komentarz bieżący

ANALIZY MAKROEKONOMICZNE
KOMENTARZ BIEŻĄCY
27 stycznia 2017
Pozytywne oceny firm dot. ich bieżącej sytuacji, nadal
deklarowana niepewność dot. przyszłości

W najnowszym raporcie NBP nt. kondycji sektora przedsiębiorstw,
BIURO ANALIZ
MAKROEKONOMICZNYCH
[email protected]
większość ankietowanych przez NBP respondentów wskazała
na
lekką
poprawę
swojej
sytuacji
w
IV
kw.
2016 r.
Jednocześnie ankietowani przedsiębiorcy formułują bardziej
pesymistyczne oczekiwania co do swej sytuacji zarówno na I
kw. br. jak i w całym 2017 r., czego głównym źródłem jest wg
przedsiębiorców
wzrost
niepewności.
Towarzyszy
ŁUKASZ TARNAWA
Główny Ekonomista
+48 696 405 159
[email protected]
temu
utrzymująca się na niskim poziomie skłonność firm do
podejmowania nowych inwestycji. Wyjątek w tym zakresie
stanowią przedsiębiorstwa z sektora publicznego, które
sygnalizują
plany
wzrostu
aktywności
inwestycyjnej
w
bieżącym roku. Raport NBP wskazuje na utrzymanie sytuacji
kontrastujących ze sobą: generalnie pozytywnej oceny bieżącej sytuacji
przedsiębiorstw oraz dalszym pogorszeniu ocen przyszłej sytuacji.

Z jednej strony saldo odpowiedzi ankietowanych przedsiębiorstw
wskazuje na lekką poprawę ocen bieżącej sytuacji przedsiębiorstw po
słabszym III kw. Lepiej bieżącą sytuację oceniają firmy z sektorów
przetwórstwa przemysłowego i handlu. Ta poprawa jest spójna z
lepszymi wynikami miesięcznych „twardych” wskaźników dot. polskiej
gospodarki – produkcji przemysłowej i sprzedaży detalicznej notowanych
pod koniec 2016 r. Jak wskazują autorzy raportu poprawa ocen
przedsiębiorstw
związana
jest
m.in.
ze
wzrostem
sprzedaży
przedsiębiorstw związanej z silniejszym popytem konsumpcyjnym
(wskazywana w raporcie poprawa nastrojów w przedsiębiorstwach
handlowych, oferujących usługi dla konsumentów oraz z sektora
przetwórstwa – producentów dóbr konsumpcyjnych trwałego użytku oraz
producentów żywności). Tym samym, z pewnym opóźnieniem, choć
zgodnie z naszymi oczekiwaniami, firmy odnotowują poprawę bieżącej
sytuacji w związku z wyraźną poprawą dochodów gospodarstwa
domowych i popytu w następstwie wejścia w życie programu Rodzina
500 Plus. Jak wskazywaliśmy w komentarzach do wcześniejszych
raportów nt. koniunktury NBP, przedsiębiorcy wcześniej wyraźnie nie
doceniali tego czynnika w ocenach perspektyw swej sytuacji.

Z drugiej strony ankietowani przez NBP przedsiębiorcy wykazali w
IV kw. wzrost pesymizmu co do przyszłości, zarówno w I kw. 2017 r., jak
ALEKSANDRA ŚWIĄTKOWSKA
Ekonomista
+48 515 111 698
[email protected]
i co do całego 2017 r. Pogorszenie ocen przedsiębiorstw nie jest jednak
wynikiem oczekiwanego pogorszenia popytu. Bariera popytowa, która
ma zazwyczaj najważniejsze znaczenie z punktu widzenia możliwości
rozwoju sektora przedsiębiorstw, utrzymała się bowiem w ocenie
przedsiębiorstw na historycznie niskim i stabilnym poziomie, co
potwierdza dobrą sytuację sprzedażową firm. W zakresie oczekiwań co
do popytu i produkcji miała nawet miejsce poprawa za sprawą
pozytywnych oczekiwań co do kształtowania się popytu zagranicznego.
Generalny wzrost pesymizmu firm dot. ich sytuacji w przyszłości w
świetle wyników raportu NBP ma swoje podłoże we wskazywanym przez
przedsiębiorstwa
wzroście
niepewności
działania
firm.
Wśród
najważniejszych źródeł niepewności przedsiębiorstwa wskazały wahania
kursu złotego, bieżące i zapowiadane zmiany legislacyjne oraz rosnącą
niepewność co do warunków funkcjonowania i kierunku zmian w
przyszłości (potencjalnie niepewność co do czynników o charakterze
geopolitycznym – np. związanych z Brexitem).

Sygnalizowany przez przedsiębiorstwa wzrost niepewności przekłada
się na wstrzemięźliwość firm - przede wszystkim prywatnych, w tym
zagranicznych - w zakresie aktywności inwestycyjnej. Z drugiej strony
wyraźne ożywienie inwestycji deklarują firmy w sektorze publicznym.

W
2017 r.
nowe
inwestycje
planuje
rozpocząć
co
trzecie
przedsiębiorstwo (najsłabszy wynik od kryzysu 2008/2009), obniżył się
także
szacunek
wartości
planowanych
nakładów
inwestycyjnych.
Silniejsze od oczekiwanego osłabienie inwestycji przedsiębiorstw w
2016 r. tłumaczone jest niewykonaniem założonych na 2016 r. planów
inwestycyjnych (31% respondentów). Jednocześnie przedsiębiorstwa nie
sygnalizują
skłonności
do
szybkiego
wznowienia
wstrzymanych
inwestycji. 2/3 ankietowanych firm deklaruje, że albo całkowicie
zrezygnowały z tych inwestycji, albo termin ich wznowienia jest
nieokreślony lub wykracza poza 2017 r. Wśród tych przedsiębiorstw
ponad 30% deklaruje, że przyczyną wstrzymania inwestycji jest
wspomniana podwyższona niepewność (10% w całej ankietowanej
próbie). Pozostałe przedsiębiorstwa zamierzają wznowić inwestycje w
ciągu bieżącego roku. Roczne plany inwestycyjne przedsiębiorstw
wyraźnie pogorszyły się w przypadku sektora prywatnego, w tym silne
pogorszenie
nastąpiło
wśród
przedsiębiorstw
zagranicznych
(deklarowane ograniczenie nowych inwestycji, jak i zahamowanie
wzrostu
skali
nakładów),
wzrósł
też
wskaźnik
ograniczania
już
rozpoczętych inwestycji.

Przy
oczekiwanej
stagnacji
inwestycyjnej
w
całej
próbie
ankietowanych przedsiębiorstw i pogorszeniu nastrojów w sektorze
2
2017-01-27
prywatnym, wyraźne ożywienie planowanej aktywności inwestycyjnej
nastąpiło w przedsiębiorstwach publicznych (w tym samorządowych), tj.
tych, które miały najsilniejszy wpływ na spadek inwestycji w 2016 r.
Przedsiębiorstwa publiczne planują zwiększyć liczbę nowych inwestycji
oraz przyspieszyć dynamikę nakładów już z początkiem 2017 r. (poziom
optymizmu
przedsiębiorstw
publicznych
powrócił
do
poziomów
notowanych w 2015 r.).

Z pogorszeniem ocen przedsiębiorstw dot. przyszłej sytuacji oraz
obniżeniem
planów
inwestycyjnych
firm
kontrastuje
kontynuacja
poprawy oczekiwań przedsiębiorstw w zakresie zatrudnienia. W kolejnym
kwartale z rzędu firmy deklarują utrzymanie szybszego tempa wzrostu
zatrudnienia. Dodatkowo, przy poprawiającej się sytuacji na rynku pracy
w kolejnym kwartale z rzędu utrzymują się prognozy dot. wzrostu
wynagrodzeń. Istotnym czynnikiem decyzji o podwyższaniu wynagrodzeń
pozostaje
nasilająca
się
presja
płacowa
oraz
zgłaszane
coraz
powszechniej przez firmy trudności ze znalezieniem pracowników.

Z ostatniego badania NBP nt. koniunktury wśród przedsiębiorstw
wyłania się niejednoznaczny obraz sytuacji firm działających na
rodzimym rynku i krajowej gospodarki. Generalnie pozytywne oceny firm
nt. bieżącego i przyszłego popytu oraz podwyższonej skłonności do
zatrudniania nowych pracowników, nie wskazują by firmy sygnalizowały
ryzyko gwałtownego osłabienia popytu w gospodarce, co wspiera
pozytywny scenariusz rozwoju konsumpcji i prognozę stabilnego wzrostu
eksportu (przy założeniu uniknięcia negatywnych szoków zewnętrznych).
Jednocześnie
przy
silnie
negatywnie
wpływającej
na
nastroje
przedsiębiorstw niepewności dot. czynników niezwiązanych wprost z
popytem (otoczenie regulacyjne, zmienność kursowa) wyzwaniem
pozostaje kwestia kształtowania się inwestycji przedsiębiorstw.

Przy stonowanych planach inwestycyjnych przedsiębiorstw z sektora
prywatnego, pozytywnym sygnałem jest informacja o planowanym
wyraźnym wzroście aktywności inwestycyjnej sektora publicznego (w
tym samorządowego), a także pozytywne oceny sektora budowlanego w
zakresie planów inwestycyjnych. Może to sygnalizować przybliżającą się
aktywizację środków unijnych z pozytywnym wpływem na inwestycje.
Dodatkowo w tym zakresie pozytywne są sygnały płynące z sektora
energetycznego (wzrost planów inwestycyjnych). W obszarach, które w
2016 r. kontrybuowały najbardziej negatywnie w zakresie spadku
inwestycji, przybliża się perspektywa odwrócenia trendów.

Jednocześnie, biorąc pod uwagę fakt, iż wstrzemięźliwość firm
prywatnych w zakresie deklarowanych inwestycji nie opiera się na
oczekiwanym osłabieniu popytu, lecz w dużej mierze na podwyższonej
3
2017-01-27
niepewności, nie można wykluczyć, iż przy kontynuowaniu pozytywnych
tendencji w zakresie popytu, materializacji scenariusza aktywizacji
środków
unijnych
i
wzrostu
inwestycji
w
sektorze
publicznym
stymulujących poprawę koniunktury krajowej, z czasem czynnik ten
zejdzie na plan dalszy w zakresie decyzji inwestycyjnych firm, wspierając
poprawę inwestycji także w sektorze prywatnym.

W najnowszej edycji badania nasiliły się trendy prognozowanego
wzrostu cen. W trzecim kwartale z rzędu firmy częściej informowały o
wzroście cen niż o ich spadku. Według badania w I kw. br. firmy
ponownie planują dalszy wzrost cen własnych produktów i usług. Wśród
głównych
czynników
powodujących
wzrosty
prognoz
cen
firmy
wskazywały wyższe ceny surowców i zmiany kursu złotego.

W IV kw. 2016 r. deklarowane przez firmy zainteresowanie kredytem
bankowym
lekko
wzrosło
w
relacji
do
poprzedniego
kwartału.
Dostępność kredytu pozostała wysoka, Najczęściej o kredyt ubiegały się
firmy największe. Dostępność kredytu pozostała wysoka – odsetek
zaakceptowanych wniosków kredytowych wzrósł wśród przedsiębiorstw
najmniejszych, ale lekko się obniżył w klasach przedsiębiorstw średniej
wielkości. Podobnie jak we wcześniejszych kwartałach, najczęstszym
powodem odmowy kredytu był brak zdolności lub nieadekwatna do
wymogów bankowych zdolność kredytowa. Według danych NBP wciąż
utrzymuje się wyższe tempo wzrostu zadłużenia z tytułu kredytów
bankowych w sektorze dużych przedsiębiorstw i niższe tempo zmian
poziomu
zadłużenia
w
sektorze
MSP.
O
wzroście
zadłużenia
kredytowego dużych firm zdecydowało wysokie zapotrzebowanie na
kredyty inwestycyjne i utrzymujące się zapotrzebowanie na środki
finansujące
działalność
bieżącą.
Z
kolei
na
wzrost
zadłużenia
kredytowego sektora MSP złożył się utrzymujący się popyt na kredyty
inwestycyjne i w mniejszym stopniu również na kredyty operacyjne.

Wskaźnik prognoz popytu na kredyt na I kw. 2017 r. sugeruje, że
rola kredytów bankowych w finansowaniu działalności przedsiębiorstw
będzie większa niż miało to miejsce w ostatnim kwartale ubiegłego roku.
Popyt na kredyt zależy od wielkości przedsiębiorstw. Mimo, że popyt na
kredyt firm z sektora MSP rośnie, to wciąż mniej firm będzie się ubiegało
o kredyt niż w sektorze dużych firm.

W IV kw. 2016 r. sytuacja płynnościowa firm była korzystna. Na
wysokim poziomie utrzymała się tez zdolność przedsiębiorstw do obsługi
zadłużenia kredytowego, jak i zadłużenia wynikającego z rozliczeń
handlowych.
4
2017-01-27
WAŻNA INFORMACJA: Niniejszy materiał ma charakter prognozy, został opracowany wyłącznie w celu informacyjnym i nie
może być traktowany jako doradztwo ani porada inwestycyjna. W szczególności nie może być traktowany jako oferta lub
rekomendacja do zawierania jakichkolwiek transakcji. Nie jest to forma reklamy ani oferta sprzedaży jakiejkolwiek usługi oferowanej
przez BOŚ Bank. Przedstawione w niniejszej publikacji opinie i prognozy są wyrazem niezależnej oceny autorów w momencie ich
wydania i mogą ulec zmianie bez zapowiedzi. Informacje, w tym dane statystyczne, zawarte w materiale pochodzą z ogólnie
dostępnych, wiarygodnych źródeł, jednak BOŚ Bank nie może zagwarantować ich dokładności i pełności. BOŚ Bank nie ponosi
odpowiedzialności za skutki decyzji podjętych na podstawie informacji zawartych w niniejszym materiale.
Niniejszy dokument stanowi własność BOŚ Bank. Materiał może być wykorzystywany do opracowań własnych pod warunkiem
powołania się na źródło. Powielanie bądź publikowanie niniejszego raportu lub jego części bez pisemnej zgody BOŚ Bank jest
zabronione.
Bank Ochrony Środowiska Spółka Akcyjna z siedzibą w Warszawie przy ul. Żelaznej 32, 00-832 Warszawa, zarejestrowana w Sądzie
Rejonowym dla m.st. Warszawy w Warszawie, XII Wydział Gospodarczy Krajowego Rejestru Sądowego pod nr KRS: 0000015525
NIP: 527-020-33-13; kapitał zakładowy: 628 732 450 zł wpłacony w całości.
5
2017-01-27