SOBOTA 10-05-2014 g. 15-22 Ulica Święty Marcin

KONFERENCJA
W YDA RZE NIA TOWARZ YSZĄCE
Ś WI ĘT Y MARC I N .
PRZESZŁOŚ Ć PRZ YSZ ŁOŚ C I?
6-7.11.2014
Scena Nowa CK Zamek
P OK A Z FILMÓW, PROJEK TÓW BADAWCZ YCH
P amięć Św. Mar cina
Ulic a k siąże k
6-7.11.2014
Hol Wielki CK ZAMEK , Hol Collegium Historicum UAM
Hol Biblioteki Collegium Maius UAM
SOBOTA
10-05-2014
g. 15-22
Ulica
Marcin
Z WIEDZ
ANIE ULICYŚwięty
ŚWIĘT Y MARCIN
P OK A Z WIDEO
Anny Racz yńs k i i K aroliny Racz yńs k i
Ulic a Św. Mar cin 2014
6-7.11.2014
Hol Wielki CK ZAMEK
6 .11 .2014 | g odz . 18 :00 |
począte k : pr zed koś ciołem pw. ś w. Mar cina
WS TĘP WO L NY
w w w. c k z a m e k . pl | w w w. fa c e b ook . c om / St r efa Sw i et y M ar ci n
O RGA N IZ ATORZ Y
PATRO N I M E D IA L N I
Współpraca : Manufaktura Cukierków Karmelkowo, Pralnia Samoobsługowa, Klub Czytelnia, Fusion Hostel oraz księgarnie : KIK , Kluboksięgarnia Głośna, Omnibus,
Świat Książki, Ale Książka! , Skład Kulturalny
Aktualna rola i miejsce ulicy Święty Marcin w Poznaniu, będącej odniesieniem projektu „Strefa Św. Marcin” realizowanego przez
Centrum Kultury ZAMEK – koordynatora idei rewitalizacji ulicy Św. Marcin w Poznaniu w ramach miejskiego „Zintegrowanego
Programu Odnowy i Rozwoju dla Śródmieścia Poznania na lata 2014 - 2030”, jest wypadkową historycznych i współczesnych
uwarunkowań jej rozwoju.
Przez wieki był to główny ciąg komunikacyjny podpoznańskiej osady Św. Marcin, od której przyjął nazwę po włączeniu jej w obręb
miasta w końcu XVIII w. W XIX wieku ulica Św. Marcin prowadziła na zachód ku szosie berlińskiej i z czasem połączyła miasto
z kolejnymi dworcami kolejowymi. W początkach XX w. nabrała reprezentacyjnego charakteru pruskich/niemieckich manifestacji
imperialnych. Krótki, ale ożywczy dla ulicy Św. Marcin okres dwudziestolecia międzywojennego, stał się przedmiotem nostalgicznych wspomnień o ulicy tej jako przestrzeni przyjaznej poznaniakom, pełnej sklepów i sklepików, hoteli i restauracji, jako
centrum życia uniwersyteckiego. Po zakończeniu II wojny światowej ulicy Św. Marcin, przynajmniej w sensie administracyjnym,
w Poznaniu nie było. Istniała natomiast ulica Armii Czerwonej. Ta nazwa, silnie identyfikowana z okresem PRL, jest dziś,
zwłaszcza oficjalnie, niechętnie wspominana. Tymczasem właśnie wtedy ulica zmieniła się najbardziej, a to dzięki gruntownej
przebudowie jej środkowego odcinka.
Czy i jaka przeszłość, historia i pamięć, określają dziś charakter ulicy Św. Marcin? Na ile pytanie o przyszłość ulicy warunkuje
myślenie w kategoriach rewitalizacji jej dawnych funkcji i powrotu do historycznych elementów jej społeczno-kulturowej tożsamości,
na ile zaś wymaga wprowadzenia elementów zupełnie nowych, nieobecnych dotąd?
ŚW. MARC I N . ROZ P OZ NA N IE PRZESZŁO Ś C I
Co składa się na historyczny obraz ulicy św. Marcin? Jak poradzić sobie ze złożoną, także (nie)miejską, przeszłością tej ulicy?
Które z jej historycznych funkcji, przeobrażeń, jakim podlegała, z wydarzeń, dla których była sceną lub osób z nią związanych,
mogą okazać się dziś kluczowe? Na czym polegać może ich kulturotwórcza, integracyjna lub identyfikacyjna rola? Kto lub co
w tej przeszłości najsilniej zapisuje się dziś w narracjach historycznych i praktykach pamięci kulturowej? Jak badać przeszłość
ulicy miejskiej i jak ją prezentować?
ŚW. MARC I N . A K T UA L IZ ACJE PRZESZŁO Ś C I
W jaki sposób odnosimy się dziś najczęściej do przeszłości ulicy św. Marcin? Kiedy i dla kogo staje się ona ważna? Jakie
elementy tej przeszłości są podejmowane, a jakie wypierane we współczesnych praktykach społeczno-kulturowych? Jak można
ją wykorzystać w aktualnych działaniach rewitalizacyjnych na potrzeby organizowanych tu wydarzeń, w projektach animujących aktywność mieszkańców, w definiowaniu nowych funkcji ulicy, które odpowiadać będą na potrzeby różnych użytkowników
przestrzeni miejskiej? Jakie są warunki, kryteria i ograniczenia twórczych, ale zarazem krytycznych aktualizacji przeszłości we
współczesnych praktykach i projektowaniu zmiany dla ulicy św. Marcin?
ŚWIĘ T Y MARCIN .
PRZESZ ŁOŚĆ PRZ YSZ ŁO ŚCI?
07.11.2014 (PIĄTEK) | Scena Nowa
06.11.2014 (CZWARTEK) | Scena Nowa
Ś WI ĘT Y MARC IN .
PRZESZŁOŚĆ PRZ YSZŁOŚC I?
Poznań
6-7.11.2014
Scena Nowa CK Zamek
ORGANIZATORZY
Instytut Historii
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza
Centrum Kultury ZAMEK
WSPÓŁPRACA
Instytut Filologii Polskiej UAM
Instytut Socjologii UAM
Instytut KulturoznawstwaUAM
Fundacja TRES
Wielkopolska Biblioteka Cyfrowa
KOMITET NAUKOWO - ORGANIZACYJNY
Izabela Skórzyńska (IH UAM), Maciej Michalski (IH UAM), Dorota Grobelna (CK ZAMEK, Strefa Św. Marcin),
Justyna Budzińska (IH UAM)
WSPÓŁPRACA
Konrad Białecki (IH UAM, IPN), Jolanta Mazurek (WBC), Wojciech Olejniczak (Fundacja TRES), Jakub Skutecki (BU
Poznań), Łukasz Rogowski (IS UAM), Jerzy Borowczyk (IFP UAM)
1
Wykorzystano artykuły składające się na tom monograficzny „Kroniki Miasta Poznania” „Święty Marcin” 2006/1. Zwłaszcza artykuły: Jacka
Wiesiołowskiego, Magdaleny Warkoczewskiej i Grażyny Kodym-Kozaczko.
D Z I E Ń D RU G I
D Z IE Ń PIE RWS Z Y
KO N F ERENCJA
Charakter dzisiejszej ulicy Św. Marcin określa w pierwszym rzędzie, mocno motywowana historycznie, jej funkcja reprezentacyjna, w tym propagandowa, defiladowa, widowiskowa, świąteczna, świecka i religijna. To tutaj przezcały wiek XX, aż do dziś,
manifestowała się i manifestuje potęga władz lokalnych, regionalnych, prowincjonalnych, krajowych, polskich, pruskich, niemieckich, komunistycznych, demokratycznych. To tutaj mieszkańcy miasta deklarowali swoje poparcie lub odmowę dla tych jakże
różnych w różnym czasie manifestacji. Niemniej istotny dla historii średniego trwania ulicy Św. Marcin jest spór o jej funkcje:
handlową, biznesową, rekreacyjną, kulturalną, z których żadna, jak dotąd nie zyskała właściwej sobie rangi. Charakteryzując dzisiejszą ulicę Święty Marcin, Grażyna Kodym-Kozaczko pisze, że jej zabudowa, zwłaszcza najstarszej części ulicy, jest
wypadkową chaotycznych planów i zmian powodowanych wykluczającymi się, ale przede wszystkim nigdy do końca nie zrealizowanymi planami urbanistycznymi. „Wydaje się [pisze przywołana Autorka], że kluczem do rozwiązania problemu są nie
indywidualne, niepowiązane ze sobą realizacje na poszczególnych opustoszałych parcelach, lecz całościowa koncepcja śródmieścia Poznania, stworzona dzięki szerokiej dyskusji fachowców, z udziałem mieszkańców. Historia tego miejsca wskazuje,
że ‘głos ludu’ i niezależnych ekspertów często wskazywał rozwiązania lepsze, dużo realniejsze niż wieloletnie prace projektantów
‘owładniętych ideami’ lub skrępowanych urzędowymi ustaleniami”1.
Prog r am konfer encj i
www.wydzial .historyczny.amu.edu.pl | www.historia.amu.edu.pl
Wy d ar ze n ia tow a r z ys z ą c e
Ś W. MA RCI N .
ROZP OZNA N I E PRZESZŁOŚC I I JE J A K T UA L IZ ACJE CZ . I
10.00 Uroczyste otwarcie konferencji
10.30 - 12.30 Wystąpienia, prezentacje, dyskusja
1 . MAC IE J M ICHAL SK I , INS T Y T U T HIS TORII UAM
Średniowieczne, nowożytne i współczesne aktualizacje św. Marcina z Tours
2 . ALIC JA S ZULC , BIBLIOTE K A UNIWERSY TECK A W P OZ NANIU
Serce ulicy. Społeczna i kulturotwórcza rola Kościoła parafialnego św. Marcina w XIX-XX wieku
3 . J E R Z Y BO ROWC Z Y K , ZO FIA DAM BE K - GIAL L EL IS , EL Ż B IE TA L I JEWSK A ,
PR ACOWNIA DO KUM E NTAC J I LITE R ACK IEJ
Literacki korytarz. Kultura wieku XIX na Świętym Marcinie (z epilogiem o polonistach na Zamku)
4 . TO BIA S Z WICH NOWSK I
Św. Marcin w dokumentach poznańskiej administracji architektoniczno-budowlanej od 1945 do dziś
5 . ANDR Z E J KUS ZTE L SK I
Wybrane zagadnienia z dziejów kościoła św. Marcina: historia – architektura – sztuki plastyczne
/ etiuda filmowa zrealizowana na konferencję Św. Marcin. Przeszłość przyszłości? przez
Instytut Historii UAM, Fundację TRES i Centrum Kultury Zamek
cykl wideo-dokumentacji PRZESPACEROWAĆ ŚWIĘTY MARCIN. MOBILNOŚĆ I WIZUALNOŚĆ JAKO PERSPEKTYWY BADANIA PRZESTRZENI MIEJSKIEJ – będący
zapisem spacerów po ulicy Św. Marcin, podczas których po swojej ulicy Św. Marcin oprowadzają jej mieszkańcy i użytkownicy, właściciele lokali użytkowych, jak również eksperci
oraz przedstawiciele władz miejskich.
/ projekt realizowany od kwietnia 2013 r. przez socjologów z Instytutu Socjologii UAM
oraz Centrum Kultury Zamek
Zarejestrowane relacje są częścią szerszego projektu HISTORIE MÓWIONE. ŚWIĘTY
MARCIN, którego celem jest stworzenie archiwum historii mówionych ulicy Św. Marcin.
/ projekt realizowany przez Instytut Historii UAM, Fundację TRES i Centrum Kultury
Zamek oraz Wielkopolską Bibliotekę Cyfrową
cykl prezentacji multimedialnych AWERS I REWERS. KARTY Z DZIEJÓW PEWNEGO
GMACHU – poświęcony dawnej siedzibie Biblioteki Raczyńskich przy ulicy Święty Marcin;
badający rolę Biblioteki w dziejach Ulicy, Miasta, a przede wszystkim czytelników
/ projekt autorstwa studentów poznańskiej polonistyki UAM ze specjalizacji dokumentalistyczno – bibliotekarskiej: Agnieszka Rybarczyk, Jędrzej Krystek, Adrian Pilarski;
pod opieką naukową Jerzego Borowczyka, przy współudziale Wojciecha Hamerskiego
5 . Ł UK A S Z SKOC Z YL A S , INS T Y T U T SOC JOLO GII UAM
Przeszłość odtworzona. Zrewaloryzowana przestrzeń Zamku Cesarskiego i Collegium Minus
w Poznaniu w oczach jej użytkowników
6 . Ł UK A S Z RO GOWSK I , JACEK KUB ER A , INS T Y T U T SOC JOLO GII UAM
Przespacerować Święty Marcin. Badanie ulicy w perspektywie mobilności i wizualności
Nie widzieć, nie pamiętać. Zatarte i zacierane dziedzictwo kulturowe ulicy Święty Marcin
9 . JAKUB SKU TECK I , BIBLIOTE K A UNIWERSY TECK A W P OZ NANIU
Przestrzeń między bramami. Ikonografia ulicy Św. Marcin do początku XX wieku
Podczas pobytu w Poznaniu artystki przyglądały się kondycji centralnej ulicy Poznania
– ulicy Św. Marcin, która w ostatnich latach stała się punktem odniesienia dla miejskich
planów rewitalizacji śródmieścia Poznania. Odbyły szereg spotkań z mieszkańcami i osobami pracującymi przy Św. Marcinie. Tematem powracającym podczas zarejestrowanych
przez artystki rozmów stały się pustostany – puste, nieużytkowane lokale mieszkalne
i usługowe przy ulicy. Opowiadane historie, wychodząc od obecnej sytuacji Św. Marcina,
usytuowanych tu budynków i ich użytkowników, kierują uwagę na ich przeszłość, ale też
na oczekiwania i plany względem nich na najbliższe lata. Pokazują rolę mieszkańców
w przemianie miasta.
WYSŁUCHAĆ ULICY. ZOBACZYĆ OPOWIEŚĆ – zbiór relacji biograficznych, osobiste
historie opowiadających splecione z historią ulicy Św. Marcin
12.00-12.30 przerwa
12.30 – 14.30 wystąpienia, prezentacje, dyskusje
8 . JANUS Z PA ZD E R , C E NTRUM KULT U RY Z AMEK W P OZ NANIU
Dawny zamek cesarski: dziedzictwo czy brzemię?
Praca jest wynikiem projektu badawczo-artystycznego realizowanego przez Annę Raczyński i Karolinę Raczyński w ramach tegorocznego programu REZYDENCI W REZYDENCJI
Centrum Kultury ZAMEK.
etiuda filmowa ARMII CZERWONEJ / ŚW. MARCIN W XX WIEKU. POLITYKI ESTETYKI. ESTETYKI PRZEJŚCIA – poświęcona manifestacjom władzy, mieszkańców, które
w różnych formach i w różnych momentach historycznych odbywały się na ulicy Św. Marcin
/ Armii Czerwonej
4 . MARIANNA MICHAŁOWSK A , INS T Y T U T KULT UROZ NAWS T WA UAM
Św. Marcin w spojrzeniu studentów Instytutu Kulturoznawstwa UAM
7. ALE K SANDR A KULIGOWSK A , ARK ADIUS Z K L IMOWIC Z , INS T Y T U T HIS TORII UAM
Biznes, przemoc i edukacja. Z dziejów jednego budynku
Hol Wielki Centrum Kultury ZAMEK
Hol Collegium Historicum UAM, ul. Św. Marcin 78 | Wydział Historyczny, Instytut Historii
Hol Biblioteki Collegium Maius UAM, ul. H. Kowalczyka | Wydział Filologii Polskiej i Klasycznej
Piotr Borowczyk (IF UAM), Dorota Grobelna (CK ZAMEK), Michał Kierzkowski, Jolanta
Mazurek (WBC), Wojciech Olejniczak, (FUNDACJA TRES), Łukasz Rogowski (IS UAM),
Izabela Skórzyńska (IH UAM).
3 . JUS T YNA B UD Z IŃSK A , I Z AB EL A SKÓR Z YŃSK A , INS T Y T U T HIS TORII UAM ,
WOJCIECH OL EJNIC Z AK , FUNDAC JA TRE S
Projekt dokumentacyjny Instytutu Historii UAM we współpracy z CK ZAMEK oraz Fundacją TRES. Etiuda
filmowa: „Armii Czerwonej/Św. Marcin w XX wieku. Polityki estetyki. Estetyki przejścia”.
8 . PIOTR LUC Z YS , INS T Y T U T SOC JOLO GII UAM
Hol Wielki Centrum Kultury ZAMEK
AUTORZY I KOORDYNATORZY PROJEKTÓW:
2 . KONR AD B IAŁ ECK I , INS T Y T U T HIS TORII UAM , INS T Y T U T PAMIĘCI NARODOWEJ
Armii Czerwonej/Święty Marcin. Ulica jako miejsce burzliwego “dialogu” władzy ze społeczeństwem w latach
1946-1989
6 . LUCY NA MAR Z EC , INS T Y T U T FILO LO GII P OL SK IEJ UAM
Maria Wicherkiewiczowa ze Świętego Marcina
6-7.11.2014
Prezentowany jest również projekt Instytutu Filologii Polskiej nt. Biblioteki Raczyńskich.
1 . MAREK PR Z YBYL SK I , INS T Y T U T HIS TORII UAM
Święty Marcin jako scena uroczystości rytualnych i obrzędowych w II RP
7. JADWIGA Z IMPEL , INS T Y T U T KULT UROZ NAWS T WA UAM
Reprezentacje przeszłości w narracjach rewitalizacyjnych
6-7.11.2014
Konferencji Św. Marcin. Przeszłość przyszłości? towarzyszą pokazy filmów, projektów
badawczych zrealizowanych w ramach STREFY ŚW. MARCIN z partnerami naukowymi STREFY: Instytutem Socjologii UAM (spacery audiowizualne ulicą Św. Marcin) oraz
Instytutem Historii (Historie mówione „Ulica Św. Marcin”, etiuda filmowa nt. historii
wizualnej ul. Św. Marcin).
10.00 – 12.00 Wystąpienia, prezentacje, dyskusja
12.30-13.00 przerwa
13.00-15.00 Wystąpienia, prezentacje, dyskusja
P O K A Z WI DEO
A nny Ra cz y ńs k i i K a r o l i ny Ra c z yń s k i
Ul i c a Ś w. M a r ci n 2 0 1 4
P O K A Z F ILMÓW, PROJEK TÓW BA DAWCZ YCH
P am i ęć Ś w. M a r c i na
ŚW. MA RC IN .
ROZ P OZ NA NIE PRZESZ ŁO ŚC I I JE J A K T UA L IZ ACJE CZ . II
Inauguracja projektu Ulica św. Marcin 2014
w formie czterokanałowej instalacji audio
– wizualnej miała miejsce 3 października 2014 r. w dawnym budynku
Biblioteki Raczyńskich, aktualnie
będącym jednym z wielu pustostanów przy ulicy Św. Marcin.
Koordynatorka programu
REZYDENCI W REZYDENCJI
Centrum Kultury ZAMEK: Jagna
Domżalska
Współpraca: Klaudia Lewczuk
Z WIE DZ A NIE U L ICY ŚWIĘ T Y MA RC IN
H i s to r i a u li c y z a p i s a n a n a u li c y
6.11.2014 | godz. 18:00 |
początek: przed kościołem p.w. świętego Marcina
Na spacer po ulicy Św. Marcin zapraszają Studenci i Studentki specjalności turystyka
historyczna i animacja historii Instytutu Historii UAM.
FOTOGRAFIE ARCHIWALNYCH MAP ULICY ŚWIĘTY MARCIN ZE ZBIORÓW BIBLIOTEKI UNIWERSYTECKIEJ W POZNANIU: WOJCIECH OLEJNICZAK
ŚWI ĘT Y MA RC I N . PRZESZ ŁOŚ Ć PRZ YSZŁO Ś C I?