УДК 616.748 OCENA ARCHITEKTURY STÓP OSÓB DOROSŁYCH

YOUNG SPORT SCIENCE
OF UKRAINE. 2013. V.3. P. 46-54
МОЛОДА СПОРТИВНА НАУКА
УКРАЇНИ. 2013. Т.3. С. 46-54
УДК 616.748
OCENA ARCHITEKTURY STÓP OSÓB DOROSŁYCH
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ1, Maciej RACHWAŁ1, Anita PACZEŚNIAK-JOST1,
Ewa SZELIGA1, Grzegorz MAGOŃ
1
Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Medyczny,Instytut Fizjoterapii
ОЦІНЮВАННЯ АРХІТЕКТУРИ СТОПИ ДОРОСЛИХ. Катажина ВАЛІЦКА-ЦУПРИС1,
Мацей РАЧВАЛ1, Аніта ПАЧЕСНЯК-ЙОСТ1, Ева ШЕЛІГА1, Гжеґорж МАГОН. 1Жешувський університет, Медфак, Інститут фізіотерапії
Анотація. Метою дослідження було оцінити архітектуру стоп дорослих та визначення зв’язків між
статтю, віком, асиметрією окремими параметрами будови стопи.У дослідженні взяли участь 184 особи 21–
25 років. Для оцінювання склепіння стопи застосовано метод плантограми. Доведено істотну відмінність
результатів вальгусного кута великого пальця правої та лівої стопи залежно від статі, оскільки дані належали жінкам. У досліджуваних переважають правильні склепіння стопи, що залежить від статі та із збільшенням ВМІ стопа змінює свою архітектуру. В оцінці архітектури необхідно врахувати результати двох
стоп, оскільки спостерігаються відмінності між правою та лівою стопою.
Ключові слова: звід стопи, плантукорографічний метод, дефекти ніг.
Wstęp. Ukształtowanie osi kończyn dolnych oraz wysklepienie stóp są integralnym elementem postawy ciała. Jednocześnie kształtowanie się struktury stóp w porównaniu z rozwojem krzywizn fizjologicznych kręgosłupa charakteryzuje się pewną autonomią. U obu płci rozrost stóp kończy się wcześniej niż wzrastanie kręgosłupa i kończyn. Najdłużej trwa proces kształtowania się wysklepienia podłużnego. Za najważniejszy okres rozwoju wysklepienia stóp uważa się wiek przedszkolny i młodszy szkolny [1]. Na podstawie analizy piŚmiennictwa [2, 3, 4, 5, 6] można stwierdzić,
iż wraz z wiekiem u wielu osób pojawia się problem wad stóp. Przyczyn pogarszającej się architektury można upatrywać w okresie dzieciсstwa. Nabyte wady stóp są przeważnie powodowane
przez zespół czynników, takich jak: osłabienie układu mięśniowego, zaburzenia w obrębie struktur
biernych, nadmierna masa ciała, siedzący tryb życia, ale też praca w pozycji stojącej, złe ustawienie
stóp podczas chodu i stania, nieprawidłowe obuwie [4].
Częstość występowania wrodzonej stopy płaskiej nie jest sprecyzowana, ale na podstawie danych z literatury określona na 0,24-0,4% wszystkich zniekształceс stóp [7]. W połowie przypadków
dotyczy jednej stopy, niemal tak samo obu płci. Dziedziczność i występowanie rodzinne są rzadkie i
odnoszą się głównie do postaci idiopatycznej. Wrodzona stopa przywiedziona jest wadą stosunkowo
częstą, szczególnie u dzieci chodzących ze stopami zrotowanymi do wewnątrz. Stanowić może pozostałość po leczeniu stopy koсsko-szpotawej[8].
Wszelkie odchylenia w wysklepieniu mają bowiem odzwierciedlenie w patogenezie schorzeс
w obrębie innych częŚci ciała [9, 10, 11]. Niefizjologiczne ustawienie stopy prowadzi do złego ułożenia kolan i bioder, nadmiernej męczliwoŚci i przeciążeс w narządzie ruchu [12].
Cel pracy. Celem pracy była ocena architektury stóp osób pełnoletnich oraz zbadanie związków między płcią, wiekiem, lateralizacją a wybranymi parametrami budowy stopy.
Materiał i metody badaс. Badaniami objęto 184 osób, w tym 160 kobieti 22 mężczyzn w
wieku 21-25 lat. Dokładną liczebność badanej grupy z uwzględnieniem płci i podziałem na kategorie
wiekowe przedstawia tabela 1.
Podstawową metodę badaс stanowiła metoda plantokonturogrfii. Wykonano odbitki obu stóp
w warunkach równomiernego obciążenia ciężarem własnym. W opracowaniuodbitek stóp posłużono
sięwykreŚleniem powszechnie stosowanych [13, 14, 15, 16] kątów i wskaźników, które określają
stopieс wysklepienia podłużnego stóp tj: kąt Clarke’a i wskaźnik Sztritera-Godunowa (KY) oraz
wskaźnikami charakteryzującymi wysklepienie poprzeczne: kąt piętowy i wskaźnik Wejsfloga, dodatkowo wyznaczono kąt koślawości palucha.
© Walicka-Cupryś K., Rachwał M., Pacześniak-Jost A., Szeliga E., Magoń G., 2013
47
Ocena architektury stóp osób dorosјych
Tabela 1
Liczebność badanej grupy z uwzględnieniem płci i podziałem na kategorie wiekowe
Wiek (lata)
Płeć
K
M
21
22
23
24
25
15
1
42
3
83
11
16
5
4
2
Wykonano również pomiar wysokoŚci i masy ciała. Obliczono wskaźnik BMI (ang. Body
Mass Index) charakteryzujący proporcje wzrostowo-wagowe. Określono długość i szerokość stopy.
W celu zakwalifikowania oznaczonych stóp do jednego z typów wysklepienia, uzyskane wyniki porównano do normatywów przedstawionych w tabeli 2, opracowanych na podstawie piśmiennictwa
[14, 15, 16], za koślawość palucha uznano wartości większe od 9o [14].
Tabela 2
Normatywy typów wysklepienia stopy
Typ wysklepienia stopy
Wydrążona
Normalna
Obniżona
Płaska
Typ wysklepienia stopy
Wysokie wysklepienie
Normalna
Płaska
Ocena wysklepienia podłużnego stóp
Kąt Clarke'a [16]
Wskaźnik ,,KY”[14]
o
powyżej 54
0,00 - 0,25
42o-54o
0,26 - 0,45
o
o
20 -41
0,46 - 0,75
o
poniżej 20
0,76 - 1,00
Ocena wysklepienia poprzecznego stóp
Kąt piętowy [14]
Wskaźnik ,,W'' [16]
poniżej 15o
powyżej 3
o
o
15 – 18
2,44 - 3,00
powyżej 18o
poniżej 2,44
Zebrane dane poddano analizie statystycznej przy pomocy programu Microsoft Excel w oparciu o wybrane metody statystyczne. Analizę różnic wyników w zależnoŚci od płci prowadzono za
pomocą testu t-studenta, oraz testem U Manna-Whitneya. W ocenie istotnoŚci różnic oraz zależności
przyjęto prawdopodobieсstwo testowe na poziomie p <0,05, a za wysoce istotne przyjęto prawdopodobieсstwo testowe na poziomie p < 0,01.
Analizę zależnoŚci wyników od wieku i budowy ciała prowadzono za pomocą oszacowanych
korelacji liniowych Pearsona oraz rangowych Spearmana. Uznano że, parametry korelują, gdy wartość r zawiera się między:
 r ≈ 1 oznacza silną dodatnią zależność monotoniczną (rosnącą), tj. wzrostowi zmiennej niezależnej odpowiada wzrost zmiennej zależnej
 r ≈ -1 oznacza silną ujemną zależność monotoniczną (malejącą), tj. wzrostowi zmiennej niezależnej odpowiada spadek zmiennej zależnej.
Gdy współczynnik korelacji rangowej Spearmana przyjmował wartość równą lub bardzo bliską zeru, wówczas uznano, że nie istnieje monotoniczna zależność między badanymi parametrami.
Zastosowano testchi kwadrat, aby ocenić związek między dwoma zmiennymi: stopą prawą a
lewą mierzoną kątem Clarke’a, wskaźnikiem KY orazmierzoną kątem piętowym, wskaźnikiem Wejsfloga.
Wyniki. W tabeli nr 3 przedstawiono podstawowe statystyki opisowe dla mierzonych parametrów. Na podstawie analizy zebranego materiału stwierdzono wysoce istotną (p < 0,01) różnicę w
wysokości ciała, masie ciała i wskaźnika BMI w zależnoŚci od płci z tym, że mężczyźni byli wyżsi,
mieli większą masę ciała, a co za tym idzie większe wartoŚci wskaźnika BMI. Szerokość i długość
stopy, zarówno prawej jak i lewej wysoce istotnie (p<0,01) różnicowały kobiety i mężczyzn. Wyższe
wyniki dotyczyły mężczyzn (tabela 3).
Kąt Clarke'a nie różnił się istotnie w zależnoŚci od płci, zarówno dla stopy prawej jak i lewej.
W przypadku wskaźnika KY stwierdzono jedynie istotną różnicę rozkładów dla stopy prawej (tabe-
48
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ, Maciej RACHWAŁ, Anita PACZEŚNIAK-JOST,
Ewa SZELIGA, Grzegorz MAGOŃ
la 4). Pomiary kąta piętowego i wskaźnika Wejsfloga nie różniły się istotnie w zależnoŚci od płci,
zarówno dla stopy prawej jak i lewej (tabela 4). Stwierdzono istotne różnice wyników kąta koślawości palucha, zarówno prawej jak i lewej stopy w zależnoŚci od płci z tym, że wyższy wynik dotyczył
kobiet.
Tabela 3
Charakterystyki podstawowe wybranych parametrów wysklepienia stóp
Mediana
Górny
kwartyl
Maksimum
Długość
stopy prawej
Szerokość
stopy prawej
Długość
stopy lewej
Szerokość
stopy lewej
Dolny
kwartyl
BMI
Minimum
Masa ciała [kg]
Odchylenie
standartowe
WysokoŚć ciała [m]
Średnia
Zmienna
Płeć
Statystyki opisowe
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
1,66
1,77
58,54
71,93
20,79
22,89
23,27
25,32
8,86
9,98
23,28
25,42
8,93
9,87
0,04
0,06
12,76
8,11
2,38
1,88
1,14
1,35
0,59
0,57
1,15
1,40
0,63
0,60
1,55
1,68
45,0
62,0
17,06
20,23
20,50
23,0
7,20
9,0
20,50
23,0
7,0
9,0
1,63
1,73
53,0
66,0
19,36
21,22
22,50
24,50
8,50
9,50
22,50
24,40
8,50
9,50
1,65
1,76
56,0
70,0
20,08
22,78
23,35
25,0
9,0
10,0
23,40
25,15
9,0
9,75
1,69
1,80
60,0
76,0
21,97
24,69
24,0
26,50
9,30
10,30
24,0
26,60
9,30
10,20
1,77
1,91
85,0
91,0
30,85
25,83
26,0
28,20
10,50
11,60
26,0
28,0
10,50
11,50
Zestawienie procentowe częstoŚci występowania obniżonych i nadmiernie wysklepionych
stóp w Świetle kąta Clarke’a i wskaźnika ,,KY” oraz kąta piętowego i wskaźnika Wejsfloga przedstawiono na wykresie nr 1.
Sporządzone zestawienia wskazują na występowanie płaskostopia podłużnego w przypadku
17,39% w stopie prawej i 19,02% w stopie lewej, mierzonego wskaźnikiem Clarke’a, zaś wskaźnikiem KY określonego w 59,78% w stopie prawej i 64,13% w stopie lewej. Płaskostopie poprzeczne zauważono u 10,93% w stopie prawej i 13,66% w stopie lewej, posługując się kątem piętowym.
Częstsze występowanie płaskostopia poprzecznego zaobserwowano, mierząc wskaźnikiem Wejsfloga, a mianowicie pojawiło się u 18,48% w stopie prawej i 22,95% w stopie lewej.
Badaniach własne wykazały wydrążone wysklepienie podłużne, mierzone kątem Clarke’a u 67% zarówno w stopie prawej, jak i lewej, zaś wskaźnik KY określa je na około 1%. Wydrążone
wysklepienie poprzeczne występuje u 9-11%, posługując się kątem piętowym i tylko u 1-3%,
mierząc wskaźnikiem Wejsfloga.
Przeprowadzona analiza oceny istotnoŚci różnic prawej i lewej stopy w odniesieniu do wysklepienia podłużnego (tabela 5) i poprzecznego (tabela 6), testem chi kwadrat wykazała ich znamienność. Otrzymane wyniki wskazują wysoce istotne różnice w orzeczeniach przy pomocy kąta
Clarke’a pomiędzy stopą prawą i lewą (p = 0,0001). Zbieżne rezultaty otrzymano używając do określenia wielkości łuku podłużnego stóp wskaźnika KY ,,Sztritera–Godunowa”, ponieważ uzyskany
poziom istotności 0,013 testem chi kwadrat, świadczy o występujących różnicach w kategoryzacji
dla stopy prawej i lewej (tabela 5).
Wynik testu Chi kwadrat wynoszący 91, 37 wskazuje na poziom istotnoŚci 0,0001 co kwestionuje zbieżnoŚć orzeczeс uzyskanych przy pomocy kąta piętowego stopy prawej i lewej. Zbieżne
wyniki otrzymano dla wskaźnika Wejsfloga (p=0,018), (tabela 6).
49
Ocena architektury stóp osób dorosјych
Tabela 4
Charakterystyki podstawowe wybranych parametrów wysklepienia stóp w zależności od płci
Wskaźnik Wejsfloga stopy
lewej
Kąt koślawości palucha stopy
prawej
Kąt koŚlawoŚci palucha stopy
lewej
Maksimum
Wskaźnik Wejsfloga stopy
prawej
Górny
kwartyl
Kąt piętowy
stopy lewej
Mediana
Kąt piętowy
stopy prawej
Dolny
kwartyl
Wskaźnik KY
stopy lewej
Minimum
Wskaźnik KY
stopy prawej
Odchylenie
standartowe
Kąt Clarke'a
stopy lewej
Średnia
Kąt Clarke'astopy prawej
Statystyki opisowe
Płeć
Zmienna
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
K
M
40,53
42,77
41,20
44,32
0,49
0,54
0,50
0,52
16,78
16,39
16,61
16,45
2,62
2,58
2,61
2,61
6,69
4,39
7,31
4,68
10,24
11,75
9,56
12,69
0,23
0,14
0,23
0,12
5,08
2,50
3,32
2,76
0,17
0,24
0,17
0,20
4,18
3,45
4,30
3,71
7,0
10,0
11,0
10,0
0,05
0,30
0,09
0,28
9,0
11,0
8,0
10,0
2,0
2,23
2,0
2,23
-2,0
0,0
-3,0
0,0
35,0
38,0
35,0
38,0
0,41
0,47
0,42
0,46
15,0
15,0
15,0
15,0
2,50
2,45
2,50
2,48
4,0
1,50
4,0
0,0
41,0
41,0
41,50
45,0
0,47
0,52
0,48
0,51
16,0
17,0
17,0
16,0
2,60
2,57
2,60
2,60
7,0
4,0
7,0
4,0
48,0
48,0
48,0
50,0
0,53
0,56
0,53
0,56
18,0
18,0
18,0
19,0
2,72
2,63
2,70
2,71
10,0
7,0
10,0
8,0
77,0
74,0
75,0
70,0
2,30
0,95
2,39
0,85
71,0
20,0
37,0
21,0
3,10
3,50
3,10
3,0
21,0
12,0
21,0
10,0
Ryc 1. Charakterystyka ukształtowania łuku podłużnego i poprzecznego
dla stopy prawej i lewej w zależnoŚci od metody opisu plantokonturogramu
Test tstudenta
/
Test U
0,3457
Manna0,5762
Whitneya
0,1704
0,1246
0,3720
0,0181
0,6410
0,1082
0,7186
0,8553
0,8291
0,9214
0,3425
0,1189
0,9816
0,9915
0,0142
0,0123
0,0071
0,0111
50
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ, Maciej RACHWAŁ, Anita PACZEŚNIAK-JOST,
Ewa SZELIGA, Grzegorz MAGOŃ
Tabela 5
Porównanie skategoryzowanej wielkości łuku podłużnego stopy prawej
i lewej mierzone różnymi wskaźnikami
Wielkość łuku
podłużnego
spłaszczenie
norma
wydrążenie
Wielkość łuku
podłużnego
spłaszczenie
norma
wydrążenie
Kąt Clarke'a
stopy prawej
stopy lewej
Liczba
Procent
Liczba
Procent
32
17,39
35
19,02
141
76,63
137
74,46
11
5,98
12
6,52
Wskaźnik KY
stopy prawej
stopy lewej
Liczba
Procent
Liczba
Procent
110
59,78
118
64,13
71
38,59
64
34,78
3
1,63
2
1,09
p
0,0001
p
0,013
Tabela 6
Porównanie skategoryzowanej wielkoŚci łuku poprzecznego stopy prawej
i lewej mierzone różnymi wskaźnikami
Wielkość łuku
poprzecznego
spłaszczenie
norma
wydrążenie
Wielkość łuku
poprzecznego
spłaszczenie
norma
wydrążenie
Kąt piętowy
stopy prawej
stopy lewej
Liczba
Procent
Liczba
Procent
20
10,93
25
13,66
147
80,33
139
75,96
16
8,74
19
10,38
Wskaźnik Wejsfloga
stopy prawej
stopy lewej
Liczba
Procent
Liczba
Procent
34
18,48
42
22,95
145
78,80
139
75,96
5
2,72
2
1,09
p
0,0001
p
0,018
Zależności między wiekiem, budową a wskaźnikami budowy stóp wskazują, iż wraz z większą
masą i wysokością ciała wiąże się większa powierzchnia stóp (tabela 7). Pozostałe związki są raczej
niskie i w większoŚci nieistotne. Do istotnych należy dodatnia korelacja między kątem Clarke'a
stopy prawej a wysokością ciała, czyli wraz ze wzrostem wysokości ciała roŚnie kąt Clarke’a stopy
prawej. Istotna korelacja zachodzi między wskaźnikiem KY stopy prawej a wiekiem i BMI, co oznacza, że wraz ze wzrostem BMI i wiekiem roŚnie wskaźnik KY stopy prawej. Korelacja między
wskaźnikiem KY stopy lewej a BMI wiąże się z tym, iż wraz ze wzrostem BMI rośnie wskaźnik KY
stopy lewej. Istotna jest korelacja między kątem piętowym stopy lewej a BMI, co oznacza, że wraz
ze wzrostem BMI rośnie kąt piętowy. Dodatnia korelacja zachodzi między kątem koślawości palucha stopy lewej a wysokoŚcią ciała, która wskazuje na to, iż wraz ze wzrostem wysokoŚci roŚnie kąt
koślawości palucha stopy lewej (tabela 7).
Wysoce istotna jest korelacja wskaźnika KY z BMI (Ryc. 2, 3) dla stopy prawej (r=0,2466)
oraz lewej (r=0,2317). Oznacza to, że wraz ze wzrostem BMI rośnie również wynik wskaźnika KY.
Dyskusja. Zagadnienie budowy stopy stanowi obszar zainteresowaс, który wielokrotnie był poruszany w badaniach i doniesieniach naukowych [1, 12, 17]. Jednak najczęściej dotyczył on zmienności wybranych cech morfologicznych u dzieci w okresie rozwoju [1, 2, 18] zaś nieliczne badania
podejmowały ocenę ustawienia stóp u młodzieży po zakoсczeniu wzrostu i dorosłych [17, 19].
Wielu autorów zwraca uwagę na fakt zakoсczenia procesu wzrastania stóp i kształtowania ich
wysklepienia w okresie pokwitaniowym [16]. Według niektórych autorów dymorfizm architektury
podłużnej jest widoczny już od najmłodszych lat i w porównaniu z innymi cechami budowy stopy w
51
Ocena architektury stóp osób dorosјych
rozwoju osobniczym pojawia się wyjątkowo wcześnie [1]. Utrzymuje się w wieku młodszym szkolnym i wykazuje tendencje do zaniku w okresie okołopokwitaniowym. Dla późniejszych faz ontogenezy specyficzne jest ponowne uwydatnienie się różnic międzypłciowych w wysklepieniu podłużnym stóp polegające na wczeŚniejszym jego obniżeniu u kobiet niż u mężczyzn [17].
Tabela 6
Związek między wiekiem i budową ciała a wskaźnikami budowy stóp
Zmienna
Korelacja liniowa Pearsona
Korelacja rangowa Spearmana
Wysokość ciała
Masa ciała [kg]
[m]
0,8013**
0,5796**
0,7498**
0,5344**
0,5232**
0,5342**
0,4796**
0,4977**
0,7787**
0,5647**
0,6957**
0,4709**
0,4878**
0,5150**
0,4961**
0,5185**
0,1961*
0,1748
0,2225*
0,1439
0,1807
0,1122
0,1841
0,0791
-0,0364
0,1658
-0,0481
0,1569
-0,0565
0,1439
-0,0470
0,1876
-0,0110
0,0007
0,0080
0,0122
-0,0787
0,1119
0,0151
-0,0085
0,0917
-0,0459
0,1100
-0,0546
0,1198
-0,0615
0,0926
-0,0838
-0,0827
-0,0118
-0,1273
-0,0404
-0,2653**
-0,1141
-0,2321*
-0,1002
Wiek
[lata]
0,1219
0,1129
0,1822
0,0970
0,0994
0,1181
0,1701
0,1126
-0,1396
0,0326
-0,0744
0,0323
0,1997*
0,1264
0,1758
0,1087
-0,0371
0,0501
0,0457
0,0537
-0,0414
-0,0634
-0,0524
-0,0129
0,0700
0,0265
-0,0303
-0,0390
Długość stopy prawej
Szerokość stopy prawej
Długość stopy lewej
Szerokość stopy lewej
Kąt Clarke'a stopy prawej
Kąt Clarke'a stopy lewej
Wskaźnik KY stopy prawej
Wskaźnik KY stopy lewej
Kąt piętowy stopy prawej
Kąt piętowy stopy lewej
Wskaźnik Wejsfloga stopy prawej
Wskaźnik Wejsfloga stopy lewej
Kąt koślawości palucha stopy prawej
Kąt koślawości palucha stopy lewej
BMI
0,2084*
0,2283*
0,3368**
0,3472**
0,2056*
0,1659
0,3428**
0,3346**
0,0980
0,0642
0,0240
0,0336
0,2466*
0,1620
0,2317*
0,1835
0,0143
-0,0275
0,2104*
-0,0623
-0,1201
-0,1312
-0,1642
-0,1274
0,0362
0,0378
0,0284
0,0193
p < 0,05, ** p < 0,01
2,4
2,6
2,2
2,4
2,0
2,2
2,0
1,6
Wskaźnik KY stopy lewej
Wskaźnik KY stopy prawej
1,8
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
1,8
1,6
1,4
1,2
1,0
0,8
0,6
0,4
0,4
0,2
0,2
0,0
16
18
20
22
24
26
28
30
BMI
32
0,0
16
18
20
22
24
26
28
30
BMI
Ryc 2. Korelacja wskaźnika KY
z BMI dla stopy prawej (r=0,2466)
Ryc 3. Korelacja wskaźnika KY
z BMI dla stopy lewej (r=0,2317)
32
52
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ, Maciej RACHWAŁ, Anita PACZEŚNIAK-JOST,
Ewa SZELIGA, Grzegorz MAGOŃ
Badania własne potwierdziły brak znamion dymorfizmu płciowego w wysklepieniu stóp, które
prawdopodobnie związane jest z wiekiem badanej grupy i przypuszczalnie ma charakter przejściowy
zgodnie z badaniami Nadolskiej-Ćwikły [20].
W badaniach własnych natomiast stwierdzono istotne różnice pomiędzy stopą lewą i prawą co
jest zgodne z badaniami [6]. Organizm ludzki, podobnie jak wszystkich innych zwierząt wyższych
cechuje ogólna symetria bilateralna, jednakże dokładniejsze badania wskazują, iż obie połowy ciała
nie są identyczne [21, 22]. Występowanie tego zjawiska bierze swój początek na poziomie wczesnego rozwoju ontogenetycznego, gdzie stopniowo dochodzi do odchyleс od zasady symetrii. Wartości
kątowe charakteryzujące wysklepienie stóp bardzo rzadko są analogiczne w obu stopach[17].
W piśmiennictwie fachowym informacje na temat przewagi wysklepienia podłużnego jednej
ze stóp nad drugą były sygnalizowane wielokrotnie [2, 6, 13], jednak wyniki są rozbieżne [6, 23, 19].
Nie wykazano zgodnoŚci co do wyraźnej przewagi wysklepienia stopy prawej lub lewej, a także co
do wielkoŚci tych różnic [5, 23]. Większe wysklepienie prawej aniżeli lewej stopy wykazali Nadolska-Ćwikła [20] oraz Galiсskiego [1], którzy w ten sposób potwierdzili zjawisko asymetrii funkcjonalnej i dynamicznej, podobnie własne również potwierdziły różnice w architekturze pomiędzy stopami.
Wnioski.
Przeprowadzone analizy dotyczące wysklepienia stóp studentów upoważniają do sformułowania następujących wniosków:
1. W badanej populacji dominuje prawidłowe wysklepienie stóp.
2. W grupie badanych młodych, dorosłych osób w większość badanych cech wysklepienie
stóp nie różni się pomiędzy kobietami a mężczyznami, jedynie różnice występują w parametrach
opisujących kąt koślawości palucha. U kobiet ma on wyższe wartości.
3. W ocenie architektury stóp należy brać pod uwagę, wyniki badaс obu stóp ze względu na
stwierdzone na istotne różnice w badanej populacji pomiędzy stopą lewą i prawą.
4. W badanej populacji wraz ze wzrostem BMI stopa istotnie ulega spłaszczeniu. Natomiast
pozostałe cechy są ze sobą słabo powiązane i prawdopodobnie nie wpływają w zasadniczy sposób na
wysklepienie łuku podłużnego stopy w badanym okresie.
Bibliografia
1. Trzciсska D. Cechy plantograficzne stóp dzieci i młodzieży w różnych okresach
rozwojowych / Trzciсska D., Tabor P., Olszewska E. // Postępy Rehabilitacji. – 2006. – Vol. 1. –
S. 47–53.
2. Drzał-Grabiec J. Wpływ masy ciała na wysklepienie łuku podłużnego stopy / DrzałGrabiec J // Problemy higieny i epidemiologii. – 2012. – T. 93. – nr. 2. – S. 315– 318.
3. Puszczałowska-Lizis E. Analiza zależności pomiędzy budową ciała a parametrami przedniej strefy podparcia stopy z zastosowaniem różnych metod statystycznych / Puszczałowska-Lizis E., Lizis P., Szurmik T. // Молода спортивна наука України : зб. наук. пр. з галузі фіз. виховання, спорту і здоров'я людини / за заг. ред. Є. Приступи. – Л., 2012. – Вип.16, T. 3. –
С. 163– 70.
4. Gołębiewska J. Ocena wysklepienia podłużnego stóp 11-letnich dzieci z wybranej szkoły
warszawskiej / Gołębiewska J., Kapruziak A., Zieliсski J. R. // Wychowanie fizyczne i zdrowotne. –
2005. – T. 10. – S. 19–22.
5. Lizis P. Kształtowanie się wysklepienia łuku podłużnego stopy u chłopców i dziewcząt w
wieku 3-6 lat / Lizis P. // Fizjoterapia. – 1999. – T. 1. – nr.7. – S.6 30–34.
6. Demczuk-Włodarczyk E. Budowa stopy w okresie rozwoju progresywnego człowieka /
Demczuk-Włodarczyk E. – Wrocław : AWF, 2003. – 111 s.
7. Marciniak W. Wrodzona stopa płaska / Marciniak W. // Dega W. Ortopedia i rehabilitacja / Dega W. – Warszawa : PZWL, 2003. – S. 285–287.
8. Kusz D. Kompendium ortopedii / Kusz D. – Warszawa : PZWL, 2009.
Ocena architektury stóp osób dorosјych
53
9. Marciniak W. Wrodzona stopa piętowa / Marciniak W. // Dega W. Ortopedia i rehabilitacja / Dega W. – Warszawa : PZWL, 2003. – S 287–288.
10. Rongies W. Ocena wysklepienia stopy u pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawów
biodrowych i kolanowych / Rongies W., Pawłowski M., Choromaсska J // Acta Balneologica. –
2010. – Vol. L11,nr. 4. – S. 245–254.
11. Wiernicka M. Kontrola postawy ciała w zależności od wydolnoŚci stóp u dzieci z bocznym skrzywieniem / Wiernicka M., Kaczmarek D., Kamiсska E. // Fizjoterapia Polska. – 2008. –
T. 4. nr. 3. – S. 299–309.
12. Demczuk-Włodarczyk E. Zmodyfikowana biostereometryczna metoda budowy morfologicznej stopy / Demczuk-Włodarczyk E. // Fizjoterapia. – 1998. – Vol. 6. nr. 112. – S. 54–56.
13. Ocena wysklepienia stóp dzieci przedszkolnych przed i po gimnastyce korekcyjnej / Walicka-Cupryś K., Ćwirlej A., Domak-Jopek E., Kużdżał A. // Medycyna Sportowa. – 2006. – Vol. 22,
nr. 4. – S. 208-214.
14. Kasperczyk T. Wady postawy ciała. Diagnostyka i leczenie / Kasperczyk T. – Kraków :
Kasper, 2002. – 170 s.
15. Wilczyсski J. Korekcja wad postawy człowieka / Wilczyсski J. – Starachowice : Anthropos, 2005. – 374 s.
16. Malina H. Wady koсczyn dolnych – postępowanie korekcyjne / Malina H. – Kraków :
Kasper, 1996.
17. Trzciсska D. Stopy studentów AWF w Warszawie – ocena plantograficzna / Trzciсska D., Tabor P., Olszewska E. // Wychowanie fizyczne i zdrowotne. – 2007. – T. 3. – S. 12-17.
18. Trzciсska D. Analiza wysklepienia stóp 16-letnich uczniów w Świetle wybranych technik plantograficznych / Trzciсska D., Olszewska E., Tabor P. // Postępy rehabilitacji. – 2007. –
T. 1. – S. 7–13.
19. Lizis P. Charakterystyka budowy stopy kobiet w wieku geriatrycznym / Lizis P., Jankowicz W., Brzozowski K. // Fizjoterapia. – 1999. – Vol. 7. – S. 25- 29.
20. Nadolska –Ćwikła I. Budowa stopy mieszkaсców Gorzowa Wielkopolskiego / NadolskaĆwikła I. – Poznań : AWF, 1990.
21. Puszczałowska-Lizis E. Częstość występowania płaskostopia poprzecznego u młodzieży
akademickiej w Świetle dwóch technik opracowania plantogramu / Puszczałowska-Lizis E. – Kwart.
Ortop. – 2011. – Vol. 3. – S. 267–272.
22. Walicka-Cuprys K. Budowa somatyczna i postawa ciała młodzieży w wieku gimnazjalnym w zależności od aktywności ruchowej / Walicka-Cupryś K., Pop T. // Obodyсski Fascynacje
Rehabilitacją. – Rzeszów : UR, 2010. – S. 129 – 144.
23. Lizis P. Kształtowanie się wysklepienia łuku podłużnego stopy i problemy korekcji płaskostopia u dzieci i młodzieży w wieku rozwojowym / Lizis P. – Kraków, 2000.
OCENA ARCHITEKTURY STÓP OSÓB DOROSЈYCH
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ1, Maciej RACHWAŁ1, Anita PACZEŚNIAK-JOST1,
Ewa SZELIGA1, Grzegorz MAGOŃ
1
Uniwersytet Rzeszowski, Wydział Medyczny,Instytut Fizjoterapii
Streszczenie. Celem pracy była ocena architektury stóp osób pełnoletnich oraz zbadanie związków między płcią,
wiekiem, lateralizacją a wybranymi parametrami budowy stopy
Materiał i metody. Badaniami objęto 184 osoby w wieku 21-25 lat. Do oceny wysklepienia posłużono się metodą
plantokonturografii.
Wyniki. Procentowa analiza stopnia nasilenia wad stóp wykazała, że najczęŚciej u badanych występowało
spłaszczenie stopy prawej (17,39%), jak i lewej (19,02%), rzadziej zaŚ wydrążenie stopy prawej (5,98%), czy stopy lewej
(6,52%). Stwierdzono istotne różnice wyników kąta koŚlawoŚci palucha prawej i lewej stopy w zależnoŚci od płci, z tym
, że wyższe wartoŚci dotyczyły kobiet.
54
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ, Maciej RACHWAŁ, Anita PACZEŚNIAK-JOST,
Ewa SZELIGA, Grzegorz MAGOŃ
Wnioski.W badanej populacji dominuje prawidłowe wysklepienie stóp, które jest zależne od płci oraz wraz ze
wzrostem BMI stopa istotnie ulega spłaszczeniu. W ocenie architektury stóp należy brać pod uwagę, wyniki badaс obu
stóp ze względu na stwierdzone na istotne różnice w badanej populacji pomiędzy stopą lewą i prawą.
Słowa kluczowe: wysklepienie stóp, metoda plantokonturograficzna, wady stóp.
THE EVALUATION OF THE ADULT’S FOOT ARCHITECTURE
Katarzyna WALICKA-CUPRYŚ1, Maciej RACHWAŁ1, Anita PACZEŚNIAK-JOST1,
Ewa SZELIGA1, Grzegorz MAGOŃ
1
Rzeszow University, Faculty of Medicine, Institute of Physiotherapy
Abstract. The aim of this study was to evaluate architecture of the foot of adults and to examine the relationship
between gender, age, laterality and selected parameters foot building
Material and methods. This research covered 184 people aged from 21 to 25 year. The plantoconturographic method was applied.
Results. The percentage analysis of the intensification’s degree of defects of feet proved that foot flattening were
more freguent than excessived foot arch, both right feet as well as left feet. Autors noted differences between results hallux
valgus angle right and left feet, which were statistically significant. In women were higher values than in men.
Conclusions. In the study population, dominated the correct feet arch, which is dependent on gender and BMI with
increasing rate flattens considerably. According to the architecture of the foot should be taken into account, the results of
both feet due to the significant differences found in the study population between the left and right foot.
Key words: the foot arch, plantoconturographic method, defects of feet.