podstawowe zagadnienia prawno-organizacyjne zarządzania

Studia i Materiały. Miscellanea Oeconomicae
Rok 18, Nr 3/2014
Wydział Zarządzania i Administracji
Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach
Rozwój regionalny w liczbach
Bernard Wiśniewski1
PODSTAWOWE ZAGADNIENIA
PRAWNO-ORGANIZACYJNE
ZARZĄDZANIA KRYZYSOWEGO
Wszechobecność zagrożeń w środowisku bezpieczeństwa państwa wywołuje
potrzebę budowy systemów, których istotą jest przeciwdziałanie im oraz minimalizacja skutków ich ewentualnego wystąpienia. Jednym z takich systemów jest
system zarządzania kryzysowego.
Problematyka zarządzania kryzysowego „niesie ze sobą potrzebę podjęcia dyskusji nad zagadnieniami stanowiącymi źródło myślenia i działania zorganizowanego w tej materii. Źródłem tym są sytuacje o charakterze kryzysowym (sytuacje
kryzysowe, kryzysy), które – jak stwierdziliśmy wcześniej – mogą mieć charakter
negatywny, a więc ujemnie oddziałujący na funkcjonowanie organizacji. Mogą to
być także zjawiska dodatnio wpływające na organizację, lecz z uwagi na ich nagły, nieoczekiwany, a więc i trudny charakter – stanowiące zakłócenie ciągłości
procesów społecznych, politycznych, gospodarczych i innych”2.
Zarządzanie kryzysowe jest dziś obszarem poddanym gruntownym badaniom
przez przedstawicielu wielu dziedzin i dyscyplin naukowych. W rezultacie tychże
działań powstały i powstają wartościowe dzieła naukowe oraz opracowania popularno-naukowe dotyczące przede wszystkim: organizacji zarządzania kryzysowego, charakterystyki potencjału państwa mogącego być wykorzystanym w tymże
zarządzaniu, współdziałania, a także relacji pomiędzy elementami systemu zarządzania kryzysowego. Przywołani przedstawiciele nauki realizują swoje badania
samodzielnie oraz wespół z osobami, mierzącymi się codziennie z problemami
zarządzania kryzysowego w różnych skalach.
1
2
Dr hab. prof. WSPol Bernard Wiśniewski, profesor, Wyższa Szkoła Policji w Szczytnie.
W.Kitler, B.Wiśniewski, J.Prońko, Wybrane problemy zarządzania kryzysowego w państwie.
Studium, AON, Warszawa 2000, s. 133.
77
W celu przedstawienia problemów odnoszących się do przedmiotu i podmiotu
zarządzania kryzysowego niezbędne jest krótkie odniesienie się do charakteru
współczesnych zagrożeń. R. Socha zauważa, że dążąc do ich określenia należy
mieć na uwadze szerokie spektrum uwarunkowań bezpieczeństwa państwa3. Ponadto „poszczególne komponenty otoczenia człowieka są ze sobą ściśle związane
i wzajemnie od siebie zależne. Od tysięcy lat człowiek kształtował swoje środowisko, nie tylko w zakresie tworzenia infrastruktury technicznej, ale również starał
się zmieniać otaczającą go przyrodę, tworząc coraz lepsze warunki własnego bytu
oraz rozwoju społecznego i ekonomicznego. Istniejąca od początku naszej cywilizacji ogromna zależność między człowiekiem i stworzoną przez niego kulturą,
w szerokim tego słowa znaczeniu a otaczającą go przyrodą oraz ogromny rozwój
nauki powodują, iż niezmiernie trudno jest dzisiaj w sposób precyzyjny
i nie podlegający dyskusji powiedzieć czy dane zjawisko zostało spowodowane
tylko i wyłącznie siłami natury czy też działalnością człowieka”4. Biorąc pod
uwagę zaprezentowane powyżej stanowisko, iż typ i skala zagrożeń wykazuje
tendencje ewolucyjne, co skutkuje tym, że w celu zapewnienia warunków przetrwania w zmiennym środowisku bezpieczeństwa należy podjąć działania zmierzające do zapewnienia przetrwania i godziwych warunków życia ludności.
Niezwykle istotne wydaje się również to, że w zorganizowanych społecznościach potrzebne jest zaangażowanie każdego elementu składowego, zatem zarówno pojedynczego obywatela, jak i podmiotów powołanych do realizacji określonych zadań w ramach zapewniania ciągłości istnienia i bezpieczeństwa. Istotnym jest, aby wyżej wspomniana ciągłość zachowana była na każdym etapie
funkcjonowania państwa, tj. pokoju, kryzysu i wojny5.
Przedstawione powyżej okoliczności stwarzają przesłanki do zaprezentowania
określeń pojęcia „zarządzanie kryzysowe” w kontekście ochrony ludności. Założenie to upoważnia do stwierdzenia za W. Kitlerem, że ochrona ludności jest „jedną z zasadniczych misji realizowanych w ramach bezpieczeństwa narodowego
przez organy administracji publicznej, inne organy i instytucje państwowe, przedsiębiorców i inne jednostki organizacyjne, organizacje pozarządowe oraz poszczególnych obywateli, a w uzasadnionych przypadkach także przez siły zbrojne, polegająca na realizacji szeregu działań zapobiegawczych, przygotowawczych, interwencyjnych oraz przywracających stan normalny, mająca na celu ochronę życia
i zdrowia osób oraz cennego mienia, dóbr dziedzictwa kulturowego i środowiska
3
R. Socha, Ocena zagrożeń oraz zjawisk mogących być źródłem sytuacji kryzysowych [w:] Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura,
Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji, Warszawa 2010, s. 57.
4
J. Prońko, B. Wiśniewski, Klasyfikacja zagrożeń, [w:] Administracja publiczna w systemie przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom dla ludzi i środowiska praca zbiorowa pod red. K. Liedela, J. Prońko, B. Wiśniewskiego, WSA, Bielsko-Biała Warszawa 2007, s. 13.
5
M. Madej, Ochrona ludności a zarządzanie kryzysowe [w:] Zarządzanie kryzysowe w administracji
publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji, Warszawa 2010, s. 102.
78
w zakresie niezbędnym do przeżycia, a także na udzielaniu pomocy humanitarnej
i prawnej w czasie katastrof, klęsk żywiołowych, konfliktów zbrojnych i okupacji
oraz bezpośrednio po nich”6.
Analiza poglądów dotyczących procesu identyfikacyjnego zarządzania kryzysowego pozwala wyodrębnić dwa podejścia do rozpatrywanej problematyki. Jedno
sprowadzające problematykę zarządzania kryzysowego wyłączenie do ochrony
ludności, drugie zaś odwołujące się do kwestii specyficznego zarządzania bezpieczeństwem7.
Interesującej definicji zarządzania kryzysowego dostarcza opracowanie „Generic Crisis Management Handbook”, w którym zarządzanie kryzysowe zgodnie
z koncepcją NATO należy postrzegać w szerokim ujęciu, biorąc pod uwagę procedury i działania zmierzające do przejęcia kontroli nad sytuacją kryzysową przez
menadżerów kryzysów, umożliwiające im kształtowanie przebiegu kryzysu
w drodze działań przygotowawczych8.
Równie interesujące określenie terminu „zarządzanie w sytuacji kryzysowej”
podaje J. Konieczny określając je jako „systematyczne i metodyczne przedsięwzięcia zmierzające do zapobieżenia lub zredukowania wpływu kryzysu na sposoby i wartości społeczne za pomocą środków kierowania i kontroli oraz koordynacji”9.
Jak zauważa M. Madej „w świecie biznesu, w którym zarządzanie kryzysowe
pojmowane jest zgodnie z definicją wywodzącą się z jego kolebki - Stanów Zjednoczonych, stanowi ono zespół przedsięwzięć organizacyjnych, logistycznych
i finansowych, których celem jest zapobieganie powstawaniu sytuacji kryzysowych, zapewnienie sprawności struktur decyzyjnych na wszystkich szczeblach
zarządzania, ciągłej gotowości sił i środków do podjęcia działań, sprawnego reagowania oraz likwidacji skutków zaistniałej sytuacji”10.
Przedmiot i podmiot zarządzania kryzysowego wydają się z racji swej wagi
problemami niezwykle istotnymi dla bezpieczeństwa z uwagi na stały wzrost poziomu zagrożeń bezpieczeństwa ludzi. Wzrost ten zazwyczaj bolesny, jest często
aprobowany „ze względu na niezwykły potencjał człowieczeństwa, jaki wyzwala
zarówno w tych którzy przez kryzys przechodzą, jak i w tych, którzy starają się im
w tej drodze pomocnie towarzyszyć. Jest jakąś tajemnicą fakt, że właśnie kryzys
jest drogą rozwoju. Że trzeba płacić cenę cierpienia, jeśli chce się osiągnąć coś, co
6
W. Kitler, A. Skrabacz, Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja i zadania w czasie
pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010, s. 67- 68.
7
Szerzej, M. Madej, Ochrona ludności a zarządzanie kryzysowe [w:] Zarządzanie kryzysowe
w administracji publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura, Warszawa 2010,
s. 104.
8
Generic Crisis Management Handbook, NATO Office of Information and Press, Brussels 1997.
9
J. Konieczny, Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach, Warszawa 2001,
s. 14.
10
M. Madej, Ochrona ludności a zarządzanie kryzysowe [w:] Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura, Wyższa Szkoła Informatyki,
Zarządzania i Administracji, Warszawa 2010, s. 102.
79
naprawdę ma wartość. Przedstawione - bardzo selektywnie i w znacznym skrócie poglądy na kryzys wydają się wskazywać, że nie ma innej drogi. Rozwój musi
realizować się poprzez pracę nad porzucaniem tego, co było, przechodzenie przez
swoisty kryzys żałoby, by być wolnym i gotowym na przyjęcie przyszłości. Nieprzewidywalność, niepewność immanentnie obecna w procesie życia nie pozwala
na wyeliminowanie możliwości konfrontacji z czymś, co w subiektywnym odbiorze osoby zostanie zinterpretowane jako niezrozumiałe i przerastające jej możliwości. Akceptacja tej rzeczywistości doprowadza do satysfakcji pokonania, przejścia „na drugą stronę” kryzysu. Satysfakcji, z którą - chyba - nic innego nie może
się równać”11.
W kontekście rozważań prezentowanych we wprowadzeniu do niniejszej części
pracy należy zauważyć, że z uwagi na wagę problemu, zagadnienia zarządzania
kryzysowego usiłowano uregulować w Rzeczypospolitej Polskiej już wiele lat
temu.
„Zmiany ustrojowe, polityczne i gospodarcze po roku 1989 miały duży wpływ
na rozwój zarządzania kryzysowego, a co za tym idzie prób regulacji prawnej tego
zagadnienia. Początkowo zajęto się tą problematyką w zakresie kryzysów militarno-politycznych, na co miała wpływ akcesja Polski do NATO (12.03.1999), zaangażowanie w operacje pokojowe i humanitarne. W tej pierwszej fazie, zwanej
w literaturze jako podejście „wojenne” do spraw bezpieczeństwa narodowego12,
organizacja państwa i prawo miały charakter pro obronny. Zwracano szczególną
uwagę na ochronę granic, ludności i mienia w sytuacjach zagrożenia wojną. Przygotowanie zabezpieczenia gospodarczego i militarnego oraz przetrwania ludności
w sytuacjach ekstremalnych. W doktrynach wydawanych przez Komitet Obrony
Kraju (KOK), poruszane były problemy bezpieczeństwa państwa postrzegane
z punktu widzenia możliwości wystąpienia agresji zbrojnej, tzn. zapewnienie warunków szkolenia i utrzymania sił zbrojnych”13.
Pierwszą znaczącą próbą znalezienia systemowych rozwiązań zarządzania kryzysowego była ustawa o gotowości cywilnej i zarządzaniu kryzysowym, z 2001
roku, która przyjęta przez Sejm, została zawetowana przez Prezydenta.
Z kolei w 2003 roku, niejako przy okazji opracowywania projektu ustawy
o bezpieczeństwie obywatelskim14, w projekcie tym zawarto zapis, stanowiący że
system bezpieczeństwa obywatelskiego winien stwarzać warunki i przesłanki do
„ochrony obywateli przed zjawiskami groźnymi dla życia i zdrowia lub powodującymi straty materialne oraz minimalizować ich skutki i kształtować otoczenie
11
J. Prońko, B. Wiśniewski, T. Wojtuszek, Kryzys i zarządzanie, WSA, Bielsko-Biała 2007, s. 177.
Rozwój zarządzania kryzysowego w Polsce po 1989 – zarys problematyki [w:] System reagowania
kryzysowego, pod red. J. Gryz, W. Kitler, Wydawnictwo Adam Marszałek, Toruń 2007, s. 171.
13
A. Szwajca, Prawne aspekty zarządzania kryzysowego w sytuacjach szczególnych zagrożeń,
[w:] Zeszyty studenckie nr 4, red, nauk. B. Wiśniewski, A, Osierda, Bielsko-Biała 2011, s. 12.
14
Projekt z dnia z 21 sierpnia 2003 r.
12
80
sprzyjające harmonijnemu i zrównoważonemu rozwojowi społeczeństwa”15. Projekt, o którym mowa zakładał także stworzenie podstaw do budowy systemowych
rozwiązań bezpieczeństwa państwa, uwzględniających zmiany zachodzące w międzynarodowym środowisku bezpieczeństwa.
Kolejne, równie wartościowe projekty ustaw dotyczące systemu zarządzania
kryzysowego zostały zgłoszone do Sejmu IV kadencji16. Projekt Poselski ustawy
o bezpieczeństwie obywateli i zarządzaniu kryzysowym stanowił, że „sytuacja kryzysowa” jest to „stan narastającej destabilizacji, niepewności i napięcia społecznego,
charakteryzujący się naruszeniem więzi społecznych, możliwością utraty kontroli
nad przebiegiem wydarzeń oraz eskalacji zagrożenia, a w szczególności sytuację,
stwarzającą zagrożenie dla życia, zdrowia, mienia, dziedzictwa kulturowego lub
infrastruktury krytycznej, w tym spowodowaną zdarzeniem o charakterze terrorystycznym”17. Z kolei w rządowym projekcie ustawy o zarządzaniu kryzysowym
z 2005 r. nie zawarto terminu „sytuacja kryzysowa”18.
Prace nad tymi dwoma projektami zostały przekazane do sejmowych komisji,
które po wspólnych posiedzeniach wniosły o uchwalenie jednolitego projektu
ustawy o bezpieczeństwie obywateli i zarządzaniu kryzysowym, w którym przyjęto,
znaczenie „sytuacji kryzysowej” zawarte w projekcie poselskim. Niestety prace
nad tym projektem zostały wstrzymane wraz z zakończeniem kadencji Sejmu.
Kolejny projekt ustawy o zarządzaniu kryzysowym przyjął w 2006 r. rząd Kazimierza Marcinkiewicza, a powołana do rozpatrzenia tego projektu nadzwyczajna podkomisja przyjęła w styczniu 2007 r. określenie „sytuacji kryzysowej” jako „sytuację będącą następstwem zagrożenia i prowadzącą w konsekwencji do zerwania
lub znacznego naruszenia więzów społecznych przy równoczesnym poważnym
zakłóceniu w funkcjonowaniu instytucji publicznych, jednak w takim stopniu, że
użyte środki niezbędne do zapewnienia lub przywrócenia bezpieczeństwa nie uzasadniają wprowadzenia żadnego ze stanów nadzwyczajnych, o których mowa
w art. 228 ust. 1 Konstytucji”19. Zatem obowiązująca od sierpnia 2007 r. ustawa
o zarządzaniu kryzysowym na dwa lata unormowała pojęcie „sytuacji kryzysowej”
w polskim systemie prawnym20.
Obecnie problematykę przedmiotu i podmiotu zarządzania kryzysowego reguluje w Rzeczypospolitej Polskiej dokument rangi ustawowej, a mianowicie ustawa
z dnia 26 kwietnia 2007 r. o zarządzaniu kryzysowym (Dz. U. Nr 89, poz. 590,
z dnia 21 maja 2007 r. z późn. zm.), która określa zarządzanie kryzysowe jako
15
R. Socha, M. Kolińska, Udział Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w zarządzaniu kryzysowym,
WSA, Bielsko-Biała 2010, s. 16.
16
Tamże.
17
Druk sejmowy IV kadencji, nr 2953 z 30 kwietnia 2004 r.
18
R. Socha, M. Kolińska, Udział Rządowego Centrum …, op. cit., s. 16.
19
R. Socha, M. Kolińska, Udział Rządowego Centrum …, op. cit., s. 16.
20
Należy dodać, że poprzednie określenie sytuacji kryzysowej zostało uznane przez Trybunał Konstytucyjny za niegodne z art. 2 Konstytucji RP (wyrok z dnia 21 kwietnia 2009 r., sygn. akt
K 50/07, Dz.U. z 2009 r., nr 65, poz. 553).
81
działalność organów administracji publicznej, będącej elementem kierowania bezpieczeństwem państwa. Ustawodawca zakładał, że ustawa ta będzie stanowić
ważny element kierowania bezpieczeństwem państwa. W uzasadnieniu do projektu tejże ustawy zapisano, że będzie ona prowadzić do poprawy stanu bezpieczeństwa powszechnego w zakresie zarówno ochrony życia i zdrowia obywateli jak
i ochrony infrastruktury krytycznej poprzez efektywniejsze działania administracji
publicznej21. „Reguluje kwestie dotyczące zasad działania organów przed, podczas
i po wystąpieniu sytuacji kryzysowej. Określa również struktury i zakres zadań
logistycznych, organizacyjnych i finansowych dotyczących zarządzania kryzysowego. Do obecnej chwili była zmieniana trzykrotnie” 22. Pierwsza zmiana ustawy
nastąpiła 17 lipca 2009 roku i miała na celu wyeliminowanie licznych wątpliwości
powstałych w interpretacji stosowania prawa, ujednolicenie dokumentacji,
usprawnienie procesu planowania wprowadzając cykl planowania, podmioty go
tworzące i uzgadniające oraz utworzenie sprawnego i jasnego systemu funkcjonującego w warunkach, gdy niewystarczające stają się obowiązujące procedury23.
Wprowadzono zmiany w definiowaniu podstawowych pojęć, tj.: zarządzanie kryzysowe, sytuacja kryzysowa i ochrona infrastruktury krytycznej, a także wprowadzono nowe: cykl planowania, siatka bezpieczeństwa, mapa zagrożenia, mapa
ryzyka oraz zdarzenie o charakterze terrorystycznym24. Sprecyzowanie i rozszerzenie katalogu pojęciowego powodowane było wadami ustawy z 26 kwietnia
2007 roku, co skutkowało różnymi interpretacjami prawnymi, które miały zły
wpływ na funkcjonowanie systemu. Rozszerzone zostały zadania z zakresu planowania cywilnego. Zadania te obejmują szereg działań przygotowawczych
i monitorujących niezbędnych w postępowaniu kryzysowym. Wymagane jest zapewnienie spójności planów zarządzania kryzysowego z innymi planami sporządzonymi przez odpowiednie do tego organy. Według ustawy powyższe zadania
powinny uwzględniać zapewnienie funkcjonowania administracji publicznej
i infrastruktury krytycznej (z możliwością jej odtworzenia), odpowiednie gospodarowanie siłami i środkami oraz udzielenie pomocy ludności w chwili wystąpienia
sytuacji kryzysowej25.
Równie interesujących prób identyfikacyjnych zarządzania kryzysowego, tak
z uwagi na wartości poznawcze, jak i utylitarne dostarcza projekt Strategii Rozwo-
21
Szerzej Uzasadnienie do projektu ustawy o zarządzaniu kryzysowym, Druk Nr 776 z dnia
27.06.2006 r.
22
A. Szwajca, System zarządzania kryzysowego RP [w:] Zasadnicze obszary i kierunki doskonalenia
współdziałania policji Rzeczypospolitej Polskiej oraz policji Republiki Czeskiej w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń dla ludzi środowiska, red. nauk. B. Wiśniewski, J. Mika, WSA, BielskoBiała 2011, s. 23.
23
Szerzej Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym, Druk
1699 z dnia 11 lutego 2009 r.
24
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym, Art. 3. Dz.U. Nr 89, poz. 590
z późn. zm.
25
Tamże art.4.
82
ju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP 2011-202226. W projekcie przedstawiany jest kierunek konstrukcji zintegrowanego systemu bezpieczeństwa, w którym zostaną wykorzystane możliwości systemu obronnego państwa oraz systemu
zarządzania kryzysowego. [Zgodnie z propozycjami zawartymi w projekcie
przedmiotowej strategii zasadniczymi elementami systemu zarządzania kryzysowego, którego będą organy administracji publicznej, mające do dyspozycji całodobowe centra zarządzania kryzysowego oraz zespoły zarządzania kryzysowego
powoływane na każdym szczeblu administracyjnym].
Kolejnym projektem strategii rozwoju obok prezentowanej powyżej, odnoszącym się w swej treści między innymi do zagadnień zarządzania kryzysowego jest
projekt Strategii Sprawne Państwo 2011-202027. W projekcie SSP zwrócono uwagę na istniejące niedociągnięcia w funkcjonowaniu systemu zarządzania kryzysowego. Wskazuje się, iż „…dużą słabością systemu zarządzania kryzysowego pozostaje także luka w zakresie ochrony ludności…”28, tym samym określając nadrzędność zarządzania kryzysowego wobec ochrony ludności.
Reasumując należy zauważyć, że wprowadzone w ostatnich latach zmiany
w polskim porządku prawnym służyły wzmocnieniu strukturalnemu i funkcjonalnemu państwa w dziedzinie zarządzania kryzysowego. Dzięki nim podniesiono
poziom sprawności działań, nastąpiło efektywniejsze dysponowanie zasobami,
środkami instytucjonalnymi i prawnymi. W efekcie uzyskano wymierne wyniki
w postaci zastosowania lub stworzenia przesłanek ku wdrożeniu podstawowych
zasad wypełniania służebnej wobec społeczeństwa funkcji administracji publicznej
w dziedzinie bezpieczeństwa29.
Bibliografia
1.
2.
3.
4.
5.
6.
Generic Crisis Management Handbook, NATO Office of Information and Press, Brussels 1997.
Kitler W., Skrabacz A., Bezpieczeństwo ludności cywilnej. Pojęcie, organizacja
i zadania w czasie pokoju, kryzysu i wojny, Warszawa 2010.
Kitler W., Wiśniewski B., Prońko J., Wybrane problemy zarządzania kryzysowego
w państwie. Studium, AON, Warszawa 2000.
Konieczny J., Zarządzanie w sytuacjach kryzysowych, wypadkach i katastrofach,
Warszawa 2001.
Madej M., Ochrona ludności a zarządzanie kryzysowe [w:] Zarządzanie kryzysowe
w administracji publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura,
Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji, Warszawa 2010.
Projekt Strategii Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP 2011-2022 (projekt z dnia 20 czerwca 2011 r.), z dnia 23 sierpnia 2011 r.
26
Projekt Strategii Rozwoju Systemu Bezpieczeństwa Narodowego RP 2011-2022 (projekt z dnia 20
czerwca 2011 r.), z dnia 23 sierpnia 2011 r.
27
Projekt Strategii Sprawne Państwo 2011-2020 (projekt z dnia 6 kwietnia 2011 r. ).
28
Tamże, s. 14.
29
System zarządzania państwem w sytuacjach kryzysowych, Instytut Spraw Publicznych, Warszawa
1998, s. 9.
83
7.
8.
9.
10.
11.
12.
13.
14.
15.
16.
17.
18.
Projekt Strategii Sprawne Państwo 2011-2020 (projekt z dnia 6 kwietnia 2011 r. ).
Prońko J., Wiśniewski B., Klasyfikacja zagrożeń, [w:] Administracja publiczna
w systemie przeciwdziałania nadzwyczajnym zagrożeniom dla ludzi i środowiska praca zbiorowa pod red. K. Liedela, J. Prońko, B. Wiśniewskiego, WSA, Bielsko-Biała
Warszawa 2007.
Prońko J., Wiśniewski B., Wojtuszek T., Kryzys i zarządzanie, WSA, Bielsko-Biała
2007.
Socha R., Kolińska M., Udział Rządowego Centrum Bezpieczeństwa w zarządzaniu
kryzysowym, WSA, Bielsko-Biała 2010.
Socha R., Ocena zagrożeń oraz zjawisk mogących być źródłem sytuacji kryzysowych
[w:] Zarządzanie kryzysowe w administracji publicznej, red. J. Kisielnicki, A. Letkiewicz, K. Rajchel, E. Ura, Wyższa Szkoła Informatyki, Zarządzania i Administracji,
Warszawa 2010.
System reagowania kryzysowego, pod red. J. Gryz, W. Kitler, Wydawnictwo Adam
Marszałek, Toruń 2007.
System zarządzania państwem w sytuacjach kryzysowych, Instytut Spraw Publicznych,
Warszawa 1998.
Szwajca A., Prawne aspekty zarządzania kryzysowego w sytuacjach szczególnych
zagrożeń, [w:] Zeszyty studenckie nr 4, red, nauk. B. Wiśniewski, A. Osierda, Bielsko-Biała 2011.
Szwajca A., System zarządzania kryzysowego RP, [w:] Zasadnicze obszary i kierunki
doskonalenia współdziałania policji Rzeczypospolitej Polskiej oraz policji Republiki
Czeskiej w sytuacjach nadzwyczajnych zagrożeń dla ludzi środowiska, red. nauk. B.
Wiśniewski, J. Mika, WSA, Bielsko-Biała 2011.
Ustawa z dnia 26 kwietnia 2007r. o zarządzaniu kryzysowym.
Uzasadnienie do projektu ustawy o zmianie ustawy o zarządzaniu kryzysowym, Druk
1699 z dnia 11 lutego 2009 r.
Wiśniewski B., System bezpieczeństwa państwa. Konteksty teoretyczne i praktyczne,
Szczytno 2013.
Abstrakt
Zarządzanie kryzysowe to działalność organów administracji publicznej będąca
elementem kierowania bezpieczeństwem narodowym, która polega na zapobieganiu sytuacjom kryzysowym, przygotowaniu do przejmowania nad nimi kontroli
w drodze zaplanowanych działań, reagowaniu w przypadku wystąpienia sytuacji
kryzysowych oraz na odtwarzaniu infrastruktury lub przywróceniu jej pierwotnego
charakteru30. System zarządzania kryzysowego należy postrzegać nie tylko przez
pryzmat organów decyzyjnych i wykonawczych.
Wprowadzone w ostatnich latach zmiany w polskim porządku prawnym służyły wzmocnieniu strukturalnemu i funkcjonalnemu państwa w dziedzinie bezpieczeństwa. Dzięki nim podniesiono poziom sprawności działań, nastąpiło efektywniejsze dysponowanie posiadanymi przez państwo siłami i środkami w sytuacjach
kryzysowych.
30
Art. 2 ustawy z dnia 26 kwietnia 2007 roku o zarządzaniu kryzysowym.
84
Key issues on legal and institutional aspects of crisis management
Crisis management is an activity of public administration which is a part of national security management, which is based on prevention of critical situations,
preparing to taking control over such situations due to planned actions, responding in case of critical situations as well as restoring facilities or rebuilding its original features. The crisis management system should be perceived not only in the
light of desicion-making and executive organizations. Recent changes in Polish
legal system were to strengthen the state in the structural and functional fields.
Due to these changes the level of actions' efficiency as well as effectiveness of
state forces and means used in critical situations has increased.
PhD profesor WSPol Bernard Wiśniewski, profesor, Police Academy in Szczytno.
85