Raport z badania fokusowego projektu „O

Badanie metodą Pogłębionej Dyskusji Grupowej
(Focus Group Discussion)
przeprowadzone w ramach projektu
„O finansach... w bibliotece”
1
2
Spis treści
1. Informacja o badaniu ..................................................................................................................... 4
2. Opinie prezentowane przez respondentów według obszarów, które były
przedmiotem badania ........................................................................................................................ 5
2.1 Działania finansowe podejmowane przez uczestników badania ......................................... 5
2.2 Kompetencje cyfrowe, szczególnie zakres, w jakim uczestnicy badań korzystają z
internetu……. .................................................................................................................................. 5
2.3 Obawy i ograniczenia, które sprawiają, że uczestnicy badań nie korzystają z
dostępnych narzędzi zarządzania finansami domowymi (w szczególności narzędzi
cyfrowych) ....................................................................................................................................... 6
2.4 Stosunek uczestników dyskusji do zdobywania nowych kompetencji oraz ich
oczekiwania związane ze zdobywaniem/podnoszeniem umiejętności korzystania z
narzędzi przydatnych w obsłudze finansów (szczególnie bankowości elektronicznej) ............. 6
2.5 Rola biblioteki i bibliotekarza jako miejsca i realizatora działalności edukacyjnej
poświęconej finansom i skierowanej do osób starszych............................................................. 7
3. Wnioski, rekomendacje ................................................................................................................. 7
4. Załączniki ........................................................................................................................................ 9
Załącznik 1: Kwestionariusz rekrutacyjny .................................................................................... 9
Załącznik 2: Scenariusz badania ................................................................................................ 11
Załącznik 3a: Dokumentacja zdjęciowa - Fotogaleria - Andrychów ......................................... 13
Załącznik 3b: Dokumentacja zdjęciowa - Fotogaleria - Bukowno ............................................ 14
Załącznik 4a: Zapisy odpowiedzi 1 ............................................................................................ 15
Załącznik 4b: Zapisy odpowiedzi 2 ............................................................................................ 16
1. Informacja o badaniu
Metoda: Pogłębiona Dyskusja Grupowa (Focus Group Discussion).
Miejsca i terminy badania: Bukowno (11.01.2012), Andrychów (13.01.2012); woj.
małopolskie.
Próba: 18 osób w wieku 50+, mieszkańcy tych miejscowości i okolic. 14 kobiet i 4
mężczyzn.
W obu miejscowościach uczestnicy dyskusji to emeryci lub niepracujące żony emerytów.
W latach pracy zawodowej osoby te w większości były związane z lokalnym przemysłem:
maszynowym i górniczym. Prawie wszyscy respondenci korzystają z komputera (choć
połowa osób tylko z pomocą dzieci lub wnuków). Większość posiada rachunki
oszczędnościowo - rozliczeniowe w banku i karty płatnicze. Kilka osób obsługuje swoje
konta przez Internet.
Badanie przeprowadzono na podstawie scenariusza dyskusji (załącznik nr 2) złożonego z
pytań otwartych oraz na podstawie dwóch zadań, polegających na wyborze,
uszeregowaniu według stopnia ważności oraz skomentowaniu przedłożonych przez
moderatora
propozycji
(załącznik
nr 4).
Celem badania było zebranie informacji na temat:
a) działań finansowych podejmowanych przez te osoby,
b) ich kompetencji cyfrowych, szczególnie zakresu, w jakim korzystają z Internetu,
c) obaw i ograniczeń, które sprawiają, że nie korzystają z dostępnych narzędzi
zarządzania finansami domowymi (w szczególności narzędzi cyfrowych),
d) stosunku uczestników dyskusji do zdobywania nowych kompetencji oraz ich
oczekiwań związanych ze zdobywaniem umiejętności korzystania z rożnych
narzędzi służących obsłudze finansów domowych (w tym bankowości
elektronicznej),
e) roli biblioteki i bibliotekarza jako miejsca i realizatora działalności edukacyjnej
poświęconej finansom i skierowanej do osób starszych.
Spotkania odbyły się w atmosferze towarzyskiej rozmowy (wielu uczestników znało się
wcześniej), przy stole z poczęstunkiem (załączniki nr 3a,b - fotogaleria) Dyskusję
moderowały Anna Miodyńska i Aneta Walter.
Rekrutacją uczestników badań oraz logistyką spotkań zajmowało się Studio Badań
Marketingowych PROFILE Ewa Ryłko. Kwestionariusz rekrutacyjny w załączeniu (załącznik
nr 1).
2. Opinie prezentowane przez respondentów według obszarów, które były
przedmiotem badania
2.1 Działania finansowe podejmowane przez uczestników badania
Uczestnicy mają dość dobre rozeznanie w licznych możliwościach, jeżeli chodzi
o gospodarowanie swoimi finansami. Prawie wszyscy posiadają rachunki
oszczędnościowo-rozliczeniowe w banku i karty płatnicze. Duża część osób korzysta z
karty tylko przy pobieraniu gotówki z bankomatu. Połowa respondentów bez obaw płaci
kartą za zakupy. Inni robią to niechętnie (patrz: §2.3). Część osób kupuje na raty i
dokładnie wie, jak wysokie płaci odsetki. Osoby nie kupujące na raty deklarują, że nie
mają takiej potrzeby bądź uważają, że odsetki są za wysokie. Od zakupów ratalnych
odstraszają też "kruczki" w umowach i tzw. drobny druczek. Ubezpieczają samochody,
domy i mieszkania. Zakup polis na na życie nie cieszy się powodzeniem (uczestnicy
deklarowali, że wystarczą im te, które mają jako emeryci). 5 osób samodzielnie dokonuje
przelewów przez Internet. Dwie inne deklarują, że bankowością elektroniczną w ich
domach zajmują się współmałżonkowie. Wszyscy wiedzą o tym, że rachunki przez Internet
obsługują ich dzieci i wnuki. Uważają to za naturalne i dla młodych ludzi bardzo
praktyczne. Kredyty bankowe mają swoich zdeklarowanych zwolenników: bez kredytów nie
mogliby zrealizować swoich planów, potrafią negocjować warunki umów z bankiem (choć
"to nie jest miłe"). Innych odstręczają odsetki oraz obawa, ze nie zdążą spłacić kredytów.
Chodzi tu wyłącznie o kredyty konsumpcyjne w bankach. "Chwilówki" nie cieszą się
powodzeniem (wysokie odsetki). Nikt nie ma też kredytu hipotecznego. Warto podkreślić,
że w badanej grupie wiele osób korzysta z kas zapomogowo-pożyczkowych w swoich
dawnych zakładach pracy. Ci, którzy nie obsługują rachunków przez Internet, korzystają
chętniej z tzw. punktów płatniczych niż z okienka pocztowego przy płaceniu swoich
rachunków. Znają dokładne koszty przelewów na poczcie i w punktach płatniczych. Kilka
osób złożyło w banku zlecenie stałe, przez które realizują swoje opłaty (czynsz, media).
Twierdzą, że ten sposób płacenia jest dla nich wygodniejszy niż przez Internet, ponieważ
„nie musimy pamiętać o terminach”.
2.2 Kompetencje cyfrowe, szczególnie zakres, w jakim uczestnicy badań korzystają
z Internetu
Internet jako medium budzi w badanej grupie wyłącznie dobre emocje. Prawie wszyscy
badani
z niego korzystają, jednak większość z pomocą dzieci lub wnuków. W grupie znalazła się
tylko jedna osoba samotna (bez wspierającej ją rodziny). Ta pani zapisała się na kurs
komputerowy
i wiąże z nim duże nadzieje (planuje zakup komputera). Osoby korzystające z sieci przy
pomocy bliskich najczęściej poszukują tam towarów, porównują ceny, czasem kupują.
Bardzo popularny jest Skype – służy do rozmów z rodziną. Oglądają też świat i zdjęcia
rodzinne. Ci (mniej liczni), którzy korzystają samodzielnie, dodatkowo oglądają filmy,
poszukują
informacji,
czytają
książki
i prasę, wchodzą na fora (np. osoba chora na SM bardzo chwaliła możliwość kontaktu z
innymi chorymi). Także grają w gry sieciowe i odwiedzają portale społecznościowe (mają
konta na Naszej Klasie i na Facebooku). Osoby nie korzystające z sieci internetowej nie
robią
tego:
z powodu braku czasu, ciekawszych możliwości spędzania czasu oraz z obawy przed
uzależnieniem. Podkreślają, że jest to wybór świadomy a nie spowodowany brakiem
możliwości nauki bądź dostępu do komputera. Stosunkowo rzadko podało stwierdzenie,
że "jestem na to za stary/a" (choć i takie głosy się pojawiały).
2.3 Obawy i ograniczenia, które sprawiają, że uczestnicy badań nie korzystają z
dostępnych narzędzi zarządzania finansami domowymi (w szczególności narzędzi
cyfrowych)
Jedynymi operacjami finansowymi, wobec których niektórzy respondenci (4 osoby) byli
nieufni, były przelewy przez Internet i płacenie kartą płatniczą. Dwoje uczestników
zgłaszało obawę wobec pobierania gotówki z bankomatu. Obawiają się przechwycenia ich
PIN przez ukrytą kamerę lub osoby niepowołane. Jeżeli chodzi o płatności internetowe,
obawę budzi możliwość włamania się na konto i wyprowadzenie stamtąd pieniędzy oraz
możliwość popełnienia błędów przy logowaniu i wpisanie błędnych danych wynikające ze
słabego wzroku. Obawy pojawiły się na podstawie tego, co wydarzyło się ich znajomym lub
tego, co zasłyszano w telewizji. Przy okazji tego tematu respondenci poskreślali, że sami
nie
mają
szczególnie
złych
doświadczeń
z płatnościami kartą lub przez Internet. Temat zagrożeń, które sprawiają, że respondenci
nie korzystają z dostępnych narzędzi zarządzania finansami domowymi (w szczególności
narzędzi cyfrowych) nie wzbudził silnych emocji.
2.4 Stosunek uczestników dyskusji do zdobywania nowych kompetencji oraz ich
oczekiwania związane ze zdobywaniem/podnoszeniem umiejętności korzystania z
narzędzi przydatnych w obsłudze finansów (szczególnie bankowości elektronicznej)
Na temat tego, kto byłby najlepszym doradcą, źródłem wiedzy i autorytetem dla
respondentów, gdyby postanowili dokonać nowej dla siebie operacji finansowej (poznać
nowe narzędzie obsługi swoich finansów) odpowiedzi były zróżnicowane (załącznik nr
4a,b).
Najczęściej była to rodzina, co jest zrozumiałe w badanych środowiskach (rodziny
wielopokoleniowe o silnej więzi, charakterystyczne dla tego regionu Polski). Dość wysoko
uplasowały się spotkania edukacyjne. Również godnym zaufania "doradcą" jest internet.
Znajomi i doradcy bankowi zajmują rożne pozycje - zależnie od osobistych doświadczeń.
Najniżej plasują się materiały informacyjne wydawane przez banki.
Ciekawe wnioski pojawiają się w efekcie ćwiczenia mającego za cel wskazanie najbardziej
optymalnych dla respondentów sposobów zdobywani kompetencji ( wyszczególnione
w załączniku nr 2) Prawie wszyscy respondenci deklarują, że "są wzrokowcami" i cenią
materiały wizualne: film, prezentację multimedialną. Gra ekonomiczna nie wzbudza
entuzjazmu: w opinii uczestników zabawa nie jest dobrym narzędziem edukacyjnym.
Scenki odgrywane z podziałem na role (np. pracownik banku i klient) także nie zyskały
uznania jako metoda edukacyjna. Opinie na temat omawiania w grupie konkretnego
przypadku "z życia", jako sposobu uczenia się, były różne: od pozytywnych do uznania tej
metody za nieskuteczną ( "człowiek uczy się na cudzych błędach" i "cudzy przepadek nie
ma ze mną wiele wspólnego"). Zróżnicowane są opinie dotyczące wykładu eksperta. Jedni
uważają taki sposób przekazywania wiedzy za cenny, wiedza ekspertów jest dla nich
godna zaufania. Uczestnicy powołują się tu na telewizję śniadaniową - lubiany program gdzie eksperci ciekawie się wypowiadają. Inni obawiają się zbyt fachowego języka oraz
ukrytego reprezentowania interesów jakiegoś banku. W opinii wszystkich uczestników
najlepszym sposobem podnoszenia kompetencji w zakresie zarządzania finansami jest
praktyka: ćwiczenia przy komputerze oraz symulacja konkretnych działań finansowych.
Dobrze tę hierarchię ilustruje fotografia w załączniku nr 4a.
2.5 Rola biblioteki i bibliotekarza jako miejsca i realizatora działalności edukacyjnej
poświęconej finansom i skierowanej do osób starszych
Na pytanie o bibliotekę jako miejsce edukacji ekonomicznej uczestnicy początkowo
zareagowali zdziwieniem, jednak potem zgodzili się, że jest to miejsce właściwe.
Zwłaszcza chętnie przyznały to osoby, które uczęszczały na zajęcia Uniwersytetu Trzeciego
Wieku oraz kursy komputerowe organizowane przez bibliotekę. Mówiono: "jeżeli te zajęcia
nie będą przeszkadzały czytelnikom - to jak najbardziej". Jedna z pań miała wątpliwości,
czy biblioteka, według niej "miejsce święte", jest właściwym miejscem do mówienia o
pieniądzach.... Inaczej zareagowano na pytanie o rolę bibliotekarzy w tym procesie. Tylko
dwie osoby uznały, że bibliotekarz/bibliotekarka jest osobą kompetentną, aby uczyć o
finansach. Po naszych wyjaśnieniach (że szkolenie będzie dotyczyło praktyki, nie będzie to
doradztwo finansowe) niektórzy, choć niechętnie, zgodzili się, że bibliotekarz może być
pomocny w zdobywaniu kompetencji finansowych. Respondenci uznali, że osoba jedynie
po szkoleniu, bez konkretnego wykształcenia ekonomicznego, nie może doradzać w
sprawie tak brzemiennej w skutki jak finanse. Tu dał znać o sobie silny stereotyp
bibliotekarza jako osoby wyłącznie doradzającej w sprawie lektur.
3. Wnioski, rekomendacje
Analizując wypowiedzi uczestników tego badania oraz towarzyszące im emocje,
moderatorki tego spotkania doszły do następujących wniosków:
1. W obu grupach badałyśmy osoby w podobnym wieku, mające podobne
doświadczenie życiowe i zawodowe a także podobne upodobania i
przyzwyczajenia. Były to więc grupy dość jednorodne. Tymczasem ich
kompetencje w stosowaniu różnych narzędzi zarządzania finansami oraz ocena
(od pozytywnej do całkowicie negatywnej) tych narzędzi (np. kredytów,zakupów na
raty, obsługi konta przez internet) różniły się znacznie.
znacznie Jedynie brak kredytów
hipotecznych, kart kredytowych i niechęć do pożyczek "chwilówek" łączyły
wszystkich respondentów. To ostatnie zapewne dlatego, że mają oni łatwy dostęp
do pracowniczej kasy zapomogowo-pożyczkowej ze swojego dawnego zakładu
pracy. Również rachunki oszczędnościowo-rozliczeniowe w banku w większości
założył im jeszcze zakład pracy. Zapewne w środowiskach nie związanych z
dużymi, państwowymi pracodawcami konta w banku nie są tak popularne wśród
seniorów.
seniorów. Można przypuszczać, że wśród seniorów - odbiorców oferty edukacyjnej
znajdą się osoby, którym brakuje jedynie małej zachęty do tego, by zaczęły
obsługiwać swoje konto w sieci. Dla innych już „plastikowy pieniądz” będzie dużą
zmianą w życiu. Na pewno warto przy zaproszeniach na spotkania zaznaczać, do
jakich odbiorców (o jakich kompetencjach wyjściowych) je kierujemy.
2. Uczestnicy badań są osobami o zróżnicowanych umiejętnościach, jeśli chodzi
o obsługę domowych finansów. Są to także osoby chętnie uczące się, wiele z nich
uczęszcza na zajęcia Uniwersytetu Trzeciego Wieku. Decyzję o niekorzystaniu
z pewnych narzędzi obsługi finansów podejmują świadomie: "chodzę z opłatami
na pocztę, bo lubię spacery" (nie dlatego, że obawiam się komputera). Jednak
nikt
z respondentów nie przyznał się otwarcie do braku wiedzy. Odniosłyśmy wrażenie,
że nie wszystkie deklaracje typu: „nie korzystam z Internetu bo nie potrzebuję” były szczere. Można przypuszczać, że bezpośrednie zapytanie skierowane do
potencjalnych uczestników
uczestników spotkań edukacyjnych: czego nie umiecie a chcecie
się nauczyć, nie przyniesie ich organizatorom satysfakcjonującej odpowiedzi.
3. Jeżeli chodzi o sposoby uczenia się, za najbardziej odpowiednie uznano rozmaite
wizualizacje (filmy, prezentacje) oraz ćwiczenia
ćwiczenia praktyczne.
praktyczne Warto zadbać o to,
żeby te elementy znalazły się w scenariuszach spotkań.
spotkań
4. Temat finansów jest dla respondentów interesujący przede wszelkim z przyczyn
praktycznych ale też dlatego, że są ciekawi świata:
świata "jak tylko usłyszę jakąś
ciekawą wiadomość , zaraz sprawdzam w Internecie". Są jednak wymagający:
oczekują od edukatora kompetencji, najchętniej potwierdzonych dyplomem.
Biblioteka zapraszając na spotkania edukacyjne powinna zawrzeć w zaproszeniu
komunikat o kompetencjach swoich trenerów.
5. Większość respondentów deklaruje korzystanie z Internetu. Jednak okazuje się,
że często to korzystanie jest po prostu towarzyszeniem
owarzyszeniem przy komputerze dzieciom
lub wnukom.
wnukom Warto sprawdzić, na ile uczestnicy naszych spotkań są w tym
względzie samodzielni. Być
Być może w niektórych środowiskach trzeba będzie
poprzedzić cykl spotkań na temat finansów krótkim szkoleniem komputerowym.
6. Respondenci nie ujawnili zbyt wielu obaw i lęków, jakie mają wobec rozmaitych
działań i produktów finansowych.
finansowych Opowiadając o swoich obawach zaznaczali, że
nie jest to ich osobiste doświadczenie, a nawet jeżeli - to "takie rzeczy się
zdarzają". Oczywiście, były wśród respondentów osoby, które miały wiele obaw,
także irracjonalnych. Ci rozmówcy sami siebie określi jako bardzo nieufni.
7. Rozmówcy zwrócili uwagę na zagrożenia,
zagrożenia jakie stanowią dla starszych osób tzw.
pokazy/prezentacje różnych produktów. Starsze osoby, szczególne samotne
i spragnione kontaktu z ludźmi, często stają się ofiarami manipulacji
sprzedawców
i kupują na raty drogie produkty, których wcale nie potrzebują. Ponadto otrzymują
liczne oferty kredytów ("od jakiegoś banku, którego nie znam"). Warto w
scenariuszach spotkań znaleźć miejsce na temat asertywności seniorów wobec
takich
działań.
Z drugiej strony, w sytuacjach „oswojonych” respondenci potrafią wykazać się
czujnością: ignorują przysyłane pocztą oferty nieznanych im banków, potrafią
wypytywać o uczciwość pracownicę punktu opłat, w którym regulują swoje
rachunki. Są bardzo przywiązani do banku, w którym od lat mają swoje konta. Nie
porównują oferty, jaką daje im „ich” bank, z innymi bankami.
8. W obu badanych grupach znalazło się łącznie pięć osób, które obsługują swoje
konta
w sieci. Dało się zauważyć, że osoby te miały wyższą od innych samoocenę, były
pewne siebie i chętnie mówiły o tej swojej umiejętności. Zgodnie z
kwestionariuszem rekrutacyjnym nie były one przewidziane w grupie badanych.
Jednak dobrze się stało, że się pojawiły, ponieważ na ich przykładzie można było
zauważyć, że umiejętność ta dodaje starszym osobom pewności
pewności siebie i poprawia
ich samopoczucie.
4. Załączniki
Załącznik 1: Kwestionariusz rekrutacyjny
KWESTIONARIUSZ REKRUTACYJNY
REKRUTACYJNY – FRIS XII 2011
wypełnia ankieter
Zaznacz płeć respondenta
Kobieta
1 mężczyzna
Rekrutuj do grupy 5 kobiet i 5 mężczyzn.
1. Ile ma Pan/i lat?
do 50 lat
1 PRZERWIJ WYWIAD
51 lat i więcej
2
2
2. Czy osobiście korzysta Pan/i z komputera i internetu?
tak, korzystam osobiście
1
nie, sama/a nie korzystam z komputera i
2 PRZERWIJ WYWIAD
internetu
3. Z jakiego typu możliwości korzysta Pan/i w internecie? CZYTAJ MOŻLIWE ODPOWIEDZI
Korzystam z internetowego konta
1 PRZERWIJ WYWIAD
bankowego
Przeglądam strony, które mnie interesują
2
4. Jak często korzysta Pan/i z komputera i internetu? CZYTAJ MOŻLIWE ODPOWIEDZI
ODPOWIEDZI
codziennie
1
kilka razy w tygodniu
2
kilka razy w miesiącu
3
kilka razy w roku/rzadziej
4 PRZERWIJ WYWIAD
5. Z jakiego rodzaju usług finansowych i ubezpieczeniowych Pan/i korzysta? CZYTAJ
MOŻLIWE ODPOWIEDZI
Korzystam z internetowego rachunku
1 PRZERWIJ WYWIAD
bankowego
Mam wykupione jednostki w funduszu
2 PRZERWIJ WYWIAD
inwestycyjnym
Korzystam z rachunku w biurze maklerskim
3 PRZERWIJ WYWIAD
Mam zwykłe konto w banku, ale dokonuję
4 PRZERWIJ WYWIAD
operacji także przez internet
Robię zakupy przez internet
5 PRZERWIJ WYWIAD
Korzystam z karty kredytowej
6 PRZERWIJ WYWIAD
Mam lokatę/lokaty oszczędnościowe
7
Mam rachunek w banku (ror), ale nie mam
8
do niego dostępu przez Internet
Mam kartę bankomatową i korzystam z
9
bankomatów
Korzystam z możliwości pożyczkowych (np.
10
lombard, chwilówki, Provident itp.)
Mam polisę na dom/mieszkanie
11
Mam polisę na samochód (OC lub OC/AC)
12
Mam inne polisy (np. na życie, na mienie)
13 PRZERWIJ WYWIAD
REKRUTUJ DO GRUPY: UŻYTKOWNIKÓW CO NAJMNIEJ 2 USŁUG – TZW.
„ZAAWANSOWANYCH” (OKOŁO 50%)
I UŻYTKOWNIKÓW POJEDYNCZYCH USŁUG – TZW. „PODSTAWOWYCH” (OKOŁO 50%)
6. Czy w ciągu ostatnich 6 miesięcy brał/a Pan/i udział w badaniach opinii?
tak, brałem/am udział
1 PRZERWIJ WYWIAD
nie, nie brałem/am udziału
2
7. Poszukujemy ludzi określonych zawodów. Czy Pani osobiście zajmuje się (lub
zajmował/a się) zawodowo którąś z wymienionych dziedzin? CZYTAJ MOŻLIWE
ODPOWIEDZI
Bankowość
1 PRZERWIJ WYWIAD
Handel
2
Ubezpieczenia
3 PRZERWIJ WYWIAD
Finanse, księgowość
4 PRZERWIJ WYWIAD
Informatyka, komputery
5 PRZERWIJ WYWIAD
Produkcja lub dystrybucja kosmetyków
6
8. Jakie jest Pan/i wykształcenie? CZYTAJ MOŻLIWE ODPOWIEDZI
zawodowe lub 1
średnie 2
niższe
wyższe
3
9. Czym się Pan/i obecnie zajmuje? CZYTAJ MOŻLIWE ODPOWIEDZI
pracuję zawodowo 1
prowadzę własną 2
jestem na
działalność gospodarczą
rencie/emeryturze
3
10. Czy posiada Pan/i stały miesięczny dochód, który pozostaje w Pana/i dyspozycji?
Tak, posiadam stały dochód, którym
1
dysponuję
Nie, nie posiadam dochodu, którym
2
PRZERWIJ WYWIAD
dysponuję
Czy zechciał(a)by Pan/i, za wynagrodzeniem w wysokości .......... zł, wziąć udział w
spotkaniu nt. obyczajów związanych z korzystaniem z internetu osób z Pana/i pokolenia?
Spotkanie to, w gronie około 8 osób, przy soku i ciasteczku, będzie polegało na
zwykłej rozmowie i wymianie opinii. Nie trzeba się do tej rozmowy w żaden sposób
przygotowywać. Chodzi nam wyłącznie o to, by poznać Pana/i opinie na ten temat.
Spotkanie potrwa około półtorej godziny, a odbędzie się w dn. .........., o godz.
.........., w sali przy (adres) ....................................... . Dyskusja będzie nagrywana, wyłącznie
dla celów badawczych.
Jeśli respondent/ka zgadza się wziąć udział w spotkaniu, proszę umówić się z nią,
nią,
że dzień przed spotkaniem zadzwonisz do niego/niej, by potwierdzić, że przyjdzie. Zapisz:
imię i nazwisko respondenta/ki: ..............................................................
telefon do respondentki: .........................................................................
Załącznik 2: Scenariusz badania
Scenariusz zogniskowanego wywiadu grupowego w ramach projektu
„O finansach... w bibliotece”
Czas trwania: 2h
Liczba uczestników :8
Moderatorki : 2
I. wstęp (15 min)
°
°
°
przedstawienie tematu badania i jego celu; programu (PRB) i projektu ( „O
finansach... w bibliotece”), dla którego jest ono przeprowadzane; organizatorów
programu i projektu,
przedstawienie się moderatorek i uczestników,
przypomnienie zasad realizowania badania: nagranie audio/wideo, kto będzie
z niego korzystał; ustalenie zasad wypowiadania się.
II. Pytania do uczestników (1.5h):
1. Jakie działania (operacje) finansowe Państwo stosują? Oto przykłady
niektórych z nich, podkreślimy te, które są Państwu znane i dopiszemy
dodatkowe, jeżeli Państwo je zaproponują. Proszę o wypowiedź: jakie zalety
tych działań Państwo dostrzegają.
Lista działań:
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
◦
gospodarowanie wyłącznie gotówką z comiesięcznych poborów i
przechowywanie jej w domu
obsługa konta bankowego (ROR)
zakupy na raty
pożyczki (kredyty konsumpcyjne i hipoteczne, chwilówki)
oszczędności (np. lokaty)
zakup akcji lub obligacji
polisy ubezpieczeniowe
karta bankomatowa
karta kredytowa
przelewy za pośrednictwem poczty
inne –jakie?
………………………
2. Jakie działania (operacje) finansowe budzą naszą nieufność i dlaczego?
3. W jakich celach zwykle korzystają Państwo z Internetu? Czy używają go
Państwo także w następujących celach:
a) porównywania cen towarów i usług?
b) robienia zakupów?
c) kontaktowania się ze sprzedawcami (uzyskiwanie informacji, negocjowanie
cen towarów)
4. Czy osoby z Państwa otoczenia (np. rodzina) obsługują swoje konta przez
Internet? Jakie są Państwa odczucia dotyczące tej formy zarządzania swoimi
finansami?
5. Jakie obawy sprawiają, że nie korzystamy z narzędzi internetowych w obsłudze
naszych finansów?
6. Chcąc dokonać nowej dla siebie operacji finansowej, skąd lub od kogo
chcieliby Państwo dowiedzieć się, co w tym celu należy zrobić i na ci zwrócić
szczególną uwagę?
Najpierw prośba o wypowiedź, potem prośba aby każdy z obecnych (lub
w grupach) ułożył karteczki z zapisanymi na nich „źródłami informacji”
szeregując je według stopnia zaufania (pozycja pierwsza odpowiada źródłu,
z którego czerpałby informacje najchętniej itd.):
◦
◦
◦
◦
◦
◦
rodzina
znajomi
pracownik banku
Internet
spotkania poświęcone sprawom finansów – organizowane dla małych grup
w mojej miejscowości przez którąś z instytucji publicznych
ulotki informacyjne wydawane przez bank.
7. Gdyby w Państwa miejscowości odbywały się spotkania, na których można
byłoby zdobyć praktyczną wiedzę na temat finansów domowych i nauczyć się
korzystać z bankowości internetowej, jakie sposoby zdobywania tych
umiejętności najbardziej Państwu by odpowiadały?
8. Czy według Państwa biblioteka publiczna jest właściwym miejscem dla spotkań
poświęconych finansom? Czy bibliotekarze/bibliotekarki, odpowiednio do tego
przygotowani, są właściwymi osobami do prowadzenia takich spotkań?
III. Podsumowanie, podziękowanie
Załącznik 3a: Dokumentacja zdjęciowa - Fotogaleria - Andrychów
Załącznik 3b: Dokumentacja zdjęciowa - Fotogaleria - Bukowno
Załącznik 4a: Zapisy odpowiedzi 1
Skąd pozyskujemy informacje o finansach? Źródła informacji ułożone od najbardziej
godnych zaufania (na górze) do najmniej (na dole). Wybrane odpowiedzi z Andrychowa.
Załącznik 4b: Zapisy odpowiedzi 2
Skąd pozyskujemy informacje o finansach? Źródła informacji ułożone od najbardziej
godnych zaufania (na górze) do najmniej (na dole). Wybrane odpowiedzi z Bukowna.
Grupa seniorów z Andrychowa w taki sposób uszeregowała narzędzia zdobywania wiedzy
o finansach (u góry – najbardziej, według nich, ciekawe i skuteczne).