Adam Krawczyk, Terroryzm ugrupowań fundamentalistycznych na

Adam Krawczyk, Terroryzm ugrupowań fundamentalistycznych na obszarze Izraela w
drugiej połowie XX wieku, Adam Marszałek, Toruń 2007, ss.. 395
Książka Adama Krawczyka podejmuje zagadnienie, które
do tej pory stanowiło, jeśli nie temat tabu, to przynajmniej dość
skrzętnie omijany, ze względu na swoją poprawność polityczną
wątek – terroryzm fanatyków żydowskich. W doświadczonym
losami drugiej wojny światowej narodzie żydowskim znalazła
się
grupa
ekstremistów,
gotowych
zbudować
struktury
organizacji terrorystycznych, celem stworzenia „Wielkiego
Izraela” (Erec Israel Haszlema). Polski rynek wydawniczy w
ostatnich latach zalewany jest literaturą podejmującą problem
terroryzmu, jednak żadna monografia nie traktuje o ekstremizmie
fanatyków żydowskich, skupiając się przede wszystkim na terroryzmie muzułmańskim bądź
palestyńskim (np. B.Bolechów, „Terroryzm w świecie podwubiegunowym”, Ch.Reuter,
„Zamachowcy-samobójcy.
Współczesność
i
historia”,
M.Levitt,
„Hamas.
Polityka,
dobroczynność i terroryzmu w służbie dżihadu”). W książce A.Krawczyka omówione zostały
terrorystyczne organizacji żydowskie (Bloku Wiernych, Kach, Kahane Chaj) i muzułmańskie
(Hamas, Palestyński Islamski Dżihad, Hezbollah).
Autor podczas badań nad wymienionymi powyżej organizacjami odznaczył się
apolitycznym obiektywizmem. W książkach dotyczących Izraela, pisanych zwłaszcza przez
opozycjonistów bądź zwolenników państwa żydowskiego, można dostrzec stronniczość,
subiektywizm oraz polityczny wymiar. W takich publikacjach spotykana jest często percepcja
świata podzielonego na złych i dobrych, a często brakuje naturalnego obiektywizmu, co w
znacznym stopniu zamazuje prawdę i prowadzi do sfałszowania historii. A.Krawczyk uniknął
tego błędu w swej książce, wskazując zarówno na racje, jak i błędy w organizowaniu,
zarządzaniu oraz działaniu wymienionych organizacji. Terroryzm stanowi bardzo trudny
temat badawczy ze względu na poufność danych dotyczących bezpieczeństwa narodowego.
Argument ten usprawiedliwia brak przeprowadzenia przez autora kwerendy archiwalnej,
która stanowi relewantny element warsztatu historyka. Podjęcie kwerendy wymagałoby
bardzo dobrej znajomości języka hebrajskiego bądź arabskiego ale co ważniejsze, dostępu do
poufnych i ściśle tajnych zbiorów wywiadu, co zwłaszcza dla badaczy z zagranicy jest
niemalże nieosiągalne. Fakt ten wydaje się rekompensować wykorzystanie przez autora prasy
izraelskiej, dokumentów ONZ, raportów organizacji praw człowieka, manifestów i odezw
organizacji terrorystycznych. Autor odznaczył się wysoką erudycją z tematyki Bliskiego
Wschodu, terroryzmu, fundamentalizmu.
Publikacja A.Krawczyka na rynku polskim pod kilkoma względami stanowi zbiór
informacji
bez
precedensu,
przede
wszystkim
w
zakresie
szczegółowego
opisu
fundamentalizmu i terroryzmu żydowskiego na terytorium Izraela. Autor odważnie podważa
tezy stawiane przez badaczy terroryzmu, jak np. uznanie przez Bruce Hoffmana daty 22 lipca
1968 za początek terroryzmu międzynarodowego. Praca A.Krawczyka jest spójna ponieważ
podzielona na części o charakterze teoretycznym (ideologie) oraz praktycznym (działalność
terrorystyczna). Na pochwałę zasługuje także szeroki ogląd faktów, co do których istnieje
duża heterogeniczność. I tak na przykład autor podaje różne daty powstania organizacji
Hamas (1978, 1987 i 1988 r.) argumentując i podważając racje ich zwolenników.
Komparatystyka
fundamentalizmów
żydowskiego
i
muzułmańskiego,
jak
również
umieszczenie i opisanie emblematów organizacji fundamentalistycznyh/terrorystycznych,
stanowią o wysokich walorach poznawczych pozycji A.Krawczyka. Symbolika zarówno w
islamie, jak i judaizmie zajmuje bardzo ważne miejsce i obrazuje, co jest ważne dla opisanych
organizacji.
W odniesieniu do ekstremizmu żydowskiego autor wskazuje, że rasistowska i
szowinistyczna ideologia organizacji żydowskich była głównym motorem napędowym ich
działania. A.Krawczyk dostrzega oddziaływanie fundamentalistycznej nauki głoszonej przez
Abrahama Izaaka Kooka i jego syna Cwi Jehudę, a także ideologii „Wielkiego Izraela” na
radykalne postawy osadników żydowskich na terytoriach okupowanych. Sama radykalizacja
jest umieszczona w historycznej perspektywie, na którą oddziaływała głównie wojna
sześciodniowa i wojna Jom Kippur. Autor dostrzega paralelę pomiędzy fundamentalizmem
islamskim a judaistycznym, zarówno jeśli chodzi o interpretację Świętych Ksiąg, czerpanie z
tradycji (Majmonides), hasła ekspansji terytorialnej (Eretz Israel Haszlema) czy wynoszenia
własnej nacji ponad inne narody (szowinizm Meira Kahane).
Książka A.Krawczyka nie jest wolna od błędów, choć niewielki ich rozmiar nie
rzutuje negatywnie na całość pracy. A.Krawczyk w definicji fundamentalizmu pominął ważną
cechę tego zjawiska jaką jest subiektywne odczytywanie świętych ksiąg przez
fundamentalistów. Choć nie zostało to wyraźnie napisane, autor wiele razy wskazuje na taki
stan rzeczy, dlatego niedopatrzenie to nie jest rażące.
Innym uchybieniem jest niedostateczne zaakcentowanie wątku Izraela jako Ziemi
Obiecanej, co warunkowało napływ emigrantów żydowskich do Palestyny. Chociaż
A.Krawczyk pisze o ziemi obiecanej to nie wspomina o tym, że stanowiła ona miejsce
narodzin judaizmu.
Zabrakło także stwierdzenia, że brytyjski mandatariusz Palestyny zwłaszcza w latach
20 i 30-stych przymykał oko na działalność Agencji Żydowskiej i Hagany, co umożliwiło im
rozpostarcie skrzydeł oraz powstanie nowych organizacji żydowskich o jeszcze bardziej
zabójczym charakterze: Lehi i Irgunu.
Wątpliwości budzi data powstania organizacji Irgun (1937r.). Strona internetowa tejże
organizacji www.etzel.org.il wskazuje na 1931 rok, jako datę powstania Irgunu, i wydaje się,
że jest to źródło rzetelne i prawdziwe.
Brakuje także wyjaśnienia terminów, które nie funkcjonują w dyskursie publicznym
np. hadisy. W tekście występują także terminy, które są niepoprawne np. „upolitycznienie
islamu” jest niewłaściwe z racji politycznego charakteru tej religii od jej początków (w
historii islamu nigdy nie było „niepolitycznej” religii) na co wielokrotnie wskazywał profesor
Marek M. Dziekan.
Na zakończenie zabrakło wskazania na charakterystyczną dla lat 70 i 80-tych
tendencję wzrostu znaczenia i ekspansji fundamentalizmu muzułmańskiego w świecie. Trend
ten wyrażał negację i sprzeciw wobec statusu quo muzułmańskich radykałów i został
przeniesiony na warunki i realia palestyńskie. Bez tego trendu fundamentalizm muzułmański
w Palestynie z całą pewnością straciłby na sile.
Dla przybliżenia genezy współczesnych wydarzeń na
terenach
Autonomii
Palestyńskiej i Izraela książka Krawczyka wydaje się być doskonałym źródłem. Autor
bowiem dostarczył nowej percepcji na konflikt izraelsko-palestyński, w którym relewantną
rolę odegrał fundamentalizm i terroryzm żydowski i muzułmański. Pozycja Terroryzm
ugrupowań fundamentalistycznych na obszarze Izraela w drugiej połowie XX wieku zasługuje
na uwagę ze względu na swój nietuzinkowy charakter, obiektywizm oraz bezprecedensowy
wymiar. Mimo drobnych potknięć publikacja ma więcej pozytywnych niż negatywnych stron,
dlatego z całą odpowiedzialnością mogę ją polecić wszystkim, którzy zainteresowani są
konfliktem izraelsko-palestyńskim.
Wojciech Grabowski