ANALITYKA: W czerwcu Białorusini aktywnie kupowali walutę obcą i

ANALITYKA: W czerwcu Białorusini aktywnie kupowali walutę obcą i zwiększali
depozyty walutowe
Przegląd rynku finansowego i systemu bankowego RB
Mimo podejmowanych przez Narodowy Bank Białorusi (NB RB) wysiłków na rzecz stabilizacji
rynku finansowego i powrotu zaufania do waluty narodowej, w czerwcu wzrósł odpływ
depozytów rublowych osób fizycznych. Oprocentowanie depozytów, zdaniem ich właścicieli,
już nie rekompensuje ryzyka od ewentualnej dewaluacji i wzrostu cen. Przy tym, mimo dalszego
spadku poziomu realnych dochodów, - społeczeństwo wyraża chęci rozstawania się z
nagromadzoną walutą obcą, a nawet stara się zwiększać jej oszczędności.
Tabela. Podstawowe wskaźniki działalności sektora finansowego Białorusi w roku 2015
Fakt na dzień 1 Oficjalna prognoza na dzień
lipca 2015 r.
1 stycznia 2016 r.
Zmiana wartości koszyka trzech walut na +10,46**
+(3-7) za rok (od 9 stycznia
dzień 09.01.2015*, %
2015 r.)
Stopa redyskontowa, w % rocznie
25***
Po dewaluacji nie była
ogłoszona
Inflacja, w % od początku roku
7,3
15-18 (lipcowa ocena NB
RB)
Międzynarodowe aktywa rezerwowe na 4,621
Nie niżej poziomu na 1
Białorusi w definicji SSRD MFW, mld USD
stycznia 2015 r., tj. 5,059
mld USD
Przyrost masy pieniężnej od początku 23
30 (ocena NB RB po
roku, %
dewaluacji)
Przyrost
oczekiwań
bankowych
od 14,3
17-22 (ocena NB RB po
gospodarki od początku roku, %
dewaluacji)
* Data wprowadzenia nowych współczynników RUB, USD i EUR w koszyku walut (0,4, 0,3 i 0,3 odpowiednio)
**stan na dzień 27 lipca
*** od 9 stycznia 2015 r.
REZERWY ZŁOTOWO-WALUTOWE ROSNĄ JUŻ TRZECI MIESIĄC Z RZĘDU
W czerwcu 2015 roku (trzeci miesiąc z rzędu w br.) odnotowano kolejny niewielki wzrost
aktywów rezerwowych Białorusi wg metodologii Międzynarodowego Funduszu Walutowego
(MFW). Przy tym drugi miesiąc z rzędu udaje się osiągnąć wzrost tylko za pomocą
wewnętrznych zasobów. Wg wstępnych danych NB RB, aktywa rezerwowe Białorusi na dzień 1
lipca 2015 r. wyniosły 4,621 mld USD, co stanowi wzrost w czerwcu o 13,3 mln USD. Wraz z
tym, od początku roku spadek rezerw wyniósł około 438 mln USD, czyli o 8,7%.
Zwraca na siebie uwagę ten fakt, że w czerwcu doszło do spadku najbardziej płynnych części
rezerw walutowych Białorusi. W składzie rezerw złotowo-walutowych aktywa rezerwowe w
walucie obcej za czerwiec spadły od razu o 659 mln USD do 1,673 mld USD (minus 42% od
początku roku), ilość złota monetarnego - w dużej mierze dzięki spadkowi cen złota na
światowych rynkach - spadła w czerwcu o 28,7 mln USD do 1,679 mld USD (+2,3% od
początku roku).
Z kolei największy wzrost w ubiegłym miesiącu wykazały „inne aktywa” – najbardziej
nieprzejrzysta część rezerw złotowo-walutowych. Tylko w czerwcu wzrosły one o 695 mln USD
do 745,2 mln USD. Na początku roku inne aktywa w składzie rezerw złotowo-walutowych
stanowiły około 0,5 mln USD.
LUDNOŚĆ ZMNIEJSZYŁA SPRZEDAŻ WALUT NETTO DO MINIMUM
Wg regulatora, sprzedaż walut obcych netto (transakcje gotówkowe oraz bezgotówkowe) przez
ludność w pierwszym półroczu 2015 roku wyniosła 689,1 mln USD, w tym 150,6 mln USD w
maju i 249,7 mln USD w kwietniu. Przy tym należy zauważyć, że jeżeli sprzedaż walut obcych
osób fizycznych w czerwcu praktycznie nie zmieniła się w porównaniu z majem 2015 roku
(664,6 mln USD przeciwko 655,7 mln USD), zakup waluty obcej (transakcje gotówkowe oraz
bezgotówkowe) gwałtownie wzrósł, osiągając poziom 656,5 mln USD w porównaniu do 505,1
mln USD miesiąc wcześniej (wzrost o 30%).
Wzrost popytu na walutę obcą ze strony ludności można połączyć z rozpoczęciem sezonu
wakacyjnego, spadkiem stóp procentowych na depozyty rublowe, a także z niepewnością
polityki NB RB w części tworzenia kursu wymiany. Po przejściu w handlu walutami na BGPW
w tryb podwójnej aukcji dla wielu ciężko jest spokojnie patrzeć na wahania kursu waluty
krajowej w znacznie poszerzonym zakresie. Przy tym, dla szerokiego grona ludzi również nie
jest do końca jasne, jak waluta może się umacniać, gdy gospodarka przeżywa kryzys, eksport
spadł o ponad jedną czwartą, a rezerwy uzupełniane są głównie za pomocą kredytów.
Osoby prawne (rezydenci) na krajowym rynku w czerwcu kupiły 17,7 mln USD netto po tym jak
miesiąc wcześniej ta kwota wynosiła 91,9 mln USD. Jednak od początku roku jeszcze utrzymuje
się oferta netto walut obcych ze strony przedsiębiorstw: w okresie styczeń-czerwiec ich sprzedaż
waluty na BGPW i na rynku pozagiełdowym była o 62,6 mln USD wyższa, niż zakup.
ZWIĘKSZA SIĘ UDZIAŁ WALUTOWY MASY PIENIĘŻNEJ
Nieufność Białorusinów do waluty krajowej przejawia się również we wzroście udziału
walutowego w masie pieniężnej. Na koniec czerwca wzrósł on jeszcze o 0,6 punktu
procentowego i wyniósł 65,9% na dzień 1 lipca (+3,8 punktu procentowego od początku roku).
Najbardziej zauważalny wpływ na strukturę walutową masy pieniężnej w czerwcu miały
operacje
ludności
z
terminowymi
rublowymi
i
walutowymi
depozytami.
Według NB RB, w czerwcu terminowe depozyty ludności spadły o 2,1%, lub o 750,3 mld BYR
do 34,3 bln BYR. Jednak od początku roku odnotowano wzrost terminowych rublowych
depozytów o 25,9%. Z kolei walutowe depozyty po niewielkim spadku w maju, w czerwcu
wykazały wzrost o 1,8%, lub o 137,5 mln USD. Od początku roku terminowe walutowe
depozyty ludności wzrosły o 1,9%.
Na dynamikę terminowych depozytów ludności znaczący wpływ ma spadek stóp procentowych
rublowych depozytów w ostatnim czasie. Według regulatora, średnie oprocentowanie nowych
terminowych depozytów bankowych w walucie krajowej dla osób fizycznych wyniosły w
czerwcu br. 26,5% rocznie, w porównaniu z 28% w maju i 36,5% w kwietniu br. Z kolei
oprocentowanie nowych terminowych depozytów walutowych dla osób fizycznych również
spadło, osiągając w czerwcu 5,6% wobec 6,3% w maju i 6,1% w kwietniu. Spadek stóp
procentowych dla depozytów walutowych, w ślad za rublowymi może być częścią polityki NB
RB, którego głównym celem jest zachowanie bardziej atrakcyjnych warunków dla depozytów
rublowych w stosunku do walutowych. Ponadto, na tle wzrostu skłonności ludności do
trzymania oszczędności w walucie obcej, stopy mogły zostać obniżone przez same banki bez
rekomendacji regulatora.
KREDYTY BEZ ZMIAN
Stawki na kredyty rublowe wykazują również tendencję spadkową, chociaż w znacznie
wolniejszym tempie. Według regulatora, średnie oprocentowanie nowych kredytów bankowych
w walucie krajowej (z wyjątkiem kredytów międzybankowych i pożyczek udzielanych na
preferencyjnych warunkach na podstawie decyzji Prezydenta i Rządu) w czerwcu wyniosło 35%
rocznie dla osób fizycznych wobec 37,8% w maju. Dla osób prawnych stawka na kredyty spadła
w czerwcu do 40,8% rocznie z 43,4% w maju. NB RB próbuje zmusić banki do zmniejszenia
kosztów kredytów, jednak na razie popyt na pożyczki bankowe pozostaje umiarkowanym ze
względu na ich wysokie koszty, o czym świadczy dynamika zadłużenia kredytowego.
Według NB RB, łączna kwota zadłużenia w spłatach kredytów, udzielonych przez białoruskie
banki różnym sektorom gospodarki, wyniosła na dzień 1 lipca 2015 roku 357,6 bln BYR, co
oznacza wzrost w czerwcu o 1,9%. Przy tym większość przyrostu powstała z powodu zmiany
kursu BYR, ponieważ jeśli rozpatrywać oddzielnie dynamikę kredytów rublowych i
walutowych, to można zauważyć, że kredyty wydane sektorom gospodarki w walucie krajowej
wzrosły tylko o 0,6 mld BYR do 151,2 bln BYR, podczas gdy kredyty walutowe w ogóle spadli
o 45,7 mln USD do 13,4 mld USD.
W przeciwieństwie do łącznej kwoty zadłużenia kredytowego, wzrost zadłużenia problemowego
nie przestaje rosnąc ani w BYR, ani w walucie obcej. Problemowe zadłużenia kredytowe w BYR
oraz w walucie obcej udzielane przez banki sektorom gospodarki (nie biorąc pod uwagę
zadłużenia z zaległymi odsetkami), wyniosły na dzień 1 lipca 2015 roku 7,332 bln BYR, co
oznacza wzrost w czerwcu o 3,9% (od początku roku wzrost wyniósł 59,2%). W tym
problemowe zadłużenia w walucie krajowej wzrosły w czerwcu o 3,5% do 2,555 bln BYR
(+76,6% od początku br.). Problemowe zadłużenia w walucie obcej wzrosły w czerwcu o 0,5%
do 311,3 mln USD (+16,8%).
Tak więc, czerwiec nie przyniósł żadnych niespodzianek. W krótkim okresie czasu od momentu
ostatniej dewaluacji, NB RB udało się odzyskać stabilność na rynku finansowym i monetarnym,
ale nie porzywrócić zaufanie ludności do waluty narodowej. Między innymi do wzrostu
nieufności przyczyniają się zwiększona zmienność kursu waluty krajowej oraz zbliżanie się
wyborów prezydenckich.