Kompleksowa współzależność integracyjna i

W
E
IO
P
L
Z
M
A
R
Ą
D
N
W
U
IE
O
P
K
S
J-R
A
L
M
Ą
Z
D
W
Ó
Konferencja skierowana do członków i ich zastępców polskiej delegacji w Komitecie Regionów
WARSZAWA, 27-28 WRZEŚNIA 2012
Kompleksowa współzależność integracyjna
i sprawne państwo w procesie integracji europejskiej
Prof. dr hab. Jan Barcz
Główne problemy
1. Wprowadzenie: znaczenie TL
2. Punkt wyjścia dla debaty ustrojowej UE
3. Zarządzanie w UE
- modele
- kompleksowa współzależność integracyjna
- sprawne państwo
4. Zarządzanie w zróżnicowanej UE
1. Wprowadzenie: znaczenie TL
1. Znaczenie TL dla ustroju UE
(1) dogmatyzowanie znaczenia
(2) deprecjonowanie znaczenia
- ocena
- UE: spójna organizacja międzynarodowa
2. Tzw. metoda schengeńska
3. Europa a la carte
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
2. Punkt wyjścia dla debaty ustrojowej
1. Trzy zasadnicze dokumenty
- Habermas/Bolfinger/Nid-Rümelin
- Barroso, Raport o stanie UE (12.09.2012)
- raport grupy „Przyszłość Europy”
(17.09.2012); ministrowie SZ 11 państw
2. Główne problemy
- unia bankowa
- unia polityczna
- reformy instytucjonalne
- środki realizacji (rewizja Traktatów)
3. Kontekst
(1) reforma instytucjonalna: brak wymiaru
regionalnego
(2) formuła przyszłej rewizji Traktatów:
zróżnicowanie
(3) zdefiniowanie UE
Zdefiniowanie UE
• Habermas/Bolfinger/Nida-Rümelin
„Wymaga to jasnej wizji, jak powinna wyglądać konstytucja wspólnej, ponadnarodowej
struktury demokratycznej, która nie byłaby państwem federalnym.
Państwo federalne jest bowiem dla Europy nie do przyjęcia. Wymagałoby ono
znacznie więcej solidarności, niż gotowe są zaakceptować przywiązane do swej
historycznej niezależności narody. Pogłębienie integracji instytucjonalnej Unii musi
kierować się ideą, że demokratyczne „jądro Europy” musi reprezentować obywateli krajów
członkowskich jednocześnie jako obywateli zreformowanej Unii i jako reprezentantów
danego kraju”.
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
• Barroso
- „We will need to move towards a federation of nation states”,
- „I call for a federation of nation states. Not a superstate”;
- „A demokcratic federation of nation states”;
- „This is about the Union with the Member States, not against the Member States”;
• Konkluzje
- UE: organizacja międzynarodowa
- redefinicja „ponadnarodowości” (umocnienie metody wspólnotowej)
- zróżnicowanie wewnątrz UE
3. Kompleksowa współzależność integracyjna
Koncepcje zarządzania sprawami unijnymi
• Koncepcja stopienia/połączenia
• Koncepcja systemu wielopoziomowego
• Koncepcja zarządzania wielopoziomowego
• Koncepcja multicentryczności prawa
• Koncepcja ponadnarodowości deliberatywnej
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Kompleksowa współzależność integracyjna
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Dostosowanie po stronie państw członkowskich
• podnoszenie sprawności zarządzania sprawami Unii na szczeblu
rządowym (administracji państwowej), umacnianie tzw. pamięci
instytucjonalnej korpusu urzędników służby cywilnej
• umocnienie roli parlamentów narodowych w sprawach Unii (w sferze
wewnątrzkrajowej – w relacjach z własnym rządem – oraz we
współpracy z parlamentami narodowymi innych państw członkowskich
i z Parlamentem Europejskim)
• umocnienie roli samorządowych struktur regionalnych i lokalnych
(w sferze wewnątrzkrajowej – w relacjach z własnym rządem – oraz
w dziedzinie współpracy z instytucjami unijnymi i Komitet Regionów)
• podniesie efektywności parlamentu narodowego i agend rządowych
stosownie do wymogów procesu decyzyjnego po stronie unijnej
• polepszanie warunków pełnego korzystania przez jednostki (obywateli
i podmioty gospodarcze) ze swobód gwarantowanych na szczeblu
unijnym (obywatel Unii)
Dostosowania po stronie UE
• umacnianie legitymacji demokratycznej UE (pozycji Parlamentu
Europejskiego, monitorującej roli parlamentów narodowych, pozycji
reprezentacji struktur samorządu lokalnego i regionalnego)
• identyfikacja i rozbudowa katalogu wspólnych wartości (zasady państwa
demokratycznego i gospodarki rynkowej wraz z europejskim modelem
socjalnym)
• umacnianie ochrony praw podstawowych (Karta Praw Podstawowych,
przystąpienie do EKPCz)
• umacnianie dotychczasowego tzw. reżimu wspólnotowego (obecnego
reżimu unijnego)
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Dostosowanie w dziedzinie bezpośredniej współzależności
• rozwój zasady pierwszeństwa prawa unijnego przy zagwarantowaniu
obopólnego, przyjaznego nastawienia (ze strony państwa konieczność
pełnego zagwarantowania efektywności prawa unijnego w sferze
wewnątrzkrajowej; po stronie Unii – respektowania postulatu
„współfunkcjonowania” obydwu porządków prawnych)
• rozbudowa infrastruktury instytucjonalnej, zapewniającej wzajemne
przenikanie się obydwu sfer (system komitologiczny, rola Komitetu
Regionów, system grup roboczych w obecnych obszarach
międzyrządowych) oraz podnoszenie stopnia przejrzystości jej działania
(postulat dobrego zarządzania)
• umacnianie systemu monitorowania procesu decyzyjnego w Unii przez
parlamenty narodowe na linii: proces decyzyjny w UE – parlament
narodowy – rząd państwa członkowskiego
•
Współzależność w zróżnicowanej UE
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego
Państwo sprawnie
•
Francis Fukuyama (Sprawne państwo)
•
Państwa dysfunkcyjne – państwa sprawne
•
Proces integracji:
Upadek państwa?
Wymóg sprawnego państwa
Pogłębiane integracji – podnoszenie sprawności państwa
Kompleksowa współzależność integracyjna
Nowe wyzwanie: zróżnicowanie wewnątrz UE
Projekt systemowy „Dobre prawo-sprawne rządzenie”
Działanie 5.2 Program Operacyjny Kapitał Ludzki
Projekt jest współfinansowany ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego