Wywiady Wywiad: Innowacje w energetyce Budujemy swój

Wywiady
Wywiad: Innowacje w energetyce
Budujemy swój potencjał i znaczenie poprzez realizację polityki rozwoju innowacyjności –
mówi dr inż. Józef Gromek, dyrektor Instytutu Tele- i Radiotechnicznego, który opracował
sterowniki energetyczne z analizatorem jakości energii do pracy w warunkach
ekstremalnych, nagrodzone w konkursie Polski Produkt Przyszłości.
Instytut Tele– i Radiotechniczny ma bardzo bogatą historię, ale tak jak Państwo
podkreślają, dziś znacznie ważniejsza od podsumowania przeszłości jest ocena Instytutu
z punktu widzenia szans na sukces w warunkach intensywnego rozwoju innowacji. Jak to
jest być przedsiębiorstwem innowacyjnym i jeszcze zdobywającym nagrody?
Istotnie ITR jest jednostką badawczo-rozwojową o ponad 80-letniej tradycji. Korzenie Instytutu
sięgają 1926 r., kiedy powołany został Instytut Radiotechniczny. Wielokrotnie reorganizowany i
przemianowywany, odegrał istotną rolę w rozwoju polskiej radioelektroniki, radionawigacji,
elektroniki, miernictwa i technologii materiałów.
Zmiany zachodzące w gospodarce w początkach lat dziewięćdziesiątych oraz pogłębiająca się
recesja zmusiły Instytut do przystosowania się do istniejącej w kraju sytuacji, w szczególności
do zmniejszonego zapotrzebowania przemysłu na innowacje oraz znacznie ograniczonego
finansowania badań przez budżet państwowy. Powstała konieczność zwrócenia większej
uwagi na własną strategię rozwoju, do dokonania takich zmian w pracy i organizacji Instytutu,
aby ograniczone środki wykorzystać w sposób jak najbardziej efektywny i jednocześnie tworzyć
nowe rozwiązania charakteryzujące się odpowiednim poziomem konkurencji i innowacyjności.
Szeroko rozumiane założenia polityki Instytutu oparły się na ważnych tezach.
Pierwsza to skuteczne połączenie prowadzonych badań z otoczeniem jest czynnikiem
decydującym o przetrwaniu i rozwoju Instytutu. Najpoważniejszym wyzwaniem stała się
konieczność szybkiego dostosowania się do warunków większej samodzielności i
odpowiedzialności w zarządzaniu badaniami oraz do wymogów komercjalizacji wyników
badań.
Druga teza to uznanie konieczności przeciwdziałania groźbie luki pokoleniowej w Instytucie
oraz dobre wykorzystanie kapitału ludzkiego jako podstawowego warunku powodzenia
naszych zmian. Największym zagrożeniem był nie tyle sam odpływ ludzi z obszaru badań, co
brak dopływu młodych pracowników badawczych. Dlatego stałą troską Instytutu jest dążenie
do pozyskania utrzymania i dynamicznego rozwoju młodej kadry naukowej, co w ostatnim
okresie jest naszym szczególnym sukcesem.
Budujemy swój potencjał i znaczenie poprzez realizację polityki rozwoju innowacyjności oraz
konkurencyjności technologii i produktów min. poprzez modyfikację dotychczasowych
rozwiązań systemowych i stymulację rozwoju w samodzielnych zakładach badawczych.
Skutecznym narzędziem naszego systemu są preferencje, promujące proinnowacyjne
postawy zakładów działalności podstawowej, w szczególności:
- rozwijanie badań i prac b + r związanych zwłaszcza z tworzeniem i komercjalizacją
nowoczesnych technik, technologii i metod w sferze produkcji materialnej i usług,
- prowadzenie badań dofinansowywanych przez zainteresowane wynikami pracy podmioty
gospodarcze,
- podnoszenie kwalifikacji kadry.
Wieloletnie doświadczenie naszej kadry, potencjał naukowy i badawczy, szeroko zakrojona
działalność promocyjna oraz nowa strategia działalności instytutu przyniosła efekty w postaci
wielu nowych, innowacyjnych opracowań, które uzyskały ochronę patentową. W ciągu
ostatnich lat działalności Instytut zaprojektował i nadzorował realizację kilkuset opracowań,
wdrożonych do przemysłu, z których znaczna część zasługuje na miano osiągnięć
decydujących o rozwoju krajowej elektroniki.
Za nasze innowacyjne opracowania w ostatnich latach otrzymaliśmy liczne prestiżowe
nagrody na krajowych i międzynarodowych imprezach wystawienniczych m.in. na targach
wynalazków w Brukseli, Paryżu, Seulu i wielu innych. Nasze ostatnie osiągnięcie to I nagroda
w XIII edycji konkursu Polski Produkt Przyszłości w kategorii „Produkt w fazie wdrożeniowej” za
sterowniki energetyczne z analizatorem jakości energii do pracy w warunkach ekstremalnych.
Sterowniki energetyczne z analizatorem jakości energii otrzymały nagrodę w Konkursie
Polski Produkt Przyszłości. Proszę powiedzieć, jakie wymierne korzyści niesie ze sobą
wdrożenie do produkcji nowej generacji sterowników?
Nasze najnowsze opracowanie - sterowniki energetyczne z analizatorem jakości energii do
pracy w warunkach ekstremalnych MUPASZ 710 i 810 extreme - powstało na bazie
wieloletnich doświadczeń kadry naukowo - badawczej ITR w dziedzinie urządzeń EAZ i
systemów dla energetyki. To znaczący krok w rozwoju wielofunkcyjnych urządzeń
zabezpieczeniowych dla energetyki i nowatorskie nieznane dotąd, połączenie funkcji
zabezpieczeniowych z w pełni funkcjonalnym analizatorem jakości energii, zgodnym z PN EN
50160:2002, PN EN 61000-4-7 i PN EN 61000-4-30.
Urządzenia integrują w sobie funkcje pomiarowe, automatyki, sterowania i zabezpieczeń,
rejestratora zdarzeń i zakłóceń oraz analizatora jakości energii. Opracowanie to ma na celu
zastąpienie dotychczas oferowanych przez ITR Mikroprocesorowych Urządzeń do Pomiarów,
Automatyki, Sterowania i Zabezpieczeń typu MUPASZ.
Z punktu widzenia użytkownika, gospodarki i środowiska efekty wdrożenia nowej generacji
sterowników energetycznych z analizatorem jakości energii do pracy w warunkach
ekstremalnych to nie tylko wymierne korzyści ekonomiczne, ale także społeczne, ekologiczne i
użytkowe.
Wdrożenie nowych sterowników zapewni poprawę jakości i niezawodności dostarczanej
energii, redukcję ilości awarii, możliwość ciągłego monitorowania jakości energii, eliminację
źródeł i przyczyn zakłóceń, ocenę stanu technicznego sieci energetycznej praktycznie w każdym
miejscu i podejmowanie z wyprzedzeniem odpowiednich działań zapobiegających awariom.
Możliwość eliminacji kosztownych wolnostojących analizatorów jakości energii, minimalizacja
strat produkcyjnych i przesyłowych energii, redukcja zużycia energii i minimalizacji kosztów
obsługi to niezaprzeczalne korzyści finansowe.
Poprawa jakości, niezawodności i bezpieczeństwa zasilania energetycznego dzięki
zastosowaniu naszych najnowszych sterowników wpłynie na wzrost atrakcyjności obszarów
przez nie obsługiwanych min. pod względem inwestycyjnym, ekologicznym, społecznym i
technicznym. Wzrost innowacyjności i konkurencyjności firm wdrażających będzie możliwy
dzięki redukcji kosztów wytwarzania, strat przesyłowych, liczby awarii i bezpieczeństwa, co w
rezultacie może mieć wpływ na wzrost poziomu zatrudnienia i liczby nowych miejsc pracy.
Korzyści z wdrożenia nowych sterowników, z punktu widzenia ekologii i ochrony środowiska, to
przede wszystkim, zmniejszenie emisji odprowadzanych zanieczyszczeń, ilości odpadów
elektrycznych oraz eliminacja substancji niebezpiecznych z procesu technologicznego
produkcji sterowników. Zastosowanie w naszym nowym opracowaniu układów
dostosowanych do współpracy z cewkami Rogowskiego wykonywanymi w nowej technologii
PCB, umożliwia odizolowanie obwodów pierwotnych, co wpływa znacząco na poprawę
bezpieczeństwa użytkowania. Zwiększenie niezawodności urządzeń energetycznych, poprawa
jakości energii oraz oddziaływanie mające wpływ na skrócenie przerw w dostawach energii
przyczyni się do podniesienia jakości życia ludności zamieszkującej tereny obsługiwane przez
prezentowane sterowniki, wpłynie też na zmniejszenie strat w przemyśle i gospodarce.
Prezentowana nowa generacja sterowników energetycznych jest unikatowym rozwiązaniem,
nie posiadającym odpowiednika w swojej klasie. Na rynku występuje wiele podobnych
urządzeń przeznaczonych do pomiarów, sterowania, automatyki i zabezpieczeń pól
rozdzielczych niskiego i średniego napięcia, lecz żadne z nich nie zapewnia tak
wszechstronnych możliwości, jak prezentowana grupa sterowników opracowanych w ITR.
Cechy, które istotnie wyróżniają je spośród innych podobnych urządzeń to przede wszystkim:
wbudowany analizator jakości energii, zapewnienie zabezpieczenia łukoochronnego,
autonomiczne niezależne zabezpieczenie nadprądowe zasilane z prądu zwarcia, działające
również przy braku zasilania urządzenia oraz możliwość pracy w ekstremalnych warunkach (od
-40 stopni C do +55 stopni C).
Instytut posiada bazę technologiczną i doświadczalną, umożliwiającą pokrycie w 100%
potrzeby rynku krajowego, a obecnie dzięki współpracy z naszymi strategicznymi partnerami z
energetyki tworzą się duże możliwości eksportowe.
Proszę o przykłady, w jakiego typu urządzeniach sterowniki są montowane, przy jakich
pracach są wręcz niezbędne?
Opracowane w ITR sterowniki nowej generacji stanowią optymalne i kompleksowe
rozwiązanie dla nowoczesnych energetycznych rozdzielnic niskiego i średniego napięcia.
Dzięki swojej uniwersalności pozwalają na realizację rozwiązań zarówno standardowych
obiektów energetycznych, jak również na modernizowanie istniejących stacji energetycznych –
tzw. retrofit, powodując tym samym ogromne oszczędności dla inwestora. Przeznaczone są do
pracy w polach: zasilających, odpływowych, łącznika szyn, pomiarowych, linii kablowych i
napowietrznych, generatorów synchronicznych, transformatorowych, silnikowych i baterii
kondensatorów. Mogą być zastosowane praktycznie w każdym miejscu sieci energetycznej tj.
blisko odbiorcy, dystrybutora czy też źródła zakłóceń. Dzięki zastosowaniu zintegrowanego
analizatora jakości energii pozwalają na pomiar i monitorowanie jakości dostarczanej energii
na bieżąco - online - w każdym newralgicznym punkcie sieci bez konieczności jej modernizacji
do celów pomiarowych. Wbudowane specjalizowane moduły komunikacyjne wyposażone we
wszystkie znane i stosowane w energetyce protokoły transmisyjne, pozwalają na współpracę z
dowolnym zdalnie sterowanym teleinformatycznym systemem nadzoru.
Odbiorcy naszych opracowań z zakresu urządzeń zabezpieczeniowych dedykowanych dla
energetyki, to przede wszystkim najwięksi producenci rozdzielnic energetycznych: ABB S.A.,
ELEKTROBUDOWAS.A., Elektrometal S.A., ZPUE, Elektromontaż, oraz bezpośredni
użytkownicy m.in. Wodociągi, Cukrownie, Elektrociepłownie, kopalnie. Nasze sterowniki
znalazły zastosowanie na w rozdzielnicach energetycznych na polach roponośnych na Syberii
oraz kopalni diamentów w Jakucji (Rosja).
Zdobyte doświadczenia i zaistnienie na rynku energetycznym spowodowały, że Instytut
postrzegany jest obecnie w tym obszarze jako równorzędny partner dla zakładów działających
od lat w tym obszarze. Krąg stałych odbiorców wyznacza nam ciągle nowe problemy do
rozwiązania, co rzutuje na przyjęcie dalszej strategii rozwoju w tej dziedzinie.
Mówi się, że wiedza to podstawa, a Państwo dodają do tego jeszcze bardzo ważne
zdanie:„najważniejszą umiejętnością jest wykorzystanie tej wiedzy”. Co mogą państwo
poradzić innym firmom, które chcą osiągnąć sukces? Krótko mówiąc – jak to się robi?
Z pewnością najważniejszym wyzwaniem dla każdej firmy jest budowanie swojej przewagi
konkurencyjnej opartej na wiedzy i innowacjach. W przypadku instytutu badawczego oznacza
to, że najważniejszym elementem jego misji jest współpraca z gospodarką, stanowiącą
podstawę do realizacji programów rozwoju wiedzy zgodnie z jej potrzebami. W tych działaniach
kluczową kwestią jest łączenie kompetencji technologicznych Instytutu z wiedzą biznesową
tak, aby wyniki badań były szybko wdrażane do praktyki gospodarczej. Dlatego też, w Instytucie
szczególną uwagę zwracamy na wzmacnianie każdego elementu procesu innowacji,
począwszy od wstępnych projektów badawczych aż po komercyjne wykorzystanie ich wyników.
Bardzo ważnym wsparciem tych działań są tworzone partnerstwa innowacyjne między
Instytutem i kluczowymi dla Instytutu partnerami gospodarczymi w celu szybszego
opracowania i wykorzystywania technologii potrzebnych do rozwiązywania określonych
problemów. Taka forma współpracy z partnerami gospodarczymi stwarza Instytutowi szanse
na kształtowanie strategii biznesowej partnera, natomiast partner ma możliwość wpływu na
„mapę drogową” badań prowadzonych w Instytucie.
Nie ulega wątpliwości, że zapewnienie sobie korzyści płynących z posiadanej wiedzy wymaga
także stworzenia dobrze funkcjonującego systemu zabezpieczającego prawa do własności
intelektualnej. W Instytucie budujemy ten system bazując na dotychczasowych formach
działalności w zakresie praw do własności przemysłowej oraz korzystając z doświadczeń
wynikających ze współdziałania z partnerami gospodarczymi.
Autor: Zespół Redakcyjny