Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie

Proces identyfikacji inteligentnych specjalizacji w województwie pomorskim
W odpowiedzi na potrzebę wypełnienia kryteriów unijnych związanych z wyborem
pomorskich inteligentnych specjalizacji Samorząd Województwa Pomorskiego (SWP)
podjął się organizacji procesu identyfikacji inteligentnych specjalizacji. Proces ten
rozpoczął się poprzez aktualizację, w 2012 roku, Strategii Rozwoju Województwa
Pomorskiego 2020 (SRWP 2020) i uwzględnienie zasady inteligentnej specjalizacji,
jako jednej z kluczowych zasad ukierunkowujących działania przyczyniające się do
wzrostu konkurencyjności województwa pomorskiego. Zgodnie z tą zasadą,
interwencja publiczna będzie skoncentrowana na uruchamianiu i wykorzystywaniu
potencjałów istotnych dla regionu branż oraz wyłaniających się inteligentnych
specjalizacji regionu.
Zasada inteligentnej specjalizacji została następnie przełożona na zapisy
Regionalnego Programu Strategicznego w zakresie rozwoju gospodarczego (RPS RG)
„Pomorski Port Kreatywności” (dokument wykonawczy SRWP 2020) w celu
podkreślenia znaczenia wybranych specjalizacji oraz preferowania wsparcia
finansowego z nimi związanego w okresie programowania 2014-2020. RPS RG ze
względu na swoje cele ścisłe powiązanie zarówno ze wzrostem efektywności
przedsiębiorstw oraz rozwojem konkurencyjnego szkolnictwa wyższego przejął rolę
regionalnej strategii innowacji (tzw. RIS3). Zarówno SRWP 2020 jak i RPS RG
stanowią podstawę nakreślenia zakresu interwencji zaproponowaną w Regionalnym
Programie Operacyjnym Województwa Pomorskiego 2014-2020 (RPO WP).
Strategia pomorskich inteligentnych specjalizacji polega na określeniu priorytetów
gospodarczych w obszarze badań, rozwoju i innowacji (B+R+I) oraz skupieniu
inwestycji na obszarach zapewniających zwiększenie wartości dodanej gospodarki i jej
konkurencyjności na rynkach zagranicznych. Inteligentne specjalizacje mają
przyczyniać się do transformacji pomorskiej gospodarki poprzez jej unowocześnienie,
przekształcenie strukturalne, zróżnicowanie produktów i usług oraz tworzenie
innowacyjnych rozwiązań społeczno-gospodarczych.
Zgodnie z wytycznymi Poradnika Strategii Badawczych i Innowacyjnych na rzecz
Inteligentnych Specjalizacji proces budowy regionalnej inteligentnej specjalizacji
obejmuje sześć kroków:
1.
Analiza uwarunkowań i potencjału regionu dla innowacji;
2.
Zarządzanie w celu zapewnienia partycypacji;
3.
Opracowanie ogólnej wizji przyszłości regionu;
4.
Identyfikacja priorytetów;
5.
Zdefiniowanie spójnej polityki, „map drogowych” i planu działania;
6.
Integracja mechanizmów monitorowania i ewaluacji.
W celu optymalizacji działań związanych z koncepcją inteligentnych specjalizacji
województwo pomorskie uczestniczy od 2012 roku w europejskiej Platformie
Inteligentnych Specjalizacji, której działania organizowane są pod auspicjami Komisji
Europejskiej. Zadaniem Platformy jest pomoc regionom i państwom członkowskim w
budowaniu strategii inteligentnej specjalizacji. Platforma dostarcza informacji,
metodologii oraz jest okazją do wymiany doświadczeń związanych z wdrażaniem
założeń inteligentnych specjalizacji przez poszczególne regiony.
Proces
identyfikacji
pomorskich
inteligentnych
przeprowadzony w sześciu poniższych etapach:
specjalizacji
zostanie
1. Sprecyzowanie gospodarczego profilu regionu (konwergencja technologiczna i
funkcjonalna).
Etap ma na celu przegląd i uzupełnienie dotychczas przeprowadzonych analiz.
Zostanie on przeprowadzony w formie ekspertyzy pn. „Identyfikacja inteligentnych
specjalizacji w regionie województwa pomorskiego – konwergencja technologiczna” w
ramach projektu systemowego Samorządu Województwa Pomorskiego pn. „System
Inteligencji Regionalnej – kompleksowe planowanie rozwoju i zarządzanie zmianami
gospodarczymi na Pomorzu” . Celem badania jest sprecyzowanie specyficznych
pomorskich (endogenicznych) zasobów i przewag komparatywnych oraz wskazanie
obszarów aktywności gospodarczej o najwyższym potencjale wzrostu, w tym obszarów
na styku różnych sektorów, branż i technologii. Wyniki prac będą przedmiotem
konsultacji i debaty publicznej natomiast udział przedstawicieli różnych obszarów
aktywności gospodarczej (w tym klastrów) i innych interesariuszy będzie stymulował
definiowanie specjalizacji i partnerstw. Punktem wyjścia dla powyższej analizy są
kluczowe obszary branżowe pomorskiej gospodarki takie jak: ICT, energetyka,
transport i logistyka, inteligentne wykorzystanie zasobów morza, usługi biznesowe,
chemia lekka, technologie off-shore, biotechnologia, sektor kreatywny, elektronika,
technologie produkcyjne, środowisko, edukacja i nauka, budownictwo, usługi
finansowe, meblarstwo, przemysł odzieżowy, przetwórstwo żywności, sport, rekreacja i
produkty dla dzieci, BPO/SSV, motoryzacja, ekoenergetyka, klimatyzacja i wentylacja.
Każdy z w/w obszarów podlegać będzie analizie pod względem zgromadzonego
potencjału endogenicznego regionu, w tym w szczególności badawczo-rozwojowego
jak również kierunków przewidywanej konwergencji technologicznej i funkcjonalnej.
Potencjał endogeniczny regionu będzie określony na podstawie wskaźników
odnoszących się m.in. do następujących kwestii:
•Wartość dodana w branży;
•Wartość eksportu (pozaregionalny i zagraniczny);
•Wartość produkcji;
•Udział w PKB liczonym dla regionu;
•Dostępność kapitału ludzkiego;
•Oferta instytucji sfery B+R, w tym uczelni wyższych w zakresie: infrastruktura,
osiągnięcia naukowe, wdrożenia, włączenie w sieci współpracy, kierunki kształcenia,
eksperci.
2. Debata i konsultacje (budowanie partnerstw).
Ze względu na potrzebę uspołecznienia procesu identyfikacji inteligentnych
specjalizacji ww. ekspertyza uwzględnia m.in. spotkania warsztatowe z
interesariuszami
procesu
identyfikacji
inteligentnych
specjalizacji,
tj.
z
przedstawicielami przedsiębiorstw, instytucji B+R, klastrów, IOB, gremiów
regionalnych, organizacji pozarządowych, samorządów, pomorskich szkół wyższych i
zawodowych wyższych, pomorskich kuratoriów oświaty i.in. Dodatkowo, badanie
zawiera indywidualne wywiady pogłębione oraz zogniskowany wywiad grupowy z
przedstawicielami przedsiębiorstw, instytucji B+R, klastrów, IOB i samorządów. Wyniki
badania będą poddane dyskusji podczas licznych spotkań organizowanych w związku
z przeprowadzanym procesem identyfikacji inteligentnych specjalizacji. W celu
maksymalizacji procesu powstawania partnerstw planuje się wsparcie eksperckie
polegające na skutecznej animacji środowisk wokół potencjalnych pomorskich
inteligentnych specjalizacji.
3. Organizacja konkursu na pomorskie inteligentne specjalizacje.
Po przeprowadzeniu ww. ekspertyzy zorganizowany zostanie konkurs na pomorskie
inteligentne specjalizacje. Środowiska (partnerstwa) identyfikujące się z problematyką
rozwoju obszarów aktywności gospodarczej, stanowiące potencjalne inteligentne
specjalizacje, zostaną zaproszone do przedstawienia koncepcji działań prowadzących
do wzmocnienia ich potencjału i poprawy pozycji konkurencyjnej województwa.
Zaproszenie zostanie skierowane do wszystkich zainteresowanych środowisk, w tym
m.in. do tych skupionych wokół wskazanych w SRWP 2020 branż o największym
potencjale rozwoju oraz branż szczególnie rozwiniętych, jak też do funkcjonujących w
regionie klastrów kluczowych. Zgłoszenie koncepcji pomorskich inteligentnych
specjalizacji nastąpi poprzez wypełnienie fiszek konkursowych. Szczególny nacisk
zostanie położony na potencjał innowacyjny, unikalność w układzie krajowym oraz
międzynarodowym, konkurencyjność międzynarodową, a także na wpisanie się w
obserwowane trendy oraz zdiagnozowane potrzeby regionu. Kluczowe będzie również
wskazanie w jaki sposób działania planowane w ramach inteligentnej specjalizacji
będą stymulowały inwestycje prywatne, zwiększając tym samym szanse przepływu
innowacji i nowych technologii z ośrodków badawczych i naukowych do sfery
gospodarczej. Koncepcje przygotowane przez środowiska powinny być ukierunkowane
na kreowanie nowych nisz rynkowych (nowych produktów i usług), innowacyjność i
prace badawczo-rozwojowe.
Konkurs zostanie przeprowadzony dwuetapowo:
- Etap 1 konkursu: przedstawienie wstępnych koncepcji inteligentnych specjalizacji
- Etap 2 konkursu: wybór inteligentnych specjalizacji.
W pierwszym etapie konkursu ocenie podlegać będą wstępne koncepcje pomorskich
inteligentnych specjalizacji przygotowane przez zainteresowane środowiska
(partnerstwa). Koncepcje te zostaną oficjalnie zaprezentowane a następnie poddane
analizie przez zespół ekspertów powołanych przez Zarząd Województwa Pomorskiego
(ZWP). Efektem tego etapu będzie identyfikacja silnych i słabych stron koncepcji, a
także zostaną przygotowane rekomendacje mające na celu dodatkowe wzmocnienie
ich oddziaływania na konkurencyjność regionu. Wartością dodaną takiej formy
identyfikacji pomorskich inteligentnych specjalizacji jest możliwość wzajemnej oceny
potencjału poszczególnych propozycji przez samych zainteresowanych, co może być
inspiracją do dokonywania pewnych modyfikacji i rozbudowy partnerstw.
W drugim etapie konkursu ocenie podlegać będą ostateczne koncepcje pomorskich
inteligentnych specjalizacji, uwzględniające modyfikacje wynikające m.in. z
dotychczasowego procesu konsultacji czy rekomendacji ekspertów. Ocena ta będzie
podstawą do negocjacji z poszczególnymi środowiskami zgłaszającymi pomorską
inteligentną specjalizację oraz w dalszej kolejności do podpisania Porozumień na
rzecz Inteligentnych Specjalizacji.
4. Negocjacje na rzecz wsparcia rozwoju inteligentnych specjalizacji.
ZWP podejmie negocjacje ze środowiskami (partnerstwami), które zaprezentowały
najwyżej ocenione całościowe koncepcje. Przedmiotem negocjacji będzie zakres i
forma wsparcia publicznego, jakie może być udzielone z poziomu regionalnego
pakietom działań oraz przedsięwzięciom flagowym realizującym te koncepcje.
Regionalne stanowisko negocjacyjne będzie wynikało z przesądzeń zawartych we
wszystkich obowiązujących w województwie regionalnych programach strategicznych,
a zwłaszcza w RPS RG.
5. Podpisanie Porozumień na rzecz Pomorskich Inteligentnych Specjalizacji.
W przypadku skutecznie zakończonych negocjacji, zawierane będą Porozumienia na
rzecz inteligentnych specjalizacji między ww. partnerstwami a ZWP. Porozumienia
będą określały szeroki zakres działań związanych ze zdefiniowanymi obszarami
inteligentnych specjalizacji, wskazywały na mechanizm i przedsięwzięcia do realizacji,
definiując przy tym partnerów odpowiedzialnych za ich realizację oraz mierzalne cele
służące ocenie rezultatów i oddziaływań wraz z ramami czasowymi. Uzgodnione w
Porozumieniach działania oraz przedsięwzięcia flagowe będą traktowane priorytetowo
w dostępie do finansowania w ramach tych instrumentów finansowych, którymi będzie
dysponował ZWP. Porozumienia będą obowiązywały nie dłużej niż 3 lata z opcją ich
przedłużenia w sytuacji, gdy strony pozytywnie oceniają efekty i perspektywy
współpracy.
6. Monitoring wdrażania założeń wybranych inteligentnych specjalizacji.
Przewiduje się bieżące monitorowanie postępu wdrażania Porozumień na Rzecz
Inteligentnych Specjalizacji. Proponowana wyżej procedura (kroki 1–6) będzie
uruchamiana przez ZWP co do zasady co dwa lata, począwszy od roku 2013.
Źródło: http://www.pomorskie.eu/pl/drg/inteligentne_specjalizacje