Pobierz - Turcja

grudzień 2011 r.
Nr. 12/2011
Spis treści
Informacje makroekonomiczne
2
Relacje UE-Turcja
3
BIZ
4
Sektor ropy i gazu
4
Sektor farmaceutyczny
5
Sektor żelaza i stali
6
Branża spożywcza
7
Rankingi
7
Ochrona konkurencji
8
Międzynarodowa współpraca gospodarcza 8
Aukcje
8
Relacje regionalne
8
Relacje Turcja-USA
9
Pomoc humanitarna i rozwojowa Turcji
10
Zmiany w prawie
11
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
BIULETYN INFORMACYJNY WPHI ANKARA 12/2011
INFORMACJE MAKROEKONOMICZNE (wg. danych ogłoszonych w październiku 2011 r.)
• W październiku 2011 r. poziom inflacji rocznej w odniesieniu do cen detalicznych wzrósł do 7,7% w
porównaniu do 6,15% we wrześniu br. Założony przez bank centralny cel inflacyjny na 2011 r. wynosi
5,5%. Ceny detaliczne wzrosły w październiku o 3,27% – najszybciej rosły ceny wyrobów
tytoniowych i napojów alkoholowych (14,11%) oraz odzieży i obuwia (7,99%), wzrosły również
koszty zakupu mieszkań, czynsze i ceny urządzeń AGD. W tym samym miesiącu, poziom inflacji
rocznej w odniesieniu do cen fabrycznych (PPI) przyspieszył do 12,58%.
• Wg prognoz IMF, poziom bezrobocia, który w lipcu br. osiągnął poziom 1-cyfrowy (9,1%) na koniec
roku osiągnie ok. 10%.
• We wrześniu br. odnotowano rekordowy poziom miesięcznego deficytu tureckiej wymiany
handlowej – 10,4 mld USD (znacznie powyżej oczekiwań rynkowych na poziomie 8,5 mld USD). W
porównaniu do września 2010 r., import wzrósł o 36% (do 21,2 mld USD), natomiast eksport – o
zaledwie 21% (10,8 mld USD). W konsekwencji, skumulowany deficyt wymiany zagranicznej Turcji
osiągnął najwyższy historycznie poziom 104,5 mld USD.
We wrześniu br. turecki eksport do obszaru UE wzrósł o 10,5% rdr, a ponieważ na innych kierunkach
eksportowych odnotowano większe przyspieszenie, udział krajów UE w ogóle eksportu Turcji spadł
do 44,6% (48,9% miesiąc wcześniej). Nie uległy zmianie główne kraje przeznaczenia tureckiego
eksportu (Niemcy, Irak, Wlk. Brytania, Włochy i Francja) ani 5 najważniejszych grup towarowych
dominujących w eksporcie (pojazdy samochodowe, maszyny i urządzenia mechaniczne oraz
kotły/bojlery, żelazo i stal, tekstylia i odzież, maszyny i urządzenia elektryczne).
Import do Turcji z obszaru UE wzrósł we wrześniu br. o 21,9%; udział krajów UE w ogóle tureckiego
importu spadł do poziomu 35% (38,9% miesiąc wcześniej). Import pochodził głównie z Rosji, w
czołówce znalazły się ponadto Chiny, Niemcy, USA i Szwajcaria. Pozycje dominujące w tureckim
imporcie obejmują: paliwa i oleje mineralne, maszyny i kotły/bojlery, żelazo i stal, maszyny i
urządzenia elektryczne, kamienie i metale szlachetne oraz pojazdy samochodowe. Podkreślenia
wymaga, że Turcja była we wrześniu br. importerem netto we wszystkich ww. grupach towarów.
Dane wskazują na pogorszenie się salda wymiany handlowej Turcji w stosunku do wszystkich
głównych partnerów zagranicznych. W okresie styczeń-wrzesień br., skumulowany deficit wymiany
handlowej Turcji vis-à-vis UE zwiększył się o 75% w porównaniu do tego samego okresu ub.r. i
osiągnął poziom 22 mld USD. Wysoki jest również deficyt wymiany handlowej Turcji z Chinami 14,7
mld USD) i z Rosją (12,4 mld USD), o 61% zmniejszyła się jednocześnie nadwyżka Turcji w
wymianie z krajami Organizacji Konferencji Islamskiej (OIC), spadając w br. do poziomu 2,9 mld
USD wobec 7,4 mld USD w 2010 r.
• Pomimo spowolnienia tempa wzrostu deficytu rachunku bieżącego (CAD) Turcji, w związku z
odpływem kapitału (inwestycje portfelowe) pogorszeniu uległy warunki jego finansowania, co
doprowadziło do obniżenia rezerw walutowych o 4,4 mld USD. Analitycy zwracają uwagę, że ww.
kwota obniżenia poziomu rezerw państwowych jest 2. co do wielkości od czasu prowadzenia
2
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
oficjalnych statystyk w Turcji (1991 r.). Rekordowy poziom obniżenia rezerw o 5 mld USD
zanotowano w listopadzie 2000 r., co doprowadziło w konsekwencji do problemów z wypłacalnością i
kryzysu tureckiego sektora bankowego w 2001 r. Obecne rezerwy państwowe Turcji są znacznie
wyższe, finanse publiczne i sektor bankowy są również w znacznie lepszej kondycji. Uwzględniając
rekordowo wysoki deficytu wymiany zagranicznej, wg. prognoz IMF Turcja wkrótce może
prześcignąć Wlk. Brytanię, Włochy i Hiszpanię pod względem wysokości CAD, osiągając jego
skumulowany poziom 78,3 mld USD w 2011 r., 2. co do wielkości na świecie po USA.
• Dobre wyniki we wrześniu br. odnotował budżet centralny Turcji – w ujęciu skumulowanym, w
okresie styczeń-wrzesień br. wypracowano niewielką nadwyżkę (234 mln TL), podczas gdy w tym
samym okresie ub.r. występował deficyt w wysokości 21,2 mld TL. Ww. poprawę osiągnięto głównie
poprzez wzrost przychodów (o 19,3% mdm), równocześnie zmniejszeniu uległy miesięczne wydatki
na cele publiczne (o 5,8%), co przyczyniło się do zrównoważenia salda. W porównaniu do tego
samego okresu ub.r., przychody podatkowe zwiększyły się o 26,1%.
Pozostałe informacje
• Wprowadzono znaczne podwyżki urzędowych cen energii elektrycznej – o 9,57% i gazu ziemnego –
o 14,3%. Dążąc do redukcji deficytu rachunku bieżącego, rząd zastosował ponadto niespodziewanie
wysokie podwyżki akcyzy na pojazdy samochodowe, napoje alkoholowe, papierosy i telefony
komórkowe, podniesiono również specjalne opłaty od zakupów z importu z odroczoną zapłatą
(KKDF).
• Za generalnie realistyczne uznano cele przyjęte w niedawno opublikowanym średnio-okresowym
programie gospodarczym (MTP) na lata 2012 – 2014, przy czym cele dot. wzrostu i inflacji wydają się
być nieco zbyt optymistyczne uwzględniając globalną niepewność ekonomiczną. Przedstawione w
MTP środki zmierzające do redukcji deficytu rachunku bieżącego wskazują na wzrost poziomu
protekcjonizmu Turcji w odniesieniu do zagranicznej wymiany handlowej.
• Nowe inwestycje bezpośrednie w Turcji zapowiedział włoski Ferrero i brytyjski SABMiller.
• Rekordowo wysoki poziom osiągnęło ryzyko związane z zadłużeniem w walutach obcych (FX)
tureckiego sektora przedsiębiorstw (z wyłączeniem banków i instytucji finansowych). Wg. danych
banku centralnego (CBRT), w okresie grudzień 2010 – czerwiec 2011 r. wartość zobowiązań pozafinansowego sektora przedsiębiorstw w walutach obcych osiągnęła poziom 204 mld USD, podczas gdy
wartość jego aktywów (FX) spadła o 6% (do poziomu 85 mld USD). Różnica ta (119 mld USD) jest
historycznie najwyższa i oznacza 303% wzrost denominowanych w USD zobowiązań tureckiego niefinansowego sektora przedsiębiorstw w okresie 2003-2011. W odniesieniu do zobowiązań krótkoterminowych w walutach obcych, należy odnotować wysoką dynamikę, która doprowadziła do
pogłębienia pozycji otwartej netto, gdy różnica pomiędzy wysokością zobowiązań i aktywów FX
zwiększyła się z 227 mln USD w grudniu 2010 r. do 14,9 mld USD w czerwcu br. (Materiały
informacyjne Delegatury UE w Ankarze, 22.11.2011 r.).
RELACJE UE-TURCJA: TUSCON (Konfederacja Tureckich Biznesmenów i Przemysłowców) i
EPC (European Policy Center) zorganizowały w Stambule w dn. 17-18 listopada br. konferencję
poświęconą relacjom dwustronnym pt. „Turkey-EU: Common Interests Revisited”. UE reprezentowali
3
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
Komisarz ds. Rozszerzenia i Polityki Sąsiedztwa Stefan Füle i Komisarz ds. Handlu Karel de Gucht
oraz grupa deputowanych do PE. Ze strony Turcji w konferencji udział wzięli Minister ds. UE Egemen
Bagis, wicepremier Ali Babacan oraz Minister Gospodarki Zafer Caglayan. Spotkanie, które KE
zaplanowała jako próbę wypracowania nowego w zmienionych okolicznościach, konstruktywnego
programu relacji UE-Turcja, nie przyniosło przełomu, strony uzgodniły natomiast prowadzenie
nieformalnych negocjacji w rozdziałach, których otwarcie uniemozliwiał dotąd sprzeciw kilku krajów
członkowskich UE (Francja, Cypr) oraz wykorzystanie efektów tych prac w terminie pozwalajacym
na wznowienie negocjacji. (TODAY’S Zaman 14.11.2011 r., informacyjne przekazane na spotkaniu ECO
COMs w Ankarze, 22.11.2011 r.).
Unia Europejska wszczęła procedurę badania anty-dumpingowego w odniesieniu do cen części i
segmentów łączących z żelaza i stali (fittings), pochodzących z Turcji i Rosji, przeznaczonych do
wykonywania połączeń rurowych w instalacjach przemysłowych. Dochodzenie UE dotyczy części o
wartości ok. 10 mln Euro, które sprzedawane są po cenach zaniżonych w stosunku do minimalnych
cen rynkowych obowiązujących na obszarze UE. Procedura badania, zainicjowana na wniosek
unijnych producentów tego asortymentu, zmierza do ustalenia czy przedmiotowy import przynosi
uszczerbek dla interesu ekonomicznego sektora w UE. W przypadku uzyskania dowodów
potwierdzających zasadność skargi, UE może ustalić dla ww. importu karne stawki importowe: w
terminie do sierpnia 2012 r. UE wprowadzi nowe stawki na okres przejściowy, a od lutego 2013 r.
przez okres 5 lat obowiązywać będą stawki ustalone w oparciu o wyniki dochodzenia, kompensujące
ewentualne szkody wyrządzone na rynku Wspólnoty. (EDI Fortnightly 06.11.2011 r., za Hurriyet 02.11)
Delegatura UE w Ankarze monitoruje obecnie procedowanie 7 postępowań wszczętych przez Turcję w
stosunku do importu pochodzącego z krajów UE, w tym 2 postępowania antydumpingowe przeciwko
Rumunii (mat. chemiczne) i Bułgarii (złączki rurowe) oraz 5 przedłużeń okresów stosowania antyimportowych środków ochronnych.
BIZ: Wg pisemnej informacji Ministerstwa Gospodarki, napływ bezpośrednich inwestycji
zagranicznych (BIZ) do Turcji w okresie styczeń-wrzesień 2011 r. wyniósł 10,9 mld USD, tj. 2-krotnie
więcej niż w tym samym okresie ub.r. 87% kapitału pochodziło z obszaru UE. W rankingu UNCTAD
za 2010 r., Turcja zajęła 27. miejsce pod względem atrakcyjności dla inwestycji zagranicznych.
(TODAY’S Zaman, 17.11.201 r.)
SEKTOR ROPY I GAZU: Tureckie Ministerstwo Energii i Zasobów Naturalnych zapowiedziało
rozpoczęcie przez państwową spółkę naftową TPAO (Turkish Petroleum Corporation) poszukiwań
złóż ropy naftowej i gazu ziemnego w prowincji Gazimagusa, położonej w Tureckiej Republice
Północnego Cypru (KKTC). Zakończono już wstępne badania techniczne. Próbne odwierty w rejonie
eksploracji, które mają rozpocząć się w ciągu najbliższych 3 miesięcy, wykonane będą na głębokość 3
tys. m i według planów mają przybliżyć pełny obraz geologiczny złóż pod kątem poszukiwań na
należącym do KKTC szelfie na północnym wybrzeżu wyspy.
Wiercenia realizowane będą przez TPAO samodzielnie, bez udziału firmy Royal Dutch Shell, z którą
23.11. br. podpisano umowę na wspólne poszukiwania złóż ropy i gazu w obszarze M. Śródziemnego
(u wybrzeży prowincji Antalya). Jak poinformował przedstawiciel firmy Shell Malcolm Brinded,
Shell będzie odpowiedzialny za transfer platformy wiertniczej w rejon poszukiwań oraz za pokrycie
wszystkich kosztów produkcji związanych z potencjalnymi odkryciami złóż na głębokości 2500 m pod
dnem morza. Koszty te szacuje się na ok. 300 mln USD. TPAO i Shell będą również prowadzić
4
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
kolejne, wspólne przedsięwzięcia eksploracyjne i produkcyjne w rejonie miast Iskenderun i Mersin.
(TODAY’S Zaman, 24 i 28.11.2011 r.)
29.11.2011 r. Turcja i Chiny podpisały w Ankarze umowę dot. budowy w Turcji podziemnego
zbiornika na gaz ziemny pod jeziorem Tuz o planowanej pojemności 1,5 mld m3. Projekt przewiduje
budowę 12 odrębnych komór zbiornikowych na głębokości 1100-1400 m pod dnem jeziora.
Podniesienie zdolności do magazynowania dużych ilości gazu nabrało w ostatnim okresie
szczególnego znaczenia dla silnie uzależnionej od importu Turcji w kontekście umowy gazowej z
Iranem (2003 r.), na mocy której Turcja zobowiązała się do zakupu 85% gazu ziemnego
zakontraktowanego na poziomie min. 6,8 mld m3 rocznie, niezależnie od aktualnego zapotrzebowania/
poziomu konsumpcji tego surowca (umowa typu „pay or buy”).
Turcja posiada obecnie zbiorniki gazu ziemnego o łącznej pojemności 2,1 mld m3 zlokalizowane w
stambulskiej dzielnicy Silivri, które wraz z planowaną inwestycją pod jeziorem Tuz zapewnią Turcji
zdolność do magazynowania ogółem 3,6 mld m3. Ilość ta pokrywa ok. 10% rocznej krajowej
konsumpcji gazu ziemnego, a ponieważ wskaźnik ten w krajach rozwiniętych kształtuje się na
poziomie 15%, Turcja planuje budowę kolejnych 5-6 zbiorników do przechowywania gazu ziemnego,
które powiększą zdolność magazynowania gazu do co najmniej 5 mld m3. Inwestorzy chińscy
zadeklarowali zainteresowanie tymi projektami oraz innymi przedsięwzięciami w tureckiej energetyce,
zwłaszcza opartej na odnawialnych źródłach energii. W przetargu na budowę zbiornika pod jeziorem
Tuz, ogłoszonym 3 lata wcześniej uczestniczyły firmy z USA, Austrii, Chin, Rosji i Włoch. (TODAY’S
Zaman, 30.11.2011 r.)
SEKTOR FARMACEUTYCZNY: Ways and Means Committee (WMC) – komisja Kongresu USA
odpowiedzialna za regulacje skarbowo-podatkowe – wystosowała pismo, wręczone Ambasadorowi
Turcji w Waszyngtonie, wyrażające zaniepokojenie wprowadzeniem przez Turcję barier
antyimportowych, które w opinii kongresmenów znacząco utrudniają eksport i dostęp amerykańskich
leków na rynek turecki. Pismo odnosi się do wprowadzonych przez tureckie Ministerstwo Zdrowia w
marcu 2010 r. nowych zasad, na mocy których Turcja odstąpiła od uznawania świadectw
(certyfikatów) GMP (Good Manufacturing Practices) wydawanych dla zagranicznych zakładów
farmaceutycznych przez instytucje odpowiedzialne za rejestrację leków w krajach, które nie podpisały
z Turcją stosownej umowy o wzajemności. W przypadku braku takiej umowy, procedura rejestracji w
Turcji importowanych leków wymaga wizytacji zakładu producenta przez przedstawicieli tureckiego
Ministerstwa Zdrowia i przeprowadzenia szeregu badań, opracowania dokumentacji, itp., których
koszty ponosi zagraniczny producent. Ww. przepisy dotykają również producentów środków
farmaceutycznych z krajów UE, stąd podobny sprzeciw KE wobec nowych regulacji. Zagraniczne
koncerny farmaceutyczne podnoszą przy tym bezzasadność stawiania przez Turcję ww. wymogów w
świetle braku harmonizacji tureckich zakładów produkujących leki z międzynarodowymi standardami
w tym względzie. W okresie 18 mies. od wprowadzenia obostrzeń, certyfikaty GMP wydano dla mniej
niż 5% nowych leków zgłoszonych do rejestracji w Turcji. Wg Murata Asika, prezesa EEMEA
(Healthcare Policy Eastern Europe, Middle East & Africa), reprezentującego koncern Merck, wśród
oczekujących na dopuszczenie na rynek turecki znajdują się ważne leki zwalczające nowotwory,
przeciwcukrzycowe i leczące nadciśnienie tętnicze.
Strona turecka uzasadnia z kolei odstąpienie od honorowania świadectw GMP wydawanych m.in.
przez instytucje z obszaru UE i z USA utrudnieniami w dostępie do zagranicznych rynków
farmaceutycznych dla firm tureckich wobec nadmiernie rygorystycznych – w opinii tureckich firm –
5
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
standardów certyfikacji GMP, dyskryminujących szczególnie firmy sektora MSP, które nie są w
stanie finansowo podołać kosztom takiej certyfikacji. Turcja (Directorate of Pharmaceuticals and
Pharmacy) zapowiedziała wcześniej wolę stworzenia silnej rodzimej bazy produkcji farmaceutycznej,
z przeznaczeniem na rynki Turcji, Bałkanów i Bliskiego Wschodu, dlatego wprowadza środki
przeciwdziałania importowi leków generycznych i promuje produkcję oryginalnych farmaceutyków w
Turcji.
Wprowadzone przez Turcję ograniczenia w dostępie zagranicznych produktów farmaceutycznych do
rynku tureckiego stanowią odstępstwo od zobowiązań Turcji w ramach WTO oraz Unii Celnej UETurcja. WMC, KE i zagraniczne koncerny farmaceutyczne nie kwestionują prawa Turcji do
stosowania ochrony własnego rynku, postulują natomiast wprowadzenia okresu przejściowego, który
umożliwi dostosowanie się firm zagranicznych do nowych wymogów. List WMC zachęca ponadto
Turcję do uczestnictwa w pracach PIC/S (Pharmaceutical Inspection Convention and Pharmaceutical
Inspection Cooperation Scheme) wraz z Administracją USA ds. Żywności i Leków (FDA) oraz
międzynarodowymi organizacjami odpowiedzialnymi za regulację sektora farmaceutycznego w celu
doprowadzenia do harmonizacji Turcji do standardów światowych. Niektórzy obserwatorzy wskazują,
że protest ze strony WMC może w konsekwencji doprowadzić do skreślenia Turcji – 16. gospodarki
świata, z wzrostem PKB rzędu 10% w br. – z listy krajów objętych systemem GSP (Generalized
System of Preferences), umożliwiającym korzystanie ze zwolnień celnych tureckich towarów
eksportowanych do USA i innych krajów należących do WTO. (TODAY’S Zaman, 22.11.2011 r.)
SEKTOR ŻELAZA I STALI: Jak informuje najnowszy raport agencji badań rynkowych BMI dot.
tureckiego sektora metalurgicznego (Turkey Metals Report Q4 2011), pomimo szybkiego wzrostu
produkcji stali w Turcji, wzrost eksportu nie będzie wystarczający aby zapobiec spowolnieniu w
budownictwie krajowym, co może wpłynąć na poziom produkcji stali długiej.
W okresie pierwszych 7 mies. br., produkcja surówki stalowej w Turcji osiągnęła poziom ogółem
21,16 mln t., co odpowiada wzrostowi o 21% rdr. W ujęciu miesięcznym, produkcja w ww. okresie
ustabilizowała się na poziomie ok. 3,1mln t., sygnalizując osiąganie maksymalnej wydajności. W 2010
r. produkcja sektora wzrosła o 14,6% rdr, osiągając poziom ogółem 29 mln ton, przy czym największy
wzrost odnotowano dla produkcji w piecach elektrycznych typu EAF, opartej na przetapianiu złomu
stalowego, zaznaczając odwrócenie spadkowych tendencji z lat ubiegłych.
W I poł. 2011 r. wytop w piecach płomieniowych wzrósł o 8,9% do poziomu 8,2 mln ton, nadal rosła
produkcja w piecach typu EAF. Wg. wstępnych danych tureckiego banku centralnego (CBRT), stopień
wykorzystania mocy produkcyjnych w tureckim sektorze metali podstawowych w sierpniu br. wynosił
78,2% (wzrost o 3,8% w stosunku do tego samego miesiaca ub. roku). Produkcję sektora zwiększyło
znacząco otwarcie w październiku 2010 r. należącej do rosyjskiego inwestora walcowni zimnej MMK
Atakas (inwestycja o wartości 250 mln USD), wyposażonej w linie do ciągłego wytrawiania (usuwanie
zgorzelin, rdzy i innych powłok z powierzchni metali) o wydajności 1,2 mln ton rocznie (tpa),
walcownię nawrotną o wydajności 750 tys. tpa, ocynownię gorącą o przepustowości 450 tys. ton
rocznie oraz w linię nakładania powłok malarskich zdolną do przerobu 200 tys. ton rocznie. Do końca
2011 r. walcownia zimna ma osiągnąć planowaną zdolność produkcji 750 tys. ton wyrobów
walcowanych rocznie. Łączna wartość inwestycji MMK Atakas w Turcji wynosi 1,7 mld USD, po ich
zakonczeniu zakłady MMK Atakas w Iskenderun i Stambule będą zdolne do wytwarzania ogółem 2,3
mln t. wyrobów walcowanych na gorąco rocznie. W ślad za podniesieniem zdolności produkcyjnych
6
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
MMK Atakas o 200 tys. t. miesięcznie oczekiwano zwiększonego tempa wzrostu produkcji z innych
zakładów w Turcji.
W prognozach dla branży budowlanej w Turcji dominuje nastawienie pesymistyczne, obawy wzbudza
możliwy spadek popytu ze strony sektora budownictwa, co może przynieść zmniejszenie popytu
krajowego na wyroby stalowe długie. W rezultacie, zmniejszy się krajowa konsumpcja stali, a branża
będzie się w coraz większym stopniu uzależniać od popytu na rynkach eksportowych, głównie na
Bliskim Wschodzie. W okresie 7 pierwszych miesięcy br., eksport ogółem tureckich wyrobów ze stali
osiągnął poziom 10,74 mln t.(wzrost o 8,6% rdr), przychody z eksportu wyrobów tej sekcji wyniosły
8,99 mld USD, rosnąc o ponad 31% rdr. Wg prognozy BMI, eksport wyrobów ze stali w całym 2011 r.
wzrośnie o ok. 10% w porównaniu do 2010 r., co pozwoli na odrobienie strat poniesionych w okresie 2
ub. lat, kompensując ewentualne osłabienie popytu krajowego na stal długą.
Wg agencji BMI, uwzględniając dotychczasowe tempo wzrostu produkcji w 2011 r. oraz generalną
dynamikę zwiększania zdolności produkcyjnych – produkcja stali surowej w Turcji wzrośnie w br.
prawdopodobnie do poziomu ogółem 33,79 mln ton (o 16,5% rdr). (EDI Fortnightly 09.11.2011 r., za
R&M 02.11)
BRANŻA SPOŻYWCZA: Silnie rosnący popyt, wzrost poziomu dochodów oraz stałe poszerzanie
się preferencji tureckich konsumentów art. spożywczych, stanowi dla wielu międzynarodowych
koncernów zachętę do zwiększania inwestycji na lokalnym rynku. Przykładowo, obecny od wielu lat
na rynku szwajcarski Nestle (Nestle Turkey) szacuje tempo wzrostu sprzedaży swoich wyrobów w
Turcji w okresie ub. 7 lat na średnio 20% rocznie – jest to tempo blisko 2-krotnie szybsze niż dla
ogółu branży żywności i napojów. W konsekwencji uznania rynku tureckiego za priorytetowy dla
firmy, inwestycje Nestle w Turcji są 3-4 wyższe niż na innych rynkach gdzie Nestle posiada swoje
zakłady produkcyjne. W ciągu ub. 4 lat firma Nestle Turkey zainwestowała ogółem 500 mln USD (w
tym 100 mln USD wyniosły inwestycje w segment płatków śniadaniowych) i wprowadziła na rynek 30
nowych produktów. Turecki Nestle eksportuje ponadto swoje wyroby na rynki krajów Bliskiego
Wschodu i Afryki Płn. (MENA). (TODAY’S Zaman, 29.11.2011 r.)
RANKINGI: Komentując uzyskane przez Turcję pozycje w październikowym rankingu World
Economic Forum (WEF) pt. „The Global Competitivenessd Report (GCR) 2010-2011”, niemiecki
ekspert w dziedzinie polityki wzrostu gospodarczego Arthur Bayhan wskazuje na osiągnięcia
gospodarcze Turcji w ostatnim okresie – m.in. wzrost PKB per capita z poziomu 3.492 USD w 2002
r. do 10.079 w 2010 r., skuteczność w przyciąganiu bezpośrednich inwestycji zagranicznych (BIZ),
których skumulowana wartość w latach 2005-2010 wyniosła ogółem blisko 90 mld USD oraz oparcie
się skutkom światowej recesji 2008/2009 – podkreślając jednocześnie stojące przed Turcją wyzwania
ekonomiczne jakie uwidaczniają wyniki rankingu. Bayhan zauważa stagnację pozycji Turcji w
rankingu GCR – sklasyfikowana w okresie 2008-2009 na 63. miejscu wśród 134 ocenianych krajów, w
rankingu 2009-2010 Turcja poprawiła swą pozycję do miejsca 61., pozostając na tym samym miejscu
w najnowszym rankingu. W niektórych kategoriach Turcję oceniono bardzo nisko, m.in. w zakresie
efektywności rynku pracy (127 miejsce) czy rozwoju/poziomu instytucji (17 miejsce). Zgodnie z
diagnozą Bayhana, Turcja musi skupić się obecnie na poprawie konkurencyjności gospodarki oraz
rozwoju bazy produkcji przemysłowej oraz budowie łańcuchów powiązań kooperacyjnych i
zaopatrzeniowych, poprzez tworzenie klastrów i system zachęt ukierunkowanych na rozwój
innowacyjności. (TODAY’S Zaman, 10.11.2011 r.)
7
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
Turcja została nisko oceniona w opublikowanym 1 listopada 2011 r. światowym rankingu poziomu
korupcji (Bribe Payers Index) Transparency International, plasując się na 19. miejscu wraz z Indiami i
Tajwanem. W rankingu oceniano 28 krajów należących do czołówki światowych eksporterów, ocena
obejmowała określenie prawdopodobieństwa uczestniczenia firm z poszczególnych krajów w
praktykach korupcyjnych (przekupstwie) za granicą. Wg ustaleń TI, w ub.r. łapówkę zapłacił 1 z
każdych 3 przedsiębiorców tureckich zaangażowanych w operacje gospodarcze za granicą, podczas
gdy wg raportu TI za 2010 r., średnia światowa w tym zakresie kształtuje się na poziomie 25%. Ok.
57% respondentów w Turcji wskazało na wzrost poziomu korupcji w Turcji w ciągu ub. 3 lat, a blisko
60% przyznało, że w ub.r. wręczyli łapówkę lub wręczyła ją osoba należąca do wspólnego
gospodarstwa domowego. (EDI Fortnightly 09.11.2011 r., za Hurriyet 02.11)
OCHRONA KONKURENCJI: Turecki Urząd ds. Konkurencji (RK) zapowiedział przeprowadzenie
badania 12 tureckich banków podejrzanych o zmowę w celu ograniczenia konkurencji (złamanie
ustawy nr 4054 o ochronie konkurencji). Badaniem objęte zostaną: Akbank, Deniz Bank, Finans Bank,
HSBC Bank, ING Bank, Is Bankasi, VakifBank, Yapi ve Kredi Bankasi (bank udzielający kredytów
dla budownictwa), Ziraat Bank, Garanti Payments Systems i Garanti Housing Finansing. Badanie
wdrożono na podstawie skarg dot. oprocentowania kart kredytowych. W 2010 r. RK nałożył karę w
wysokości 72,3 mln USD na 7 banków tureckich , które uzgodniły wspólne zasady promocji
depozytów na kontach indywidualnych ze spływających wynagrodzeń pracowniczych. (TODAY’S
Zaman, 22.11.2011 r.)
MIĘDZYNARODOWA WSPÓŁPRACA GOSPODARCZA: Podczas spotkania grupy G20 w
Cannes na początku listopada br. Turcja podpisała przyjętą przez Radę Europy i OECD w 1988 r.
konwencję wielostronną o wzajemnej pomocy administracyjnej w sprawach podatkowych. Jak
zaznaczył w swoim wystąpieniu podczas 7. Forum Ekonomicznego Turcja-Szwajcaria dn. 18.11.br.
Minister Finansów Mehmet Simsek, poprzez wymianę informacji oraz równoczesne przeprowadzanie
kontroli dokumentacji finansowej podatników w kraju i za granicą, możliwe będzie skuteczniejsze
ściganie osób unikających płacenia podatków. Minister zapowiedział ponadto wejście w życie w
najbliższym czasie podpisanej w czerwcu ub.r. umowy ze Szwajcarią o unikaniu podwójnego
opodatkowania. (TODAY’S Zaman, 19.11.2011 r.)
AUKCJE: Turecki Fundusz Ubezpieczeń Depozytów (TMSF) planuje sprzedać w drodze aukcji
organizowanej 20 grudnia br. dużą firmę przerobu rudy magnezytu KUMAS (Kutahya Manyezit
Isletmeleri A.S.). Firma produkuje i dostarcza produkty ogniotrwałe dla branży żelaza i stali,
cementowni, przemysłu wapienniczego i metali nieżelaznych w Europie Wschodniej i w Turcji, do jej
odbiorców należą m.in. Arcelor Mittal i Lafarge. W 2009 r. KUMAS został przejęty przez TMSF za
długi Zaytinoglu Holding wobec skarbu państwa. Pod nowym zarządem powołanym przez TMSF,
aktywa firmy wzrosły o 36%, w ub.r. przychody wygenerowane przez KUMAS wyniosły 108 mln
USD. Minimum ceny, jaką TMSF spodziewa się uzyskać podczas aukcji wynosi 320 mln USD,
zakupem zainteresowane są m.in. rosyjski Satka i australijski Red Hill Iron oraz nie wymieniona z
nazwy firma brazylijska. Turcja posiada ok. 7% ogółu światowych zasobów rud magnezytu, zajmuje 3.
miejsce na świecie w produkcji tego surowca. (TODAY’S Zaman, 23.11.2011 r.)
RELACJE REGIONALNE: W konsekwencji sporu Turcji z Irakiem, związanego z niespłaceniem
przez iracki State Oil Marketing Corporation (SOMO) zadłużenia w wysokości ok. 25 mln USD
wobec firm tureckich oraz orzeczeniem przez sąd turecki zezwalającym na zajmowanie na poczet
8
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
spłaty długu aktywów należących do Iraku (m.in. irackich statków powietrznych lądujących na
terytorium Turcji), rząd Iraku podjął decyzję o zamknięciu irackiej przestrzeni powietrznej dla
tureckich samolotów. Równocześnie Irak odmówił tureckim przewoźnikom powietrznym (THY,
Atlasjet, Pegasus i MNG) prawa do lądowania w irackich portach lotniczych, co generuje dzienne
straty w przewozach pasażerskich i towarowych szacowane na ok. 3 mln USD. W ciągu zaledwie 2
dni od ogłoszenia zakazu, tureccy przewoźnicy zmuszeni byli odwołać 42 loty z Turcji do Iraku i 15
lotów z Iraku do Turcji. Największe straty ponosi THY, który lata do 4 miast w Iraku – Sulaimaniya,
Bagdad, Arbil i Najaf oraz MNG, który wykonuje loty cargo na trasie do Bagdadu. Na skutek
interwencji rządu tureckiego, Irak zawiesił zakaz na okres 1 tyg. (TODAY’S Zaman, 22.11.2011 r.)
RELACJE TURCJA-USA: Pomimo okresowych napięć w relacjach politycznych i wojskowych,
rośnie wolumen obrotów handlowych Turcja-USA, a oba kraje dążą do zwiększenia współpracy
handlowej. W promocję Turcji w USA angażują się politycy i przedstawiciele administracji, jak
również organizacje/grupy prywatnego biznesu, którzy podkreślają szanse kreowane przez wysoką
dynamikę wzrostu gospodarczego w Turcji, jej strategiczne położenie oraz ogromne zasoby siły
roboczej. W 2010 r. rynek USA odpowiadał za 3,7 mld USD z ogółu tureckiego eksportu oraz 12,3
mld USD w imporcie, stawiając USA na 7. miejscu wśród najważniejszych rynków eksportowych
Turcji i na miejscu 4. wśród jej partnerów importowych. Wg prognoz Turecko-Amerykańskiego
Stowarzyszenia Biznesmenów, dwustronna wymiana handlowa Turcja-USA w br. wzrośnie o 60% w
stosunku do poziomu 2010 r. – w okresie pierwszych 8 mies. br. obroty wzrosły o ogółem 43%
(turecki import z USA wzrósł w tym okresie o 50%, eksport o 23%).
W strukturze tureckiego eksportu na rynek USA wyróżnia się sektor maszynowy, motoryzacyjny,
materiałów budowlanych (kamień, cement, gips) oraz tekstylny, natomiast główne pozycje importu
Turcji z USA obejmują statki powietrzne (2,2 mld USD w 2010 r.), wyroby z żelaza i stali, maszyny,
tkaniny i przędzę bawełnianą oraz paliwa mineralne.
Wg stanu na 2009 r., inwestorzy z USA ulokowali na rynku tureckim inwestycje bezpośrednie (BIZ) o
wartości skumulowanej 6,3 mld USD, dane późniejsze nie są dostępne. Tureckie Stowarzyszenie
Miedzynarodowych Inwestorów (YASED) prognozuje w 2011 r. napływ BIZ do Turcji na poziomie
12 mld USD, z czego statystycznie z USA może pochodzić ok. 8%, co odpowiadałoby wzrostowi
ogólnej kwoty inwestycji amerykańskich o ok. 1 mld USD. Inwestycje biznesu amerykańskiego w
Turcji koncentrują się w sektorze produkcji przemysłowej i handlu hurtowego. Tureckie inwestycje w
USA szacowano w 2007 r. na ogółem 218 mln USD.
Bilateralne relacje handlowe Turcja-USA charakteryzują się – podobnie jak w przypadku relacji
handlowych Turcji z innymi partnerami – ujemnym saldem wymiany, co eksponuje potencjalnie słaby
punkt strategii wzrostu gospodarczego Turcji opartej na popycie zagranicznym. Deficyt rachunku
bieżącego Turcji, który w lipcu br. wzrósł o kolejne 5,3 mld USD, spowolnił do 4 mld USD w sierpniu
br., ale w odniesieniu do ub. 12 mies. jego wartość skumulowana wyniosła 75,1 mld USD. Ze względu
na strukturę wymiany zagranicznej Turcji, niedawna deprecjacja tureckiej waluty (TL) w relacji do
USD nie przyniosła radykalnej poprawy w zakresie deficytu (CAD), ucieszyła natomiast tureckich
eksporterów realizujących kontrakty w USD. Analitycy zwracają jednak uwagę na fakt, że ok. 78%
importu Turcji wykorzystywane jest do produkcji wyrobów przeznaczonych na eksport, co oznacza,
że w rzeczywistości zaledwie 22% zysków z eksportu pochodzi ze sprzedaży całkowicie tureckich
wyrobów.
9
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
Wyrównanie salda obrotów handlowych Turcja-USA wymagać będzie stworzenia powiązań pomiedzy
tureckimi i amerykańskimi firmami sektora MSP. W celu pobudzenia przedsiębiorczości w tym
obszarze, w grudniu br. Turcję ma odwiedzić Wiceprezydent Biden. W ramach wizyty, Biden bedzie
uczestniczyć w Global Entrepreneurship Summit, stanowiącym powtórzenie podobnego spotkania w
2010 r. w Waszyngtonie (D.C.), którego gospodarzem był Prezydent Obama. We wrześniu 2011 r.
KOSGEB – turecka organizacja wspierania rozwoju sektora MSP oraz jej amerykański odpowiednik –
Small Business Administration (SBA), podpisały umowę o współpracy, polegającej na wymianie
doświadczeń, najlepszych praktyk oraz wzajemnej promocji dostępności gwarancji kredytowych i
programów pomocy technicznej.
W marcu br. Sekretarz USA ds. Handlu Locke przedstawił cele administracji USA w zakresie
pogłębiania relacji Turcja-USA, wskazując na naturalne obszary współpracy, takie jak promocja
energii odnawialnej, pobudzanie przedsiębiorczości, rozwój Stambułu jako światowego centrum
finansowego oraz podnoszenie potencjału firm sektora MSP. Plany współpracy obejmują wymianę
misji gospodarczo-biznesowych oraz powołanie Rady Biznesu Turcja-USA, która przedstawiać bedzie
obu rządom rekomendacje dot. polityki handlowej. Oba kraje zamierzają stworzyć w Izmirze specjalną
strefę ekonomiczną "Near-Zero Zone", gdzie w ramach projektu pilotażowego firmy tureckie i
amerykańskie połączą swoje zasoby techniczne realizując przedsięwzięcia na rzecz poprawy
efektywności energetycznej.
Chociaż Turcja i USA tradycyjnie utrzymują bliską współpracę w dziedzinie politycznej i wojskowej
(NATO), w sferze handlowej relacje dwustronne były dotąd słabo rozwinięte. W ostatnich latach
polityka zagraniczna Turcji obrała znacznie bardziej niezależny kurs, czego efektem były różnice
stanowisk w odniesieniu do wojny Iraku, kwestii Iranu czy konfliktu izraelsko-palestyńskiego.
Zbliżenie w odniesieniu do wymiany handlowej stanowi sygnał, że relacje dwustronne Turcji i USA są
nadal przyjazne i wzajemnie korzystne. Turecki biznes, zaniepokojony problemami finansowymi
rozwiniętych gospodarek zachodnich, obawia się negatywnego wpływu spowolnienia na poziom
wymiany handlowej i inwestycje zagraniczne w Turcji. Pomimo zasadności tych obaw, tempo wzrostu
gospodarczego Turcji prognozuje się w br. na poziomie 6,6% oraz 2,2% w 2012 r., powyżej oczekiwań
wobec większości krajów europejskich, co dla amerykańskiego biznesu może stanowić zachętę do
uwzględnienia Turcji w planach zagranicznej ekspansji inwestycyjnej. (EDI Fortnightly 09.11.2011 r., za
OBG 27.10)
POMOC HUMANITARNA I ROZWOJOWA TURCJI: W 2010 r. Turcja przekazała pomoc
humanitarną i/lub rozwojową dla krajów słabo rozwiniętych lub rozwijających się w kwocie ogółem
1,7 mld USD, z czego blisko 1 mld USD (967 mln USD, wzrost o 36% w porównaniu do 2009 r.)
dotarło do potrzebujących kanałami rządowymi, pozostała część ww. kwoty pochodziła od organizacji
społeczeństwa obywatelskiego/NGO oraz firm prywatnych. W ub.r. pomoc trafiła głównie do krajów
Azji Centralnej, na Bałkany, do Afryki oraz kilku państw Bliskiego Wschodu. Dominującą część
pomocy przeznaczono na finansowanie projektów współpracy technicznej oraz rozwój infrastruktury
socjalnej, wsparcie budowy struktur gospodarczych oraz na programy podnoszenia produktywności.
Skumulowana wartość pomocy udzielonej przez Turcję od 2005 r. osiągnęła poziom 4,4 mld USD.
Koordynacją pomocy rozwojowej udzielanej przez Turcję zajmuje się TIKA – Turecka Agencja
Międzynarodowej Współpracy i Rozwoju (Turkish International Cooperation and Development
Agency, www.tika.gov.tr). (TODAY’S Zaman, 10.11.2011 r.)
10
BIULETYN INFORMACYJNY WYDZIAŁU PROMOCJI HANDLU I INWESTYCJI AMBASADY RP W ANKARZE
And Sokak No.: 8/17, 06680 Çankaya – ANKARA; Tel. (90.312) 468 09 90 / Fax: (90.132) 428 12 34
www.ankara.trade.gov.pl ; E-mail: [email protected]
__________________________________________________________________________________________________
ZMIANY W PRAWIE (na podst. biuletynu kancelarii prawnej Dursun & Ozfirat, wyd. październik 2011r.):
· Zgodnie z regulacjami WTO, Turcja podniosła z 1500 do 2000 USD/t. wysokość
obowiązującej od 19.04.2006 r. stawki dodatkowego obciążenia - środka ochronnego dla
przeciwdziałania importowi polietylenu niskiej gęstości. Stawka narzutu odnosi się do ceny
CIF i obowiązuje od publikacji komunikatu w tej sprawie w Dz.U. z 19.10.2011 r.
·
Publikacją w Dz.U. z 04.10.2011 r. Ministerstwo Sprawiedliwości wprowadziło nowe
mechanizmy przyspieszenia procesu sądowego poprzez przesunięcie rozstrzygnięć w sprawach
spadkowych do kompetencji notariatów, które uzyskały uprawnienie do wydawania
stwierdzenia nabycia spadku. Z procedury tej wyłączone są sprawy spadkowe wymagające
rozpoznania przez sąd i/lub z udziałem obcokrajowców. Dodatkowo, zakres uprawnień
notariuszy poszerzono o inicjowanie procedur pojednawczych w sprawach o rozwód. Ww.
mechanizmy mają odciążyć niewydolne sądy tureckie.
·
Począwszy od 1 stycznia 2012 r. wszyscy cudzoziemcy, którzy wjechali do Turcji na podstawie
wizy o okresie krótszym niż 90 dni mogą ubiegać się o jej przedłużenie do 90 dni poprzez
złożenie wniosku w Turcji, bez konieczności opuszczania jej terytorium.
·
W Dz. U. nr . 28080 z dn. 10.10.2011 r. opublikowano zmianę do przepisów o kontroli
poziomu przemysłowych zanieczyszczeń powietrza, która nakłada na operatorów elektrowni
opalanych węglem, przewidzianych do prywatyzacji, obowiązek uzyskania pozwoleń
środowiskowych do dn. 31 grudnia 2017 r., niezależnie od przebiegu procesu prywatyzacji.
Pozwolenia środowiskowe uznano za czynnik hamujący prywatyzacje, odstraszający dla
potencjalnych inwestorów w związku z rosnącym obciążeniem legislacyjnym w tym zakresie.
_______________________________________________________________________________
Opracował: Wydział Promocji Handlu i Inwestycji Ambasady RP w Ankarze
Źródła: Materiały udostępnione przez Delegaturę KE/UE w Turcji dla wydziałów ekonomiczno-handlowych
placówek dyplomatycznych krajów UE akredytowanych w Ankarze (http://www.avrupa.info.tr), dziennik
Today‘s ZAMAN – listopad 2011 r., EDI Fortnightly (http://www.atid-edi.com), wyd. 9.11.2011 r., biuletyn
(Monthly Newsletter) kancelarii prawnej Dursun & Ozfirat, wyd. October 2011;
11