D - Portal Orzeczeń Sądu Apelacyjnego w Warszawie

Sygn. akt III AUa 1749/11
WYROK
W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
Dnia 18 października 2012 r.
Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:
Przewodniczący - Sędzia: SA Maria Gleixner-Dyk (spr.)
Sędziowie: SA Anna Kubasiak
SA Witold Okniński
Protokolant: sekr. sądowy Anna Kapanowska
po rozpoznaniu w dniu 18 października 2012 r. w Warszawie
sprawy A. K. (1)
przeciwko Dyrektorowi Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w
W.
o wysokość emerytury policyjnej
na skutek apelacji Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji w W. (obecnie Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw
Wewnętrznych w W.)
od wyroku Sądu Okręgowego w Warszawie XIII Wydziału Ubezpieczeń Społecznych
z dnia 16 czerwca 2011 r. sygn. akt XIII U 4199/09
I. oddala apelację;
II. zasądza od Dyrektora Zakładu Emerytalno-Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
w W. na rzecz A. K. (1) kwotę 120 (sto dwadzieścia) złotych tytułem zwrotu kosztów zastępstwa
prawnego w postępowaniu apelacyjnym.
/-/ A. K. (2) /-/ M. D. /-/ W. O.
Sygn. akt III AUa 1749/11
UZASADNIENIE
Dyrektor Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w W., po uzyskaniu
informacji o pełnieniu przez A. K. (1) służby w organach bezpieczeństwa państwa, decyzją z dnia 12 listopada 2009
r. dokonał ponownego ustalenia wysokości jego emerytury policyjnej, ustalając jej wysokość, od dnia 1 stycznia 2010
r. na kwotę 2.172,65 zł.
A. K. (1) odwołał się od powyższej decyzji, wnosząc o jej uchylenie i podniósł, iż nie uwzględniono przy wydawaniu tej
decyzji jego działalności na rzecz niepodległości Państwa Polskiego oraz zawiera błędne ustalenia wysługi emerytalnej,
poprzez nie doliczenie do tej wysługi, okresu odbywania służby wojskowej, okresu ponownego zatrudnienia w Policji,
a także okresów jego zatrudnienia po przejściu na emeryturę.
Organ emerytalny w odpowiedzi na odwołanie wniósł o jego oddalenie.
Sąd Okręgowy w Warszawie XIII Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 16 czerwca
2011 r. zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, że zobowiązał organ rentowy do wyliczenia
emerytury policyjnej A. K. (1), przyjmując do podstawy wymiaru świadczenia po 2,6 % za każdy
rok służby w okresie od 1 listopada 1961 r. do 31 stycznia 1982 r. oraz umorzył postępowanie w
pozostałej części.
Sąd ustalił, następujący stan faktyczny:
A. K. (1) w okresie od dnia 1 listopada 1961 r. do dnia 31 stycznia 1982 r. pełnił służbę w Policji a decyzją z dnia 7 lutego
1986 r. przyznano mu prawo do emerytury milicyjnej.
W związku z wejściem w życie ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu
emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży
Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin, organ rentowy otrzymał informację z Instytutu Pamięci Narodowej z
dnia 1 czerwca 2009 r. o przebiegu służby odwołującego się w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w
art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa
z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów, sporządzoną na podstawie posiadanych przez IPN akt osobowych. Z
dokumentacji tej wynikało, że A. K. (1) w okresie od dnia 1 listopada 1961 r. do 31 stycznia 1982r. pełnił służbę w
organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. W konsekwencji,
decyzją z dnia 12 listopada 2009 r. wysokość emerytury A. K. (1) została ponownie ustalona od dnia 1 stycznia 2010 r.
Wskaźnik podstawy wymiaru emerytury odwołującego się, kontynuuje Sąd, za okres pracy w organach bezpieczeństwa
obniżono z 2,6 % podstawy wymiaru do 0,7 % podstawy wymiaru za każdy rok służby we wskazanym okresie.
Ponownie ustalona wysokość emerytury z tytułu wysługi wraz z podwyższeniem, o którym mowa w art. 15 ust. 2, 3, 3a
ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. od dnia 1 stycznia 2010 r. wyniosła łącznie 58,65% podstawy wymiaru.
Ponieważ w toku postępowania przed Sądem, organ rentowy uwzględnił żądnie odwołującego przedstawione w
punkcie 2 odwołania, w związku z czym, odwołujący cofnął w tej części odwołanie.
Na żądanie Sądu, Instytut Pamięci Narodowej przedstawił szczegółową informację o przebiegu służby odwołującego
w organach bezpieczeństwa, wskazującą konkretne jednostki tych organów i konkretne stanowiska, na których
odwołujący był zatrudniony. Odwołujący się tych okresów służby nie kwestionował, jednakże podnosił, że w okresie
jego służby w tych organach, podejmował działalność bez wiedzy i zgody przełożonych i czynnie wspierał organizację
związkową „Solidarność" działającą na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.
Na tę okoliczności Sąd postanowił dopuścić dowód z przesłuchania świadków oraz dowód z przesłuchania strony.
Na podstawie tych dowodów Sąd Okręgowy ustalił, że przed stanem wojennym, oraz w okresie stanu wojennego
odwołujący utrzymywał kontakty ze swoim szwagrem A. B. (1), założycielem i działaczem solidarnościowym w
Zakładach (...) w Ż.. Kontakty te początkowo miały charakter rodzinny, później jednak przekształciły się i nabrały
charakteru konspiracyjnego. Podczas spotkań odwołującego z działaczem solidarnościowym, poruszane były kwestie
związane z tworzeniem i działalnością (...). Spotkania odbywały się w mieszkaniu A. B. (1), w mieszkaniu
odwołującego, bądź też w samochodzie i były prowadzone najczęściej bez świadków. Ponadto, ustalił Sąd, że
odwołujący udzielał A. B. (1) wsparcia finansowego, przeznaczonego na działalność konspiracyjną oraz finansował
spotkania szwagra z działaczem solidarnościowymF. oraz z L. W., a także mszę polową w dniu 3 maja 1981r.
Odwołujący się także ostrzegał szwagra przed aresztowaniem w związku z wprowadzeniem stanu wojennego. Pouczał
szwagra, żeby nie miał w domu żadnych dokumentów, oraz aby uważał na współpracowników, kolegów, otoczenie,
oraz pouczał go jak ma poruszać się po mieście. Nadto, czasem przewoził swoim samochodem ryzy papieru, które
przeznaczone były do działalności konspiracyjnej.
A. K. (1) był świadkiem na ślubie cywilnym swojego szwagra. Razem z żoną dostarczał paczki żywnościowe do aresztu,
gdzie był internowany szwagier i inni działacze solidarnościowi. Interweniował u Naczelnika Wydziału Śledczego KW
MO w Z., w celu wcześniejszego wypuszczenia szwagra z uwagi na to, iż był jedynym opiekunem swojej starszej matki.
Za swoją działalność wspomagającą działaczy solidarnościowych, podaje Sąd I instancji, odwołujący otrzymał w dniu
9 maja 1990 r. złoty medal za zasługi dla obronności kraju a za kontakty z A. B. (1), został zwolniony ze służby w Milicji
i był określony przez komendanta wrogiem budowy socjalizmu. Na tej samej podstawie zwolniono także ze służby w
Milicji żonę odwołującego, która była (...) w Komendzie Wojewódzkiej Milicji Obywatelskiej w Z..
W następnych latach, po zwolnieniu ze służby, odwołujący został pozytywnie zweryfikowany i został ponownie przyjęty
do służby, najpierw w Urzędzie Ochrony Państwa, a następnie w Policji.
Sąd Okręgowy zauważył, że w aktach sprawy znajdują się dokumenty przedstawione przez Instytut Pamięci
Narodowej, potwierdzające fakt zwolnienia odwołującego ze służby w organach bezpieczeństwa państwa z powodu
kontaktów rodzinnych z członkiem NSZZ „Solidarność" A. B. (1).
Ten stan faktyczny Sąd ustalił w oparciu o dokumenty znajdujące się w aktach sprawy oraz w aktach rentowych a ich
wiarygodność nie była podważana przez żadną ze stron.
W rozważaniach prawnych Sąd Okręgowy wskazał, iż z dniem 16 marca 2009 r. weszła w życie ustawa z dnia 23
stycznia 2009 r. o zmianie ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych oraz ich rodzin oraz ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu,
Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży
Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 24,
poz. 145), która wprowadziła do ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji,
Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu
Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży
Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 8, poz. 67 ze zm.) przepis art. 15b, określający zasady
obliczania wysokości emerytury dla osób, które pozostawały w służbie przed 2 stycznia 1999 r. i pełniły służbę
w charakterze funkcjonariusza w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18
października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz
treści tych dokumentów (Dz. U. Nr 63, poz. 425 ze zm.). Następnie zacytował treść art. art. 2 ustawy z dnia 18
października 2006r., stanowiący jakie jednostki są organami bezpieczeństwa państwa, w rozumieniu ustawy, § 14
ust. 1 pkt. 1 rozporządzenia Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 18 października 2004r w sprawie
trybu postępowania i właściwości organu w zakresie zaopatrzenia emerytalnego funkcjonariuszy Policji, Agencji
Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Centralnego Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura
Ochrony Rządu i Państwowej Straży Pożarnej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr 239, poz. 2404) jak i zapis art. 13 a ust. 1
ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../.
Zgodnie z brzmieniem art. 15b ust. 1 powołanej wyżej ustawy, kontynuuje Sąd, w przypadku osoby, która pełniła służbę
w organach bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu
informacji o dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów i która
pozostawała w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r., emerytura wynosi:
1) 0,7 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990;
2) 2,6 % podstawy wymiaru - za każdy rok służby lub okresów równorzędnych ze służbą, o których mowa w art. 13
ust. 1 pkt 1, la oraz pkt 2-4.
Z kolei art. 15b ust. 2 stanowi, że przepisy art. 14 i 15 stosuje się odpowiednio.
Stosownie do treści art. 15 ust. 3, do okresów, o których mowa w art. 13 ust. 1, na żądanie wnioskodawcy, mogą
być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa państwa, jeżeli
funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby
lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.
Przepis art. 14 dotyczy doliczania do wysługi emerytalnej konkretnych okresów przypadających po zwolnieniu ze
służby.
Sąd Okręgowy zacytował treść art. 15 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji i podał, iż kwestia
zgodności przepisów art. 15b ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym żołnierzy zawodowych, a także art. 15b ust. 1 ustawy
o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy była badana przez Trybunał Konstytucyjny pod kątem ich zgodności z
ustawą zasadniczą.
Trybunał Konstytucyjny w pkt. 4 wyroku z dnia 24 lutego 2010r. (K 6/09) uznał, iż art. 15 b ust. 1 ustawy z dnia 18
lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (Dz. U. Nr.
8, poz. 67 ze zm.) jest zgodny z art. 2, art. 10, art. 30, art. 32 i art. 67 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz
nie jest niezgodny z art. 42 Konstytucji.
Zacytował Sąd fragmenty z uzasadnienia tego wyroku Trybunału Konstytucyjnego oraz przedstawił argumentację na
okoliczność, że przepis art. 15b ust. 1 ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) jest przepisem
szczególnym w porównaniu do art. 15 w/w ustawy i zmienia zasady liczenia emerytury policyjnej dla określonej
grupy osób, określając odrębną zasadę liczenia wysokości emerytury dla takich funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę
w organach bezpieczeństwa państwa, przywołując również uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 3 marca 2011 r. (II
UZP 2/11), w której Sąd Najwyższy stwierdził, iż „Za każdy rok pełnienia służby w latach 1944-1990 w organach
bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o
dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów (jednolity tekst: Dz. U.
z 2007 r. Nr 63, poz. 425 ze zm.), emerytura wynosi 0,7% podstawy jej wymiaru (art. 15b ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 18
lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa Wewnętrznego, Agencji
Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego Biura Antykorupcyjnego,
Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej oraz ich rodzin (jednolity
tekst: Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67 ze zm.), co oznacza, że wysokość emerytury wyliczanej wyłącznie za okresy
pełnienia takiej służby może być niższa od 40% podstawy wymiaru tego świadczenia.
Biorąc pod uwagę jednostki organizacyjne, w których odwołujący pełnił służbę, wywodzi Sąd, okres tej służby
kwalifikuje się do uznania go za okres służby w organach bezpieczeństwa państwa, jednakże z uwagi na treść art.
15b ust. 3 policyjnej ustawy emerytalnej, oraz z uwagi na dokonane przez Sąd ustalenie, że w okresie tej służby
(przed rokiem 1990), odwołujący bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje
działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego, okres służby odwołującego w organach bezpieczeństwa państwa
należy traktować jako pełno wymiarowy okres służby w Policji, w stosunku do którego wyłączone jest stosowanie
obniżenia podstawy wymiaru z 2,6% do 0,7%, o którym mowa w ustępie 1 punkcie 1 art. 15b policyjnej ustawy
emerytalnej.
Mając powyższe na uwadze, Sąd w pkt 1 sentencji wyroku zmienił zaskarżoną decyzję na podstawie art. 47714 § 1 k.p.c.,
natomiast w pkt 2 postępowanie umorzył w oparciu o art. 47713 k.p.c. gdyż organ emerytalny częściowo zaspokoił
roszczenie odwołującego się.
Apelację od tego wyroku, w części zmieniającej decyzję z dnia 12 listopada 2009 r., złożył Dyrektor Zakładu Emerytalno
- Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W. zarzucając mu:
- naruszenie art. 15b ust. 1 ustawy z dnia 18.02.1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ oraz
ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. Nr 8, poz. 67 ze zm.) poprzez jego niezastosowanie, a tym samym niezastosowanie
zasad dotyczących ustalenia wysokości emerytur funkcjonariuszy, którzy pełnili służbę w organach bezpieczeństwa
państwa w latach 1944 - 1990,
- naruszenie art. 328 § 2 k.p.c. poprzez nie wyjaśnienie podstawy prawnej wyroku i ograniczenie tego obowiązku do
przytoczenia art. 15b ust. 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../
oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. Nr 8, poz. 67 ze zm.),
- naruszenie przepisów postępowania, które mogło mieć wpływ na wynik sprawy, a mianowicie art. 233 § 1 k.p.c.
poprzez przekroczenie granic swobodnej oceny dowodów,
- sprzeczność istotnych ustaleń Sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego.
Wskazując na powyższe, apelujący wniósł o zmianę zaskarżonego wyroku w pkt 1 sentencji i oddalenie odwołania
ewentualnie o uchylenie zaskarżonego wyroku w pkt 1 sentencji i przekazanie sprawy Sądowi I instancji do ponownego
rozpoznania.
W uzasadnieniu apelacji organ emerytalny podniósł m.in., iż wyrok w zaskarżonej części został wydany z naruszeniem
prawa a uzasadnienie skarżonego wyroku, ograniczone w zasadzie do ustalenia okoliczności sprawy, de facto nie
zawiera wyjaśnienia podstawy prawnej, na której oparte zostało rozstrzygnięcie sporu. Sąd I instancji powołał co
prawda przepis art. 15b ust. 3 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji
(...) oraz ich rodzin (tekst jednolity: Dz. U. Nr 8, poz. 67 ze zm.), jednakże w wywodach Sądu nie sposób dostrzec
jakiegokolwiek powiązania pomiędzy treścią powołanego przepisu, a argumentacją faktyczną przedstawioną na
początku uzasadnienia. Nie zostały wskazane w motywach wyroku podstawy faktyczne, uzasadniające obciążenie
pozwanego obowiązkiem wyliczenia emerytury odwołującego się z pominięciem zasad wynikających z art. 15b ust.
1 cytowanej i stan taki, naruszający ustawowe wymogi stawiane uzasadnieniu wyroku, w oczywisty sposób utrudnia
pozwanemu polemikę z jego meritum.
Skarżący podniósł, iż zgodnie ze szczególną regulacją art. 15 b ust. 3 i 4 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o
zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji /.../ oraz ich rodzin do okresów, o których mowa w art. 13
ust. 1, na żądanie wnioskodawcy, mogą być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944 - 1990 w
organach bezpieczeństwa państwa, jeżeli funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych,
podjął współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.
W przypadku, o którym mowa w ust. 3, środkiem dowodowym może być zarówno informacja, o której mowa w
art. 13a ust. 1 ustawy, jak i inne dowody, w szczególności wyrok skazujący, choćby nieprawomocny, za działalność
polegającą na podjęciu, bez wiedzy przełożonych, czynnej współpracy z osobami lub organizacjami działającymi na
rzecz niepodległości Państwa Polskiego w okresie służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944 - 1990.
Sformułowania zawarte w tym przepisie jednoznacznie wskazują, że może być brana pod uwagę wyłącznie działalność
w okresie służby w charakterze funkcjonariusza organów bezpieczeństwa państwa a powołana ustawa nie zawiera
definicji legalnej pojęcia „współpracy z osobami lub organizacjami działającymi na rzecz niepodległości Państwa
Polskiego". Orzecznictwa sądów ubezpieczeń społecznych nie ma w tym zakresie a więc utrudniona jest ocena faktów
wynikających z materiału dowodowego zgromadzonego w niniejszej sprawie. Dodatkowo wskazał, że nadesłana
przez Instytut Pamięci Narodowej informacja o przebiegu służby w organach bezpieczeństwa państwa, wydana na
podstawie art. 13a ust. 1 cyt. ustawy z dnia 18 lutego 1994 r., nie zawiera informacji, że z dokumentów zgromadzonych
w archiwach Instytutu Pamięci Narodowej - Komisji Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu wynika, że
odwołujący się w tym okresie (okresie służby w organach bezpieczeństwa państwa), bez wiedzy przełożonych, podjął
współpracę i czynnie wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.
Dlatego też organ emerytalny nie zgadza się z ustaleniami Sądu I instancji, iż materiał dowodowy zgromadzony
w sprawie, w szczególności dowód z przesłuchania świadków i dowód z przesłuchania strony, daje podstawę do
dokonania zmiany zaskarżonej decyzji.
Sąd I instancji nie wyjaśnił, kontynuuje uzasadnienie apelacji organ emerytalny, dlaczego dał wiarę zeznaniom
świadków i strony, na czym polega i z czego wynika spójność i logiczność tych zeznań.
Z punktu widzenia zasad logicznego rozumowania i mając na względzie zgromadzoną dokumentację emerytalną,
należało tym zeznaniom odmówić wiary. Sąd orzekający uznając te dowody za wiarygodne przekroczył tym samym
granice swobodnej oceny dowodów.
A. K. (1) w odpowiedzi na apelację wniósł o jej oddalenie i zasądzenie od organu emerytalnego na jego rzecz kosztów
procesu według norm przepisanych.
Sąd Apelacyjny w Warszawie III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych zważył co następuję:
Apelacja nie zasługuje na uwzględnienie.
Nie można zgodzić się z Dyrektorem Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych w W.,
że zaskarżony wyrok w punkcie pierwszym, został wydany z naruszeniem prawa materialnego a mianowicie art. 15b
ust. 1 ustawy z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji, Agencji Bezpieczeństwa
Wewnętrznego, Agencji Wywiadu, Służby Kontrwywiadu Wojskowego, Służby Wywiadu Wojskowego, Centralnego
Biura Antykorupcyjnego, Straży Granicznej, Biura Ochrony Rządu, Państwowej Straży Pożarnej i Służby Więziennej
oraz ich rodzin (Dz. U. z 2004 r. Nr 8, poz. 67, z późn. zm. zwanej dalej policyjną ustawą emerytalną) skoro
Sąd Okręgowy uznał, iż ma w sprawie zastosowanie przepis art. 15b ust. 3 tej ustawy i który to przepis powołał
w uzasadnieniu wyroku. Zastosowanie przepisu art. 15b ust. 3 policyjnej ustawy emerytalnej wyklucza obliczenie
wysokości emerytury według zasad wskazanych w art. 15b ust. 1 cytowanej ustawy. Tym samym Sąd I instancji wyjaśnił
podstawę prawną swojego rozstrzygnięcia.
W motywach wyroku Sąd przedstawił swoje ustalenia w sprawie także i te które dotyczą współpracy i pomocy
odwołującego się działaczowi (...) A. B. (1) i podał, iż ustaleń tych dokonał w oparciu o wyjaśnienia i zeznania
odwołującego oraz w oparciu o zeznania świadków a pozostałych ustaleń dokonał w oparciu o dokumenty znajdujące
się w aktach sprawy oraz w aktach rentowych. Wprawdzie Sąd Okręgowy nie użył sformułowania, że podziela zeznania
świadków jednak z samej treści uzasadnienia w sposób nie budzący wątpliwości wynika, iż te dowody uznaje za
wiarygodne skoro na ich podstawie poczynione są ustalenia.
Nie można się także dopatrzyć się, aby Sąd I instancji przy orzekaniu naruszył art. 233 § 1 k.p.c. przez przekroczenie
granic swobodnej oceny dowodów i dokonał ustaleń sprzecznych z treścią zgromadzonego materiału dowodowego.
Sąd Okręgowy przesłuchał w sprawie świadków i na ich podstawie ustalił fakt współpracy i wspierania przez A. K. (1)
działacza(...). O terminach rozpraw i terminach przesłuchań świadków i strony, organ emerytalny był informowany,
jednak w rozprawach pełnomocnik tego organu nie uczestniczył i tym samym poniechał możliwości zadawania pytań
świadkom i stronie.
Dlatego też zarzuty apelacji, zdaniem Sądu Apelacyjnego nie są uzasadnione. Niemniej jednak należy przypomnieć,
że w świetle art. 13a ust. 1 ustawy zaopatrzeniowej funkcjonariuszy służb mundurowych, dodanym przez art. 2
pkt. 2 ustawy z dnia 23 stycznia 2009 r. (Dz. U. z 2009 r. Nr 24 poz. 145) zmieniającym ustawę z dnia 18
lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) na wniosek organu emerytalnego właściwego
według niniejszej ustawy, Instytut Pamięci Narodowej - Komisja Ścigania Zbrodni przeciwko Narodowi Polskiemu
sporządza na podstawie posiadanych akt osobowych i w terminie 4 miesięcy od dnia otrzymania wniosku, przekazuje
organowi emerytalnemu informację o przebiegu służby wskazanych funkcjonariuszy w organach bezpieczeństwa
państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o dokumentach
organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów. Zgodnie natomiast z ust. 5 i 6 tegoż
przepisu, przekazana przez IPN informacja o przebiegu służby jest równoważna z zaświadczeniem o przebiegu służby
sporządzonym na podstawie akt osobowych przez właściwe organy służb, o których mowa w art. 12 i do informacji tej
nie stosuje się przepisów kodeksu postępowania administracyjnego, a zatem informacja ta nie podlega zaskarżeniu
w trybie administracyjnym.
Trybunał Konstytucyjny w wyroku z dnia 11 stycznia 2012 r. (Sygn. akt K 36/09) orzekł iż „Art. 13a ust. 6 ustawy
z dnia 18 lutego 1994 r. o zaopatrzeniu emerytalnym funkcjonariuszy Policji (…) jest zgodny z art. 77 ust. 2 i
art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. W uzasadnieniu swojego stanowiska Trybunał m. in wskazał, iż „ …
jeśli decyzja organu emerytalnego zostanie zaskarżona, to o ostatecznym ukształtowaniu praw emerytalnych byłego
funkcjonariusza organów bezpieczeństwa PRL można dopiero mówić po przeprowadzeniu stosownego postępowania
przed sądem powszechnym. Należy podkreślić, że sąd powszechny nie ogranicza się w takim wypadku do kontroli
decyzji organu emerytalnego z punktu widzenia jej legalności, jak ma to miejsce w przypadku kontroli dokonywanej
przez sąd administracyjny. Wręcz przeciwnie – sąd powszechny rozstrzyga merytorycznie co do istoty sprawy.
Nie ulega więc wątpliwości, że w toku postępowania sądowego, z zastosowaniem wszelkich środków dowodowych,
może nastąpić także weryfikacja informacji, o której mowa w art. 13a ustawy o zaopatrzeniu emerytalnym
funkcjonariuszy. Dla oceny przez sąd zasadności obniżenia świadczenia emerytalnego byłego funkcjonariusza
organów bezpieczeństwa PRL nieodzowne jest ustalenie stanu faktycznego mającego bezpośredni wpływ na ponowne
ustalenie przez organ emerytalny świadczeń w tym zakresie. Sąd powszechny ma zatem obowiązek oceny całego
materiału dowodowego łącznie z treścią informacji IPN”.
Dlatego też zaświadczenie Instytutu Pamięci Narodowej o przebieg służby osoby pełniącej ją w organach
bezpieczeństwa państwa nie może wiązać sądu ubezpieczeń społecznych, który rozpoznaje sprawę, w wyniku
wniesienia odwołania od decyzji Dyrektora Zakładu Emerytalno - Rentowego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych
i Administracji ponownie przeliczającej wysokość emerytury, w zakresie zarówno co do przebiegu służby jak i
kwalifikacji określonego okresu służby jako pełnienia jej w organach bezpieczeństwa państwa.
Sąd I instancji ferując zaskarżony apelacją wyrok uznał, że A. K. (1) udowodnił, iż jako funkcjonariusz organów
bezpieczeństwa państwa przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie wspierał osoby
lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego a zatem zastosował przepis art. 15b ust. 3
ustawy policyjnej ustawy emerytalnej, który stanowi - „Do okresów, o których mowa w art. 13 ust. 1, na żądanie
wnioskodawcy, mogą być doliczone w pełnym wymiarze okresy służby w latach 1944-1990 w organach bezpieczeństwa
państwa, jeżeli funkcjonariusz udowodni, że przed rokiem 1990, bez wiedzy przełożonych, podjął współpracę i czynnie
wspierał osoby lub organizacje działające na rzecz niepodległości Państwa Polskiego”. Natomiast w ust. 4 art. 15b
podano – „ W przypadku, o którym mowa w ust. 3, środkiem dowodowym może być zarówno informacja, o której
mowa w art. 13a ust. 1, jak i inne dowody, w szczególności wyrok skazujący, choćby nieprawomocny, za działalność
polegającą na podjęciu, bez wiedzy przełożonych, czynnej współpracy z osobami lub organizacjami działającymi na
rzecz niepodległości Państwa Polskiego w okresie służby w organach bezpieczeństwa państwa w latach 1944-1990.”
Wnioskodawca, udowadniając, że w stosunku do niego ma zastosowanie przepis art. 15b ust. 3 ustawy zaopatrzeniowej
nie przedłożył środka dowodowego wymienionego przykładowo w ust. 4 art. 15b a jedynie dowody pośrednie i
zeznania świadków. Niemniej jednak, jak już wielokrotnie wypowiadał się Sąd Najwyższy, w sądowym postępowaniu w
sprawach w zakresu ubezpieczeń społecznych istotne dla strony fakty i okoliczności udawadnianie mogą być wszelkimi
środkami dowodowymi o jakich mowa w Kodeksie postępowania cywilnego a więc i dowodami z przesłuchania stron
i świadków.
Z przesłanej przez IPN na żądanie Sądu I instancji informacji dotyczącej służby A. K. (1) wynika, że w okresie od 1
listopada 1961 r. do 31 stycznia 1982 r. pełnił służbę w różnych jednostkach Komendy Powiatowej MO w Z. i Komendzie
Wojewódzkiej MO w Z.. IPN w szczegółowym przebiegu służby zawarł również informację o zwolnieniu A. K. (1) ze
służby z powodu bliskich kontaktów rodzinnych (...) A. B. (1) przewodniczącym (...) przy Zakładach (...) w Ż.. IPN
zaznaczył również, że w aktach personalnych odwołującego się brak informacji, które świadczyłyby o jego czynnym
wspieraniu osób lub organizacji działających na rzecz niepodległego Państwa Polskiego.
Sąd Apelacyjny uzupełnił postępowanie dowodowe przeprowadzając dowód z akt osobowych A. K. (1) i w nich znajdują
się materiały świadczące, że faktycznie utrzymywał kontakty rodzinne z A. B. (1) i wobec tego ze względu na dobro
służby wnioskowano o zwolnienie go ze służby. Zwolniony został ze służby z dniem 31 stycznia 1982 r. na mocy art. 65
ust. 2 pkt 7 ustawy z dnia 21 stycznia 1959 r. o służbie funkcjonariuszy Milicji Obywatelskiej (t.j. Dz.U. z 1973, nr 23,
poz.136), który stanowił, że funkcjonariusza zwalnia się ze służby gdy wymaga ważny interes służby. (Ze służby została
także zwolniona jego żona). Nadmienić przy tym trzeba, że we wnioskach Z. i A. małżonków K. do społecznej Komisji
Pojednawczej w W. (akta której zostały dołączone do sprawy w postępowaniu apelacyjnym) jak i w postępowaniu jakie
toczyło się z przed tą Komisją, w oparciu o przepisy ustawy z dnia 24 maja 1989 r. o przywróceniu praw pracowniczych
osobom pozbawionym zatrudnienia za działalność związkową, samorządową, przekonania polityczne i religijne (Dz.
U. z 1989 r. nr 32, poz. 172 ze. zm.) wnioskodawcy cały czas twierdzili. iż przyczyną ich zwolnienia ze służby były
kontakty rodzinne z bratem i szwagrem, w tym udział w jego ślubie oraz, że po wprowadzeniu stanu wojennego A. K. (1)
czynił starania aby zwolnić A. B. (1) z internowania. Ponadto podano nazwiska osób, funkcjonariuszy, którym znana
była ich sprawa. W wyniku wniesienia powyższego wniosku do Komisji Pojednawczej w W., rozkazem personalnym
Komendanta Wojewódzkiego Policji w Z. z dnia 6 kwietnia 1991 r. odwołujący się został ponownie przyjęty do służby
(k-14 i k- 50 a.s.).
Ponadto, z akt sprawy II Ka 415/08 Sądu Okręgowego – Wydziału Karnego w Z. o zadośćuczynienie wynika, iż A. B. (2)
od 14 grudnia 1981 r, do lutego 1982 r. był internowany z racji pełnienia w 1981 r. funkcji przewodniczącego Komisji
Zakładowej (...) w Ż.. Zeznając w tej sprawie A. B. (2) podał, iż został poinformowany przez szwagra (odwołującego
się ), że został na niego wydany zaoczny wyrok śmierci przez(...) Wydział SB. Wyrokiem Sądu Okręgowego – Wydziału
Karnego w Z. z dnia 7 kwietnia 2009 r. ustalono, że A. B. (2) jest uprawniony do zadośćuczynienia za represje wynikłe
w związku z jego internowaniem.
Tym samym wskazane wyżej dokumenty i dowody niezbicie świadczą, iż skarżący utrzymywał kontakty rodzinne z
aktywistą (...) A. B. (1), który już zmarł i tym samym nie mógł być przesłuchany w niniejszej sprawie.
O współpracy i wspieraniu przez odwołującego się A. B. (1) zeznawała wdowa po nim S. B. (k-97 a.s.), na podstawie
których to zeznań Sąd Okręgowy poczynił istotne dla sprawy ustalenia. Zeznała ona, iż szwagier ( A. K. (3) ) wspomagał
jej męża finansowo gdyż były potrzebne fundusze na ulotki, czyli na zakup papieru i tuszu, na wyjazdy jej męża do G.
do Komisji Krajowej. Ponadto odwołujący się, jak zeznała świadek, dowoził swoim samochodem materiały na budowę
ołtarza w dniu 3 maja 1981 r., której organizatorem był mąż świadka. Ostrzegał jej męża aby sam nie wychodził
wieczorem. Nadto wskazała, iż spotkania jej męża i odwołującego były potajemne i to on ostrzegł A. B. (1) przed 13
grudnia 1981 r., że coś się szykuje i aby o tym poinformował współpracowników. Ponadto szwagier z żoną dostarczali
jej mężowi świadka paczki do miejsca jego internowania. Podobne zeznania złożyła także żona skarżącego świadek
Z. K. dodając, iż jej mąż finansował wyjazd brata do G. celem jego spotkania z W., była świadkiem jak mąż swoim
samochodem (razem z mężem nim jechała) dowoził karton do budynku w okolicach cmentarza, była świadkiem jak
brat dziękował jej mężowi oraz sama słyszała, jak mąż ostrzegał brata, aby ten nie miał żadnych dokumentów w domu,
uważał na współpracowników i kolegów oraz uczył go jak poruszać się po mieście. Widział jak mąż oddawał bratu
kupioną przez siebie ryzę papieru oraz dawał mu pieniądze.
A. K. (1) w swoich zeznaniach przedstawił w jakiej formie pomagał szwagrowi w jego działalności konspiracyjnej.
Dodał, iż w związku z działalnością brata finansował spotkania jego z F. i W. oraz w części mszę polową 3 maja 2981 r.
Dzięki Przewodniczącemu Solidarności otrzymał z okazji dziesięciolecia stanu wojennego złoty medal z rąk Wojewody
(...) (Sąd Apelacyjny nie uzyskał dokumentów w związku z otrzymaniem tego odznaczenia ze względu na to, że wnioski
nie były opiniowane k- 181 a.s.).
Na podstawie zeznań tych świadków i dowodu z zeznań wnioskodawcy i oraz dowodów pośrednich, słusznie, zdaniem
Sądu Apelacyjnego, Sąd Okręgowy uznał, iż A. K. (1) czynnie wspierał działacza (...) A. B. (1) w jego działalności na
rzecz niepodległości Państwa Polskiego. Pomoc A. B. (1) miała charakter czynnej pomocy finansowej a nadto ostrzegał
go o grożących mu zagrożeniach. Przy czym, bez znaczenia jest fakt, iż A. B. (2) był jego powinowatym a istotne jest,
że był on działaczem (...), a pomoc odwołującego się dotyczyła działalności w (...) jego szwagra.
Dla zastosowania przepisu z art. 15b ust. 3 policyjnej ustawy emerytalnej muszą być spełnione łącznie dwie
przesłanki a mianowicie: zaistnieć musi podjęcie współpracy i czynne wspieranie osób lub organizacji działających
na rzecz niepodległości Państwa Polskiego a nadto ta współpraca i czynne działanie musiało mieć miejsce bez
wiedzy przełożonych. Gdy te przesłanki zostaną udowodnione – spełnione, to wówczas cały okres służby organach
bezpieczeństwa państwa, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 18 października 2006 r. o ujawnianiu informacji o
dokumentach organów bezpieczeństwa państwa z lat 1944-1990 oraz treści tych dokumentów podlega liczeniu, przy
ustalaniu wysokości emerytury funkcjonariusza, który pozostawał w służbie przed dniem 2 stycznia 1999 r. po 2,6 %
podstawy jej wymiaru za każdy rok służby niezależnie od tego jak długo trwała współpraca i czynne wspieranie osób
lub organizacji działających na rzecz niepodległości Państwa Polskiego.
Wnioskodawca, jak wykazało postępowanie dowodowe w sprawie, podjął współpracę i czynnie wspierał działacza
„Solidarności” a o tej współpracy i wspieraniu nie wiedzieli jego przełożeni, o czym świadczą jego akta personalne i
fakt, że powodem zwolnieniaA. K.ze służby była działalność jego szwagra przeciwko istniejącemu reżimowi i udział
odwołującego się w ślubie szwagra.
Uznając zatem, że zaskarżony apelacja wyrok odpowiada prawu a zarzuty apelacji nie są
uzasadnione, Sąd Apelacyjny w Warszawie na podstawie art. 385 k.p.c. orzekł jak w wyroku.
O kosztach orzeczono na zasadzie art. 98, 99 i 108 § 1 k.p.c.
Sędziowie PRZEWODNICZĄCY
A. M. G. - D.
W. O.