Care assistants left destitute by new legislation

Care assistants left
destitute by new
legislation
T Wy
h e
Eklucz
cluded
eni
Opiekunowie
niepełnosprawnych
bez środków do życia
28
TYMON BORYSIEWICZ
29
O
N
A PŁA
TK
T
S
Ł?
O
R
Z
E
ZA
JED
N
IC
O
JED
N
K
(T
ZA
SZ
IC
R
E
A PŁA
TK
T
S
N
)A
?
Grudniowa zmiana ustawy o świadczeniach rodzinnych, która weszła w życie
1 lipca, pozbawiła osoby opiekujące się niepełnosprawnymi członkami rodziny
prawa do świadczenia pielęgnacyjnego w wysokości 520 zł, a także do ubezpieczenia emerytalno-rentowego i do ubezpieczenia zdrowotnego, stawiając je
w tragicznej sytuacji bytowej. | The amendment to the Family Benefit Act, which
came into force on July 1st, has left those who take care of disabled family
members without the right to attendance allowances worth PLN 520 as well
as social insurance (health, old age, and disability premiums), leaving them in
a desperate situation.
30
W
efekcie nowelizacji, od 1 sierpnia opiekunowie, którzy
wcześniej zrezygnowali z pracy, by opiekować się swoimi
bliskimi, nie dość, że nie mają środków utrzymania, to jeszcze
nie mogą korzystać z opieki zdrowotnej. Rejestrując się
w Urzędzie Pracy bezrobotna osoba musi zadeklarować
gotowość podjęcia pracy, a tej nie da się w żaden sposób
pogodzić z całodobową opieką nad niepełnosprawnym.
Takich osób są w Polsce tysiące, być może nawet dziesiątki
tysięcy. Stosunkowo mały odsetek spośród nich będzie
w stanie spełnić nowe, zaostrzone wymagania, potrzebne by
otrzymać specjalny zasiłek opiekuńczy dla osób opiekujących
się dorosłymi osobami niepełnosprawnymi. Przepisy
pozwalają na uzyskanie świadczenia pielęgnacyjnego dla
opiekunów osób, u których niepełnosprawność powstała
przed 18 rokiem życia, a w przypadku pobierania nauki
przed 25 rokiem życia. Pozostali zostali wykluczeni. Teraz
próbują się organizować (w internecie założyli np. specjalny
blog wykluczeniopiekunowie.blog.pl), próbują interweniować
w resortach rządowych, przygotowują protesty. Ich głos jest
jednak słabo słyszalny.
Prof. Irena Lipowicz, rzecznik praw obywatelskich,
zaskarżyła pod koniec czerwca ustawę do Trybunału
Konstytucyjnego, ale nie rozwiąże to problemu tysięcy osób,
które znalazły się w dramatycznej sytuacji życiowej, zanim
trybunał nie rozstrzygnie sprawy. RPO zwróciła się również
do Ministra Pracy i Polityki Społecznej z pismem o stosowną
zmianę przepisów.
Sytuację obserwują też z niepokojem organizacje
zrzeszające osoby niepełnosprawne oraz ludzie na co dzień
z nimi pracujący. Jerzy Mazurek, dyrektor Centrum Kształcenia
Ustawicznego w Ostrowie Wielkopolskim, które to centrum
kształci przede wszystkim osoby niepełnosprawne, a także
członek Ogólnopolskiego Forum Osób Niepełnosprawnych
Ruchowo, uważa, że rząd załatwił sprawę połowicznie,
ograniczając uprawnienia do osób sprawujących opiekę
nad dziećmi.
Ustawa ta nie podlegała szerokim
konsultacjom społecznym,
projekt przesłano kilku partnerom
społecznym, pominięto natomiast
niemal całkowicie organizacje
zrzeszające osoby niepełnosprawne
31
D
ue to the amendment, from August 1st home care
assistants who had left work to provide care for close family
members have not only been left without the means to support
themselves, but are now also ineligible for medical aid.
Anyone who registers with the Office of Employment has
to declare their readiness to work, which is incompatible
with the 24 hour care needed for a disabled family member.
There are thousands of such people in Poland – if not
tens of thousands. A relatively small percentage of them will
be able to meet the new, stringent, requirements needed to
become eligible for a special benefit intended for persons
taking care of adult disabled people (the carer’s allowance).
The regulations allow for attendance allowance only in cases
where the disability has occurred before 18 years of age, or
25 years of age in the case of continued education activities.
Other caregivers have been excluded. They are now trying
to organise themselves by setting up a special internet blog
(wykluczeniopiekunowie.blog.pl), lobbying government
departments, and organising street rallies. Sadly, their voice
seems to be falling on deaf ears.
At the end of June, ombudsman Prof. Irena Lipowicz
appealed against the amendment at the Constitutional
Court, but until the Court makes a decision, this will not be
a solution to the problems of thousands of citizens who now
find themselves in dire circumstances. The Ombudsman
has also filed a request to change the law with the Minister
of Labour and Social Policy.
The situation is also being monitored with increasing
concern by the different associations for the disabled and by
people who work with the disabled. Jerzy Mazurek, the director
of the Continuing Education Centre in Ostrów Wielkopolski,
an institution that provides education for the disabled and
a member of the National Forum of Persons with Physical
Disabilities, believes that the government has provided
a partial solution by limiting the entitlements to those who
take care of disabled children.
The Act was not subject to wider
social consultation. The draft bill
was sent to a few social partners,
but organisations representing the
disabled have been virtually excluded
from the process.
– Osoby niesprawne ruchowo, które stanowią około 50
procent wszystkich osób osób niesprawnych w Polsce, czyli
około 3 miliony osób, są w pewnym sensie niesamodzielne
i wymagają zwykle opieki kogoś z rodziny – zauważył Jerzy
Mazurek. – Żadne siostry z PCK, czy inne świadczenia z NFZ
tego nie załatwią, bo często jest tu potrzebna opieka przez 24
godziny na dobę. Osoby, które tę opiekę sprawują, nie mogą
pracować w innym miejscu. Te osoby są zatrudnione non-stop.
Miliony osób w Polsce korzystają z pomocy kogoś z rodziny
– czy to będzie żona, matka, ojciec, czy dziecko. W zeszłym
roku prezydent Komorowski podpisał konwencję ONZ,
zgodnie z którą państwo powinno pomagać w zapewnieniu
bytu osobom niepełnosprawnym, ale pozostaje ona fikcją.
Opiekunom powinno być wypłacane uposażenie przynajmniej
w wysokości minimalnej płacy w Polsce – ale nie na jedną
osobę, tylko na dwie, bo do takiej pracy potrzebne są dwie
osoby – asystent rodzinny oraz sam niepełnosprawny. 750 zł
na osobę to nie jest majątek, gdzie my żyjemy, w którym wieku?
Polska nie jest krajem biedującym, ale średnio rozwiniętym!
Najwyższy czas zacząć przestrzegać międzynarodowych
konwencji.
Zdaniem Polskiego Związku Niewidomych, choć
nie zajmował się on dotąd tą sprawą, zmiana ustawy
o świadczeniach rodzinnych uderza w środowisko
opiekunów osób niepełnosprawnych, wymagających stałej
codziennej opieki. Co więcej, konsultacje społeczne przed
“People with physical disabilities, who constitute
about 50 percent of all the disabled in Poland, which is
about 3 million citizens, are in a way dependent on others
and usually require the care and attention of a family
member,” comments Jerzy Mazurek. “No amount of Red
Cross assistants, nor any benefits from the National Health
Fund will fix that, as in many cases the assistance is needed
24/7. Those who provide such assistance are not even able
to work in a different place. They are employed not fulltime but non-stop. Millions in Poland rely on the assistance
of someone in the family – in many cases a wife, mother,
father or son. Last year, President Komorowski signed a UN
Convention that requires its signatories to ensure a good
quality of life for the disabled, but the document remains
just a political declaration. Caregivers should be provided
with remuneration equal to, at least, the minimum wage
in Poland – not for a single person but for two, as for such
work there are two individuals: the family assistant and
the disabled person. PLN 750 for an assistant is hardly
a fortune. So where exactly are we living and what century
is this? Poland is not a starving country, but an advanced
developing country! It is high time we started honouring
these global conventions,” adds Mr Mazurek.
According to the Polish Association of the Legally
Blind (PZN – Polski Związek Niewidomych), although the
organisation did not participate in the drafting of the new
REJESTRUJĄC SIĘ W URZĘDZIE PRACY BEZROBOTNA OSOBA MUSI ZADEKLAROWAĆ GOTOWOŚĆ PODJĘCIA PRACY, A TEJ NIE DA SIĘ W ŻADEN
SPOSÓB POGODZIĆ Z CAŁODOBOWĄ OPIEKĄ NAD NIEPEŁNOSPRAWNYM/ANYONE WHO REGISTERS WITH THE OFFICE OF EMPLOYMENT HAS
TO DECLARE THEIR READINESS TO WORK, WHICH IS INCOMPATIBLE
WITH THE 24 HOUR CARE NEEDED FOR A DISABLED FAMILY MEMBER
wprowadzeniem zmian prawa były niewystarczające.
– Nasi członkowie nie zgłaszali nam na razie tego
problemu – stwierdziła Dominika Buchalska z PZN. – Nie
jest to jednak z pewnością problem marginalny, dotyczy
dużej grupy osób z niepełnosprawnością, jak zresztą
wynika z danych wskazujących, ile osób w wyniku tych
zmian straciło swoje uprawnienia. Ustawa ta nie podlegała
szerokim konsultacjom społecznym, zgodnie z zebranymi
przez nas informacjami projekt przesłano kilku partnerom
społecznym (między innymi związkom pracodawców
i związkom zawodowym), pominięto natomiast niemal
całkowicie organizacje zrzeszające osoby niepełnosprawne.
Fakt umieszczenia projektu w biuletynie informacji publicznej
nie może zostać uznany za wystarczający, gdyż przy obecnych
licznych zmianach przepisów, organizacje pozarządowe
nie są w stanie monitorować wszelkich proponowanych
law, the amendment strikes a blow against the community
of assistants for the disabled who require constant, daily
help. Furthermore, the social consultations preceding the
introduction of the amendment were insufficient.
“Our members have yet to highlight this problem,” says
Dominika Buchalska of the PZN. Nevertheless, the issue is
by no means marginal. It affects a wide group of disabled,
as is clearly evident from the number of people who have
lost their entitlements due to the amendment. The Act did
not undergo broad social consultation – the draft bill was
sent to a few social partners (among others, trades unions
and employer associations); however, the organisations
representing the disabled have been virtually excluded.
The fact that the draft bill has been included in the public
information bulletin is in no way sufficient, as with the current
number of changes introduced into the legal system NGOs
32
Nowelizacja uderzy w środowisko
osób najbardziej pokrzywdzonych
i słabych – status materialny
tych osób znacznie się
pogorszy, a przecież i tak nie był
on najczęściej wysoki
The amendment will affect the most
disadvantaged and the weakest in the
community. The material conditions
of these people will significantly
decrease – even though in most
cases it was not so high to begin with
przez podmioty mające inicjatywę ustawodawczą propozycji
nowelizacji. Nie odbyła się żadna debata społeczna ani
kierowane do szerokiego kręgu zapytanie i zbieranie opinii.
Generalnie trzeba zauważyć, że ustawa uderza
w podstawowe zasady gwarantowane konstytucją RP.
Narusza zasadę zaufania obywatela do państwa i prawa,
a także zasadę ochrony praw nabytych. Mamy bowiem
do czynienia z sytuacją, kiedy świadczenie nabyte na
podstawie ostatecznej decyzji administracyjnej, świadczenie
nadane bezterminowo, zostaje odebrane bez zapewnienia
osobom tracącym to świadczenie możliwości odnalezienia
się w nowej sytuacji. Co więcej sformułowane warunki
konieczne do otrzymania nowo wprowadzonego świadczenia
dla opiekunów osób niepełnosprawnych (innych niż
dzieci własne) – specjalnego zasiłku opiekuńczego – są
are not able to monitor all the draft amendments that are
being passed. There was no social debate – none of the
issues were put to the wider society.
It has to be noted that the new act endangers the basic
rights guaranteed by the Polish constitution. It breaches
the principle of public confidence in the state and its
legal system, as well as the principle of the protection of
acquired rights. In this instance we have a situation where
an entitlement acquired by means of a final administrative
decision – an entitlement granted in perpetuity – is suddenly
revoked without providing those affected by the sudden
exclusion with the means to survive in their new situation.
Furthermore, the conditions that have to be met for
entitlement to the newly introduced benefit for the caregivers
of disabled persons (other than their own children) – the
PRZEPISY POZWALAJĄ NA UZYSKANIE ŚWIADCZENIA PIELĘGNACYJNEGO
DLA OPIEKUNÓW OSÓB, U KTÓRYCH NIEPEŁNOSPRAWNOŚĆ POWSTAŁA
PRZED 18 ROKIEM ŻYCIA, A W PRZYPADKU POBIERANIA NAUKI PRZED
25 ROKIEM ŻYCIA. POZOSTALI ZOSTALI WYKLUCZENI/THE REGULATIONS
ALLOW FOR ATTENDANCE ALLOWANCE ONLY IN CASES WHERE THE DISABILITY HAS OCCURRED BEFORE 18 YEARS OF AGE, OR 25 YEARS OF
AGE IN THE CASE OF CONTINUED EDUCATION ACTIVITIES. OTHER CAREGIVERS HAVE BEEN EXCLUDED A DISABLED FAMILY MEMBER
generalnie niemożliwe do spełnienia przez osoby, które
pobierały świadczenie pielęgnacyjne na zasadach sprzed
1 stycznia 2013 r.
Zdaniem PZN, nowelizacja uderzy w środowisko
osób najbardziej pokrzywdzonych i słabych – w osoby,
które nie mogą podjąć pracy zarobkowej,gdyż opiekują
się niepełnosprawnym członkiem rodziny. Konsekwencje
poniesie zatem zarówno opiekun, jak i osoba wymagająca
opieki, gdyż status materialny tych osób znacznie się
pogorszy, a przecież i tak nie był on najczęściej wysoki, także
pod rządami ustawy sprzed nowelizacji. W tej sytuacji zmiana
ustawy o świadczeniach rodzinnych nie może spotkać się
z poparciem ze strony organizacji osób niepełnosprawnych.
33
special carer’s allowance – are, in general, impossible to
meet for those who were receiving the attendance allowance
based on the law in force before January 1st 2013.
According to the PZN, the amendment will have the
most devastating effect on the most disadvantaged and the
weakest in the community – those who are unable to take on
paid work since they are providing assistance to a disabled
family member. The consequences will be felt by both the
caregiver and those cared for, as the material conditions
of these people will significantly decrease – even though in
most cases it was not so high to begin with, even under the
old regulations. Due to this, the amendment to the Family
Benefits Act will not be backed by any disabled association.
O przedstawienie własnych racji poprosiliśmy również
stronę rządową. Jedyną osobą, która odpowiedziała na naszą
prośbę o komentarz, był – do zamknięcia tego wydania
WSPAK – Krzysztof Bąk, rzecznik prasowy ministra zdrowia.
Przypomniał on, że ustawa z dnia 7 grudnia 2012 roku
o zmianie ustawy o świadczeniach rodzinnych oraz niektórych
innych ustaw, która od 1 stycznia 2013 r. w odmienny sposób
uregulowała prawo do świadczenia pielęgnacyjnego,
wprowadziła też nowe świadczenie w postaci specjalnego
zasiłku opiekuńczego.
– Ustawa wprowadziła również zmiany w ustawie
o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków
publicznych, przy czym zmiany te nie polegały na usunięciu
tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego, jakim jest pobieranie
świadczenia pielęgnacyjnego – zaznaczył Krzysztof Bąk. –
Zgodnie z obowiązującą ustawą o świadczeniach opieki
zdrowotnej, finansowanych ze środków publicznych, osoby
pobierające świadczenie pielęgnacyjne nadal podlegają
ubezpieczeniu zdrowotnemu. Kryteria wymagane do
przyznania specjalnego zasiłku opiekuńczego i świadczenia
pielęgnacyjnego określa ustawa o świadczeniach rodzinnych.
Ubezpieczenie zdrowotne jest uzależnione od pobierania
tych świadczeń.
Rzecznik odsyła w tej sprawie do Ministerstwa Pracy
i Polityki Społecznej, ponieważ sprawy z zakresu świadczeń
rodzinnych, a takim jest świadczenie pielęgnacyjne i specjalny
zasiłek opiekuńczy, należą do kompetencji resortu MPiPS.
Niestety, do zamknięcia numeru nie udało nam się uzyskać
odpowiedzi z tego resortu, milczał również pełnomocnik
rządu ds. osób niepełnosprawnych.
•
Artykuł został pierwotnie opublikowany w magazynie
„Wspak” No 15/3/2013
We also asked the government to state their position.
The only person who answered our request for a comment
– before this edition of WSPAK was completed – was
Krzysztof Bąk, a spokesperson for the Minister of Health.
He recalled that the Act of December 7th 2012 on Amending
the Family Benefit Act and other Acts, which from January
1st 2013 introduces different regulations for the entitlement
to attendance allowance, has introduced a new benefit in
form of the special carer’s allowance.
“The Act has also introduced changes to the Act on
Provision of Health Related Benefits Financed from the Public
Funds. However, the changes do not involve the revocation
of the entitlement to the health insurance, which includes
attendance allowance,” stressed Krzysztof Bąk. According
to the Act on Health Benefits Financed from Public Funds,
those who receive attendance allowance are still covered
by health insurance. The criteria required for entitlement to
the special carer’s allowance and attendance allowance
are covered by the Family Benefits Act. Health insurance is
dependent on the entitlement to these benefits.
The spokesperson directed us to the Ministry of Labour
and Social Policy, as the issues related to family benefits,
which include both the attendance allowance and the
special carer’s allowance, are the responsibility of one of
the departments of the Ministry of Labour and Social Policy.
However, by the time of the publication of this issue we had
still not had any response from this department, while the
government’s Representative for the Disabled has also
remained silent on the issue.
•
Article was initially published in “Wspak” magazine,
No 15/3/2013
NASTĘPNY PROSZĘ/NEXT PLEASE
34