mgr inż. Marta Malkiewicz UR w Krakowie

Czynniki ryzyka występowania ketozy
u krów mlecznych w Polsce
mgr inż. Marta Malkiewicz
Katedra Żywienia Zwierząt i Paszoznawstwa, Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołłątaja w Krakowie
KETOZA i ujemny bilans energii
Ilość energii pobranej przez krowę jest za mała na
pokrycie zapotrzebowania krowy
przed porodem
• wzrost płodu
• sekrecja siary i rozrost gruczołu mlekowego
po porodzie
• produkcja mleka
OKRES PRZEJŚCIOWY
Zmniejszone pobranie paszy
Zmniejszona podaż kwasu propionowego
Zmniejszone
Zmniejszona synteza
wydzielanie insuliny
glukozy w wątrobie
Zwiększone uwalnianie tłuszczowych rezerw ciała
Wolne niezestryfikowane kwasy tłuszczowe
Wątroba
Utlenianie
CO2
Niepełne
utlenianie
Synteza
Trójglicerydów
Ciała
ketonowe
kwas beta-hydroksymasłowy, aceton, kwas acetooctowy
KETOZA WTÓRNA
-
Zaleganie poporodowe
Zatrzymanie łożyska
Endometritis
Przemieszczenie trawieńca
Mastitis
Trudny poród
Zanokcica
Inne schorzenia gorączkowe (toksemia) z upośledzeniem lub
utratą łaknienia
KETOZA POKARMOWA – TYP 3
PASZE KETOGENNE
ZWIĘKSZONA ZAWARTOŚĆ KWASU MASŁOWEGO W PŁYNIE ŻWACZA
ZWIĘKSZONA KETOGENEZA W NABŁONKU ŻWACZA
PRZYCZYNY
• Pasze ketogenne (zawierające kwas masłowy)
• Pasze powodujące fermentację ketogenną w żwaczu – cukry proste
KETOZA POKARMOWA - PRZYCZYNY
Pobranie więcej niż
50 g kwasu masłowego/krowę/dzień
Kiszonka z lucerny przewiędniętej zawiera 1 % kwasu masłowego w suchej masie
(10 g/kg suchej masy)
Krowa pobiera 5 kg suchej masy (15 kg kiszonki o zawartości suchej masy 33 %)
5 kg x 10 g/kg = 50 g kwasu masłowego
KETOZA POKARMOWA
Główny powód
Zawartość kwasu BHM we krwi
Zawartość WKT we krwi
Mokre kiszonki / obecność kwasu masłowego
Bardzo wysoka lub wysoka
Prawidłowa lub wysoka
Zawartość glukozy we krwi
Zmienna
Zawartość insuliny w krwi
Zmienna
Kondycja krowy
Różna
Patologia wątroby
Różnie
Okres ryzyka
Różny
Prognoza
Dobra
Podstawowy sposób diagnozy
Co robić ?
Oznaczanie kwasów w kiszonce
Nie skarmiać kiszonki !
KETOZA PIERWOTNA SPONTANICZNA
NIEDOBORY ENERGETYCZNE
MOBILIZACJA TŁUSZCZU
ZWIĘKSZONA KETOGENEZA WĄTROBOWA
HYPOGLIKEMIA
KETOZA TYPU 1
Główny powód
Zawartość kwasu BHM we krwi
Zawartość WKT we krwi
Spontaniczna; Niedożywienie
Bardzo wysoka
Wysoka
Zawartość glukozy we krwi
Niska
Zawartość insuliny w krwi
Niska
Kondycja krowy
Chuda
WKT
Patologia wątroby
Okres ryzyka
Prognoza
Podstawowy sposób diagnozy
Co robić ?
Ciała ketonowe
Brak
3-6 tygodni po porodzie
(wysoka wydajność)
Bardzo dobra
BHM we krwi po porodzie
Sprawdzić żywienie i utrzymanie po porodzie
KETOZA TYPU 2
Główny powód
Tłusta krowa; Stłuszczona wątroba
Zawartość kwasu BHM we krwi
Wysoka
Zawartość WKT we krwi
Wysoka
Zawartość glukozy we krwi
Niska
Zawartość insuliny w krwi
Niska
Kondycja krowy
Tłusta
Los WKT
Patologia wątroby
Okres ryzyka
Prognoza
Podstawowy sposób diagnozy
Co robić ?
Trójglicerydy
ciała ketonowe
Stłuszczenie
1-2 tygodnie po porodzie
Słaba
WKT we krwi przed porodem
Sprawdzić żywienie i utrzymanie przed porodem
KETOZA KLINICZNA vs. SUBKLINICZNA
Ketoza kliniczna dotyczy 2 – 15 % krów wysoko produkcyjnych (Duffield i in., 2000)
40 – 60 % krów wysoko produkcyjnych choruje na subkliniczną ketozę (SK)
(Duffield i in., 1998) – nadmiar ciał ketonowych we krwi, brak objawów ketozy.
„Wysoki poziom ciał ketonowych bez klinicznych objawów ketozy”
Konsekwencjami SK są:
 Przemieszczenie trawieńca, endometritis,
 Zmniejszona wydajność mleka,
 Pogorszenie wskaźników rozrodu,
 Zwiększone brakowanie
KETOZA SUBKLINICZNA K!
Identyfikacja krów podejrzanych (K!) opiera się na zawartości
BHM i acetonu w mleku
Stosunek tłuszczu do białka ma mniejsze znaczenie
Dokładność stosowanej metody
• pozwala ocenić stan zagrożenia stada
• nie jest wystarczająca do stawiania diagnozy
CZYNNIKI RYZYKA ?
• NUMER LAKTACJI
• KONTROLA BCS
• OKRES MIĘDZYWYCIELENIOWY
• PORA ROKU
• SYSTEM ŻYWIENIA
• GRUPOWANIE ZWIERZĄT