międzynarodowy standard rewizji finansowej 501 dowody badania
Transkrypt
międzynarodowy standard rewizji finansowej 501 dowody badania
DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ MIÊDZYNARODOWY STANDARD REWIZJI FINANSOWEJ 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ (Stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póŸniej) SPIS TREŒCI Paragraf Wprowadzenie Zakres standardu ........................................................................................ 1 Data wejœcia w ¿ycie .................................................................................. 2 Cel ............................................................................................................. 3 Wymogi Zapasy ....................................................................................................... 4-8 Spory prawne i roszczenia ......................................................................... 9-12 Informacje o segmentach............................................................................ 13 Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Zapasy ....................................................................................................... A1-A16 Spory prawne i roszczenia ......................................................................... A17-A25 Informacje o segmentach............................................................................ A26-A27 Miêdzynarodowy Standard Rewizji Finansowej (MSRF) 501 „Dowody badania – rozwa¿ania szczególne dotycz¹ce wybranych zagadnieñ” nale¿y odczytywaæ w powi¹zaniu z MSRF 200 „Ogólne cele niezale¿nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzanie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej”. MSRF 501 31 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ Wprowadzenie Zakres standardu 1. Przedmiotem niniejszego Miêdzynarodowego Standardu Rewizji Finansowej (MSRF) s¹ szczególne rozwa¿ania bieg³ego rewidenta dotycz¹ce uzyskiwania wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania, zgodnie z MSRF 3301 oraz MSRF 5002, oraz innymi stosownymi standardami, w odniesieniu do pojawiaj¹cych siê podczas badania sprawozdañ finansowych niektórych zagadnieñ dotycz¹cych zapasów, sporów prawnych i roszczeñ wobec jednostki oraz informacji o segmentach. Data wejœcia w ¿ycie 2. Niniejszy MSRF stosuje siê przy badaniu sprawozdañ finansowych sporz¹dzonych za okresy rozpoczynaj¹ce siê 15 grudnia 2009 r. i póŸniej. Cel 3. Celem bieg³ego rewidenta jest uzyskanie wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania dotycz¹cych: (a) Istnienia i stanu zapasów, (b) Kompletnoœci ujêcia sporów prawnych i roszczeñ wobec jednostki oraz (c) Prezentacji i ujawniania informacji o segmentach zgodnie z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej. Wymogi Zapasy 4. Je¿eli zapasy stanowi¹ istotn¹ pozycjê sprawozdañ finansowych, bieg³y rewident uzyskuje* wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody dotycz¹ce ich istnienia i stanu poprzez: (a) Obecnoœæ podczas spisu z natury, chyba ¿e jest to niewykonalne w celu: (Zob. par. A1-A3) (i) 1 2 * 32 Oceny okreœlonych przez kierownictwo instrukcji i procedur dotycz¹cych ewidencji i kontroli wyników spisu z natury. (Zob. par. A4) MSRF 330 „Dostosowanie postêpowania bieg³ego rewidenta do oceny ryzyka”. MSRF 500 „Dowody badania”. Uw. t³um. – stosowane w ka¿dym MSRF w czêœci okreœlaj¹cej wymogi sformu³owanie auditor shall +czynnoœæ przet³umaczono na jêzyk polski za pomoc¹ czasu teraŸniejszego, bieg³y rewident wykonuje czynnoœæ, zgodnie z konwencj¹ t³umaczeniow¹ przyjêt¹ w Unii Europejskiej. Niezastosowanie formy nakazowej poprzez u¿ycie s³ów musi, ma, powinien itp. nie zmienia faktu, ¿e wyra¿ona w ten sposób czynnoœæ wskazuje na zobowi¹zanie bieg³ego rewidenta do jej wykonania, a zwolnienie od tego wymogu mo¿e nast¹piæ jedynie w sposób przywidziany w danym MSRF. MSRF 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ (ii) Obserwacji przestrzegania procedur liczenia zapasów okreœlonych przez kierownictwo. (Zob. par. A5) (iii) Inspekcji zapasów. (Zob. par. A6) (iv) Kontrolnego przeliczenia wybranych pozycji. (Zob. par. A7-A8) (b) Przeprowadzenie procedur badania w odniesieniu do ostatecznego wykazu zapasów w celu ustalenia, czy odzwierciedla on dok³adnie rzeczywiste wyniki spisu z natury. 5. Je¿eli spis z natury jest przeprowadzany w innym terminie ani¿eli ostatni dzieñ okresu obrotowego, bieg³y rewident, oprócz zastosowania procedur wymaganych przez paragraf 4, przeprowadza procedury badania niezbêdne do uzyskania wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania pozwalaj¹cych stwierdziæ, czy zmiany stanu zapasów, które nast¹pi³y od daty spisu do ostatniego dnia okresu zosta³y w³aœciwie ujête. (Zob. par. A9-A11) 6. Je¿eli ze wzglêdu na nieprzewidziane okolicznoœci bieg³y rewident nie mo¿e byæ obecny podczas spisu z natury zapasów, przeprowadza on lub obserwuje spis dokonany w innym terminie oraz stosuje procedury badania w odniesieniu do transakcji, które nast¹pi³y pomiêdzy datami spisów. 7. Je¿eli obecnoœæ podczas spisu z natury zapasów jest w praktyce niewykonalna, bieg³y rewident przeprowadza alternatywne procedury badania, aby uzyskaæ wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody badania dotycz¹ce istnienia i stanu zapasów. Je¿eli jest to niemo¿liwe, bieg³y rewident modyfikuje opiniê bieg³ego rewidenta zgodnie z MSRF 7053. (Zob. par. A12-A14) 8. Je¿eli zapasy powierzone opiece i kontroli strony trzeciej stanowi¹ istotn¹ pozycjê sprawozdañ finansowych, bieg³y rewident uzyskuje wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody badania dotycz¹ce istnienia i stanu zapasów przeprowadzaj¹c jedn¹ lub obydwie poni¿sze czynnoœci: (a) Uzyskuje bezpoœrednio od strony trzeciej potwierdzenie iloœci i stanu zapasów nale¿¹cych do jednostki, a powierzonych stronie trzeciej. (Zob. par. A15) (b) Przeprowadza inspekcjê lub inne procedury badania, które s¹ odpowiednie w danych okolicznoœciach. (Zob. par. A16) Spory prawne i roszczenia 9. Bieg³y rewident projektuje i przeprowadza procedury badania pozwalaj¹ce na stwierdzenie, czy wystêpuj¹ spory prawne lub roszczenia wobec jednostki, które mog¹ doprowadziæ do wyst¹pienia istotnego zniekszta³cenia. Do procedur takich zalicza siê: (Zob. par. A17-A19) (a) 3 Skierowanie zapytañ do kierownictwa oraz, o ile ma to zastosowanie, do innych osób z jednostki, w tym do wewnêtrznego dzia³u prawnego. MSRF 705 „Modyfikacje opinii w sprawozdaniu niezale¿nego bieg³ego rewidenta”. MSRF 501 33 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ (b) Przegl¹d protoko³ów z posiedzeñ osób sprawuj¹cych nadzór oraz korespondencji z zewnêtrznymi doradcami prawnymi jednostki oraz (c) Sprawdzenie kont, na których ujmowane s¹ koszty us³ug prawnych. (Zob. par. A20) 10. Je¿eli bieg³y rewident oceni ryzyko istotnego zniekszta³cenia zwi¹zane z rozpoznanym sporem prawnym lub roszczeniem b¹dŸ te¿ je¿eli procedury badania wskazuj¹ na mo¿liwoœæ istnienia innego istotnego sporu prawnego lub roszczenia, bieg³y rewident, oprócz przeprowadzenia procedur wymaganych przez inne standardy, d¹¿y do bezpoœredniego skontaktowania siê z zewnêtrznymi doradcami prawnymi jednostki. Czyni to za pomoc¹ pisma z zapytaniem sporz¹dzonego przez kierownictwo, a wys³anego przez bieg³ego rewidenta, w którym zawarta jest proœba o bezpoœredni kontakt z bieg³ym rewidentem. Je¿eli prawo lub w³aœciwy prawny organ zawodowy nie zezwala na bezpoœredni kontakt doradców zewnêtrznych jednostki z bieg³ym rewidentem, bieg³y rewident przeprowadza alternatywne procedury badania. (Zob. par. A21-A25) 11. Je¿eli: (a) Kierownictwo nie wyra¿a zgody na kontakt lub spotkanie bieg³ego rewidenta z zewnêtrznymi doradcami prawnymi jednostki lub ci ostatni odmawiaj¹ udzielenia w³aœciwej odpowiedzi na pismo z zapytaniem lub nie wolno im udzieliæ odpowiedzi oraz (b) Bieg³y rewident nie jest w stanie uzyskaæ wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania poprzez zastosowanie alternatywnych procedur badania, bieg³y rewident modyfikuje opiniê w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta zgodnie z MSRF 705. Pisemne oœwiadczenia 12. Bieg³y rewident kieruje do kierownictwa oraz, o ile jest to odpowiednie, do osób sprawuj¹cych nadzór zapytanie o przed³o¿enie pisemnych oœwiadczeñ potwierdzaj¹cych, i¿ wszystkie znane obecnie i potencjalne spory prawne i roszczenia, których skutki nale¿y rozwa¿yæ podczas sporz¹dzania sprawozdañ finansowych, zosta³y ujawnione bieg³emu rewidentowi oraz ujête i ujawnione zgodnie z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej. Informacje o segmentach 13. Bieg³y rewident uzyskuje wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody badania dotycz¹ce prezentacji i ujawniania informacji o segmentach zgodnie z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej poprzez: (Zob. par. A26) (a) 34 Poznanie metod przyjêtych przez kierownictwo przy przygotowywaniu informacji o segmentach oraz (Zob. par. A27) MSRF 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ (b) (i) Ocenê, czy takie metody mog¹ doprowadziæ do ujawnienia informacji o segmentach zgodnie z maj¹cymi zastosowanie ramowymi za³o¿eniami sprawozdawczoœci finansowej. (ii) Testowanie zastosowania tych metod, o ile jest to odpowiednie oraz Przeprowadzenie procedur analitycznych lub innych procedur badania, które s¹ odpowiednie w danych okolicznoœciach. *** Zastosowania i inne materia³y objaœniaj¹ce Zapasy Obecnoœæ podczas spisu z natury (Zob. par. 4(a)) A1. Zazwyczaj kierownictwo jednostki okreœla procedury, zgodnie z którymi przynajmniej raz w roku przeprowadzany jest spis z natury zapasów, który s³u¿y jako podstawa sporz¹dzenia sprawozdañ finansowych lub, o ile ma to zastosowanie, pozwala upewniæ siê o wiarygodnoœci systemu bie¿¹cej ewidencji zapasów. A2. Z obecnoœci¹ podczas spisu z natury zapasów wi¹¿e siê: ! Inspekcja zapasów w celu stwierdzenia ich istnienia, oceny ich stanu oraz kontrolnego przeliczenia. ! Obserwacja przestrzegania instrukcji okreœlonych przez kierownictwo oraz postêpowania zgodnie z ustalonymi przez kierownictwo procedurami, które s³u¿¹ ewidencji i kontroli wyników spisu z natury zapasów. ! Uzyskanie dowodów badania dotycz¹cych wiarygodnoœci procedur ustalonych przez kierownictwo dotycz¹cych liczenia zapasów. Procedury te mog¹ s³u¿yæ jako testy kontroli lub procedury wiarygodnoœci w zale¿noœci od oceny ryzyka przez bieg³ego rewidenta, planowanej strategii badania oraz przeprowadzonych specyficznych procedur. A3. Kwestie zwi¹zane z planowaniem obecnoœci przy spisie z natury zapasów (lub projektowaniem i przeprowadzaniem procedur badania zgodnie z paragrafami 4-8 niniejszego standardu) obejmuj¹ na przyk³ad: ! Ryzyko istotnego zniekszta³cenia dotycz¹cego zapasów. ! Charakter kontroli wewnêtrznej zapasów. ! Oczekiwanie, czy zostan¹ okreœlone stosowne procedury i wydane odpowiednie instrukcje przeprowadzania spisu z natury. ! Czas przeprowadzenia spisu z natury. MSRF 501 35 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ ! Okreœlenie, czy jednostka stosuje system bie¿¹cej ewidencji zapasów. ! Miejsca sk³adowania zapasów, w tym istotnoœæ pozycji zapasów i ryzyko istotnego zniekszta³cenia w ró¿nych lokalizacjach w momencie podejmowania decyzji, w których lokalizacjach obecnoœæ jest odpowiednia. MSRF 6004 dotyczy zaanga¿owania innych bieg³ych rewidentów i dlatego mo¿e mieæ znaczenie dla ustalenia, czy ich zaanga¿owanie w obecnoœæ przy spisie z natury zapasów w odleg³ych lokalizacjach jest odpowiednie. ! Ustalenie, czy potrzebna jest pomoc eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta. MSRF 6205 dotyczy odwo³ania siê do eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta wspomagaj¹cego bieg³ego rewidenta w uzyskaniu wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania. Ocena instrukcji i procedur okreœlonych przez kierownictwo (Zob. par. 4(a)(i)) A4. Kwestie zwi¹zane z ocen¹ okreœlonych przez kierownictwo instrukcji i procedur, obejmuj¹cych ewidencjê i kontrolê spisu z natury, dotycz¹ na przyk³ad: ! Stosowanych odpowiednich czynnoœci kontrolnych, na przyk³ad, zbierania wype³nionych arkuszy spisowych, ewidencjonowania niewykorzystanych arkuszy oraz procedur liczenia i kontrolnego przeliczania zapasów. ! Dok³adnoœci okreœlania stanu zaawansowania produkcji w toku, wyodrêbniania pozycji zalegaj¹cych, przestarza³ych lub zniszczonych oraz zapasów bêd¹cych w³asnoœci¹ stron trzecich, na przyk³ad przyjêtych w komis. ! Procedur stosowanych do szacowania iloœci zapasów, tam gdzie ma to zastosowanie, np. niezbêdnych przy szacowaniu iloœci wêgla sk³adowanego w ha³dach. ! Kontroli przemieszczania zapasów pomiêdzy poszczególnymi lokalizacjami oraz rozchodu i przychodu zapasów nastêpuj¹cych przed i po terminie ustalania ich stanu. Obserwacja przestrzegania procedur liczenia okreœlonych przez kierownictwo (Zob. par. 4(a)(ii)) A5. 4 5 36 Obserwacja przestrzegania procedur liczenia okreœlonych przez kierownictwo, na przyk³ad dotycz¹cych kontroli przemieszczania zapasów w trakcie, przed i po spisie, pozwala bieg³emu rewidentowi uzyskaæ dowody badania dotycz¹ce stwierdzenia, ¿e instrukcje i procedury liczenia ustalone przez kierownictwo s¹ nale¿ycie zaprojektowane i stosowane. Ponadto bieg³y rewident mo¿e równie¿ uzyskaæ informacje na temat przyporz¹dkowania zapasów do okreœlonej daty, takie jak szczegó³owe informacje dotycz¹ce przemieszczania zapasów tak, aby MSRF 600 „Badanie sprawozdañ finansowych grupy (w tym praca bieg³ych rewidentów czêœci grupy) – uwagi szczególne”. MSRF 620 „Korzystanie z wyników pracy eksperta powo³anego przez bieg³ego rewidenta”. MSRF 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ móc przeprowadziæ w póŸniejszym terminie procedury badania w celu sprawdzenia ujêcia tych obrotów w ksiêgach. Inspekcja zapasów (Zob. par. 4(a)(iii)) A6. Inspekcja zapasów podczas obecnoœci przy spisie z natury umo¿liwia bieg³emu rewidentowi potwierdzenie istnienia zapasów (choæ niekoniecznie tytu³u w³asnoœci) oraz rozpoznanie zapasów na przyk³ad przestarza³ych, uszkodzonych lub zalegaj¹cych. Kontrolne przeliczenie wybranych pozycji (Zob. par. 4(a)(iv)) A7. Przeliczenie kontrolne, na przyk³ad poprzez przeœledzenie, czy pozycje wybrane z dokumentacji spisów przygotowanej przez kierownictwo odpowiadaj¹ faktycznie istniej¹cym zapasom oraz czy wybrane pozycje faktycznie istniej¹cych zapasów zosta³y wykazane w dokumentacji spisów przygotowanej przez kierownictwo, pozwala na uzyskanie dowodów badania dotycz¹cych kompletnoœci i dok³adnoœci danych ze spisów. A8. Udokumentowanie dokonanych przez bieg³ego rewidenta kontrolnych przeliczeñ wraz z uzyskaniem kopii kompletnej dokumentacji spisu przygotowanej przez kierownictwo umo¿liwia bieg³emu rewidentowi przeprowadzenie póŸniejszych procedur badania w celu ustalenia, czy ostateczny wykaz zapasów dok³adnie odzwierciedla faktyczne wyniki spisu z natury. Spis z natury przeprowadzony w innym terminie ni¿ ostatni dzieñ okresu obrotowego (Zob. par. 5) A9. Ze wzglêdów praktycznych spis z natury mo¿e byæ przeprowadzony w terminie lub terminach innych ni¿ ostatni dzieñ okresu obrotowego niezale¿nie od tego, czy kierownictwo ustala wielkoœæ zapasów w drodze corocznego spisu z natury, czy te¿ utrzymuje system bie¿¹cej ewidencji zapasów. W ka¿dym przypadku skutecznoœæ zaprojektowania, wdro¿enia i utrzymywania kontroli zmian stanu zapasów pozwala okreœliæ, czy na potrzeby badania odpowiednie jest przeprowadzenie spisu z natury w terminie lub terminach innych ni¿ ostatni dzieñ okresu obrotowego. MSRF 330 zawiera wymogi i przedstawia wytyczne dotycz¹ce procedur wiarygodnoœci stosowanych dla okresów œródrocznych 6. A10. Je¿eli stosowany jest system bie¿¹cej ewidencji zapasów, kierownictwo mo¿e przeprowadziæ spis z natury lub inne obliczenia w celu stwierdzenia wiarygodnoœci informacji o iloœciach, wykazanych w bie¿¹cej ewidencji zapasów. W niektórych przypadkach kierownictwo lub bieg³y rewident mog¹ stwierdziæ ró¿nice pomiêdzy systemem bie¿¹cej ewidencji zapasów a rzeczywistymi iloœciami istniej¹cych zapasów, co mo¿e sugerowaæ, ¿e kontrole zmian stanu zapasów nie dzia³aj¹ skutecznie. 6 MSRF 330, paragrafy 23-24. MSRF 501 37 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ A11. Nastêpuj¹ce kwestie wymagaj¹ rozwa¿enia przy projektowaniu procedur badania w celu uzyskania dowodów badania s³u¿¹cych stwierdzeniu, czy zmiany iloœci zapasów, które wyst¹pi³y pomiêdzy stanem z daty lub dat spisów a stanem z ostatecznego wykazu zapasów zosta³y odpowiednio ujête: ! Ustalenie, czy bie¿¹ca ewidencja zapasów jest odpowiednio korygowana. ! Wiarygodnoœæ bie¿¹cej ewidencji zapasów. ! Przyczyny wystêpowania istotnych ró¿nic pomiêdzy danymi uzyskanymi w trakcie spisu z natury a bie¿¹c¹ ewidencj¹ zapasów. Obecnoœæ podczas spisu z natury jest niewykonalna (Zob. par. 7) A12. W niektórych przypadkach obecnoœæ podczas spisu z natury mo¿e byæ niewykonalna. Mo¿e to wynikaæ z takich czynników jak rodzaj i lokalizacja zapasów, na przyk³ad mog¹ siê one znajdowaæ w miejscu stwarzaj¹cym zagro¿enie bezpieczeñstwa bieg³ego rewidenta. Ogólne niedogodnoœci bieg³ego rewidenta nie s¹ jednak wystarczaj¹cym uzasadnieniem dla decyzji, i¿ jego obecnoœæ podczas spisu jest niewykonalna. Zgodnie z wyjaœnieniami przedstawionymi w MSRF 2007 ani uci¹¿liwoœæ, ani czas, ani poniesione koszty nie s¹ wa¿nym uzasadnieniem zaniechania przez bieg³ego rewidenta procedury badania, której nie da siê zast¹piæ inn¹ procedur¹, ani zadowolenia siê dowodem badania, który ma ma³o przekonuj¹cy charakter. A13. W niektórych przypadkach, kiedy obecnoœæ podczas spisu jest niewykonalna, alternatywne procedury badania, na przyk³ad inspekcja dokumentacji sprzeda¿y po dacie spisu dla okreœlonych pozycji zapasów nabytych lub zakupionych przed dniem spisu z natury, mog¹ dostarczyæ wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody badania dotycz¹ce istnienia i stanu zapasów. A14. Jednak¿e, w innych przypadkach, uzyskanie wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania dotycz¹cych istnienia i stanu zapasów w wyniku przeprowadzenia alternatywnych procedur badania mo¿e byæ niemo¿liwe. W takich przypadkach MSRF 705 wymaga od bieg³ego rewidenta modyfikacji opinii w sprawozdaniu bieg³ego rewidenta w zwi¹zku z ograniczeniem zakresu badania8. Zapasy powierzone opiece i kontroli stron trzecich Potwierdzenie (Zob. par. 8(a)) A15. MSR 5059 zawiera wymogi i przedstawia wytyczne dotycz¹ce stosowania procedur potwierdzeñ zawnêtrznych. 7 8 9 38 MSRF 200 „Ogólne cele niezale¿nego bieg³ego rewidenta oraz przeprowadzenie badania zgodnie z Miêdzynarodowymi Standardami Rewizji Finansowej”, paragraf A48. MSRF 705, paragraf 13. MSRF 505 „Potwierdzenia zewnêtrzne”. MSRF 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ Inne procedury badania (Zob. par. 8(b)) A16. W zale¿noœci od okolicznoœci, na przyk³ad jeœli uzyskane informacje rodz¹ w¹tpliwoœci co do uczciwoœci i obiektywizmu strony trzeciej, bieg³y rewident mo¿e uznaæ za stosowne przeprowadzenie innych procedur badania zastêpuj¹cych lub uzupe³niaj¹cych potwierdzenia stron trzecich. Przyk³ady takich procedur badania to: ! Obecnoœæ bezpoœrednia lub poprzez innego bieg³ego rewidenta przy spisie z natury u strony trzeciej, o ile jest to wykonalne. ! Uzyskanie sprawozdania innego bieg³ego rewidenta lub sprawozdania pomocniczego bieg³ego rewidenta na temat adekwatnoœci systemu kontroli wewnêtrznej stoswanego przez stronê trzeci¹ w celu upewnienia siê, ¿e zapasy zosta³y prawid³owo policzone i s¹ odpowiednio zabezpieczone. ! Inspekcja dokumentacji dotycz¹cej zapasów bêd¹cej w posiadaniu strony trzeciej, na przyk³ad dokumentów przyjêcia do magazynowania. ! Proœba o potwierdzenie przez inne jednostki, je¿eli zapasy zosta³y zastawione jako zabezpieczenie. Spory prawne i roszczenia Kompletnoœæ sporów prawnych i roszczeñ (Zob. par. 9) A17. Spory prawne i roszczenia wobec jednostki mog¹ istotnie wp³ywaæ na sprawozdania finansowe, dlatego te¿ konieczne mo¿e byæ ich ujawnienie lub ujêcie w sprawozdaniach finansowych. A18. Oprócz procedur wskazanych w paragrafie 9 inne stosowne procedury obejmuj¹ na przyk³ad wykorzystanie informacji uzyskanych za pomoc¹ procedur oceny ryzyka przeprowadzanych w procesie poznawania jednostki i jej œrodowiska tak, aby pomóc bieg³emu rewidentowi w poznaniu sporów prawnych i roszczeñ dotycz¹cych jednostki. A19. Dowody badania uzyskane na potrzeby rozpoznania sporów prawnych i roszczeñ, które mog¹ spowodowaæ powstanie ryzyka istotnego zniekszta³cenia, mog¹ tak¿e dostarczyæ dowody badania dotycz¹ce innych stosownych zagadnieñ, takich jak ocena lub wycena zwi¹zana ze sporami prawnymi i roszczeniami. MSRF 54010 zawiera wymogi i przedstawia wytyczne dotycz¹ce rozwa¿añ bieg³ego rewidenta na temat sporów prawnych i roszczeñ, wymagaj¹cych ustalenia wartoœci szacunkowych i dokonania odnoœnych ujawnieñ w sprawozdaniach finansowych. 10 MSRF 540 „Badanie wartoœci szacunkowych, w tym szacunków wartoœci godziwej i powi¹zanych ujawnieñ”. MSRF 501 39 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ Sprawdzenie kont, na których ujmowane s¹ koszty us³ug prawnych (Zob. par. 9(c)) A20. W zale¿noœci od okolicznoœci, w ramach sprawdzania kont, na których s¹ ujmowane koszty us³ug prawnych, bieg³y rewident mo¿e uznaæ za odpowiednie sprawdzenie odnoœnych dokumentów Ÿród³owych, takich jak faktury dotycz¹ce us³ug prawnych. Komunikowanie siê z zewnêtrznymi doradcami prawnymi jednostki (Zob. par. 10-11) A21. Bezpoœredni kontakt z zewnêtrznym doradc¹ prawnym jednostki umo¿liwia bieg³emu rewidentowi uzyskanie wystarczaj¹cych i odpowiednich dowodów badania dotycz¹cych znajomoœci potencjalnych istotnych sporów prawnych i roszczeñ oraz racjonalnoœci dokonanych przez kierownictwo szacunków konsekwencji finansowych (w tym kosztów). A22. W niektórych przypadkach bieg³y rewident mo¿e d¹¿yæ do bezpoœredniego kontaktu z zewnêtrznymi doradcami prawnymi jednostki poprzez zapytanie o charakterze ogólnym. W zwi¹zku z tym pismo o charakterze ogólnym zawiera proœbê skierowan¹ do zewnêtrznego doradcy prawnego jednostki o poinformowanie bieg³ego rewidenta o wszelkich znanych mu sporach prawnych i roszczeniach oraz o przedstawienie oceny rozstrzygniêcia tych sporów prawnych i roszczeñ wraz z szacunkiem ich konsekwencji finansowych, w tym kosztów. A23. Je¿eli udzielenie w³aœciwej odpowiedzi przez zewnêtrznych doradców prawnych jednostki na zapytanie o charakterze ogólnym jest ma³o prawdopodobne, na przyk³ad gdy organ zawodowy, do którego nale¿y doradca, zakazuje udzielania odpowiedzi na tego typu pisma, bieg³y rewident mo¿e d¹¿yæ do bezpoœredniego kontaktu poprzez pismo szczegó³owe. W tym celu pismo takie powinno zawieraæ nastêpuj¹ce elementy: (a) Wykaz sporów i roszczeñ. (b) Dokonan¹ przez kierownictwo ocenê rozstrzygniêcia ka¿dego rozpoznanego sporu lub roszczenia (o ile jest ona dostêpna) oraz szacunek konsekwencji finansowych, w tym odnoœnych kosztów oraz (c) Proœbê, by zewnêtrzny doradca prawny jednostki potwierdzi³ racjonalnoœæ oceny kierownictwa i udostêpni³ bieg³emu rewidentowi dalsze informacje, je¿eli uzna przedstawiony wykaz za niepe³ny lub b³êdny. A24. W pewnych przypadkach bieg³y rewident mo¿e tak¿e uznaæ za konieczne spotkanie z zewnêtrznym doradc¹ prawnym jednostki w celu omówienia mo¿liwego rozstrzygniêcia sporu lub roszczenia. Mo¿e tak byæ na przyk³ad, gdy: 40 ! Bieg³y rewident stwierdza, ¿e dane zagadnienie stwarza znacz¹ce ryzyko. ! Dane zagadnienie jest z³o¿one. MSRF 501 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ ! Brakuje porozumienia pomiêdzy kierownictwem a zewnêtrznym doradc¹ prawnym jednostki. Spotkania takie wymagaj¹ zwykle zgody kierownictwa i odbywaj¹ siê w obecnoœci przedstawiciela kierownictwa. A25. MSRF 70011 wymaga od bieg³ego rewidenta opatrzenia sprawozdania bieg³ego rewidenta dat¹ nie wczeœniejsz¹ ni¿ dzieñ, w którym uzyska³ on wystarczaj¹ce i odpowiednie dowody badania le¿¹ce u podstaw sformu³owania opinii o sprawozdaniach finansowych. Dowody badania dotycz¹ce statusu sporu prawnego lub roszczenia przed dniem sporz¹dzenia sprawozdania bieg³ego rewidenta mog¹ byæ uzyskane za pomoc¹ zapytañ skierowanych do kierownictwa, w tym do dzia³u prawnego jednostki, który zajmuje siê odnoœnymi sprawami. W pewnych przypadkach bieg³y rewident mo¿e uznaæ za konieczne uzyskanie od zewnêtrznego doradcy prawnego jednostki uaktualnionych informacji. Informacje o segmentach dzia³alnoœci (Zob. par. 13) A26. W zale¿noœci od maj¹cych zastosowanie ramowych za³o¿eñ sprawozdawczoœci finansowej jednostka mo¿e mieæ mo¿liwoœæ lub obowi¹zek ujawnienia w sprawozdaniach finansowych informacji o segmentach. Odpowiedzialnoœæ bieg³ego rewidenta dotycz¹ca prezentacji i ujawnienia informacji o segmentach dotyczy sprawozdañ finansowych jako ca³oœci. Bieg³y rewident nie ma zatem obowi¹zku przeprowadzania procedur badania, które by³yby niezbêdne dla wyra¿enia odrêbnej opinii o poszczególnych informacjach dotycz¹cych segmentów. Poznanie metod zastosowanych przez kierownictwo (Zob. par. 13(a)) A27. Zale¿nie od okolicznoœci, przyk³ady spraw, które mog¹ mieæ znaczenie dla poznania metod przyjêtych przez kierownictwo przy przygotowywaniu informacji o segmentach oraz dla oceny prawdopodobieñstwa, ¿e dziêki tym metodom ujawnione zostan¹ informacje odpowiadaj¹ce maj¹cym zastosowanie ramowym za³o¿eniom sprawozdawczoœci finansowej, obejmuj¹: 11 ! Sprzeda¿e, uznania i obci¹¿enia pomiêdzy segmentami oraz eliminacje obrotów wewnêtrznych. ! Porównanie z bud¿etami i innymi oczekiwanymi wynikami, na przyk³ad udzia³em zysków operacyjnych w sprzeda¿y. ! Alokacjê aktywów i kosztów do segmentów. ! Zachowanie spójnoœci w porównaniu z poprzednimi okresami oraz odpowiednioœæ ujawnieñ w razie zaistnienia niespójnoœci. MSRF 700 „Formu³owanie opinii i sprawozdanie na temat sprawozdañ finansowych”. MSRF 501 41 DOWODY BADANIA – ROZWA¯ANIA SZCZEGÓLNE DOTYCZ¥CE WYBRANYCH ZAGADNIEÑ 42 MSRF 501