unijne ramy ładu korporacyjnego

REGULACJE UNIJNE
Zielona Księga KE: unijne ramy ładu korporacyjnego
Ewa Badowska-Domagała, Adam Badowski
W kwietniu 2011 r. Komisja Europejska opublikowała Zieloną Księgę Unijne ramy ładu
korporacyjnego, która ocenia skuteczność obecnych norm ładu korporacyjnego i inicjuje
debatę nad możliwością i kierunkami przyszłych działań w tej dziedzinie – tak aby
stosowanie zasad ładu korporacyjnego było zjawiskiem naturalnym, a nie wymuszonym
lub wręcz fikcyjnym. W ocenie KE, dla ładu korporacyjnego kluczowe znaczenie mają
trzy zasadnicze kwestie: (i) sprawnie działające i skuteczne rady dyrektorów, (ii)
zaangażowani i egzekwujący wyniki od zarządów spółek akcjonariusze, (iii) efektywne
stosowanie podejścia comply or explain.
Kryzys finansowy, z którym w ostatnich latach musiały zmierzyć się gospodarki wielu państwa
całego świata – a przede wszystkim korporacje działające na rynku finansowym – zmotywował
władze publiczne państw dotkniętych kryzysem do rozważenia, czy instytucje finansowe są
właściwie zarządzane i nadzorowane, oraz co można zrobić, by w przyszłości przedsiębiorcy byli
bardziej odporni na zmiany koniunktury. W komunikacie z 4 marca 2009 r. Komisja Europejska
ogłosiła, ze zbada zasady i praktyki panujące w instytucjach finansowych w zakresie ładu
korporacyjnego.
W tym celu KE opublikowała w czerwcu 2010 r. Zieloną Księgę, dotyczącą ładu
korporacyjnego w instytucjach finansowych oraz polityki wynagrodzeń, która wskazała kierunki
zmian w przyjętych lub planowanych przepisach prawa lub ich uzupełninieniu – w celu
wzmocnienia systemu finansowego, w szczególności w kontekście reformy europejskiego
systemu nadzoru. KE zapowiedziała także podjęcie w przyszłości szerszej analizy ładu
korporacyjnego w spółkach notowanych na giełdzie.
Na szczególną uwagę zasługuje fragment Zielonej Księgi traktujący o podsumowaniu
stosowania w praktyce zasady comply or explain, zgodnie z którą spółka deklarująca stosowanie
dobrych praktyk obowiązana jest do poinformowania opinii publicznej o zasadach, których nie
stosuje oraz o powodach podjęcia decyzji o ich nie stosowaniu. Obowiązek informacyjny skłania
spółki do analizowania rozwiązań stosowanych w organizacji oraz planowania jej rozwoju.
Przeprowadzone w 2009 r. badania, dotyczące monitorowania i egzekwowania
postanowień dokumentów ładu korporacyjnego pokazały, że stosowanie zasady comply or
explain przez spółki z terenu państw członkowskich wspólnoty napotyka na trudności. Są też
niejasności co do praktyki stosowania tej generalnej zasady dobrych praktyk, bowiem część
państw UE posiada stosunkowo młode rynki kapitałowe i spółki dopiero uczą się standardów
modelowego ładu korporacyjnego.
Badanie potwierdziło, że ogólna jakość oświadczeń w sprawie odstąpienia od stosowania
zasady ładu korporacyjnego jest niedostateczna. 60% spółek odstępujących od stosowania
konkretnej zasady ładu korporacyjnego nie informowało o uzasadnieniu podjęcia decyzji o
niestosowaniu danej zasady. Najczęściej spółki ograniczają się tylko do przekazania informacji
wskazującej zasadę, z której stosowania rezygnują.
Uczestnicy rynku często nie wiedzą jakiego rodzaju uzasadnienie powinno zostać
upublicznione. Przed podmiotami organizującymi rynki oraz organami władzy publicznej –
monitorującymi oraz nadzorującymi ich działanie – stoi zadanie prowadzenia intensywnych
programów edukacyjnych dla uczestników rynku oraz akcji propagujących wiedzę o standardach
ładu korporacyjnego.
Polski rynek rozwija stosowanie zasad ładu korporacyjnego. Regulacje powszechnie
obowiązującego prawa oraz dokumenty GPW tworzą siatkę norm organizujących system ładu
korporacyjnego w Polsce. Od 2010 r. spółki mają możliwość wykonywania obowiązków
notyfikacyjnych wynikających z dokumentu dobrych praktyk za pośrednictwem Elektronicznej
Bazy Informacji (EBI). Przegląd informacji publikowanych z wykorzystaniem systemu EBI
potwierdza tezę, że spółki często nie wiedzą jaką treść powinien zawierać kompletny raport.
Tymczasem § 29 ust. 3 Regulaminu Giełdy precyzyjnie określa elementy raportu o niestosowaniu
zasad ładu korporacyjnego: emitent ma obowiązek opublikowania raportu zawierającego informacje o tym,
jaka zasada nie jest stosowana lub nie została zastosowana, jakie były okoliczności i przyczyny nie zastosowania
zasady oraz w jaki sposób emitent zamierza usunąć ewentualne skutki nie zastosowania danej zasady lub jakie
kroki zamierza podjąć, by zmniejszyć ryzyko nie zastosowania zasad ładu korporacyjnego w przyszłości.
Spółki nadal jednak mają kłopoty z właściwym formułowaniem treści komunikatów.
Ponadto część spółek, pomimo półtorarocznego okresu funkcjonowania EBI, nie przekazała ani
jednego raportu za jego pośrednictwem. Niemniej wniosek, że spółki nie przekazują
komunikatów gdyż przestrzegają wszystkich zasad dobrych praktyk wydaje się zbyt
optymistyczny…
KE rozważa możliwość nałożenia na spółki odstępujące od zaleceń dokumentów ładu
korporacyjnego obowiązku szczegółowego wyjaśniania odstępstw oraz opisywania przyjętych
alternatywnych rozwiązań. Na gruncie polskim obowiązek ten już funkcjonuje, zgodnie z
brzmieniem wyżej wskazanego przepisu Regulaminu Giełdy. Z kolei rozważenie czy nadać
organom monitorującym uprawnienia do sprawdzania wartości informacyjnej wyjaśnień
zawartych w oświadczeniach o stosowaniu zasad ładu korporacyjnego i w razie potrzeby żądania
od spółek uzupełnienia przedstawionych wyjaśnień – może być postrzegane jako przejaw zbyt
daleko idącej ingerencji UE w wewnętrzne sprawy spółek funkcjonujących na terenie państw
członkowskich.
(…)
Pełny tekst artykułu w „Przeglądzie Corporate Governance” nr 2(26)2011.