Kacheksja nowotworowa

lekarzonkolog.pl
Kacheksja nowotworowa
Kacheksja jest to spadek masy mięśniowej z lub bez utraty tkanki tłuszczowej, często
połączona z anoreksją, stanem zapalnym oraz opornością na insulinę. Jej głównym
objawem klinicznym u dorosłych jest ubytek masy ciała, natomiast u dzieci - zahamowanie
wzrostu. Należy odróżnić ten stan od objawów głodowania, utraty masy mięśniowej
związanej z wiekiem, depresji, zaburzeń wchłaniania oraz nadczynności tarczycy.
Kacheksja jest to spadek masy mięśniowej z lub bez utraty tkanki tłuszczowej, często połączona z
anoreksją, stanem zapalnym oraz opornością na insulinę [1]. Jej głównym objawem klinicznym u
dorosłych jest ubytek masy ciała, natomiast u dzieci - zahamowanie wzrostu. Należy odróżnić ten
stan od objawów głodowania, utraty masy mięśniowej związanej z wiekiem, depresji, zaburzeń
wchłaniania oraz nadczynności tarczycy [2]. Ocenia się, że około 80 % chorych na nowotwory
cierpi z powodu kacheksji, a u 20 % przyczynia się ona bezpośrednio do śmierci [3,4]. Skłania to
licznych badaczy do próby wyjaśnienia patomechanizmu tego stanu, co w efekcie może pozwolić
skutecznie go leczyć nie tylko objawowo, ale również przyczynowo.
Częstość występowania kacheksji jest wyraźnie skorelowana z lokalizacją guza. Najczęściej dotyka
ona pacjentów z rakiem płuca oraz nowotworami układu pokarmowego. Utrata masy ciała > 2,75 %
na miesiąc stanowi niezależny niekorzystny czynnik rokowniczy [5].
Do tej pory uważano, że u osób cierpiących na kacheksję występuje wzrost podstawowej
przemiany materii w porównaniu do osób zdrowych, co mogło wyjaśniać spadek masy ciała.
Jednak ostatnie badania wskazują na to, że zarówno pacjenci ze stabilną masą ciała (utrata m.c. <
2%) jak i ci z jej utratą > 5% mają podobne podstawowe zapotrzebowanie na energię [6]. Dane te
mogłyby sugerować, że hipermetabolizm nie odpowiada za utratę masy ciała w kacheksji. W tym
samym badaniu zauważono jednak, że w przypadku podwyższonych wskaźników stanu zapalnego
różnice te jednak występują.
W adipocytach osób z kacheksją można zauważyć dwu- a nawet trzykrotny wzrost lipolizy w
odpowiedzi na stymulację katecholaminami oraz peptydami natiuretycznymi, który to proces udało
się całkowicie zahamować blokując aktywność lipazy hormonozależnej (HSL). U pacjentów z grupy
kontrolnej, których zmiana masy ciała nie była związana z chorobą nowotworową, nie zanotowano
zwiększonej lipolizy w komórkach tkanki tłuszczowej [1]. Ponadto u osób z kacheksją jest
zwiększona ekspresja genu CIDEA, co koreluje z wyższym poziomem wolnych kwasów
tłuszczowych. W badaniach in vitro nadekspresja tego genu związana jest z nasileniem oksydacji
kwasów tłuszczowych oraz zmniejszeniem oksydacji glukozy, co mogłoby tłumaczyć fakt, iż
podawanie glukozy u zdrowych osób hamuje lipolizę, podczas gdy odpowiedź ta jest mniejsza w
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 1/2
lekarzonkolog.pl
grupie osób z kacheksją [7].
Utrata masy mięśniowej spowodowana jest zarówno nasileniem degradacji białek jak również
zmniejszeniem ich syntezy. Jednym z czynników uważanych za mediatora kacheksji jest PIF czyli
czynnik inicjujący proteolizę. Wpływa on na zwiększenie ekspresji czynników regulacyjnych szlaku
ubikwityna-proteasom, a tym samym indukuje degradację białek mięśni szkieletowych [8]
aktywując PKR (RNA - zależna kinaza białkowa) [9]. W badaniach na myszach inhibitor PKR
hamował atrofię mięśni [10]. Nadekspresja genów dla MuRF1 oraz MAFbx, dwóch mięśniowo
specyficznych ligandów ubikwityny w modelu mysim również wpływała na wzrost atrofii mięśni [8].
Sugeruje się, że MuRF1 dodatkowo hamuje syntezę białek miofibrylarnych [11].
U pacjentów z rakiem trzustki występuje silna, negatywna korelacja między przeżyciem a
poziomem CRP oraz produkcją IL-6 przez monocyty in vitro [12]. W innym badaniu wykazano
stopniowy wzrost poziomu IL-6 oraz gwałtowny wzrost około tygodnia przed śmiercią [13]. W wielu
nowotworach można zauważyć znaczny wzrost poziomu białek ostrej fazy, co często wiąże się z
kacheksją i przyspiesza angiogenezę [14]. Wśród mediatorów zapalnych, których poziom rośnie w
kacheksji wymienia się m. in. IL-6, TNF alfa, NO, PGE2, chociaż nie ma konkretnych dowodów na
to, że nasilają one ten proces [15]. Ich głównym źródłem jest sam guz [3].
W procesie kacheksji mogą brać udział również komórki immunokompetentne. Limfocyty T CD 4 +
ze zmniejszoną ekspresją CD44 mogą wpływać na zmniejszenie atrofii mięśni u pacjentów z
kacheksją, co wykazano w badaniach na myszach. Działanie to występuje, nawet jeżeli były one
podane już po wystąpieniu tego stanu [16].
Pozytywny wpływ na wzrost apetytu u pacjentów chorych na nowotwór ma grelina. Jest to hormon
produkowany przez komórki znajdujące się w dnie żołądka w odpowiedzi na głód. Wydaje się, że
może mieć ona znaczenie w leczeniu pacjentów z kacheksją. Jej wysoki poziom u pacjentów z
rakiem żołądka łączył się z mniejszą utratą masy ciała [17]. Z tego powodu pozostaje ona
przedmiotem licznych badań naukowych. Przeciwstawne działanie do greliny wykazuje
melanokortyna. Zastosowanie antagonisty jej receptora spowodowało wzrost masy ciała u
zdrowych myszy, a u tych z gruczolakorakiem ograniczył spadek masy ciała [18].
W leczeniu kacheksji podkreśla się również rolę kwasu eikozapentaenowego (EPA), L-karnityny,
talidomidu oraz octanu medroksyprogesteronu lub megestrolu. Badania wyraźnie wskazują na to,
że najbardziej efektywna jest w tym przypadku terapia wielolekowa [19].
© 2000-2017 Activeweb Medical Solutions. Wszelkie prawa zastrzeżone.
str. 2/2