Gospodarowanie wodą w krajobrazie

Nazwa przedmiotu
Termin realizacji (rok,
semestr)
GOSPODAROWANIE WODĄ W KRAJOBRAZIE
(cykl 2012/2013)
II rok/ 4 semestr
Nazwa jednostki prowadzącej przedmiot
Wydział Przyrodniczo Techniczny / Samodzielna Katedra Ochrony Powierzchni Ziemi
Kod ECTS
6.17-GWK
Studia
kierunek
stopień
Architektura Krajobra- I ( inżynier)
zu
Nazwisko osoby prowadzącej (osób prowadzących)
Dr hab. inż. Mirosław Wiatkowski, prof. UO
tryb
stacjonarne
Formy zajęć, sposób ich realizacji i przypisana im liczba godzin
specjalizacja
-
Liczba punktów ECTS: 3
A. Formy zajęć
• wykład,
• konwersatorium
• zajęcia terenowe
•
•
specjalność
-
Godziny kontaktowe
- udział w wykładach: 15 godz.
- udział w zajęciach konwersatoryjnych: 15 godz.
- udział w zajęciach terenowych: 10 godz.
Konsultacje: 1 godz.
Razem: 41 godz. – 1,5 p. ECTS
B. Sposób realizacji
zajęcia w sali dydaktycznej
zajęcia terenowe.
Praca własna studenta
- przygotowanie do ćw. konwersatoryjnych: 10
- przygotowanie opracowania z zakresu gospodarowania wodą z zajęć konwersatoryjnych i terenowych 30
godz.
- przygotowanie do zaliczenia wykładów i obecność na
zaliczeniu z wykładów: 10 godz.
C. Liczba godzin
15W + 15K + 10T
Razem 50 godz. = 1,5 p. ECTS
Suma: 91 godz. –
3 ECTS
Status przedmiotu
• obowiązkowy
Język wykładowy
Język polski
Metody dydaktyczne
• wykład z prezentacją multimedialną
• konwersatorium: wykonanie opracowania, dyskusja,
pogadanka, metody ćwiczebne, pokaz, praca z załącznikami, mapami, ilustracjami.
• zajęcie terenowe: wykonanie pracy zaliczeniowej z
zajęć terenowych.
Forma i sposób zaliczenia oraz podstawowe kryteria oceny lub wymagania egzaminacyjne
•
•
•
•
Sposób zaliczenia
Wykład: egzamin
Konwersatorium: zaliczenie z oceną
Zajęcia terenowe: zaliczenie z oceną
B. Formy zaliczenia
• wykład: zaliczenie pisemne
• konwersatorium: ocena zaliczeniowa na podstawie wykonanego opracowania z zakresu gospodarowania wodami, zaliczenia kolokwium i
sprawdzianów oraz aktywności na zajęciach
• zajęcia terenowe: ocena zaliczeniowa na podstawie aktywności na
zajęciach i wykonanej pracy.
C. Podstawowe kryteria
W: wykazanie się wiedzą: do zaliczenia wykładów konieczne jest udzielenie poprawnych odpowiedzi na co najmniej połowę zagadnień poruszonych w pytaniach.
K: ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie oceny z opracowania
oraz aktywności na zajęciach.
T: ustalenie oceny zaliczeniowej na podstawie oceny z wykonanej pracy
i aktywności na zajęciach.
Określenie przedmiotów wprowadzających wraz z wymogami wstępnymi
A. Wymagania formalne: brak
B. Wymagania wstępne: przedmioty poprzedzające: fizjografia, gleboznawstwo.
Cele przedmiotu
Kształcenie w przedmiocie Gospodarowanie wodą w krajobrazie umożliwi studentom kierunku Architektura Krajobrazu poznanie dyscypliny naukowej zajmującej się świadomym regulowaniem bilansu wodnego przez uchwycenie i opanowanie jak największej ilości
wód opadowych i odprowadzenie ich do morza w taki sposób, aby przy minimum szkód zapewnić maksimum korzyści dla rolnictwa,
leśnictwa i krajobrazu oraz dla rybactwa, sportu i wypoczynku. Powyższe zajęcia mają stanowić także podstawę do zrozumienia wzajemnych oddziaływań występujących w przyrodzie, związanych z wodą, do potrzeb człowieka. Polega to zarówno na racjonalnym wykorzystaniu zasobów wodnych kraju, jak i na zabezpieczeniu przed szkodliwym działaniem żywiołu wodnego. Ważnym celem zajęć
jest przekazanie wiedzy o projektowaniu cieków wodnych i zbiorników wodnych zarówno na terenach rolniczych, w parku, osiedlu,
lub na terenach rekreacyjnych a także na temat systemów i urządzeń nawadniających i odwadniających. Wiedza i umiejętności zdobyte
podczas realizacji zajęć z przedmiotu mogą mieć zastosowanie na dalszym etapie studiów (np. w trakcie praktyk i staży studenckich
lub też zajęć badawczych z pracownikami Uniwersytetu Opolskiego). Znajomość ważnych zagadnień z zakresu przedmiotu, które studenci nabędą podczas zajęć, pozwolą studentom kierunku Architektura krajobrazu wykorzystać w praktyce zawodowej oraz wykorzystać je w życiu pozadydaktycznym, np. podczas działalności w studenckim kole naukowym.
Treści programowe
A. Problematyka wykładu: Cele, cechy i zasady gospodarowania wodą w Polsce i na świecie. Kierunki rozwoju racjonalnej gospodarki wodnej w Polsce i na świecie. System zarządzania i gospodarowania wodą w Polsce. Zasoby wodne elementem rozwoju środowiska przyrodniczego. Potrzeby wodne gospodarki narodowej (rolnictwo, przemysł). Dokumenty z zakresu gospodarki wodnej.
Zasady gospodarki wodnej na obszarach prawnie chronionych. Mała retencja. Rodzaje i cele retencji wodnej. Kształtowanie retencji
wodnej. Zbiorniki wodne, jeziora, stawy, bagna, mokradła i torfowiska. Retencja leśna. Systemy melioracyjne. Melioracje podstawowe i szczegółowe. Melioracje użytków zielonych. Zabiegi rolniczo-leśne i wodno- techniczne wpływające na gospodarkę wodną
w krajobrazie. Wpływ lasu na gospodarkę wodną w zlewni. Metody regulowania stosunków wodnych w lasach. Gospodarowanie
wodą na terenach nadmiernie uwilgotnionych. Odwodnienie za pomocą rowów. Czynniki wpływające na stosunki wodne gleby,
orientacyjne normy odwodnienia dla różnych roślin zalecane w Polsce. Drenowanie. Podstawowe elementy systemu drenarskiego,
objawy wadliwego działania drenowania. Konserwacja i renowacja urządzeń drenarskich. Gospodarowanie wodą w warunkach niedoborów wodnych. Sposoby uzupełniania niedoborów wodnych w glebie. Celowość stosowania nawodnień w Polsce. Źródła wody
do nawodnień. Rodzaje nawodnień, warunki w jakich mogą być stosowane, elementy nawodnień. Małe budownictwo wodne. Małe
budowle wodne na ciekach i rowach. Metody ubezpieczania skarp. Wpływ uszczelniania powierzchni na gospodarowanie wodą deszczową. Sposoby retencjonowania wody deszczowej. Zielone dachy. Odwodnienie placów, parkingów, podwórzy i boisk sportowych.
Oczka wodne. Funkcje hydrologiczne i przyrodnicze oczek wodnych. Zagrożenia i ochrona oczek. Problemy gospodarki wodnej w
zlewniach rzecznych i zbiornikowych. Źródła zanieczyszczenia wody. Procesy eutrofizacji w hydrosferze. Procesy termiczne i dynamiczne w wodach śródlądowych. Ochrona wód przed zanieczyszczeniem. Rola roślinności w ochronie jakości wód.
B. Problematyka konwersatorium: w ramach zajęć konwersatoryjnych z przedmiotu student wykona samodzielnie opracowanie pt.
„Koncepcja zabiegów wodno-technicznych oddziaływujących na gospodarkę wodną w krajobrazie rolniczym”. W skład pracy wchodzi: opracowanie koncepcji cieku: charakterystyka zlewni i cieku (na podstawie mapy o skali 1:10000), obliczenia hydrologiczne w
zlewni, dobór parametrów regulacyjnych koryta cieku, propozycja ubezpieczenia koryta cieku oraz opracowanie koncepcji zbiornika
wodnego: opis zbiornika (charakterystyka obiektu, cele zbiornika, lokalizacja), część obliczeniowa, charakterystyka topograficzna
(krzywa zalewu zbiornika i krzywa pojemności), charakterystyka hydrologiczna, zasady projektowania zbiornika wodnego na terenach
rolniczych, w parku, osiedlu, lub na terenach rekreacyjnych (uszczelnienie, ubezpieczenie skarp, urządzenia doprowadzające i odprowadzające wodę, kształtowanie otoczenia zbiornika). Studenci opracują samodzielnie opracowanie z przeprowadzonych prac.
C. Problematyka zajęć terenowych: w ramach zajęć terenowych studenci wykonają pracę pt. „Inwentaryzacja urządzeń technicznych
systemów gospodarowania wodą. Analiza przykładów systemów gospodarowania wodą”, w ramach której będą inwentaryzować urządzenia techniczne systemów gospodarowania wodą, oceniać ich stan oraz opracowywać zalecenia poprawy ich funkcjonowania. Zakres: opis badanego terenu, wykonanie mapy obiektów, charakterystyka technicznych urządzeń odwadniających i nawadniających,
pomiar wybranych parametrów obiektów, opis sieci odwadniającej/nawadniającej na analizowanym terenie, opis sposobu gospodarowania wodami opadowymi na analizowanym terenie, ocena stanu technicznego obiektów.
Wykaz literatury
A. Literatura wymagana do ostatecznego zaliczenia zajęć:
A.1. wykorzystywana podczas zajęć
Byczkowski A.: Hydrologia, t. I, II, Wyd. SGGW, 1996 r.
Chełmicki W. Woda-zasoby, degradacja, ochrona. Wyd. PWN, Warszawa 2001 r.
Geiger W., Dreiseitl H. Nowe sposoby odprowadzania wód deszczowych. Wyd. Projprzem-EKO, 1999.
Mikulski Z. Gospodarka wodna. Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 1998 r.
Mioduszewski W. (red.). Gospodarowanie wodą w rolnictwie, w obliczu ekstremalnych zjawisk pogodowych. Wyd. Fundacja Na
Rzecz Zrównoważonego Rozwoju, Warszawa 2012r.
Mioduszewski W. (red.). Odbudowa melioracji i rozwój retencji wodnej w świetle potrzeb rolnictwa i środowiska. ITP., Falenty 2013
r.
Wołoszyn J., Czamara W., Eliasiewicz R., Krężel J. Regulacja rzek i potoków. Wyd. AR we Wrocławiu, Wrocław 1994.
Pływaczyk A., Kowalczyk T. Gospodarowanie wodą w krajobrazie. Wyd. UP we Wrocławiu 2007 r.
Prochal P. Podstawy melioracji rolnych t. 1 i 2 PWRiL, Warszawa 1987 r.
Tomiałojć L. (red.). Ekologiczne aspekty melioracji wodnych, PAN Kraków, Komitet Ochrony Przyrody, Kraków 1995.
Trybała M. Gospodarowanie wodą w rolnictwie. PWRiL, Warszawa 1996 r.
A.2. studiowana samodzielnie przez studenta
Bajkiewicz-Grabowska E., Mikulski Z.: Hydrologia Ogólna. PWN, Warszawa 2009 r.
Begemann W., Schiechtl H.M. Inżynieria ekologiczna w budownictwie wodnym i ziemnym. Wyd. Arkady, Warszawa 1999 r.
Kowalczak P. Konflikty o wodę. Wyd. Kurpisz S.A., Przeźmierowo 2007 r.
B. Literatura uzupełniająca
Czasopisma z branży gospodarki wodnej, np. Gospodarka wodna, Wiadomości Melioracyjne i Łąkarskie, Przegląd Naukowy Inżynieria i Kształtowanie Środowiska, oraz Architektura krajobrazu.
Odniesienie do Efekty kształcenia
efektów kształ- Po ukończeniu studiów student/studentka:
cenia dla kierunku
K1A_W01
Wiedza:
- charakteryzuje zagadnienia związane z możliwością regulowania bilansu wodnego dla potrzeb rolnictwa, leśnictwa i
krajobrazu oraz dla rybactwa, sportu i wypoczynku
K1A_W01
K1A_W04
- omawia wzajemne oddziaływania występujące w przyrodzie w aspekcie woda – środowisko życia człowieka
K1A_W10
- przedstawia zasady wykonywania projektów cieków wodnych i zbiorników wodnych zarówno na terenach rolniczych, w parku, osiedlu, lub na terenach rekreacyjnych
K1A_W06
K1A_W10
K1A_W13
- opisuje budowę i funkcjonowanie systemów i urządzeń nawadniających i odwadniających.
K1A_U05
Wiedza zdobyta podczas realizacji zajęć z przedmiotu może mieć zastosowanie na dalszym etapie studiów oraz zostać wykorzystana w praktyce zawodowej.
Umiejętności:
- stosuje podstawowe słownictwo przydatne z zakresu gospodarki wodnej;
K1A_U26
- czyta ze zrozumieniem specjalistyczną literaturę z zakresu przedmiotu oraz potrafi wykorzystać ją w opracowaniu z
zakresu przedmiotu;
K1A_U07
K1A_U09
K1A_U12
K1A_U22
- potrafi wykonać opracowanie pt. „Koncepcja zabiegów wodno-technicznych oddziaływujących na gospodarkę
wodną w krajobrazie rolniczym” oraz przeprowadzić inwentaryzację urządzeń technicznych systemów gospodarowania wodą.
K1A_K06
Kompetencje społeczne (postawy):
- jest odpowiedzialny/a za powierzone publikatory danych, załączniki , sprzęt do zajęć terenowych oraz za utrzymanie należytego porządku w sali zajęć;
K1A_K05
- efektywnie działa w pojedynkę i w pracy zespołowej w ramach zajęć konwersatoryjnych i terenowych;
K1A_K10
- wykazuje odpowiedzialność za bezpieczeństwo pracy własnej i kolegów,
K1A_K06
- przestrzega zasad uczciwości i etyki.
Kontakt
e-mail: [email protected]