docMonitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
download 
Reklamacja Transkrypt
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych
Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych I półrocze 2014 Powiatowy Urząd Pracy w Chrzanowie Październik 2014 SPIS TREŚCI WSTĘP ......................................................................................................................... 3 ANALIZA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW (GRUP ZAWODOWYCH) ................. 4 ANALIZA OFERT PRACY WEDŁUG ZAWODÓW ...................................................... 11 ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH ................................. 13 PODSUMOWANIE ...................................................................................................... 17 2 WSTĘP Struktura oraz odczuwalne skutki bezrobocia wymagają ciągłego monitorowania rynku pracy i procesów na nim zachodzących. Poprzez ciągły rozwój różnych sektorów gospodarki powstają nowe zawody, coraz częściej związane z nowoczesną technologią. Rozwój technologiczny i powstawanie nowych zawodów prowadzi do sytuacji, w której pewne zawody zanikają na skutek coraz mniejszej ich popularności i malejących potrzeb społecznych na ich wykonywanie. Aby osoby poszukujące pracy mogły spełniać wymogi rynku pracy, powinny na bieżąco śledzić zachodzące na nim zmiany. Raport zawodów deficytowych i nadwyżkowych stanowi diagnozę dopasowania strukturalnego rynku pracy w odniesieniu do populacji osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Chrzanowie. Celem poniższego raportu jest poznanie jak kształtują się na lokalnym rynku pracy zawody deficytowe i nadwyżkowe, a więc te o zapotrzebowaniu większym niż liczba potencjalnych pracowników jak i te, na które popyt jest duży lub w ogóle nie występuje. Jednym z celów monitorowania zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest koordynowanie kierunków kształcenia i szkolenia bezrobotnych z potrzebami rynku pracy. Określenie zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest pomocne m. in.: - w określeniu kierunków i natężenia zmian zachodzących w strukturze zawodowo – kwalifikacyjnej, - w ustalaniu odpowiednich kierunków szkolenia bezrobotnych przez urzędy pracy, - w dostosowaniu kierunków kształcenia zawodowego w szkołach do zmieniających się potrzeb rynku pracy, - w przygotowaniu programów w celu aktywizacji osób bez kwalifikacji zawodowych oraz osób długotrwale pozostających w rejestrach urzędów pracy. Głównymi odbiorcami prowadzonej analizy są: powiatowe i wojewódzkie urzędy pracy, centra edukacji i kształcenia kadr, dyrektorzy szkół ponadgimnazjalnych, instytucje szkoleniowe, władze oświatowe wszystkich szczebli, Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Podstawą opracowania niniejszego monitoringu są dane statystyczne zawarte w sprawozdaniach prowadzonych przez Urząd Pracy. Dane i wskaźniki powstały na bazie półrocznych sprawozdań MPiPS. Raport sporządzono zgodnie z zaleceniami metodycznymi do prowadzenia monitoringu zawodów deficytowych i nadwyżkowych. 3 ANALIZA BEZROBOCIA WEDŁUG ZAWODÓW (GRUP ZAWODOWYCH) Niniejsza część raportu zostanie poświęcona analizie struktury zawodowej osób bezrobotnych zarejestrowanych w Powiatowym Urzędzie Pracy w Chrzanowie. W powiecie chrzanowskim stopa bezrobocia na koniec I półrocza 2014r. wynosiła 14,5% przy średniej dla kraju 12,0% oraz dla województwa małopolskiego 10,3% i była niższa w stosunku do analogicznego okresu w roku 2013, kiedy to osiągnęła wartość 16% (średnia dla kraju wynosiła 13,2%, a dla województwa małopolskiego 11,5%). Tabela nr 1. Liczba bezrobotnych w powiecie chrzanowskim według płci w latach 2010r. – 2014r. I I I I I PÓŁROCZE PÓŁROCZE PÓŁROCZE PÓŁROCZE PÓŁROCZE 2010 2011 2012 2013 2014 OGÓŁEM 5084 5555 5940 6955 6060 KOBIETY 2689 3065 3301 3621 3104 MĘŻCZYŹNI 2395 2490 2639 3334 2956 Według stanu na koniec I półrocza 2014 r. w ewidencji chrzanowskiego urzędu pracy znajdowało się 6060 osób bezrobotnych. Wśród rejestrujących się osób w I półroczu 2014r.: - 3104 osoby stanowiły bezrobotne kobiety; - 2956 osób stanowili bezrobotni mężczyźni Należy zauważyć iż liczba bezrobotnych osób rejestrujących się w PUP Chrzanów od 2010 roku wykazywała tendencję rosnącą, a w roku 2014 obniżyła się w stosunku do analogicznego okresu w 2013 roku niemal o 900 osób. Dane zamieszczone w powyższej tabeli pokazują również, iż od I półrocza 2010 roku do obecnego okresu sprawozdawczego rejestruje się więcej bezrobotnych kobiet, niż mężczyzn. Wśród bezrobotnych z terenu powiatu chrzanowskiego , zarejestrowanych wg stanu na koniec I półrocza 2014 r. najliczniejszą grupę stanowili sprzedawcy – 618 osób. Drugą co do wielkości najliczniejszą grupą były osoby nie posiadające zawodu – 551 osób. Osoby te z powodu braku kwalifikacji zawodowych mają trudności z podjęciem pracy ze względu na niewielką ilość ofert pracy dla niewykwalifikowanych pracowników. Dlatego też ta grupa osób 4 na ogół podejmuje prace proste, często mało płatne, albo dorywcze (sezonowe). Kolejną, co do wielkości populację stanowili robotnicy budowlani – 265 osób. Nieco mniej liczną grupę stanowili bezrobotni zarejestrowani w zawodach: ślusarz – 170 osób, operator robót i manipulatorów przemysłowych – 155 osób pozostali pracownicy obsługi biurowej – 152 osoby, oraz pakowacz – 127 osób. W ewidencji urzędu pozostają także osoby zarejestrowane w zawodach: kucharz – 90 osób, technik ekonomista – 89 osób, krawiec – 87 osób, oraz sprzątaczka biurowa – 78 osób. Wykres 1. Liczba osób bezrobotnych według zawodów – stan na koniec I półrocza w 2013r. i 2014r. 103 kucharz 90 90 sprzataczka biurowa 78 krawiec 87 109 127 pakowacz 112 102 technik ekonomista 89 172 pozostali pracownicy obsługi biurowej 152 155 operator robotów i manipulatorów przemysłowych 129 196 ślusarz 170 robotnik budowlany 265 321 sprzedawca bez zawodu 551 0 100 200 300 400 2014 Powyżej porównano 730 618 ilościowo stan osób 500 600 688 700 800 2013 bezrobotnych według zawodów zarejestrowanych na koniec I półrocza 2014 roku ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku. W każdym z wyszczególnionych zawodów można zaobserwować nieznaczny spadek liczby zarejestrowanych średnio o kilkanaście osób. Największy spadek w liczbie zarejestrowanych osób nastąpił w grupie osób bez zawodu (137 osób) oraz wśród sprzedawców (o 112 osób). 5 Wykres 2. Liczba bezrobotnych kobiet według zawodów – stan na koniec I półrocza 2013r. i 2014r. 39 51 robotnik gospodarczy kucharz 71 80 operator robotów i manipulatorów przemysłowych 69 82 sprzataczka biurowa 78 89 98 103 pakowacz 84 98 technik ekonomista 83 106 krawiec 137 157 pozostali pracownicy obsługi biurowej 282 bez zawodu 368 554 sprzedawca 0 100 200 300 400 2013 2014 500 600 661 700 Problematyka rynku pracy szczególnie widoczna jest wśród kobiet. Dużo trudniej niż mężczyznom, jest im znaleźć zatrudnienie. Ze względu na płeć i sytuację rodzinną są dyskryminowane w kontekście warunków zatrudniania i wynagradzania. Ponadto utarte od lat stereotypy często powodują, iż kobieta rezygnuje z zatrudniania na rzecz opieki nad rodziną. Podobnie jak w I półroczu roku 2013 tak i w I półroczu roku 2014 wśród zarejestrowanych kobiet najwięcej posiada zawód sprzedawcy – 554 osoby. Liczba kobiet w tym zawodzie jest niższa od stanu z I półrocza roku ubiegłego o 107 osób. Może to oznaczać, że sytuacja kobiet z zawodem sprzedawcy nieznacznie się polepszyła na co wpływ zapewne miały inwestycje kilku sieci handlowych (np. Netto, Stokrotka) – jednak nadal występują trudności ze znalezieniem pracy w tym zawodzie. Mimo tego wiele osób dostrzega potrzebę dokształcenia się w tym zawodzie, zdobycia umiejętności obsługi kasy fiskalnej czy uzyskania książeczki do celów sanitarno-epidemiologicznych. Ponadto nadal zauważalna jest zależność związana z feminizacją zawodów w tej kategorii. Drugą pod względem liczebności populację stanowią kobiety nie posiadające zawodu – 282 osoby. W porównaniu z I półroczem 2013 roku liczba zarejestrowanych kobiet bez zawodu obniżyła się o 86 osób, co może wskazywać na coraz częściej dostrzegają one potrzebę kształcenia, zdobywania i podnoszenia kwalifikacji zawodowych. 6 Dosyć liczną populację stanowiły kobiety posiadające zawód pracownika obsługi biurowej 137 osób (jednak i w tej grupie zawodów nastąpił spadek o 20 osób w porównaniu z I półroczem roku poprzedniego). Wiele kobiet posiadało też zawód pakowacza – 98 osób, technika ekonomisty – 84 osoby, krawca - 83 osoby, czy sprzątaczki biurowej – 78 osób. Na koniec I półrocza 2014r . w ewidencji urzędu pozostawało również 69 kobiet posiadających zawód operatora robotów i manipulatorów przemysłowych, 71 kobiet z zawodem kucharza oraz 39 kobiet z zawodem robotnika gospodarczego. W każdym z w/w wymienionych zawodów zanotowano spadek liczby zarejestrowanych kobiet w porównaniu z I półroczem 2013 roku. Wykres 3. Liczba osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy według zawodów – stan na koniec I półrocza 2013r. i 2014r. 32 34 technik ekonomista 30 31 robotnik gospodarczy 35 39 krawiec pakowacz 36 45 21 17 bez zawodu pozostali pracownicy obsługi biurowej 56 49 ślusarz 54 50 48 43 sprzataczka biurowa robotnik budowlany 108 69 228 221 sprzedawca 0 50 100 2013 150 200 250 2014 Do obliczania wskaźnika intensywności deficytu czy nadwyżki siły roboczej niezbędne jest podanie informacji o napływie osób bezrobotnych do ewidencji Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie. W ciągu I półrocza 2014 roku zarejestrowało się 3896 osób, w tym 1854 kobiety oraz 412 absolwentów. Wskaźnikiem, który pozwala na wskazanie zawodów, w których najwięcej osób bezrobotnych pozostaje bez pracy powyżej 12 miesięcy, jest wskaźnik długotrwałego bezrobocia w danym zawodzie. Wskaźnik ten jest liczony jako stosunek liczby długotrwale bezrobotnych występujących w danym zawodzie do ogólnej liczby bezrobotnych zarejestrowanych w tym zawodzie. Na tej podstawie można wywnioskować, że kształcenie 7 w zawodzie, który nie jest dostosowany do aktualnych potrzeb gospodarki i rynku pracy może spowodować w przyszłości długotrwałe problemy z podjęciem zatrudnienia. Analiza wykresu nr 3 wskazuje, że najwięcej osób zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy na koniec I półrocza 2014 roku posiadało zawód sprzedawcy. Zawód ten zasługuje na szczególną uwagę, ponieważ z całego ogółu osób zarejestrowanych w urzędzie pracy najwięcej było właśnie z tym zawodem – 228 osób (nastąpił wzrost liczby w stosunku do I półrocza 2013 roku o 7 osób). Osoby te mają największy problem ze znalezieniem pracy. Sytuacja miała podobne miejsce w I połowie 2013 roku, gdzie zarejestrowanych w tym zawodzie było 221 osób. Być może jest to związane z niskimi kwalifikacjami tychże osób, bądź brakiem umiejętności poruszania się po lokalnym rynku pracy. Nasycenie rynku pracy branżą handlową jest także spore, a płynność w tej kategorii zawodowej może wynikać z sezonowości. Szczególnie tym osobom wskazane jest uczestnictwo w zajęciach z aktywnego poszukiwania pracy. Drugą pod względem liczebności grupę zawodową stanowili robotnicy budowlani. Liczba osób w tym zawodzie zarejestrowanych powyżej 12 miesięcy wynosiła na koniec I półrocza 2014 roku - 108 osób (wzrost w porównaniu z I półroczem 2013 roku o 39 osób). W grupie tej największy problem ze znalezieniem pracy mają cieśle i stolarze budowlani, murarze i pokrewni, malarze i pokrewni, hydraulicy i monterzy instalacji sanitarnych. Kolejnymi pod względem liczebności kategoriami zawodów w których poszczególne osoby zarejestrowane są powyżej 12 miesięcy są następujące zawody: pozostali pracownicy obsługi biurowej – 56 osób (wzrost o 7 osób w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku), ślusarz – 54 osoby (wzrost o 4 osoby w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku), sprzątaczka biurowa – 48 osoby (wzrost o 5 osób w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku), pakowacz - 45 osób (wzrost o 9 osób w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku) oraz osoby bez zawodu – 21 osób (wzrost o 4 osoby). W trzech grupach zanotowano spadek liczby zarejestrowanych bezrobotnych w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku: krawiec – 35 osób (spadek o 4 osoby w porównaniu ze stanem na koniec I półrocza 2013 roku), technik ekonomista: 32 osoby (spadek o 2 osoby), robotnik gospodarczy – 30 osób (spadek o 1 osobę). 8 Wykres 4. Liczba osób napływających według zawodów w I półroczu 2013r. i 2014r. 45 49 krawiec 45 64 magazynier technik ekonomista 44 53 kucharz 54 59 78 92 pakowacz 91 112 pozostali pracownicy obsługi biurowej 119 127 ślusarz 109 135 operator robotów i manipulatorów przemysłowych 157 robotnik budowlany 219 368 sprzedawca 433 384 bez zawodu 0 100 200 300 2013 400 540 500 600 2014 Wykres nr 4 zamieszczony powyżej pokazuje, iż we wszystkich grupach zawodów w I półroczu roku 2014 nastąpił spadek liczby zarejestrowanych osób w porównaniu do analogicznego okresu roku poprzedniego. Największy napływ bezrobotnych odnotowano wśród osób bez zawodu. W analizowanym okresie zarejestrowano ogółem 384 osoby bez zawodu. Dla porównania w I półroczu roku poprzedniego osób bez zawodu zostało zarejestrowanych 540. Wśród osób posiadających zawód najliczniejszą grupę stanowili sprzedawcy – 368 osób (nastąpił spadek liczby zarejestrowanych o 65 osób w stosunku do analogicznego okresu tj. na koniec I półrocza 2013 roku). Również wysoki poziom napływu bezrobotnych odnotowano wśród osób z zawodem robotnik budowlany – 157 osób ( w pierwszym półroczy roku poprzedniego liczba ta wynosiła 219 osób). Dosyć liczny napływ odnotowano w grupach: ślusarz – 119 osób ( 8 osób mniej niż w I półroczu 2013 roku), operator robotów i manipulatorów przemysłowych – 109 osób (26 osób mniej niż w I półroczu 2013 roku), pozostali pracownicy obsługi biurowej – 91 osób ( 21 osób więcej niż w I półroczu 2012 roku). 9 Liczna pod względem rejestracji jest także grupa osób z zawodem: pakowacz - 78 osób (14 osób więcej niż w I półroczu 2013 roku). W I półroczu bieżącego roku zarejestrowano również 54 osoby z zawodem kucharza, po 45 osób z zawodem magazyniera i krawca, 44 osoby z zawodem technika ekonomisty. Wykres 5. Napływ bezrobotnych kobiet według zawodów w I półroczu 2013r. i 2014r. 43 36 szwaczka 25 27 sprzątaczka biurowa fryzjer 38 42 kucharz 34 38 41 48 krawiec 59 69 pakowacz technik ekonomista 39 49 operator robotów i manipulatorów przemysłowych 49 69 77 pozostali pracownicy obsługi biurowej 101 184 bez zawodu 249 325 sprzedawca 0 50 100 150 200 2013 250 300 350 381 400 450 2014 Wśród rejestrujących się na przestrzeni I półrocza 2014 r. kobiet przeważały osoby z zawodem sprzedawca – 325 osób oraz kobiety nie posiadające zawodu w liczbie 184 zarejestrowanych osób. Następną pod względem liczebności grupę zawodową wśród rejestrujących się kobiet stanowiły osoby z zawodem: pozostali pracownicy obsługi biurowej – 77 osób. Znaczną grupę wśród napływających w I półroczu 2014 roku kobiet stanowiły także osoby posiadające zawody: pakowacz – 59 osób, operator robotów i manipulatorów przemysłowych - 49 zarejestrowanych kobiet. Ponadto do zawodów występujących często wśród rejestrujących się kobiet należą także zawody: szwaczka – 43 osoby, krawiec – 41 osób, technik ekonomista – 39 osób oraz fryzjer – 38 osób. Najmniej kobiet zarejestrowało się w zawodzie: sprzątaczka biurowa 25 osób. W porównaniu do I półrocza 2013 roku zanotowano spadek zarejestrowanych kobiet we wszystkich wymienionych grupach zawodów (tj. sprzedawca, pozostali pracownicy obsługi biurowej, operator robotów i manipulatorów przemysłowych, technik ekonomista, pakowacz, krawiec, kucharz, fryzjer, sprzątaczka biurowa oraz grupa kobiet nie posiadająca 10 zawodu). Wzrost liczby zarejestrowanych kobiet (w porównaniu z I półroczem roku poprzedniego) zanotowano tylko w zawodzie szwaczki. ANALIZA OFERT PRACY WEDŁUG ZAWODÓW Jednym z warunków poprawy sytuacji na rynku pracy jest napływ nowych ofert pracy. Powiatowy Urząd Pracy w I półroczu 2014 roku dysponował 1563 wolnymi miejscami pracy. Liczba posiadanych ofert pracy była wyższa niż w I półroczu 2013 roku o 276 oferty pracy. Na poniższym wykresie nr 6 możemy zauważyć, iż od 2011 roku widoczna była tendencja spadkowa zgłaszanych przez pracodawców wolnych miejsc pracy, jednak w analogicznym okresie roku bieżącego nastąpił wzrost liczby ofert pracy. Należy pamiętać, że od 2008 r. zniesiono obowiązek zgłaszania przez pracodawców informacji o wolnych miejscach pracy do powiatowych urzędów pracy, co wpłynęło na liczbę zgłaszanych do powiatowych urzędów pracy ofert zatrudnienia. Wykres 6. Liczba zgłaszanych ofert pracy w latach 2008r. – 2014r. (według stanu na koniec każdego półrocza) 2000 1500 1855 1753 1541 1287 1493 1000 1563 1387 500 0 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 liczba ofert pracy 11 Wykres 7. Liczba ofert pracy zgłoszonych w I półroczu 2013r. i 2014r. kontroler jakości wyrobów mechanicznych 0 praczka 0 30 46 sprzątaczka biurow 37 15 ubojowy 22 2 magazynier 19 robotnik budowlany 20 12 opiekun osoby starszej 24 33 2 przedstawiciel handlowy 29 5 kierowca samochodu ciężarowego 30 35 robotnik gospodarczy 109 78 pozostali pracownicy obsługi biurowej 147 120 pozostali pracownicy przy pracach prostych 38 43 sprzedawca 142 117 0 20 40 60 80 2013 100 120 140 160 2014 Jak wynika z wykresu nr 7 najwięcej propozycji zatrudnienia w I półroczu 2014 roku zgłoszono w zawodach: - pozostali pracownicy obsługi biurowej – 147 ofert pracy; - sprzedawca – 142 oferty pracy; - robotnik gospodarczy – 109 ofert pracy; - pozostali pracownicy przy pacach prostych - 43 oferty pracy; - sprzątaczka biurowa – 37 ofert pracy; - kierowca samochodu ciężarowego – 35 ofert pracy; - opiekun osoby starszej – 33 oferty pracy; - przedstawiciel handlowy – 29 ofert pracy; - magazynier – 24 oferty pracy; 12 - ubojowy – 22 oferty pracy; - robotnik budowlany – 20 ofert pracy. Pojawiły się także miejsca pracy w zawodach, które nie były poszukiwane w I półroczu roku 2013, takie jak: - praczka – 46 ofert pracy oraz - kontroler jakości wyrobów mechanicznych - 30 ofert pracy. Należy zauważyć, iż powyżej 100 ofert pracy zgłoszono w zawodach: pozostali pracownicy obsługi biurowej (147 ofert), sprzedawca (142 oferty) oraz robotnik gospodarczy (109 ofert). Wzrost liczby zgłoszonych ofert zatrudnienia w porównaniu do I półrocza 2013 roku wystąpił we wszystkich prezentowanych powyżej grupach zawodów. Spadku liczby zgłoszonych ofert zatrudnienia w porównaniu do I półrocza 2013 roku nie zanotowano. Pojawiło się natomiast zapotrzebowanie na dwa nowe zawody – praczka i kontroler jakości wyrobów mechanicznych, które nie występowały w I półroczu roku poprzedniego. W porównaniu do I półrocza 2013r. wzrosła liczba ofert pozostających w dyspozycji tut. urzędu pracy. Od wielu lat także zauważamy, że lokalni pracodawcy nie poszukują osób z wysokimi kwalifikacjami zawodowymi i specjalistów w danej dziedzinie. Bardzo rzadko bowiem trafiają do tutejszego urzędu oferty pracy na specjalistyczne stanowiska, a jeśli już się pojawią to stanowią niewielki odsetek ogółu ofert pracy. Z jednej strony może to wynikać głównie z usługowo-handlowej specyfiki lokalnego rynku pracy, a z drugiej strony w przypadku poszukiwania osób z wysokimi kwalifikacjami można przypuszczać, iż pracodawcy wykorzystują inne sposoby rekrutacji pracowników niż kontakt z urzędem pracy. ANALIZA ZAWODÓW DEFICYTOWYCH I NADWYŻKOWYCH Podstawowe definicje • zawód – to zbiór zadań (zespół czynności) wyodrębnionych w wyniku społecznego podziału pracy, wykonywanych stale lub z niewielkimi zmianami przez poszczególne osoby i wymagających odpowiednich kwalifikacji (wiedzy i umiejętności), zdobytych w wyniku kształcenia lub praktyki. Wykonywanie zawodu stanowi źródło dochodów; 13 • monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych to proces systematycznego obserwowania zjawisk zachodzących na rynku pracy dotyczących kształtowania popytu na pracę i podaży zasobów pracy w przekroju terytorialno-zawodowym oraz formułowania na tej podstawie ocen, wniosków i krótkotrwałych prognoz niezbędnych dla prawidłowego funkcjonowania systemów: szkolenia dla bezrobotnych oraz kształcenia zawodowego; • zawód deficytowy - to zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; • zawód nadwyżkowy - to zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; • zawód wskazujący równowagę (zrównoważony) - to zawód, dla którego liczba ofert pracy równoważy liczbę osób poszukujących pracy Określenie zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest możliwe na podstawie przygotowanego wskaźnika intensywności deficytu (nadwyżki) danego zawodu. Wskaźnik ten wyraża się następującym wzorem: Wkn,1 = Ok1/Bk1 gdzie: Ok1 – liczba zgłoszonych ofert pracy w i-tym miesiącu w zawodzie k Bk1 – liczba zarejestrowanych bezrobotnych w i-tym miesiącu w zawodzie k Przyjęto, że zawody o wskaźniku: W < 0,9 – to zawody nadwyżkowe; czyli jest to zawód, na który występuje na rynku pracy mniejsze zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie; 0,9 > W < 1,1 – to zawody zrównoważone; W > 1,1 – to zawody deficytowe, czyli jest to zawód, na który występuje na rynku pracy wyższe zapotrzebowanie niż liczba osób poszukujących pracy w tym zawodzie. Rynek pracy w powiecie chrzanowskim charakteryzuje się zdecydowaną przewagą zawodów nadwyżkowych. Na lokalnym rynku jest więcej osób poszukujących pracy, niż wolnych miejsc pracy. Tendencja ta utrzymuje się od lat co ilustruje wykres 7. Sytuacja gospodarcza jaka panuje w kraju, województwie i w powiecie ma wpływ na lokalny rynek pracy. Z analizy zawodów deficytowych i nadwyżkowych w powiecie chrzanowskim wynika, że na rynku pracy najczęściej występują zawody o charakterze nadwyżkowym. Poniżej przedstawiono zawody, które w badanym okresie osiągnęły największy wskaźnik intensywności nadwyżki oraz jednocześnie największą średnią nadwyżkę siły roboczej. W tabeli nr 2 zaprezentowano 30 najbardziej nadwyżkowych 14 zawodów na lokalnym rynku pracy. Zawody te określono na podstawie wskaźnika nadwyżki siły roboczej (najniższy) oraz liczby poszukujących pracy (zarejestrowanych przynajmniej 15 osób). Tabela 2. Zawody nadwyżkowe w powiecie chrzanowskim w I półroczu 2014r. LP. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. NAZWA ZAWODU Bez zawodu Operator robotów i manipulatorów przemysłowych Murarz Technik ekonomista Technik mechanik Robotnik magazynowy Ekonomista Technolog robót wykończeniowych w budownictwie Technik administracji Technik ochrony środowiska Salowa Monter konstrukcji stalowej Robotnik górniczy dołowy Technik hotelarstwa Hydraulik Malarz budowalny Technolog żywienia i gospodarstwa domowego Operator przewijarek i skręcarek nitek Technik usług fryzjerskich Nauczyciel historii Specjalista ds. organizacji usług gastronomicznych, hotelarskich i turystycznych Technik organizacji usług gastronomicznych Technik usług kosmetycznych Betoniarz-zbrojarz Rozbieracz-wykrawacz Ślusarz Specjalista ds. administracji publicznej Kucharz małej gastronomii Cukiernik Barman WSKAŹNIK NADWYŻKI SIŁY ROBOCZEJ ŚREDNIA NADWYŻKA PODAŻY SIŁY ROBOCZEJ1 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 65,7 18,0 8,3 7,3 7,0 3,7 3,0 3,0 2,8 2,7 2,7 2,3 2,3 2,2 2,0 2,0 1,8 1,7 1,3 1,3 1,2 0,0 0,0 0,0 0,04 0,1 0,09 0,1 0,1 0,1 1,2 1,2 1,0 4,0 18,3 3,2 4,2 3,6 2,2 1 Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie pomniejszona o średnią miesięczną liczbę zgłoszonych ofert pracy w tym zawodzie 15 W prezentowanej tabeli nr 2 pierwsze pozycje zajmują zawody ze wskaźnikiem nadwyżki siły roboczej wynoszącym 0,0. Do najbardziej nadwyżkowych należą: sprzedawca (618 osób poszukuje pracy) oraz „bez zawodu” (551 osób poszukuje pracy). W niektórych zawodach (wymienionych w tabeli) ofert pracy jest bardzo mało w stosunku do liczby zarejestrowanych osób, a czasem nie ma żadnej oferty. W zawodach tych dużą grupę osób bezrobotnych stanowią osoby długotrwale bezrobotne. Równocześnie pracodawcy mają problemy ze znalezieniem pracowników w niektórych zawodach. Nadal poważnym problemem jest niskie wynagrodzenie - osobom bezrobotnym „nie opłaca się” podejmować oficjalnej pracy, wolą pracować nielegalnie w tzw. „szarej strefie”. Tabela nr 3 prezentuje wybrane zawody deficytowe w powiecie chrzanowskim w I półroczu 2014r. Zgodnie z wytycznymi ministerstwa w tabeli zawierającej zawody nadwyżkowe jak i deficytowe nie uwzględniono zawodów należących do grupy „pozostali….”. W grupie tej znajdują się wszystkie te zawody, których nie można przyporządkować do konkretnych pozycji ujętych w klasyfikacji zawodów i specjalności. Pracodawcy chcą, aby pracownicy podejmujący pracę posiadali udokumentowane i aktualne uprawnienia zawodowe. W związku z małą ilością takich kandydatów, urząd pracy stara się organizować szkolenia, dzięki którym zainteresowani mogą uzyskać odpowiednie kwalifikacje i umiejętności zawodowe, na które istnieje zapotrzebowanie na rynku pracy. Na pewno oferty pracy w niektórych zawodach deficytowych pomagają osobom w trudnej sytuacji na rynku pracy tj. osobom długotrwale bezrobotnym czy osobom bezrobotnym powyżej 50 roku życia. Tabela 3. Zawody deficytowe w powiecie chrzanowskim w I półroczu 2014r. LP. 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. NAZWA ZAWODU WSKAŹNIK DEFICYTU SIŁY ROBOCZEJ Wychowawca w placówkach oświatowych wychowawczych i opiekuńczych Sprzedawca w branży spożywczej Praczka Ubojowy Kontroler jakości wyrobów mechanicznych Opiekun osoby starszej Lektor języka angielskiego 35,0 ŚREDNI DEFICYT PODAŻY SIŁY ROBOCZEJ2 -0,8 34,0 23,0 22,0 15,0 11,0 11,0 -5,5 -7,3 -3,5 -4,7 -5,0 -1,7 2 Średnia miesięczna liczba zarejestrowanych bezrobotnych w danym zawodzie pomniejszona o średnią miesięczną liczbę zgłoszonych ofert pracy w tym zawodzie 16 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. 27. 28. 29. 30. Sprzedawca branży mięsnej Operator koparki Spawacz metodą MAG Kierowca autobusu Elektromechanik Rejestratorka medyczna Operator suwnic Robotnik gospodarczy Aparatowy procesów chemicznych Pracownik ochrony fizycznej bez licencji Fakturzystka Technik budownictwa Inżynier budownictwa budownictwo ogólne Asystent prawny Programista aplikacji Specjalista ds. reklamy Bibliotekarz Lakiernik wyrobów drewnianych Blacharz budowlany Kierowca ciągnika rolniczego Sprzątaczka biurowa Konserwator budynków Kosmetyczka Największy deficyt siły roboczej występował w 11,0 5,0 5,0 4,0 4,0 4,0 3,5 3,3 3,0 2,7 2,5 2,5 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 2,0 1,5 1,5 1,5 -1,7 -0,7 -0,7 -1,0 -1,0 -1,0 -0,8 -12,7 -1,0 -1,7 -1,0 -0,5 -0,7 -0,3 -0,2 -0,2 -0,2 -0,2 -0,2 -0,2 -2,0 -0,2 -0,8 zawodach: wychowawca w placówkach oświatowych wychowawczych i opiekuńczych, sprzedawca w branży spożywczej, praczka, ubojowy, kontroler jakości wyrobów mechanicznych, opiekun osoby starszej. PODSUMOWANIE Monitoring zawodów deficytowych i nadwyżkowych jest stałym elementem badań, których celem jest dostosowywanie kierunków kształcenia do potrzeb lokalnych rynków pracy. Odpowiednie zdiagnozowanie rynku pracy pozwala zidentyfikować zawody mające przyszłość, które mogą być pożądane i poszukiwane na rynku pracy oraz te, na które zapotrzebowanie znacznie się zmniejszyło. Zachodzące współcześnie zmiany na rynku pracy wymagają od osób bezrobotnych jak i pracowników ciągłej gotowości do podnoszenia i poszerzania kwalifikacji zawodowych. Sytuacja taka wymaga elastyczności zawodowej, gotowości dostosowywania się do zachodzących zmian oraz aktywności przez całe życie zawodowe. Należy także zwrócić uwagę, iż szczególnie wśród osób bezrobotnych występuje zjawisko dezaktualizacji kwalifikacji zawodowych, co w efekcie utrudnia powrót na rynek pracy. 17 Na sytuację na rynku pracy w powiecie chrzanowskim ma wpływ wiele czynników: tempo rozwoju gospodarki, miejsca pracy (których jednak jest nadal zbyt mało), struktura zawodowa bezrobotnych. Przedstawiony raport wskazuje, iż sytuacja na lokalnym rynku pracy jest nadal trudna. Wielu bezrobotnych nie może znaleźć pracy w wyuczonym lub wykonywanym dotychczas zawodzie. Najczęściej powodem takiego stanu rzeczy jest to, że mimo posiadania przez osobę bezrobotną poszukiwanego przez pracodawcę zawodu, nie spełnia ona innych wymagań, które stawia pracodawca. Te „dodatkowe” wymagania to najczęściej brak określonego i udokumentowanego doświadczenia zawodowego na konkretnym stanowisku pracy, dezaktualizacja uprawnień zawodowych, czy posiadanie innych dodatkowe umiejętności i uprawnień. Należy podkreślić, że potrzeby rynku pracy skupiają się nie tylko na konkretnych kwalifikacjach zawodowych, zdobytych w systemie szkolnym czy na kursach zawodowych, ale także na dodatkowych umiejętnościach o charakterze uniwersalnym. Zaliczyć do nich można m. in.: planowanie własnej ścieżki rozwoju zawodowego, gotowość do ustawicznego kształcenia, uwzględnianie konieczności kilkukrotnej reorientacji zawodowej na przestrzeni całej kariery zawodowej. Współcześnie coraz częstszym zjawiskiem na rynku pracy jest podejmowanie zatrudnienia nie w zawodzie wyuczonym, ale pokrewnym, a nawet w ogóle nie zawiązanym z ukończonym kierunkiem kształcenia. Większość osób, zwłaszcza młodych pracuje w zawodach, w których może tylko w części wykorzystać wyuczone umiejętności i zdobytą wiedzę. Dane Powiatowego Urzędu Pracy w Chrzanowie charakteryzujące bezrobocie w pierwszym półroczu 2014 roku kształtowały się następująco: - według stanu na koniec I półrocza 2014r. w ewidencji chrzanowskiego urzędu pracy znajdowało się 6060 osób bezrobotnych z czego 3104 osoby stanowiły bezrobotne kobiety, - wśród bezrobotnych z terenu powiatu chrzanowskiego, zarejestrowanych wg stanu na koniec I półrocza 2014r. najliczniejszą grupę stanowili sprzedawcy, osoby nie posiadające zawodu oraz robotnicy budowlani, - podobnie jak w I półroczu roku 2013, tak i w I półroczu roku 2014 wśród zarejestrowanych kobiet najwięcej posiadało zawód sprzedawcy (618 zarejestrowanych osób). Zawód ten posiadało również najwięcej osób zarejestrowany powyżej 12 miesięcy (228 osób). - Powiatowy Urząd Pracy w I półroczu 2014 roku dysponował 1563 wolnymi miejscami pracy. Stan posiadanych ofert pracy był wyższy niż w I półroczu 2013 roku o 276 ofert pracy, 18 - najwięcej propozycji zatrudnienia w I półroczu 2014 roku zgłoszono w zawodach: pozostali pracownicy obsługi biurowej – 147 ofert pracy, oraz sprzedawca – 142 oferty pracy, - rynek pracy w powiecie chrzanowskim charakteryzuje się zdecydowaną przewagą zawodów nadwyżkowych. Od kilku lat obserwujemy tendencję, iż więcej osób poszukuje pracy, niż jest wolnych miejsc pracy. Z przeprowadzonej analizy wynika, że lokalny rynek pracy nadal charakteryzuje się znaczną nierównowagą. Nadmiar poszukujących pracy występuje w większości zawodów. Zmiany zachodzące w życiu społecznym i gospodarczym pociągają za sobą zmiany na rynku pracy. Te z kolei wymagają od pracowników elastyczności zawodowej oraz gotowości do podnoszenia kwalifikacji przez całe życie. Kształcenie zawodowe jest niewątpliwie jednym z ważniejszych czynników determinujących powodzenie jednostki na rynku pracy. W procesie dostosowywania kierunków kształcenia do potrzeb rynku pracy istotne jest zwrócenie uwagi na prognozę dotyczącą zmian na poziomie regionu, informującą o relacjach między rozwojem przemysłu i usług oraz możliwościami wprowadzania nowych technologii. Te z kolei dane przyczynią się do jak najlepszego określenia kierunków i programów kształcenia przyszłych pracowników. Opracowanie: Agnieszka Kołodziejczyk Anna Likus 19
