Wychowanie w kanonie wartości montessoriańskiech w szkole

Wychowanie w kanonie wartości montessoriańskiech w szkole

PEDAGOGIKA
MARII MONTESSORI
Wychowanie w kanonie
montessoriańskich wartości w szkole
„Dziecko nie jest pustym naczyniem,
które napełniliśmy naszą wiedzą
i które zatem nam wszystko zawdzięcza.
Odwrotnie, to dziecko zbudowało człowieka
i nie ma nikogo,
kto nie zostałby stworzony przez dziecko,
którym sam kiedyś był”.
Maria Montessori
1. Ogólne założenia
teorii pedagogicznej Marii Montessori
(1870 – 1952 )
2. Specyfika Szkoły Montessori
System Marii Montessori jest dziś znany na
całym świecie.
Istota pedagogiki Marii Montessori sprowadza
się do stwierdzenia, że ponieważ każde
dziecko jest inne, powinno rozwijać się
według własnych indywidualnych
możliwości i w dla siebie indywidualnym
tempie.

Maria Montessori w ogólnym rozumieniu
wychowania ma dwa cele:
biologiczny i społeczny.

W sensie biologicznym chodzi o wspieranie
naturalnego rozwoju dziecka, a w sensie
społecznym o przygotowanie go w szerokim
znaczeniu do życia w społeczeństwie.


Pomóż mi samemu
to zrobić
Istotnymi wartościami pedagogiki M. Montessori jest:
- Humanistyczny wymiar teorii i praktyki pedagogicznej
- Wychowanie dla pokoju
- Podmiotowość w wychowaniu: „Dziecko – budowniczym
własnej osoby i osobowości"
- Szacunek dla rozwijającej się osobowości
- Troska o indywidualny i społeczny rozwój dziecka zgodny
z „wrażliwymi fazami” w grupach wymieszanych wiekowo
- Miłość do ludzi i świata
- „Polaryzacja uwagi” umożliwiająca rozwój, prowadząca do
normalizacji
- Wychowawczy i edukacyjny sens „przygotowanego
otoczenia” dostosowanego do faz rozwojowych dziecka
- Pomoce rozwojowe jako „klucze do świata”
- Osoba dorosła – rodzic, nauczyciel jako przewodnik, który
pomaga, a nie wyręcza
- „Pomóż mi samemu to zrobić”
W dobie urządzeń cyfrowych dzieci nie muszą
myśleć, wystarczy, że przycisną guzik, a on
wykona za dziecko prawie każdą, nawet
najbardziej złożoną operację.
W otoczeniu Montessori, dzieci pracują
i uczą się przede wszystkim na konkretach
polisensorycznie, manipulując
przedmiotami. Jest to niezbędne do
budowania inteligencji i rozwoju mózgu.
Podstawą metody M. Montessori jest
nauczanie polisensoryczne. Umożliwia to
oddziaływanie na wiele zmysłów, co jest
warunkiem niezbędnym do powstawania
skojarzeń w procesie zdobywania przez
dziecko doświadczeń i wiedzy.


Wychowanie jest wspieraniem
indywidualnego i społecznego rozwoju
dziecka.
Jest to „wychowanie dla życia”.
Celem rozwoju i wychowania jest
„normalizacja”.
Wychowanie w takim ujęciu jest
wychowaniem do wartości, takich jak:
- MIŁOŚĆ
- POKÓJ
- ODPOWIEDZIALNOŚĆ
oraz WOLNOŚĆ
WYCHOWAWCA-NAUCZYCIEL
Przygotowane otoczenie to
„pas startowy do samodzielnego lotu”.

M. Montessori podkreślała, że dziecko od
chwili urodzenia musi samodzielnie wykonać
długą i ciężką „pracę rozwoju”. „Nikt nie
może rosnąć za dziecko, to ono samo
buduje siebie i swe człowieczeństwo”.
Każde dziecko jest tu zawsze w centrum.
Pedagogika Montessori umożliwia dziecku
taki rozwój, który przekształca go w osobę
dorosłą, ciekawą, otwartą i pewną siebie.
Metoda ta stwarza okazję do radosnego
uczenia, bez potrzeby odwoływania się do
kar i nagród, wyzwala postawę wolności
z pewnymi oczywiście ograniczeniami.
W metodzie tej wykorzystuje się
wewnętrzną wrażliwość organizmu na
określone elementy otoczenia,
a dotyczy to uwrażliwienia na język,
porządek, kulturę życia, szczególne
zainteresowanie małymi przedmiotami,
ciekawość świata itd.
Jest to najlepszy sposób kształcenia
i wychowania dzieci oparty o wnikliwe ich
poznanie, a nauczyciel nie urabia dziecka,
lecz podąża za nim. Nauczyciel może udzielić
dziecku wskazówek, ale tylko wtedy, gdy ono
samo o to poprosi w myśl zasady
„Pomóż mi to samemu zrobić”.
Podstawowy zasób pojęć, jakimi musi się posługiwać
dziecko, aby zrozumieć otaczający je świat, bywa przez
nie przyswajany na drodze wielokrotnego powtarzania
odbieranych wrażeń i kojarzenie ich z odpowiednimi
nazwami i sytuacjami.
Pedagogika M. Montessori jest konsekwentnie
zorientowana na dziecko.
Zdaniem M. Montessori dzieciństwo to
najważniejszy okres dla rozwoju człowieka,
w którym zachodzą podstawowe procesy twórcze
kształtujące jego osobowość.
Pedagogika M. Montessori daje dziecku szansę
wszechstronnego rozwoju: fizycznego, intelektualnego,
duchowego i społecznego.
Istotą pracy pedagogiki M. Montessori jest
jedność domu i szkoły
w wychowaniu do wartości.
Uczciwość.
Uczciwość rozumiana jako mówienie
i poszanowanie prawdy, rzetelność,
nieprzywłaszczanie sobie cudzej własności.
Szczęście
Szczęście to poczucie trwałego zadowolenia,
wewnętrznej harmonii i spokoju, które są
skutkiem życzliwości, akceptacji siebie
i świata oraz wiary w jego dobro. Warunkiem
szczęścia jest optymizm – postrzeganie
spraw w jasnym świetle, wzbudzanie w sobie
nadziei, entuzjazmu i odwagi do działania,
optymizmu – poczucie humoru.
Odpowiedzialność
Odpowiedzialność to rzetelne wypełnianie
obowiązków, dbanie o dobro i zapobieganie
złu, a także gotowość do ponoszenia
konsekwencji własnych wyborów i zachowań.
Samodyscyplina
Samodyscyplina to samokontrola, umiar oraz
wytrwałe rozwijanie własnego potencjału.
Budowanie samodyscypliny w dziecku jest
możliwe tylko wtedy, gdy dziecko uczy się na
błę̨dach, ma możliwość dokonywania
wyborów i zna ich konsekwencję.
Mądrość
Mądrość to celowe przyczynianie się do
dobra poprzez właściwe wybory.
Odwaga
Odwaga wyraża się w:
- podejmowaniu nowych wyzwań
(z uwzględnieniem konsekwencji),
- obronie słabszych,
- przyznaniu się do winy,
- mówieniu prawdy,
- pokonywaniu lęku i słabości,
- sprzeciwie wobec zła, walce z nim.
Autorytet
Dzisiaj dzieci nie mają autorytetów.
U Montessori nauczyciel i rodzic są
przewodnikami, są obecni podczas
zdobywania wiedzy przez dzieci, nauczyciele
nie oceniają. Nauczyciele Montessori
przygotowują jedynie otoczenie do rozwoju.
W takim systemie edukacyjnym dzieci nie
tylko szanują nauczycieli, ale również same
sobie zawdzięczają to, co potrafią.
CELE I ZADANIA PEDAGOGIKI M. MONTESSORI:
Praca dziecka i nauczyciela przy respektowaniu zasad
M. Montessori powinna prowadzić
do następujących celów:
 rozwinięcie samodzielności i wiary we własne
siły;
 wypracowanie zamiłowania do porządku i
pracy;
 osiągnięcie przez dzieci spontanicznej
koncentracji;
 wypracowanie zamiłowania do ciszy i pracy
indywidualnej;
 wypracowanie postaw posłuszeństwa opartego na
swobodnej decyzji, a nie zewnętrznym przymusie;
 uniezależnienie od nagrody;
 osiągnięcie spontanicznej samodyscypliny wynikającej
z dziecięcego posłuszeństwa;
 wyjście naprzeciw oczekiwaniom dzieci i ich rodziców;
 powstanie postaw wzajemnej pomocy bez egoistycznej
rywalizacji;
 wspomaganie edukacji przedszkolnej i szkolnej;
 zainteresowanie rzeczywistością i otoczeniem;
Pedagogika M. Montessori stawia przed sobą następujące
zadania:

Uczenie przez działanie: dzieci zdobywają wiedzę i praktyczne
umiejętności poprzez aktywność własną w przemyślnie
zorganizowanym otoczeniu przy współpracy z nauczycielami.

Samodzielność: dzieci swobodnie wybierają rodzaj, miejsce,
czas i formy pracy (indywidualne lub z partnerem) przy
zachowaniu reguł społecznych. Rozwijają indywidualne
uzdolnienia i uczą się realnej oceny swoich możliwości.

Koncentracja: Dzieci ćwiczą dokładność i wytrwałość przy
wykonywaniu konkretnych zadań.





Lekcje ciszy: dzieci uczą się współpracować w ciszy.
Porządek: dzieci zdobywają umiejętność przestrzegania porządku
w działaniu i w otoczeniu.
Społeczne reguły: dzieci zróżnicowane wiekowo są łączone w grupy,
w których uczą się przestrzegać reguł: nie przeszkadzaj, nie niszcz, nie rań.
Obserwacja: nauczyciel z uwagą obserwuje postępy i trudności dziecka;
jest jego przewodnikiem.
Indywidualny tok rozwoju dziecka: każde dziecko pracuje według
własnego tempa i możliwości, podejmuje zadania do których jest gotowe.
Sale montessoriańskie są wyposażone w oryginalny zestaw pomocy
dydaktycznych zwanych Materiałem Rozwojowym Montessori.








Materiał rozwojowy jest podzielony na kilka działów tematycznych,
które odpowiadają „wrażliwym fazom” w rozwoju dzieci:
Materiał do ćwiczeń praktycznych dnia codziennego: przybory do
sprzątania, przesypywania, przelewania, sortowania, czyszczenia
metalu, zapinania itp.
Materiał sensoryczny rozwijający poznawanie zmysłowe
pobudzające aktywność umysłową.
Materiał edukacji językowej.
Materiał edukacji matematycznej.
Materiał do wychowania kosmicznego - biologia, fizyka, chemia,
geografia.
Materiał artystyczny związany z ekspresją muzyczną i plastyczną.
Materiał religijny.
Żaden system edukacji nie może osiągać sukcesów w przygotowaniu
dzieci do życia w społeczeństwie bez wsparcia rodziców, czyli
montessoriańskie „zadania domowe”









pisanie listów do przyjaciół, rodziny (zaproszeń, podziękowań itd.);
pisanie opowiadań;
cotygodniowe wycieczki;
przeszukiwanie nagłówków z gazet i dyskutowanie;
rysowanie przedmiotów znajdujących się w otoczeniu domowym
i sąsiedztwie;
wspólne wykonywanie prostych naukowych eksperymentów;
założenie skarbonki na wydatki, aby dziecko mogło sobie liczyć, ile potrzebuje
na dany dzień;
zaangażowanie dziecka w planowanie menu na obiad i pisanie listy zakupów;
porównywanie cen żywności w różnych sklepach z wykorzystaniem z reklam
w gazetach;












wspólne przygotowywanie jedzenia;
nakrywanie do stołu i sprzątanie po posiłku;
segregacja śmieci;
czytanie mapy w trakcie planowania wypadów z domu;
wspólne spacery: szukanie różnych kształtów liści, rozpoznawanie
roślin, zwierząt, ptaków, szukanie różnych rodzajów architektury;
wspólna wizyta w zoo,
wspólna wizyta w muzeum,
wspólne wyjście na przedstawienie,
rodzinne tworzenie muzyki,
układanie puzzli,
granie w gry planszowe,
rozwiązywanie krzyżówek;
W systemie Montessori promuje się
wychowanie w duchu szacunku, prawdy,
tolerancji, patriotyzmu oraz uczciwości,
a także porządku, punktualności,
pracowitości. Jakże obce zaczynają to być
dzisiaj wartości....
Dziękuję za uwagę :)
Magdalena Marczak-Pilipczuk