ŚWIT sierpień1.indd

Adam Jan Puza
15 lat samorządu
terytorialnego
okiem praktyka
Kiedy 15 lat temu odbyły się już w wolnej Polsce
wybory do samorządu miejskiego i gminnych wszyscy
byli pewni, że nie będzie już pionowej podległości rząd
– wojewoda – naczelnik miasta. Ełk miał otrzymać kompetencje, pieniądze, udział w podatkach i zarządzać tym,
czym dysponuje. Przed reformą naczelnik miasta mógł
zrobić tyle, na ile mu pozwolili wojewódzcy urzędnicy.
Po wyborach żaden urząd nie był przygotowany do nowej
roli, bo samorząd praktycznie nie funkcjonował.
Samorząd – to nie tylko ludzie i terytorium miasta
czy gminy, ale przede wszystkim możliwość zarządzania
i decydowania o własnych sprawach przez mieszkańców
miasta czy gminy.
Entuzjazm wywołany „braniem swoich spraw w
swoje ręce” w na początku lat 90-ych był bardzo duży,
choć nie brakowało problemów, z którymi na co dzień
borykali się ludzie – uciążliwości życia codziennego,
zaniedbana infrastruktura i rosnące ubóstwo. Zmiany
rozpoczęły się od określenie zasad postępowania i
wytyczenia długofalowych kierunków działania. To już
właśnie w roku 1991 zarząd miasta opracował i przyjął
program „Ełk – miasto ekologiczne”, a hasło to stało się
symbolem, identyfikującym Ełk w kraju i za granicą. Nie
była to fanaberia nowej władzy, a wynik postępowania
w myśl zasad zrównoważonego rozwoju, czyli rozwoju
społecznego, gospodarczego oraz sposobu zarządzania
z poszanowaniem środowiska przyrodniczego. Pierwsze
działania zostały skierowane na poprawę jakości usług
komunalnych, dostarczanie dobrej jakości wody, komunikację miejską, gospodarkę lokalami użytkowymi i na
remonty budynków komunalnych. Przed modernizacją
stacji uzdatniania wody zdarzały się dni, kiedy z kranów
leciała brunatna ciecz, a nie woda. Dzisiaj jakość wody w
Ełku i okolicach porównywana jest do wody mineralnej.
Zgodnie ze strategią samorząd rozpoczął od dwóch
dużych przedsięwzięć - oczyszczania jeziora Ełckiego i
zmniejszenie niskiej emisji gazów i pyłów w paleniskach
domowych. Te dwa priorytety wynikały z potrzeb, które
określili w ankietach oraz uczestnicząc w warsztatach
mieszkańcy. Dzisiaj w Ełku swobodnie można kąpać się
w jeziorze bez obawy przed chorobami, a w domach jednorodzinnych montowane były nowe ekologiczne kotły
olejowe. Za działaniami infrastrukturalnymi musiały
pójść także zmiany w sposobie myślenia, uspołecznienie
podejmowania decyzji, np. udział organizacji pozarządowych w podziale środków, opracowywaniu strategii,
czy polityki oświatowej. Zaowocowało to z czasem
powstaniem Ełckiego Stowarzyszenia Ekologicznego i
Centrum Edukacji Ekologicznej. Dobrym wskaźnikiem
rozwoju samorządu i społeczeństwa obywatelskiego
są organizacje pozarządowe oraz rozwijające się firmy.
W powiecie ełckim w chwili obecnej jest ponad 150
organizacji pozarządowych. W ełckich samorządach
decyzje podejmowane są z udziałem mieszkańców,
zgodnie z zasadą „nic o nas bez nas”. Scedowały one na
stowarzyszenia swoje uprawnienia, przekazując im na
realizację zadań środki finansowe.
Ełcki samorząd powiatowy sprzyja rozwojowi
przedsiębiorczości współorganizując szkolenia, udzielając dotacji na rozpoczęcie działalności gospodarczej
czy tworząc fundusz poręczeń kredytowych, który swoje
funkcjonowanie rozpocznie już we wrześniu tego roku.
Dzięki temu, że w Ełku „chciało się chcieć” powstała
specjalna strefa ekonomiczna zatrudniająca ponad 1300
osób. Jej istnienie wynika z długotrwałych zabiegów
ełckich samorządowców.
Samorząd zajmuje się takimi sprawami, którymi
pojedyncze osoby, stowarzyszenia czy inne instytucje nie
są w stanie sobie poradzić. Na tym właśnie polega zasada
pomocniczości oraz dobra wspólnego. Do kategorii tak
wyspecjalizowanych spraw, którymi zajmują się samorządy należą zabezpieczenie zdrowotne i bezpieczeństwo.
Samorząd miejski i powiatowy wyprowadziły z zapaści
finansowej i przekształciły SP ZOZ w nowoczesną
spółkę Pro-Medica – nowoczesny szpital, który wraz ze
szpitalem wojskowym zapewniają całodobową opiekę
szpitalną i specjalistyczną. Samorząd jest od tego, by dzielić się tym, co ma z potrzebującymi. Dotyczy to zarówno
osób indywidualnych, jak i instytucji. – policji i straży
pożarnej, które wspierane są przez ełckie wspólnoty
samorządowe poprzez dotacje na zakup samochodów,
łodzi, silników i rozbudowę bazy.
Dzisiaj Ełk jest stolicą Diecezji Ełckiej. To właśnie
samorząd przygotował wizytę Ojca Świętego Jana Pawła
II, a w czasie czerwcowej Mszy Św. w 1999 roku w Ełku
gościło 300 tys. pielgrzymów. W mieście funkcjonują
trzy uczelnie, których powstanie wspierały ełckie samorządy. Istnieje tutaj teatr. Realizowane są nowe
inwestycje i przeprowadzane modernizacje szkół oraz
dróg. Samorządy skutecznie pozyskują na to środki z
Unii Europejskiej, np. w Starostwie pracują zespoły
zadaniowe, które piszą i realizują projekty finansowane
ze źródeł zewnętrznych.
Samorząd powiatowy uczestniczy w akacji Przejrzysta Polska, podnosząc profesjonalizm swych działań.
Jej celem jest promowanie uczciwości i skuteczności w
realizacji zadań publicznych Starostwa.
Adam Jan Puza
od roku 2002 starosta ełcki. Z samorządem terytorialnym związany od 15 lat, najpierw jako radny
i prezydent Ełku z ramienia Komitetu Obywatelskiego
(1990-1994). Ekspert do spraw rozwoju, zarządzania
strategicznego (30 strategii rozwoju gmin i powiatów)
i zarządzania jakością w administracji publicznej w
strukturach Organizacji Narodów Zjednoczonych
(1996-2004). Prekursor wdrażania ISO w samorządach terytorialnych – 7 wdrożeń. Przewodniczący
rady powiatu w Ełku (1998–2001). Doradca ds.
rozwoju społeczeństwa informacyjnego i turystyki
wyspecjalizowanych organizacji pozarządowych i
instytucji międzynarodowych.
Nauczyciel akademicki – dzieli się doświadczeniem i wiedzą ze studentami w Wyższej Szkole
Finansów i Zarządzania w Białymstoku Filia w Ełku.
Współautor koncepcji rozwoju regionu EGO (Ełk
– Gołdap – Olecko), przewodniczący Stowarzyszenia
Samorządów EGO.
Za swoją działalność na rzecz rozwoju Ełku i
opracowanie koncepcji „Ełk – Miasto Ekologiczne”
otrzymał międzynarodową nagrodę Fundacji Forda,
a za wkład w rozwój powiatu ełckiego wyróżnienia i
nagrody Związku Powiatów Polskich.
Rozwój edukacji stał się priorytetem samorządu
miejskiego i powiatowego. Co roku modernizowane
są kolejne budynki szkolne. Samorząd powiatowy
utworzył stypendium im. Jana Pawła II wspierające
najzdolniejszych uczniów szkół ponadgimnazjalnych,
a jednocześnie najmniej zamożnych. Udało się także
pozyskać pieniądze na stypendia unijne dla ponad 100
studentów i 1050 uczniów. To wsparcie ma im zapewnić
właściwą edukację i jej kontynuację na studiach.
Ostatnie 15 lat pokazuje, jak wiele można zrobić.
Pokazuje również ile problemów jest jeszcze do przezwyciężenia – ubóstwo, bezrobocie. Wszystko to spada na
barki samorządu. I to tylko on z pomocą państwa może
skutecznie z tymi problemami sobie poradzić.
Młodzieżowy Telefon Zaufania w Ełku!
Powstał 4 maja 2004 r. dzięki wsparciu
finansowemu Starostwa Powiatowego
w Ełku. Fachową pomoc w telefonie
zapewnia 11 wolontariuszy - nauczycieli,
pedagogów, psychologów w nim działających. Przeszkoleni wolontariusze czekają
na rozmówców we wtorki i piątki od godz.
17.00 do 22.00, pod numerem
+48 87 610 27 47
6
Dyżurni w Telefonie Zaufania działają
poprzez uważne wysłuchanie i rozmowę
ze wszystkimi, którzy potrzebują pomocy.
Udzielana jest ona głównie młodzieży,
która ma problemy, ale również rodzicom,
nauczycielom, którzy nie wiedzą jak należy
postępować z młodym człowiekiem, gdy
zauważą w jego wyglądzie, zachowaniu
niepokojącą zmianę.
ŚWIT nr 5 (24)