-1979.
kresie informacji, ich selekcji, wykorzystania
142
14
WiadomoÊci Historyczne
Z zagadnieƒ dydaktycznych
Przekazany szko∏om syllabus zawiera doSyllabus zawiera jednak sugestie, jakie
k∏adniejszà charakterystyk´ ka˝dego tematu. treÊci powinny byç zrealizowane. Na przyI tak, na przyk∏ad, w zakresie realizacji k∏ad dla grupy pierwszej sugeruje si´ opracopierwszego (najcz´Êciej wybieranego), nale- wanie (niekoniecznie wszystkich) takich
˝y przerobiç z uczniami zjawiska: walki konfliktów, jak: arabsko-izraelskie, wojna
o w∏adz´, wygranej w latach dwudziestych domowa w Chinach, pierwsza i druga wojna
przez Stalina, polityki gospodarczej, g∏ównie Êwiatowa, wojna koreaƒska, rewolucja mekkolektywizacji, Planu Pi´cioletniego, indu- sykaƒska, wojna domowa w Nigerii, rewolustrializacji, osobistej dyktatury Stalina, kultu cje rosyjskie i wojna domowa, hiszpaƒska
jednostki, czystek i Wielkiego
wojna domowa, wojna wietTerroru, ich wp∏yw na spo∏enamska.
Wa˝ne jest,
czeƒstwo oraz omówiç charakNa tych konkretnych przyby
analizowaç
ter paƒstwa radzieckiego, jego
k∏adach powinno si´ analizoporównawczo
funkcjonowanie, polityk´ zawaç takie problemy, jak charaktakie
zagadnienia ja
granicznà, g∏ównie stosunki
terystyka
ró˝nych
typów
k:
geneza dyktat
radziecko-niemieckie.
dwudziestowiecznej
wojny
(m.
ur y,
powstawanie
Po przerobieniu tematu
in.
partyzancka,
domowa,
totalkultu
wodza, metod
uczeƒ powinien byç w stanie
na), przyczyny i geneza (rozró˝y
zdobywania
napisaç pierwszà cz´Êç egzanianie przyczyn poÊrednich i bezi sprawowania
minu maturalnego (Paper
poÊrednich,
politycznych,
One), zawierajàcà zadania
ekonomicznych, ideologicznych
w∏adzy
oparte na êród∏ach, zwiàzaetc.), ewolucja technik, strategii,
nych z danym tematem.
mobilizacja spo∏eczna w wojnie
totalnej, rola propagandy, wp∏yw
wojny na zmian´ pozycji kobiety w spo∏eCykl drugi
Drugi cykl zak∏ada realizacj´ materia∏u czeƒstwie, wreszcie konsekwencje: rodzaje
zgrupowanego w szeÊciu du˝ych grupach te- porozumieƒ pokojowych, ich trwa∏oÊç, wpromatycznych (topics) (najpopularniejsze na wadzane zmiany i inne.
Êwiecie sà pierwsza, trzecia i piàta), od lat nie
ulegajàcych wi´kszym zmianom. Sà one na- Trzecia grupa tematyczna
Proponowane przyk∏ady do studiowania
st´pujàce:
1) Przyczyny, przebieg i konsekwencje w ramach trzeciej grupy tematycznej sà nast´pujàce: dyktatura Juana Perona w Argenwojen,
2) Ruchy niepodleg∏oÊciowe, dekoloni- tynie, Mao Tse-Tunga w Chinach, Castro na
zacja i wyzwania stojàce przed nowo utwo- Kubie, Nassera w Egipcie, Hitlera w Niemczech, Mussoliniego we W∏oszech, Nyerere
rzonymi paƒstwami,
3) Powstanie i funkcjonowanie paƒstw w Tanzanii, Lenina i Stalina w ZSRR.
Nauczyciel mo˝e oczywiÊcie wprowadziç
jednopartyjnych (dyktatur),
4) Pokój i wspó∏praca: organizacje mi´- w∏asne przyk∏ady, choçby z narodowej histodzynarodowe i paƒstwa wielopartyjne,
rii. Wa˝ne jest, by analizowaç porównawczo
takie zagadnienia jak: geneza dyktatury, po5) Zimna wojna,
6) Stosunki paƒstwo – religie, paƒstwo – wstawanie kultu wodza, metody zdobywania
i sprawowania w∏adzy, charakter paƒstwa, jemniejszoÊci.
Z powy˝szych grup tematycznych tylko go polityka wewn´trzna (np. gospodarcza,
jedna ma ÊciÊle sprecyzowanà zawartoÊç (5), spo∏eczna, kulturalna), czy wp∏yw na dzieje
reszta ma charakter otwarty, to znaczy na- Êwiata lub regionu.
Jak widzimy, materia∏ zawarty w tym cyuczyciel i uczniowie mogà dane zagadnienie
wype∏niç, do pewnego stopnia, swobodnie klu nak∏ada si´ na ten, proponowany w tewybranà treÊcià.
matach okreÊlonych, êród∏owych. Dzi´ki
3/2004
15
143
Z zagadnieƒ dydaktycznych
temu z jednej strony istnieje szansa pog∏´bienia analizy wybranych problemów, a z drugiej ogranicza niebezpieczeƒstwo rozbudowania treÊci nauczania.
W toku dwuletniego nauczania nauczyciel
powinien skupiç si´ na co najmniej dwóch grupach tematycznych, a w obu przypadkach powinien poruszyç zjawiska z ró˝nych cz´Êci Êwiata. Wynika to z wymogów egzaminacyjnych
(o tym ni˝ej). Po przerobieniu kursu uczniowie
powinni byç w stanie napisaç w ramach drugiej
cz´Êci egzaminu (Paper Two) dwóch rozprawek na wybrane z trzydziestu pytaƒ.
144
Opcja regionalna
Zasadnicza ró˝nica mi´dzy kursem podstawowym a rozszerzonym polega na wzbogaceniu treÊci tego ostatniego. Oprócz materia∏u, identycznego z zawartoÊcià kursu
podstawowego, uczeƒ realizuje tak˝e wybranà przez szko∏´ opcj´ regionalnà, w naszym
przypadku jest to historia Europy ostatnich
dwustu lat (1789–1995). Inne regiony mo˝liwe do wybrania to: Afryka, obie Ameryki,
Azja Wschodnia, Po∏udniowo-Wschodnia
oraz Oceania, Azja Po∏udniowa i Bliski
Wschód (wraz z Afrykà Pó∏nocnà).
Realizacja tego programu powinna umo˝liwiç napisanie uczniom trzeciej cz´Êci egzaminu (Paper Three – tylko dla uczniów kursu
rozszerzonego). Ma on charakter zbli˝ony do
cz´Êci drugiej, tak˝e wymagania i kryteria
oceny sà w obu przypadkach identyczne.
historyczne, wystarczà opracowania), ich
krytycznej weryfikacji i oceny przydatnoÊci,
– rozwiàzania problemu: postawienia tezy, zaprezentowania argumentacji, wyciàgni´cia logicznych wniosków,
– zastosowania warsztatu historyka, czyli
np. sporzàdzenia przypisów i bibliografii.
Praca jest oceniana w szkole przez nauczyciela, ale jego ocena ulega weryfikacji przez
zewn´trznego moderatora. Praca powinna
byç przygotowana ca∏kowicie samodzielnie.
W obecnej sesji wprowadzono nowà formu∏´ pracy. Do tej pory mia∏a mieç ona charakter typowej rozprawy, a nauczyciel ocenia∏ jà stosujàc cztery nast´puj´ce kryteria:
poziomu wiedzy historycznej i rozumienia
zjawisk, umiej´tnoÊci krytycznej analizy i weryfikacji êróde∏, poprawnoÊci warsztatowej
(aparat naukowy) i zachowania limitu wyrazów. Obecnie praca powinna sk∏adaç si´
z kilku cz´Êci.
W cz´Êci A autor powinien przedstawiç
plan, koncepcje pracy i metody. W cz´Êci B
umieÊciç zestawienie faktograficzne, C –
ocen´ przydatnoÊci dwóch, wybranych spoÊród wykorzystanych êróde∏ informacji, w D
– analiz´ materia∏u faktograficznego. W cz´Êci E powinny zostaç zawarte wnioski, a w F
– bibliografia.
Limit wyrazów zosta∏ zmniejszony, a zarazem okreÊlono jego minimum: od 1500 do
2000. Taka formu∏a ∏atwiejsza do realizacji,
a zarazem do oceny.
III. SYSTEM OCENIANIA
Ocena wewn´trzna
W ramach programu uczeƒ powinien
w ciàgu dwóch lat nauki przygotowaç prac´
pisemnà ocenianà wewn´trznie (internal assessment), poÊwi´conà analizie problemu historycznego i opartà na w∏asnej pracy badawczej. Uczeƒ ma ca∏kowità dowolnoÊç wyboru
tematu. W pracy powinien wykazaç si´ umiej´tnoÊcià:
– precyzyjnego postawienia problemu badawczego, tak by praca nie by∏a opisem, ale
raczej rozwiàzaniem problemu,
– znalezienia i wykorzystania ró˝nych
êróde∏ informacji (nie muszà to byç êród∏a
Ocena zewn´trzna
Uczeƒ mo˝e napisaç z historii tak˝e prac´ zewn´trznie ocenianà (Extended Essay).
Ma ona charakter rozprawy, wymaga si´gni´cia do êróde∏ historycznych i polega na
samodzielnym przygotowaniu analizy wybranego dowolnie problemu historycznego.
Oceniajàcy pos∏uguje si´ zestawem kryteriów podzielonych na dwie grupy: w pierwszej sà kryteria ogólne i wspólne dla wszystkich przedmiotów. Sà to: kryterium A –
postawienie pytania badawczego, B – metoda uj´cia i realizacji pytania badawczego, C –
poziom analizy i interpretacji, D – poziom argumentacji zwiàzanej z pytaniem badawczym
16
WiadomoÊci Historyczne
Z zagadnieƒ dydaktycznych
i umiej´tnoÊç wykorzystania zgromadzonego
WÊród tekstów znajdujà si´ zarówno fragmateria∏u, E – umiej´tnoÊç sformu∏owania menty êróde∏ historycznych, jak i opracowaƒ.
wniosków, F – umiej´tnoÊç sporzàdzenia abs- Zadanie polega na odpowiedzi na cztery pytatraktu pracy, G – walory techniczne i warszta- nia. Wymaga si´ od uczniów: umiej´tnoÊci odtowe, H – ocena stopnia zaanga˝owania i po- dania g∏ównej myÊli czy przes∏ania êród∏a,
dejÊcia autora do tematu i pracy.
konfrontacji przekazów êród∏owych (zazwyW grupie drugiej znalaz∏y si´ kryteria czaj pytanie jest sformu∏owane nast´pujàco:
przedmiotowe. W odniesieniu do historii sà „Do jakiego stopnia opinie wyra˝one w êródle
nast´pujàce: J – umiej´tnoÊç wykorzystania A znajdujà potwierdzenie w êród∏ach B i C?”).
i krytycznej weryfikacji êróde∏, K – wiedza hiKolejne pytanie wymaga przedstawienia
storyczna, rozumienie zjawisk, L – umiej´t- przydatnoÊci dwóch wskazanych materia∏ów
noÊç hierarchizowania i doboru
(np. uczeƒ musi oceniç wiarygodnoÊç i komfaktografii, M – analiza, zdolpetencje êród∏a historycznego,
noÊç formu∏owania ocen. Praca
albo wartoÊç opracowania).
Uczeƒ mo˝e na
pisaç
nie mo˝e przekraczaç limitu
Wreszcie w pytaniu czwartym
z historii tak˝e
prac´
4000 s∏ów. W sumie uzyskaç
zawiera si´ polecenie przeanalizewn´trznie
mo˝na 36 punktów, w tym 14
zowania zjawiska, któremu poocenianà. Ma
ona
za spe∏nienie kryteriów przedÊwi´cone sà materia∏y z wykocharakter rozp
rawy,
miotowych.
rzystaniem
tak˝e
wiedzy
wymaga si´gni
´cia
pozaêród∏owej. Tak postawione
do êróde∏
IV. CHARAKTERYSTYKA
pytanie przesàdza o tym, ˝e choç
hi
st
or ycznych.
EGZAMINU
teoretycznie t´ cz´Êç egzaminu
Przejdêmy teraz do chauczeƒ, nie majàcy poj´cia o wydarakterystyki egzaminu maturzeniach historycznych, mo˝e zaralnego. Na poziomie podstawowym ucznio- liczyç, to nie uzyska noty najwy˝szej. Na nawie piszà dwie cz´Êci. Ten sam egzamin piszà pisanie tej cz´Êci matury uczniowie majà
uczniowie poziomu rozszerzonego, ale dodat- jednà godzin´ zegarowà.
kowo majà jeszcze trzecià cz´Êç. Wszystkie sà
ÊciÊle skorelowane z segmentami treÊci pro- Cz´Êç druga
gramowych.
Druga cz´Êç egzaminu (Paper two) zwiàzana jest z grupami tematycznymi z historii
Cz´Êç pierwsza
powszechnej XX wieku. Sprawdza wiedz´, jej
I tak cz´Êç pierwsza (Paper one) zawiera rozumienie i zdolnoÊç analitycznego podejzadania êród∏owe, zwiàzane z realizacjà wy- Êcia (a zarazem rozumienie sformu∏owanego
branego tematu okreÊlonego. Na egzaminie pytania) do zagadnieƒ. Idiograficzne uj´cie,
uczeƒ dostaje materia∏, zawierajàcy êród∏a do w którym uczeƒ opisuje proces dziejowy i ró˝ka˝dego z trzech okreÊlonych tematów i teo- ne wydarzenia, co cz´sto sprowadza si´ do piretycznie ma pe∏nà swobod´ wyboru. Z regu- sania “co wiem na dany temat”, pozwala zdo∏y uczniowie wybierajà jednak temat, który byç nie wi´cej jak 60 procent punktów.
przerabiali w szkole. Przedstawia si´ na ogó∏
Uczeƒ powinien wykazaç si´ tak˝e umiecztery teksty i jedno êród∏o ikonograficzne, j´tnoÊcià zaprezentowania swej wiedzy
wszystkie powiàzane ze sobà tematycznie.
w spójny, dobrze skonstruowany sposób. DuW poprzedniej sesji, kiedy jeden z okreÊlo- ˝à wag´ przywiàzuje si´ do zdolnoÊci przednych tematów êród∏owych dotyczy∏ historii stawienia ró˝norodnoÊci historiograficznych
Rosji w latach 1914–1917, zagadnienia, którym interpretacji. Stàd bezwzgl´dna koniecznoÊç
poÊwi´cone by∏y êród∏a by∏y przyk∏adowo na- odsy∏ania uczniów do fachowej literatury prest´pujàce: „Przebieg i geneza przewrotu bol- zentujàcej rozmaitoÊç poglàdów historyków.
szewickiego”, „Rywalizacja mi´dzy Stalinem
Pytaƒ jest trzydzieÊci, po pi´ç w ka˝dej
a Trockim w ostatnich latach ˝ycia Lenina”.
grupie tematycznej. Wybierajàc pytania
3/2004
17
145
Z zagadnieƒ dydaktycznych
uczeƒ musi si´gnàç do dwóch ró˝nych grup.
Niektóre pytania majà charakter zamkni´ty,
to znaczy dotyczà konkretnego zjawiska historycznego, niektóre zaÊ otwarty, a uczeƒ mo˝e
sam dobraç przyk∏ady do zanalizowania
przedstawionego problemu. Na ogó∏ wymaga
si´, by pochodzi∏y one z ró˝nych cz´Êci Êwiata.
nego z oÊmiu. Ka˝demu poziomowi odpowiada dwu-trzypunktowy przedzia∏. Za jednà
rozprawk´ uczeƒ mo˝e uzyskaç maksymalnie
20 punktów. Najwy˝szy przedzia∏, od 17 do
20 punktów zak∏ada, i˝ praca: „W ca∏oÊci dotyczy problemu zawartego w pytaniu, posiada
uporzàdkowanà, celowà konstrukcj´. Argumenty sà wyjaÊnione i oparte na dok∏adnych
faktach. By uzyskaç najwy˝szà liczb´ punkJakie pytania
Przyk∏adowe pytania-zadania w tej cz´Êci tów praca ponadto powinna spe∏niç jeden
egzaminu mogà byç nast´pujàce. W grupie te- z nast´pujàcych warunków: ukazanie dojrzamatycznej dotyczàcej dwudziestowiecznej ∏ej wiedzy na temat ró˝norodnych interprewojny: „Do jakiego stopnia s∏uszne jest tacji w historiografii danego zagadnienia; zastwierdzenie, ˝e pierwsza wojna Êwiatowa zo- prezentowanie wysokiej jakoÊci zdolnoÊç
sta∏a spowodowana przez system przymie- koncepcyjnà; udane podejÊcie do wyszczególnionych w pytaniu za∏o˝eƒ”.
rzy?”, „Oceƒ znaczenie przeciwieƒstw
Poziom na 1-3 punkty obejideologicznych w dwóch wybran
ie
in
w
mie
prace tak scharakteryzonych wojnach domowych, z któpo
eƒ
Ucz
e
k˝
ta
´
wane:
„Niewielkie zrozumierych ka˝da rozgrywa si´ w innej
si
aç
az
wyk
à
ci
nie
pytania
oraz niewiele
cz´Êci Êwiata”, „WyjaÊnij, przyoÊ
tn
j´
ie
um
ia
an
zwiàzanej
z
tematem
wiedzy.
wo∏ujàc konkretne przyk∏ady, jak
w
to
en
ez
zapr
Brak
wykazania
si´
umiej´tartyÊci reagowali na wydarzenia
y
dz
ie
w
ej
sw
noÊciami. Praca pozbawiona
dwóch, spoÊród poni˝szych wojen
ze
w spójny, dobr
jest przemyÊlanej konstrukcji.
domowych: rewolucja meksykaƒy
skonstruowan
Stanowi zbiór ogólników, czy
ska, wojna domowa w Hiszpanii,
´
ag
w
sposób. Du˝à
wzmianek o kilku faktach,
wojna wietnamska”.
do
´
przywiàzuje si
niekoniecznie zwiàzanych
W grupie tematycznej trzeciej,
ta
ds
zdolnoÊci prze
z tematem”. By praca uzydotyczàcej paƒstwa jednopartyji
Êc
no
wienia ró˝norod
ska∏a co najmniej 14 punknego, typowe zadanie mo˝e
h
yc
historiograficzn
tów, musi mieç analityczny
brzmieç: „«W paƒstwie jednopari.
interpretacj
charakter,
problemowà
tyjnym oÊwiata wykorzystywana
struktur´, dojrza∏y j´zyk,
jest raczej do celów propagandoca∏kowicie wiàzaç si´ z tematem i zawieraç
wych, by zwi´kszyç poparcie dla
rzàdu, a nie by podnieÊç poziom wykszta∏ce- prób´ rozwiàzania problemu.
Trzecia cz´Êç egzaminu (dla tych, którzy
nia spo∏eczeƒstwa». Jak dalece zgadzasz si´
z tym stwierdzeniem?”, „Jak dalece s∏uszne wybrali histori´ na poziomie rozszerzonym)
jest stwierdzenie, ˝e udana polityka zagra- jest analogiczna do cz´Êci drugiej. Uczeƒ
niczna stanowi najwa˝niejszy czynnik utrzy- otrzymuje 25 pytaƒ, z których wybiera trzy.
mania si´ dyktatora przy w∏adzy? Przyk∏ady Rozprawki oceniane sà wed∏ug kryteriów,
nale˝y przywo∏aç z dziejów dwóch krajów, stosowanych w cz´Êci drugiej. Pytania dotyz dwóch ró˝nych cz´Êci Êwiata”. Dodajmy, ˝e czà dziejów Europy od Wielkiej Rewolucji
dla celów maturalnych owe „cz´Êci Êwiata” Francuskiej poczynajàc. Ka˝de z nich odpozosta∏y okreÊlone i zdefiniowane, na napisa- wiada cz´Êci, na jakie podzielony zosta∏
nie tej cz´Êci egzaminu uczniowie majà 90 w syllabusie materia∏. I tak na przyk∏ad cz´Êç
pierwsza to: „Rewolucja Francuska: przyczyminut.
ny, przebieg, skutki”. Pytanie na egzaminie
w roku 1999 brzmia∏o: „Do jakiego stopnia
Punktacja
Ocenianie rozprawek uczniowskich pole- s∏aboÊç monarchii francuskiej spowodowa∏a
ga na ustaleniu osiàgni´tego poziomu – jed- wybuch rewolucji i zadecydowa∏a o jej prze-
146
18
WiadomoÊci Historyczne
Z zagadnieƒ dydaktycznych
biegu od 1798 r. do stycznia 1793 r.?” Cz´Êç
druga dotyczy rzàdów Napoleona i tu przyk∏adowe pytanie to: „«Przywróci∏ porzàdek
i powodzenie kraju» Jak dalece zgadzasz si´
z takà ocenà wewn´trznej polityki Napoleona I od 1799 do 1815 r.?” Na napisanie tych
trzech rozprawek uczniowie majà dwie i pó∏
godziny (150 minut).
Ocena koƒcowa
Finalna ocena z przedmiotu na maturze
jest wypadkowà kilku sk∏adników – ocen
czàstkowych. Na poziomie podstawowym 30
procent to ocena z pierwszej cz´Êci egzaminu, 45 procent z drugiej, zaÊ 25 procent – za
prac´ ocenianà wewn´trznie (internal assessement). Dla poziomu rozszerzonego, cz´Êç
pierwsza to 20 procent, druga – 25 procent,
trzecia 35 procent i internal assessement – 20
procent. Skala stopni obejmuje oceny punktowe od 1 do 7, przy czym oceny jeden i dwa
praktycznie nie zaliczajà, a „trójka” wymaga
„zrekompensowania” dobrà ocenà z innego
przedmiotu.
Przedzia∏y punktowe sà w sumie korzystne dla uczniów. I tak na przyk∏ad w przypadku egzaminu êród∏owego, w którym maksymalna liczba punktów do uzyskania wynosi
20, przedzia∏y dla poszczególnych ocen wyglàda∏y w roku 2002 nast´pujàco (mogà ulegaç corocznie niewielkim zmianom): 0-2
punktów 1; 3-5 punktów 2; 6-8 punktów 3; 911 punktów 4; 12-13 punktów 5; 14-15 punktów 6; 16-20 punktów 7.
Jeszcze wyraêniej widaç to przy drugiej
cz´Êci egzaminu (podobnie jak w trzeciej, za
ka˝dà rozprawk´ mo˝na uzyskaç maksymalnie 20 punktów), gdzie ocen´ najwy˝szà
mo˝na by∏o uzyskaç osiàgajàc ju˝ 28 punktów, zaÊ „szóstka” wypada∏a w przedziale 2427 punktów.
W trzeciej cz´Êci “siódemka” przypada∏a
na przedzia∏ 42-60 punktów. Daje si´ zaobserwowaç tendencja do zwi´kszania wymagaƒ.
Egzaminy sà w ca∏oÊci sprawdzane zewn´trznie. Po zakoƒczeniu egzaminu, prace
uczniów pakuje si´ w koperty i wysy∏a na podany przez centrum egzaminacyjne adres.
czasem na drugi koniec Êwiata.
3/2004
Obowiàzujà przepisy, ˝e nauczyciel
przedmiotu, z którego odbywa si´ egzamin,
nie mo˝e pilnowaç piszàcych, a pytania poznaç mo˝e dopiero po 24 godzinach.
Ostateczna ocena na Êwiadectwie maturalnym wyra˝a si´ liczbà uzyskanych punktów na 45 mo˝liwych, 42 punkty wynikajà
z egzaminu maturalnego (uczniowie zdajà 6
przedmiotów, z ka˝dego mo˝na uzyskaç siedem punktów). Trzy pozosta∏e punkty wynikajà z oceny uzyskanej z przedmiotu teoria
wiedzy (którego nie ma na egzaminie) ∏àcznie z ocenà uzyskanà za prac´ ocenianà zewn´trznie (extended essay).
Oceny za t´ prac´ oraz za przedmiot teoria wiedzy sà opisowe: A – znakomita, B –
dobra, C – zadowalajàca, D – Êrednia, E –
mierna. W przypadku uzyskania dwóch ocen
E (albo na przyk∏ad w wypadku nie z∏o˝enia
pracy w ogóle) uczeƒ nie otrzymuje zaliczenia, ani Êwiadectwa maturalnego.
W kilku przypadkach uczeƒ (na przyk∏ad
kiedy otrzyma dwie oceny D) uzyskuje zero
punktów, ale ca∏oÊç jest zaliczana i matura
zostaje wydana. Najwy˝szà liczb´ punktów
(trzy) mo˝na uzyskaç w trzech przypadkach.
Uzyskania dwóch ocen A. lub A z jednego
i B z drugiego.
Ju˝ kilka razy zdarzy∏o si´, ˝e polscy
uczniowie uzyskali maksymalnà liczb´ 45
punktów. Cz´ste sà tak˝e wyniki 42, 43 punktów. W naszej szkole regu∏à jest, ˝e Êrednia
egzaminacyjna naszych uczniów w wielu
przedmiotach znacznie przekracza Êwiatowà.
Jest to zapewne tak˝e spowodowane tym, ˝e
w przeciwieƒstwie do wi´kszoÊci placówek
w ró˝nych krajach, gdzie przyjmowani sà
wszyscy uczniowie, nasi kandydaci podlegajà
surowej selekcji. Do klas z mi´dzynarodowà
maturà trafiajà z regu∏y uczniowie zdolni
i silnie umotywowani. ■
KRYSTYNA SZELÑGOWSKA
dr, pracownik naukowy Instytutu Historii
Uniwersytetu w Bia∏ymstoku. Specjalizuje
si´ w dziejach powszechnych epoki nowo˝ytnej. Nauczycielka historii w klasach
z Mi´dzynarodowà Maturà w XXXIII Liceum
Ogólnokszta∏càcym im. Miko∏aja Kopernika
w Warszawie.
19
147