Odpady przemysłowe w procesach wytwarzania materiałów

Budownictwo Przemysłowe 2009
Materiały Budowlane
Odpady przemysłowe
w procesach wytwarzania
materiałów budowlanych
Racjonalne zagospodarowanie odpadów jest koniecznością cywilizacyjną i istotnym elementem realizacji zasad
zrównoważonego rozwoju. Zamiana surowców naturalnych na odpady jest bardzo dobrym rozwiązaniem, pod
warunkiem że nie obniża jakości produktów, nie stwarza
niebezpieczeństw dla pracowników i środowiska naturalnego podczas transportu, magazynowania i przetwarzania, nie
powoduje zagrożeń zdrowia użytkowników tak otrzymanych produktów oraz jest opłacalna ekonomicznie. Ważnym
argumentem przemawiającym za wykorzystaniem odpadów,
poza zyskami ekonomicznymi i ograniczeniem degradacji
środowiska naturalnego są często także korzystne zmiany
określonych cech użytkowych tak wytwarzanych materiałów budowlanych.
Wymagania stawiane odpadom i możliwości ich zagospodarowania w określonych gałęziach przemysłu materiałów budowlanych są zróżnicowane. Zakłady wytwarzające materiały wiążące, ceramikę budowlaną lub betony,
które zużywają duże ilości surowców naturalnych, koncentrują swoją uwagę na odpadach, które mogą być wykorzystane w formie nieprzetworzonej. Inaczej kształtuje
się sytuacja np. w przemyśle szklarskim. Wymagania stawiane surowcom odpadowym w hutach szkła są zdecydowanie wyższe, a uwarunkowania ekonomiczne pozwalają
na poddawanie odpadów zabiegom poprawiającym ich jakość. Różne są też tradycje wykorzystywania odpadów do
produkcji określonych materiałów budowlanych. W największych ilościach odpady są wykorzystywane w cementowniach, gdzie stanowią część namiaru surowcowego, z którego wytwarzany jest klinkier portlandzki oraz
jako składniki cementów powszechnego użytku i jako
regulator czasu wiązania cementów. Na przeciwstawnym
biegunie znajduje się przemysł szklarski, gdzie wykorzystywana jest niemal wyłącznie stłuczka szklana. Nowym
zjawiskiem w Polsce jest szybki wzrost zużycia paliw zastępczych, zwłaszcza w przemyśle cementowym.
Materiałami budowlanymi, którym poświęcono najwięcej uwagi w prezentowanym opracowaniu, są produkty
i półprodukty przemysłu cementowego (cementy powszechnego użytku, klinkier portlandzki), spoiwa gipsowe, betony, kruszywa, ceramika budowlana, wyroby
wapienno-piaskowe oraz szkło. Tematyka nie obejmuje
zaś zagadnień związanych z wykorzystaniem odpadów
w górnictwie i budownictwie drogowym oraz recyklingiem materiałów budowlanych.
W przypadku znacznej części odpadów stopień poznania problemów związanych z oceną ich jakości i możliwości wykorzystania jest wystarczający, aby odpady
te mogły być stosowane w sposób bezpieczny i niezagrażający jakości produktów wytwarzanych z ich udziałem. Nie jest to jednak regułą. Zmiany technologiczne
B
U
D
O
W
N
I
C
T
W
O
P
w przemyśle i energetyce w wielu przypadkach spowodowały powstawanie nowych rodzajów odpadów,
o których wiedza wśród potencjalnych odbiorców jest
często niewystarczająca. Jednym z takich przykładów
są uboczne produkty spalania (UPS) powstające w elektrowniach i elektrociepłowniach wyposażonych w kotły
fluidalne, popioły lotne tworzące się podczas wspólnego
spalania węgli i dużych ilości biomasy w konwencjonalnych kotłach pyłowych oraz odpady stanowiące produkty odsiarczania elektrownianych gazów odlotowych
metodami półsuchymi.
Obiektywnej ocenie przydatności odpadów nie sprzyjają
relatywnie niskie ceny materiałów budowlanych, drogie,
a często również długotrwałe badania oraz przekonanie,
że opublikowane wyniki badań mogą zostać wykorzystane
przez konkurencję i tym samym staną się wynikami „gospodarczo straconymi”. Rozumowanie takie utrudniania
dostęp do wielu informacji i skłania niekiedy producentów
materiałów budowlanych do podejmowania ryzykownych
prób stosowania nie w pełni poznanych odpadów.
Odpady w produkcji spoiw mineralnych
Dominującą rolę wśród budowlanych materiałów wiążących odgrywają cementy powszechnego użytku, spoiwa
gipsowe oraz wapno budowlane. Wszystkie te spoiwa produkowane są z łatwo dostępnych i relatywnie tanich surowR
Z
E
M
Y S
Ł
O
W
E
2
0
0
9
45