D - Portal Orzeczeń Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim

Sygn. akt I C 164/14
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 1 marca 2016 r.
Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim Wydział I Cywilny
w składzie następującym:
Przewodniczący: SSR Małgorzata Wasiniewska
Protokolant: st. sekr. sąd. Maria Strzelecka
po rozpoznaniu w dniu 22 lutego 2016 r. w Starogardzie Gdańskim
na rozprawie
sprawy z powództwa Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G.
przeciwko D. B., M. B. (1), M. B. (2) i K. B.
o zapłatę
1. powództwo oddala,
2. zasądza od powoda Spółdzielczej Kasy Oszczędnościowo-Kredytowej im. F. S. z siedzibą w G. solidarnie na rzecz
pozwanych D. B., M. B. (1), M. B. (2) i K. B. kwotę 2.400,00 zł (dwa tysiące czterysta złotych 00/100) tytułem zwrotu
kosztów zastępstwa procesowego,
3. pozostałymi kosztami postępowania obciąża powoda Spółdzielczą Kasę Oszczędnościowo-Kredytową im. F. S. z
siedzibą w G. i uznaje je za uiszczone.
Sygn. akt I C 164/14
UZASADNIENIE
Powód Spółdzielcza Kasa Oszczędnościowo-Kredytowa im. F. S. z siedzibą w G. wniosła przeciwko pozwanym D.
B., M. B. (1), M. B. (2) i K. B. pozew w postępowaniu upominawczym o zasądzenie od pozwanych solidarnie na
rzecz powoda kwoty 22.938,57 złotych wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według zmiennej stopy procentowej
wynoszącej czterokrotność kredytu lombardowego NBP od dnia wniesienia pozwu do dnia zapłaty. Wniosła również
o zasądzenie od pozwanych solidarnie na rzecz powoda zwrotu kosztów procesu. W uzasadnieniu powód podniósł,
że w dniu 02 kwietnia 2008 roku udzielił A. C. (1) pożyczki w kwocie 50.000,00 złotych, której terminową spłatę
poręczył M. B. (3), jednakże pożyczkobiorca nie regulował rat pożyczki w ustalonych terminach, a poręczyciel, pomimo
poinformowania go o stanie spłaty pożyczki i zaległościach w spłacie, też nie uregulował względem powoda powstałych
zaległości, dlatego też przedmiotowa pożyczka została wypowiedziana. Pomimo doręczenia M. B. (3) wypowiedzenia
umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku, poręczyciel nie uregulował swoich zobowiązań wobec pożyczkodawcy.
Powód wskazał także, że poręczyciel M. B. (3) zmarł w dniu 24 lutego 2011 roku, a jego spadkobiercami, zgodnie z
postanowieniem z dnia 12 lipca 2011 roku, są pozwani, czyli D. B., M. B. (1), M. B. (2) i K. B., a zatem jako spadkobiercy
zmarłego poręczyciela M. B. (3), stali się oni dłużnikami solidarnymi powoda w zakresie niespłaconej pożyczki z dnia
02 kwietnia 2008 roku, zgodnie z art. 1034 § 1 kc, albowiem z informacji posiadanych przez powoda wynika, że
dział spadku po M. B. (3) nie został przeprowadzony. Powód podniósł także, że wezwał pozwanych do zapłaty całej
należności z tytułu niespłaconej pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku, jednakże pozwani nie zaspokoili roszczeń
powoda. Na łączną kwotę dochodzoną pozwem, na dzień wniesienia pozwu, składają się następujące kwoty: 13.342,83
złote - kapitał pożyczki, 9.595,76 złotych – odsetki karne naliczone do dnia wniesienia pozwu, wynikające z zaległości
w spłacie rat pożyczki oraz naliczone od kwoty całego niespłaconego kapitału pożyczki od dnia następującego po dniu
wymagalności i odsetki zwykłe naliczone zgodnie z treścią umowy. W ocenie powoda, z przyczyn szczegółowo wyżej
wskazanych, żądanie pozwu jest jak najbardziej zasadne.
Nakazem zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 13 grudnia 2013 roku Sąd Rejonowy w Starogardzie
Gdańskim I Wydział Cywilny orzekł zgodnie z żądaniem pozwu.
Pozwani D. B., M. B. (1), M. B. (2) i K. B. wnieśli sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z
dnia 13 grudnia 2013 roku, wnosząc o oddalenie powództwa i zasądzenie od powoda na rzecz pozwanych kosztów
procesu według norm przepisanych z uwzględnieniem stopnia zawiłości sprawy oraz niezbędnego nakładu pracy
pełnomocnika procesowego. Wnieśli także o zawieszenie przedmiotowego postępowania do czasu zakończenia
postępowania prowadzonego w Sądzie Rejonowym w Starogardzie Gdańskim I Wydział Cywilny, pod sygnaturą akt
I Ns 340/11 w przedmiocie uzupełnienia spisu inwentarza po M. B. (3). Pozwani przyznali, że są spadkobiercami
zmarłego w dniu 24 lutego 2011 roku M. B. (3) i nabyli po nim spadek z dobrodziejstwem inwentarza, a skoro
tak, to ich odpowiedzialność za długi spadkowe ograniczona jest do wartości ustalonego w spisie inwentarza stanu
czynnego spadku, a wartość stanu czynnego spadku po M. B. (3) będzie wynosić 10.000,00 złotych, w związku z czym
ewentualna odpowiedzialność pozwanych z tytułu zobowiązań zaciągniętych przez zmarłego M. B. (3) ograniczać się
będzie, co do zasady, najwyżej do kwoty 10.000,00 złotych. Pozwani podnieśli, że M. B. (2), M. B. (4) i K. B. zostali
przez powoda wezwani do zapłaty dopiero w dniu 25 października 2013 roku, zaś D. B. w dniu 08 kwietnia 2013 roku
i daty te mają istotne znaczenie w kontekście brzmienia art. 1032 § 1 kc, albowiem zanim pozwani dowiedzieli się
o roszczeniach powoda, to dokonywali spłaty zadłużenia M. B. (3) wobec Banku Spółdzielczego w S. oddział w Z.,
które na dzień śmierci M. B. (3) wynosiło 30.150,00 złotych i wynikało z umowy o udzielenie konsumenckiej pożyczki
hipotecznej w kwocie 80.000,00 złotych zawartej w dniu 28 grudnia 2004 roku przez M. B. (3) i D. B., a zatem
różnica pomiędzy wartością stanu czynnego spadku, tj. 10.000,00 złotych, a wartością świadczeń spełnionych na
zaspokojenie przez pozwanych znanych długów, jest ujemna. Ponadto pozwani nie mogą ponosić odpowiedzialności
wobec powoda za niespłacone długi, o których istnieniu nie wiedzieli. Pozwani wskazali także, że gdyby nawet
powyższa różnica była dodatnia, to powinno uwzględnić się fakt, że wierzycieli pozwanych spadkobierców M. B. (3) jest
dwóch o tej samej kategorii zaspokojenia, a mianowicie powód oraz Bank Spółdzielczy w S. Oddział w Z.. Obaj winni
być zaspokojeni w tej samej kolejności, proporcjonalnie, odpowiednio do wysokości ich wierzytelności. Niezależnie
od zarzutów podniesionych wyżej, pozwani zakwestionowali żądania pozwu także co do wysokości. Nie zgodzili
się ponadto z żądaniem odsetek od skapitalizowanego zadłużenia naliczanych według zmiennej stopy procentowej
wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP. Podnieśli, że zmarły M. B. (3) nie był stroną umowy
z powodem, a jedynie poręczycielem. Nie wyraził zgody na stosowanie wobec jego osoby regulacji wewnętrznych
powoda, dotyczących sposobu naliczania odsetek w przypadku wytoczenia powództwa. Ponadto z regulacji tych nie
wynika, aby dotyczyły one poręczycieli.
W odpowiedzi na sprzeciw z dnia 18 kwietnia 2014 roku (k.99-101v) powód wniósł o nieuwzględnienie zarzutów
pozwanych podniesionych w sprzeciwie od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym z dnia 13 grudnia
2013 roku. Jednocześnie ograniczył powództwo do kwoty 18.718,85 złotych z odsetkami umownymi w wysokości
czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 05 kwietnia 2014 roku do dnia zapłaty,
jednocześnie zrzekając się roszczenia w pozostałym zakresie. Podtrzymał także żądanie w zakresie kosztów
postępowania, z uwzględnieniem opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych. Powód dodatkowo wskazał, że
przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie stanowi o zwolnieniu spadkobierców od długów spadkowych.
Ustalenie, czy istnieje spadek (majątek) pozwalający na zaspokojenie przypadającej od dłużnika należności należy
do postępowania egzekucyjnego. Powód podniósł ponadto, że różnice w kwotach uwidocznionych w wezwaniach
pozwanych do zapłaty wynikają z dokonywanych zgodnie z harmonogramem ustalonym w wyroku z dnia 11 kwietnia
2012 roku – sygn. I C 223/11, wpłat przez pożyczkobiorcę A. C. (1). Wszelkie wpłaty na poczet spłaty przedmiotowego
zadłużenia zostały przez powoda uwzględnione i rozliczone.
Pismem procesowym z dnia 12 sierpnia 2014 roku powód ograniczył powództwo do kwoty 15.172,30 złotych z
odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 06
sierpnia 2014 roku do dnia zapłaty, jednocześnie zrzekając się roszczenia w pozostałym zakresie. Podtrzymał także
żądanie w zakresie kosztów postępowania, z uwzględnieniem opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych.
(k.188-194v).
Pismem procesowym z dnia 01 października 2014 roku powód ograniczył powództwo do kwoty 14.249,48 złotych
z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 06
września 2014 roku do dnia zapłaty, jednocześnie zrzekając się roszczenia w pozostałym zakresie. Podtrzymał także
żądanie w zakresie kosztów postępowania, z uwzględnieniem opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych.
(k.220).
Pismem procesowym z dnia 18 maja 2015 roku powód ograniczył powództwo do kwoty 12.392,29 złotych z odsetkami
umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 06 maja 2015 roku
do dnia zapłaty, jednocześnie zrzekając się roszczenia w pozostałym zakresie. Podtrzymał także żądanie w zakresie
kosztów postępowania, z uwzględnieniem opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych. (k.277 - 277v).
Pismem procesowym z dnia 25 listopada 2015 roku powód ograniczył powództwo do kwoty 11.753,07 złotych z
odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 30 lipca
2015 roku do dnia zapłaty, jednocześnie zrzekając się roszczenia w pozostałym zakresie. Podtrzymał także żądanie w
zakresie kosztów postępowania, z uwzględnieniem opłaty od pełnomocnictwa w kwocie 17,00 złotych. (k.362 – 365v).
Pozwani konsekwentnie podtrzymywali swoje stanowisko w sprawie. Kwestionowali zarówno zasadność, jak i
wysokość żądań powoda.
Sąd ustalił i zważył, co następuje:
W dniu 02 kwietnia 2008 roku A. C. (1) zawarł ze stroną powodową umowę pożyczki nr (...), na mocy której powód
udzielił pożyczkobiorcy, na warunkach określonych w przedmiotowej umowie oraz regulaminie udzielania kredytów
i pożyczek (...) im. (...), pożyczkę w kwocie 50.000,00 złotych na okres 72 miesięcy, do dnia 02 kwietnia 2014 roku.
Pożyczka była oprocentowana według zmiennej stopy procentowej ustalonej przez Zarząd (...), wynoszącej w dniu
zawarcia umowy, 13% w skali roku. Spłata pożyczki miała następować w ratach miesięcznych, płatnych bez wezwania,
obejmujących ratę kapitału pożyczki i ratę odsetkową przypadające do spłaty za dany okres rozliczeniowy według
planu spłaty będącego integralną częścią umowy z dnia 02 kwietnia 2008 roku.
(dowód: umowa z dnia 02.04.2008r. k.9-10, a zwłaszcza jej pkt 1,4,6,7; dyspozycja wypłaty k.110; plan spłaty pożyczki
z dnia 02.04.2008r. k.111-112; regulamin udzielania kredytów i pożyczek (...) k.161-164)
W przypadku nieterminowej spłaty pożyczki należność z tego tytułu staje się w dniu następnym należnością
przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub części kapitału pobierane są odsetki według stopy procentowej
wynikającej z uchwały Zarządu (...) obowiązującej w danym okresie dla kredytów i pożyczek przeterminowanych,
wynoszącej na dzień zawarcia umowy 29% w skali roku. (...) może dokonać zmiany wysokości odsetek dla kredytów
i pożyczek przeterminowanych w przypadkach określonych w punkcie 4 – tym umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia
2008 roku. (...) zastrzegł sobie prawo do jednostronnego wypowiedzenia umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008
roku w przypadku nieterminowej spłaty pożyczki lub jej raty wraz z należnymi odsetkami po upływie terminu 30 dni
od daty wymagalności spłaty.
(dowód: umowa z dnia 02.04.2008r. k.9-10, a zwłaszcza jej pkt 10 i 11)
M. B. (3) oświadczył, że w związku z zawarciem umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku, na mocy której
A. C. (1) zobowiązany jest do zapłaty kwoty 50.000,00 złotych, poręcza za zobowiązania wynikające z tytułu tej
umowy. Zobowiązał się do spłaty powyższej kwoty powiększonej o należne odsetki, opłaty, prowizje i inne koszty
przysługujące (...) w związku z wykonaniem umowy na wypadek, gdyby pożyczkobiorca nie wykonał swojego
zobowiązania. Poręczenie zostało udzielone bezterminowo. Jednocześnie M. B. (3) zobowiązał się do osobistego
odbioru w (...) informacji o zmianie stopy procentowej. Na przedmiotowym oświadczeniu M. B. (3) złożył swój podpis.
Takiego podpisu nie złożyła żona M. D. B..
(dowód: poręczenie terminowego zwrotu pożyczki k10)
W przypadku niespłacenia kredytu lub jego raty w terminie, należność z tytułu udzielonego kredytu staje się w
następnym dniu należnością przeterminowaną. Od niespłaconego w całości lub części kapitału, a od dnia wniesienia
powództwa od całości zadłużenia pobierane są odsetki według stopy procentowej obowiązującej w danym okresie
dla należności przeterminowanych. Wysokość stopy procentowej dla należności przeterminowanych ustala w drodze
uchwały Zarząd (...), z tym zastrzeżeniem, że maksymalna stopa procentowa dla należności przeterminowanych nie
może przekraczać czterokrotności wysokości stopy kredytu lombardowego NBP. (...) powiadamia pisemnie osoby
będące dłużnikami Kasy z tytułu zabezpieczenia kredytu, jeżeli kredytobiorca opóźnia się z jego spłatą.
Spłatę należności z tytułu umowy kredytowej (...) zalicza przede wszystkim, w następującej kolejności na: 1)
koszty windykacji, w tym opłaty za upomnienie, wezwanie do zapłaty, 2) prowizje i opłaty, 3) odsetki od kapitału
przeterminowanego, a od dnia wytoczenia powództwa o zapłatę wierzytelności (...) z tytułu umowy, odsetki
jak od należności przeterminowanej, od całości należności przeterminowanej, 4) wymagalne odsetki za okresy
obrachunkowe, 5) kapitał przeterminowany.
(dowód: wyciąg z regulaminu udzielania kredytów i pożyczek (...) im. (...) obowiązujący od 20.02.2006r. k.11, uchwała
nr 12 z dnia 25.03.2009r. k.13-13v, uchwała nr 4 z dnia 12.05.2009r. k.14, uchwała nr 3 z dnia 12.05.2009r. k.139-144;
uchwała nr 3 z dnia 09.02.2010r. k.145-148; uchwała nr 2 z dnia 26.06.2008r. k.149-152; uchwała nr 1 z dnia
03.09.2009r. k. 153-160)
Pismem z dnia 11 października 2010 roku (...) wypowiedział A. C. (1) umowę pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku.
Odpis przedmiotowego pisma A. C. (1) otrzymał w dniu 14 października 2011roku.
(dowód: pismo z dnia 11.10.2011r. k.15 i dowód jego doręczenia A. C. k. 16-16v)
Pismem z dnia 11 października 2010 roku powód powiadomił poręczyciela M. B. (3) o wypowiedzeniu A. C. (1) umowy
pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku. Wskazał, że cała niespłacona część pożyczki wraz z należnymi odsetkami
zostanie postawiona w stan natychmiastowej wymagalności z upływem 30 dni od doręczenia wypowiedzenia umowy
pożyczkobiorcy. Jednocześnie podał, że łączna wysokość przeterminowanego zadłużenia na dzień 13 lipca 2010 roku
wynosi 2.431,57 złotych. (...) poinformował także M. B. (3), że stopa procentowa od zadłużenia przeterminowanego
wynosi czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP w skali roku, tj. na dzień dzisiejszy 20% w skali roku.
Wskazał, że uregulowanie zaległej należności wraz z odsetkami w terminie maksymalnie 30 dni od doręczenia
przedmiotowego pisma spowoduje cofnięcie wypowiedzenia umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku i powrót
do pierwotnego planu spłaty, natomiast niedostosowanie się do powyższych postanowień spowoduje wymagalność
całej spłaty pożyczki z upływem okresu wypowiedzenia i skierowanie sprawy na drogę postępowania sądowego. Odpis
pisma z dnia 11 października 20110 roku powód przesłał M. B. (3) listem poleconym w dniu 11 października 2010 roku.
(dowód: pismo z dnia 11.10.2010r. k. 135 i dowód nadania go do M. B. (3) w dniu 11.10.2010r. k. 136)
W dniu 29 marca 2011 roku powód złożył pozew w elektronicznym postępowaniu upominawczym, którym domagał się
zasądzenia solidarnie od A. C. (1) i M. B. (3) kwoty 34.122,94 złote z odsetkami umownymi w wysokości czterokrotności
stopy kredytu lombardowego NBP naliczanymi od dnia 29 marca 2011 roku do dnia zapłaty tytułem niespłaconej
pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku.
W dniu 21 kwietnia 2011 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie VI Wydział Cywilny w sprawie VI Nce (...) wydał nakaz zapłaty w elektronicznym postępowaniu upominawczym, którym uwzględnił żądania pozwu w
całości. Pozwany A. C. (1) złożył sprzeciw od przedmiotowego nakazu zapłaty, natomiast M. B. (3) nakaz ten nie został
doręczony, albowiem z adnotacji wynikało, że w/w zmarł.
Postanowieniem z dnia 25 maja 2011 roku Sąd Rejonowy Lublin – Zachód w Lublinie stwierdził skuteczne wniesienie
sprzeciwu przez A. C. (1) od nakazu zapłaty z dnia 21 kwietnia 2011 roku i przekazał rozpoznanie sprawy Sądowi
Rejonowemu w Starogardzie Gdańskim, uchylił także przedmiotowy nakaz zapłaty w stosunku do M. B. (3), z uwagi
na jego śmierć.
Postanowieniem z dnia 15 listopada 2011 roku Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim w sprawie I C 223/11 odrzucił
pozew w stosunku do M. B. (3).
Wyrokiem z dnia 11 kwietnia 2012 roku wydanym w sprawie I C 223/11 Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim
zasądził od A. C. (1) na rzecz powoda kwotę 33.218,11 złotych wraz z odsetkami umownymi naliczanymi według
zmiennej stopy procentowej wynoszącej czterokrotność stopy kredytu lombardowego NBP od dnia 16 lutego 2012 roku
do dnia 11 kwietnia 2012 roku, umorzył postępowanie w zakresie cofniętego powództwa i zasądzoną kwotę 33.218,11
złotych rozłożył na 31 rat miesięcznych, płatnych do 10 -ego każdego kolejnego miesiąca poczynając od miesiąca
kolejnego po uprawomocnieniu się niniejszego wyroku, w kwotach po 1.100,00 złotych i ostatnia rata w kwocie 218,11
złotych wraz z ostatnią ratą płatne będą odsetki, wszystkie raty z ustawowymi odsetkami w przypadku opóźnienia w
płatności którejkolwiek z rat.
Wyrokiem z dnia 22 listopada 2012 roku wydanym w sprawie XVI Ca 917/12 Sąd Okręgowy w Gdańsku XVI Wydział
Cywilny Odwoławczy zmienił wyrok Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 11 kwietnia 2012 roku w ten
sposób, że dodał zastrzeżenie, że zwłoka w płatności którejkolwiek z rat spowoduje natychmiastową wymagalność
wszystkich pozostałych do uiszczenia rat.
(dowód: akta Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim I C 223/11: pozew k.2-5, nakaz zapłaty z dnia 21 kwietnia
2011 roku k.6, postanowienie z dnia 18 maja 2011 roku k.24, postanowienie z dnia 25 maja 2011 roku k. 25,
postanowienie z dnia 15 listopada 2012 roku k. 55, wyrok z dnia 11 kwietnia 2012 roku k.142, wyrok z dnia 22 listopada
2012 roku k. 186)
M. B. (3) zmarł w dniu 24 lutego 2011 roku.
(dowód: odpis skrócony aktu zgonu M. B. (3) k.12)
Postanowieniem z dnia 12 lipca 2011 roku wydanym przez Sąd Rejonowy w Starogardzie Gdańskim I Wydział Cywilny
w sprawie I Ns 299/11 spadek po M. B. (3) zmarłym w dniu 24 lutego 2011 roku w C., ostatnio stale zamieszkałym w
C. na podstawie ustawy nabyła żona spadkodawcy D. B. oraz dzieci: M. B. (1), M. B. (2) i K. B., każdy z nich w 1 części,
wszyscy z dobrodziejstwem inwentarza.
(dowód: postanowienie z dnia 12 lipca 2011 roku k.42)
Spadkobiercy M. B. (3) nie mieli świadomości, iż w dniu 02 kwietnia 2008 roku poręczył on spłatę pożyczki udzielonej
A. C. (1) przez stronę powodową. Od roku 2007 M. B. (3) pozostawał w faktycznej separacji z żoną D. B.. Nie prowadzili
wspólnego gospodarstwa domowego. Od 13 grudnia 2006 roku w małżeństwie D. i M. B. (3) został wprowadzony
ustrój rozdzielności majątkowej. Żona oraz dzieci M. B. (3) nie były upoważnione do odbioru jego korespondencji. M.
B. (3), dopóki żył, korespondencję odbierał osobiście ma poczcie. M. B. (3) miał zaciągnięty kredyt na prowadzenie
działalności gospodarczej. Ponieważ miał problemy z jego spłatą, to w dniu 28 grudnia 2004 roku D. i M. B. (3)
zaciągnęli kredyt hipoteczny w Banku Spółdzielczym w S. Oddział w Z.. Na dzień śmierci M. B. (3) do spłaty pozostała
jeszcze kwota około 30.200,00 złotych bez odsetek, z odsetkami około 41.000,00 złotych.
(dowód: zeznania pozwanych D. B. k. 390v-391, M. B. (2) k. 391, M. B. (1) k. 391; umowa o konsumencką pożyczkę
hipoteczną z dnia 28.12.2004 r. k.68-74; zaświadczenie z dnia 25.07.2011r. k.75, harmonogram spłat k.76-78;
zaświadczenie z dnia 14.02.2014r. k.79)
W maju 2012 roku przyszło pismo od powoda adresowane do M. B. (3). Było to już po śmierci M. B. (3). Przedmiotowe
pismo odebrała pozwana D. B.. Pismo to zostało przesłane listem zwykłym, nie poleconym. Ponieważ po zapoznaniu
się z jego treścią, pozwana D. B. nie bardzo wiedziała o co chodzi, zadzwoniła do powoda i wówczas została
poinformowana, że jej zmarły mąż M. B. (3) jest dłużnikiem powoda z tytułu poręczenia kredytu. D. B. poinformowała
powoda, że M. B. (3) zmarł, przesłała akt zgonu oraz umowę o rozdzielności majątkowej, a także kserokopie
postanowienia o nabyciu praw do spadku po M. B. (3)..
((dowód: zeznania pozwanych D. B. k. 390v-391, M. B. (2) k. 391, M. B. (1) k. 391)
Pismem z dnia 08 kwietnia 2013 roku pozwana D. B. została wezwana przez powoda, jako spadkobierca poręczyciela
M. B. (3), do zapłaty kwoty łącznej 30.109,64 złote. Przedmiotowe pismo D. B. otrzymała w dniu 19 kwietnia 2013 roku.
(dowód: pismo z dnia 08.04.2013r. k.18 i dowód jego doręczenia k.19)
Pismami z dnia 21 października 2013 roku pozwani M. B. (2) , K. B. i M. B. (1) zostali wezwani przez powoda, jako
spadkobiercy poręczyciela M. B. (3), do zapłaty, każdy, kwoty łącznej 24.304,93 złote. Przedmiotowe pisma M. B. (2),
K. B. i M. B. (1) otrzymali w dniu 25 października 2013 roku. Odebrała je ich matka D. B..
(dowód: pisma z dnia 21.10.2013r. k.20,22,24 i dowody ich doręczenia k.21-21v, 23-23v, 25-25v)
Bezsporny był pomiędzy stronami fakt, że poręczyciel M. B. (3) oraz jego następcy prawni, czyli pozwani, nie
zareagowali na wezwania powoda do zapłaty należności i nie zapłacili na rzecz powoda żadnej kwoty. Bezsporny był
pomiędzy stronami także fakt, że pożyczkobiorca A. C. (1) dotrzymał warunków wyroku z dnia 11 kwietnia 2012 roku
oraz z dnia 22 listopada 2012 roku wydanych w sprawie I C 223/11 i spłacił w terminach w wyrokach tych wskazanych
całą należność wobec powoda wynikającą z umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku.
Powyższy stan faktyczny, w zakresie istotnym dla rozstrzygnięcia, Sąd ustalił na podstawie dokumentów złożonych
przez strony do akt sprawy, które zostały szczegółowo wskazane wyżej, a także na podstawie dokumentów
znajdujących się w aktach sprawy I C 223/11 Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim, albowiem nie było
żadnych podstaw, aby odmówić im wiarygodności, a ponadto ich autentyczność, prawdziwość i rzetelność nie były
kwestionowane przez żadną ze stron – art.244 i 245 kpc oraz 252 i 253 kpc.
Sąd dał wiarę zeznaniom pozwanych D. B., M. B. (2) i M. B. (1) w takim zakresie, w jakim na podstawie zeznań
w/w ustalił stan faktyczny przedmiotowej sprawy, albowiem były one spójne, logiczne, konsekwentne i znalazły
potwierdzenie w pozostałym materiale dowodowym zebranym przez Sąd w tym postępowaniu. W pozostałym zakresie
Sąd pominął w ocenie materiału dowodowego zeznania pozwanych D. B., M. B. (5) i M. B. (1), albowiem w ocenie
Sądu nie miały one żadnego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Wszelkie kwestie
związane ze spłatą przez spadkobierców poręczyciela M. B. (3), zobowiązań wobec Banku Spółdzielczego w S.
Oddział w Z., nie miały znaczenia dla rozstrzygnięcia tej sprawy. Miałyby one znaczenie, ale dopiero na etapie
postępowania egzekucyjnego, przy przyjęciu zastrzeżenia prawa powoływania się przez pozwanych na ograniczenia
podczas egzekucji (art. 319 kpc), o co wnosili pozwani w tym postępowaniu, podobnie jak i kwestie związane ze spisem
inwentarza po M. B. (3), też byłyby istotne, ale dopiero na etapie egzekucji, dlatego też Sąd oddalił wniosek pozwanych
o przeprowadzenie dowodu z akt I Ns 340/11 tutejszego Sądu w przedmiocie sporządzenia spisu inwentarza po M.
B. (3). Sąd oddalił również wniosek pozwanych o zawieszenie przedmiotowego postępowania do czasu zakończenia
postępowania w sprawie I Ns 340/11 o uzupełnienie spisu inwentarza po M. B. (3), z przyczyn wskazanych wyżej.
W ocenie materiału dowodowego Sąd pominął również zeznania świadka A. C. (1), albowiem w kontekście wyroku
Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 12 kwietnia 2012 roku wydanego w sprawie I C 223/11 oraz wyroku
Sądu Okręgowego w Gdańsku XVI Wydziału Cywilnego Odwoławczego z dnia 22 listopada 2012 roku, nie miały one
żadnego znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia przedmiotowej sporawy. Ponadto bezspornym było, że A. C.
(1) spłacił wszystkie swoje należności wobec powoda wynikające z umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku,
zgodnie z wyrokami z dnia 12 kwietnia 2012 roku i z dnia 22 listopada 2012 roku.
Sąd oddalił także wniosek pozwanych o przeprowadzenie dowodu z akt tutejszego Sądu I Ns 299/11 w przedmiocie
nabycia praw do spadku po M. B. (3), albowiem następstwo prawne pozwanych po M. B. (3) nie było kwestionowane.
Nie był także kwestionowany sposób nabycia spadku po M. B. (3). Powód dołączył do pozwu postanowienie o nabyciu
praw do spadku po M. B. (3) (k.42)
Sąd pominął w dowód z przesłuchania w charakterze strony powoda oraz pozwanego K. B., albowiem w/w,
pomimo prawidłowego powiadomienia o terminie rozprawy wyznaczonym na dzień 22 lutego 2016 roku, wezwania
do osobistego stawiennictwa celem przeprowadzenia dowodu z przesłuchania stron i pouczenia, że w przypadku
niestawiennictwa Sąd pominie dowód z ich przesłuchania, na rozprawę nie stawili się.
W ocenie materiału dowodowego Sąd pominął także statut strony powodowej, albowiem nie miał on żadnego
znaczenia dla merytorycznego rozstrzygnięcia przedmiotowej sprawy. Pominął ponadto wszelkie rozliczenia
wysokości zadłużenia przedłożone przez powoda, dotyczące zarówno A. C. (1), jak i M. B. (3), z przyczyn które
szczegółowo zostaną wskazane przez Sąd w dalszej części uzasadnienia.
Niewątpliwie z dniem śmierci M. B. (3) wszelkie zobowiązania w/w wynikające z poręczenia umowy pożyczki z dnia 02
kwietnia 2008 roku obciążają solidarnie wszystkich spadkobierców ustawowych spadkodawcy. Wynikająca z art. 922
§ 1 kc zasada sukcesji generalnej dotyczy praw i obowiązków spadkodawcy, które istniały w dacie otwarcia spadku,
czyli w dniu 24 lutego 2011 roku (data śmierci M. B. (3)).
Pomiędzy stronami bezsporne było, że pozwani D. B., M. B. (2), M. B. (1) i K. B. są spadkobiercami poręczyciela M. B.
(3). Bezsporne było także to, że dział spadku po M. B. (3) nie został przeprowadzony.
Zgodnie z art. 876 § 1 kc przez umowę poręczenia poręczyciel zobowiązuje się względem wierzyciela wykonać
zobowiązanie na wypadek, gdyby dłużnik zobowiązania nie wykonał. Oświadczenie poręczyciela pod rygorem
nieważności powinno być złożone na piśmie – art. 876 § 2 kc. Instytucja poręczenia ma więc na celu zabezpieczenie
wierzytelności zarówno przysługującej wierzycielowi w stosunku do dłużnika głównego, jak i mogącej powstać w
przyszłości. Zobowiązanie poręczyciela staje się wymagalne z chwilą wymagalności długu głównego, tj. z chwilą
opóźnienia się dłużnika głównego ze spełnieniem świadczenia. O zakresie zobowiązania poręczyciela rozstrzyga
każdoczesny zakres zobowiązania dłużnika – art. 879 § 1 kc. Przepis ten stanowi dobitne potwierdzenie akcesoryjnego
charakteru zobowiązania wynikającego z umowy poręczenia, a zarazem nie przewiduje jakichkolwiek odstępstw
od tej zasady. Zakres odpowiedzialności poręczyciela jest co do zasady taki jak dłużnika głównego, niezależnie
od terminowego zawiadomienia dłużnika o zaistnieniu okoliczności określonych w art. 880 kc, który nakłada na
wierzyciela obowiązek niezwłocznego zawiadomienia poręczyciela o opóźnieniu dłużnika w spełnieniu świadczenia.
Zawiadomienie to ma charakter informacyjny i w żadnym wypadku nie stanowi dodatkowej przesłanki wymagalności
zobowiązania poręczyciela. Obowiązek spełnienia świadczenia przez poręczyciela aktualizuje się bowiem przez sam
fakt wymagalności wierzytelności zabezpieczonej, niezależnie od wywiązania się przez wierzyciela z obowiązku
zawiadomienia o opóźnieniu w świadczeniu przez dłużnika głównego. Art. 881 kc statuuje zasadę odpowiedzialności
poręczyciela jako współdłużnika solidarnego niezależnie od okoliczności, czy poręczenie zostało udzielone przez jedną,
czy przez kilka osób, dlatego też z chwilą wymagalności długu głównego wierzyciel może według swojego wyboru
żądać całości lub części świadczenia zarówno od dłużnika głównego, jak i od poręczyciela, jak również od obu tych
osób łącznie. Jeżeli z umowy nie wynika nic innego, to odpowiedzialność poręczyciela obejmuje, obok zabezpieczenia
świadczenia głównego, świadczenia uboczne, a także roszczenia z tytułu niewykonania lub nienależytego wykonania
zobowiązania.
Zakres odpowiedzialności M. B. (3), jako poręczyciela terminowego zwrotu pożyczki przez A. C. (1), wyznaczało
oświadczenie złożone przez M. B. (3) w dniu 02 kwietnia 2008 roku – k.10. M. B. (3) poręczył za zobowiązania A.
C. (1) wynikające z umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku zawartej pomiędzy powodem i A. C. (1). M. B. (3)
zobowiązał się do zapłaty kwoty 50.000,00 złotych powiększonej o należne odsetki, opłaty, prowizje i inne koszty
przysługujące (...), w związku z wykonaniem umowy, na wypadek, gdyby pożyczkobiorca A. C. (1) nie wykonał swojego
zobowiązania. Poręczenie zostało udzielone bezterminowo. W przypadku zmiennej stopy procentowej informację o
zmianie oprocentowania M. B. (3) zobowiązał się odbierać osobiście w (...) – poręczenie k.10.
Bezspornym było, że A. C. (1) miał zaległości w spłacie pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku, dlatego też, ostatecznie,
pismem z dnia 11 października 2010 roku, które pożyczkobiorca otrzymał w dniu 14 października 2010 roku (k.15,
16-16v), (...) wypowiedział A. C. (1) umowę pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku. Jednocześnie zawiadomił
poręczyciela M. B. (3), pismem z dnia 11 października 2010 roku, o wypowiedzeniu umowy pożyczki A. C. (1) i
wezwał M. B. (3) do zapłaty i poinformował, że niewykonanie powyższego spowoduje skierowanie sprawy na drogę
postępowania sądowego. Odpis pisma z dnia 11 października 2010 roku został przesłany przez powoda M. B. (3) w
dniu 11 października 2010 roku listem poleconym (k.135, 136).
Bezspornym było także to, że zarówno A. C. (3), jak i M. B. (3) nie spełnili żądań powoda wskazanych w pismach z
dnia 11 października 2010 roku, dlatego też doszło do rozwiązania umowy pożyczki z dnia 02 kwietnia 2008 roku
zawartej pomiędzy A. C. (1) i powodem, a ponadto (...) wystąpił przeciwko w/w na drogę postępowania sądowego.
Ostatecznie A. C. (1) spłacił wobec powoda wszystkie swoje zobowiązania wynikające z umowy pożyczki z dnia 02
kwietnia 2008 roku, zgodnie z wyrokiem Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim z dnia 11 kwietnia 2012 roku
wydanego w sprawie I C 223/11 (bezsporne).
Jeżeli poręczyciel odpowiada za dług przyszły do wysokości z góry oznaczonej (art.878 § 1 kc), to kwota ta obejmuje
również należności uboczne (odsetki, koszty itp.), ale tylko w granicach ustalonego pułapu odpowiedzialności. Gdy
jednak poręczyciel po wezwaniu do zapłaty przez wierzyciela (art.476 kc w zw. z art. 880 kc) dopuszcza się zwłoki
w spełnieniu wymaganego świadczenia, to wynikające stąd odsetki stanowią wyłącznie jego zobowiązanie i mogą
wykraczać poza ustalone granice odpowiedzialności – porównaj wyrok Sądu Apelacyjnego w Gdańsku z dnia 16 lipca
1996 roku I ACr 593/96, Wokanda 1997/2/44.
Bezspornym było, że M. B. (3) został wezwany do zapłaty przez powoda pismem z dnia 11 października 2010 roku
i na wezwanie to nie zareagował, a zatem dopuścił się zwłoki w spełnieniu wymaganego świadczenia, dlatego też
wynikające stąd odsetki, zdaniem Sądu, stanowią wyłącznie jego zobowiązanie i mogą wykraczać poza ustalone granice
odpowiedzialności. Po śmierci M. B. (3) zobowiązanie to przeszło na pozwanych, jako spadkobierców poręczyciela.
Podnieść należy, że roszczenie powinno być udowodnione, zarówno co do zasady, jak i co do wysokości. Ciężar dowodu
w tym postępowaniu spoczywał na powodzie (art.6 kc). Pozwani zakwestionowali zasadność i wysokość żądań powoda.
Kwestionowali zasadność i wysokość żądań powoda, aż do zamknięcia rozprawy.
W ocenie Sądu, w okolicznościach przedmiotowej sprawy, żądania powoda były zasadne, natomiast powód nie
udowodnił wysokości swojego żądania. Wprawdzie powód przedłożył szczegółowe rozliczenia wpłat dokonanych
przez A. C. (1) i rozliczenia odsetek (43-45, 103-106, 107-109, 188-194v, 196-200, 222-226, 279-283, 305-308,
362-365v 367-371), jednakże z uwagi na skomplikowany charakter tych rozliczeń (różne terminy wpłaty, spłata
w ratach, różny rodzaj odsetek, ich wysokość oraz terminy ich naliczania) Sąd nie był w stanie zweryfikować
prawidłowości rozliczeń przedłożonych przez powoda, nie posiada bowiem wiadomości specjalnych w tym zakresie
(skomplikowane rozliczenia księgowe, zwłaszcza w kontekście wyroku Sądu Rejonowego w Starogardzie Gdańskim
z dnia 12 kwietnia 2012 roku I C 223/11 wydanego w stosunku do dłużnika głównego A. C. (1)). Podnieść także
należy, że powód nie udowodnił, w jakim dniu M. B. (3) odebrał pismo z dnia 11 października 2010 roku, aby
można było ustalić datę, od której dopuścił się on zwłoki w spełnieniu wymaganego świadczenia. Zdaniem Sądu
w przedmiotowej sprawie winien zostać przeprowadzony dowód z opinii biegłego sądowego z zakresu księgowości,
czy też rachunkowości, który dokonałby szczegółowych rozliczeń i ustalił na tej podstawie kwotę odsetek należnych
powodowi. Sąd jednakże nie miał żadnych podstaw, aby taki dowód przeprowadzić z urzędu. Dopuszczenie dowodu z
urzędu jest co do zasady prawem, a nie obowiązkiem Sądu. Istotą procesu kontradyktoryjnego jest wskazywanie przez
strony dowodów dla wykazania swoich twierdzeń. Poza wyjątkami szczególnymi, bierność powoda, nie zobowiązuje
Sądu do przeprowadzenia dowodu z urzędu. Art. 232 kpc nakłada na strony obowiązek wskazywania dowodów dla
stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Sąd Najwyższy wyraził pogląd, że działanie Sądu z urzędu
może prowadzić do naruszenia prawa do bezstronnego sądu i odpowiadającego mu obowiązku przestrzegania zasady
równego traktowania stron – art. 32 ust. 1 i art. 45 ust. 1 Konstytucji RP (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z
dnia 12 grudnia 2000 roku, V CKN 175/2000). Sąd orzekający w sprawie, biorąc pod uwagę konstytucyjną zasadę
sprawiedliwości społecznej nie ma obowiązku podejmowania określonych czynności z urzędu, niejako wyręczając
stronę (porównaj wyrok Sądu Najwyższego z dnia 03 września 2003 roku, II CKN 425/01).
W przedmiotowej sprawie nie wystąpiły wyjątkowe, szczególne okoliczności uzasadniające dopuszczenie przez Sąd z
urzędu dowodu z opinii biegłego z zakresu księgowości, czy też rachunkowości. Brak jest podstaw do działania Sądu
z urzędu, gdy strona reprezentowana jest przez profesjonalnego pełnomocnika, a spór dotyczy typowych sporów z
tytułu niespłaconej umowy pożyczki. Sąd jest bezstronnym gospodarzem procesu i nie może działać na rzecz żadnej
ze stron. Dopuszczenie przez Sąd w tej sprawie z urzędu dowodu z opinii biegłego sądowego byłoby działaniem na
korzyść jednej ze stron, nie znajdującym uzasadnienia w świetle naczelnej zasady postępowania cywilnego, jaką jest
kontradyktoryjność procesu i równość stron postępowania.
Reasumując powyższe Sąd, na mocy wyżej powołanych przepisów, orzekł jak w punkcie 1-szym wyroku.
O kosztach postępowania Sąd orzekł na mocy art. 98 k.p.c., mając na uwadze zasadę odpowiedzialności stron za wynik
procesu oraz na mocy § 2.1, 2.2, 3.1, 4.1, 6 pkt 5, rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002
roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej
udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu – tekst jednolity Dz. U. z 2013 roku, poz.490 oraz na mocy
§ 21 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 roku w sprawie opłat za czynności radców
prawnych – Dz. U. z 05 listopada 2015 roku, poz. 1804 – punkt 2-gi i 3–ci wyroku. Jednocześnie Sąd nie znalazł
żadnych podstaw, aby zasądzić na rzecz pozwanych koszty zastępstwa procesowego w potrójnej wysokości, koszty te
Sąd ustalił w stawce minimalnej, czyli w kwocie 2.400,00 złotych, gdyż niezbędny nakład pracy pełnomocnika, a także
charakter sprawy i wkład pracy pełnomocnika w przyczynienie się do jej wyjaśnienia i rozstrzygnięcia był w ocenie
Sądu typowy ( § 2 ust. 1 i 2 wskazanego wyżej Rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002
roku a contrario).
Sąd jednakże pomylił się przy wydaniu wyroku, albowiem strona powodowa sukcesywnie cofała pozew i zrzekała się
roszczenia w zakresie wskazanym w pismach z dnia 18 kwietnia 2014 roku k.99, z dnia 12 sierpnia 2014 roku k.188, z
dnia 01 października 2014 roku k.220, z dnia 18 maja 2015 roku k.277 oraz z dnia 25 listopada 2015 roku k.362, a zatem
Sąd powinien umorzyć postępowanie w zakresie cofniętego powództwa, czyli co do łącznej kwoty 11.185,50 złotych,
a to z mocy art. 203 § 1 kpc w zw. z art. 355 § 1 kpc, natomiast w pozostałym zakresie, czyli co do kwoty 11.753,07
złotych, powództwo winno być oddalone. Powyższa omyłka nie miała wpływu na orzeczenie o kosztach postępowania.
Przedmiotową omyłkę Sąd dostrzegł dopiero na etapie sporządzania pisemnego uzasadnienia wyroku z dnia 01 marca
2016 roku.