Raport oceniający stan zdrowia obcokrajowców przebywających w

Raport oceniający stan zdrowia obcokrajowców przebywających w

Raport oceniający stan zdrowia obcokrajowców przebywających w ośrodkach
pobytowych Urzędu ds. Repatriacji i Cudzoziemców oraz ich dostęp do
diagnostyki i leczenia. Propozycje zmian organizacji opieki zdrowotnej nad
obcokrajowcami w ośrodkach.
Raport został opracowany na podstawie danych uzyskanych podczas realizacji projektu
„Pomoc medyczna dla obcokrajowców w obozach dla uchodźców” realizowanego przez
Stowarzyszenie Polska Misja Medyczna w okresie wrzesień 2004 – sierpień 2005.
Projekt numer 2/ERF/2004 dofinansowany przez Europejski Fundusz Uchodźczy
PHARE.
Cele raportu:
1) ocena stanu zdrowia oraz dostęp do diagnostyki i leczenia dla osób
przebywających w ośrodkach dla uchodźców,
2) ukierunkowanie zmian w sposobach realizacji opieki medycznej dla
dostosowania jej do wymogów wynikających z umów międzynarodowych oraz
standardów wewnętrznych RP.
Na podstawie analizy wyników przeprowadzonych konsultacji opracowano
uproszczoną statystykę rozpoznań i problemów medycznych wśród badanych
obcokrajowców. Ponieważ ze względów finansowych projekt uwzględniał
przebadanie tylko części osób przebywających w ośrodkach pobytowych Urzędu ds.
Repatriacji i Cudzoziemców (URiC), statystyka ta nie pozwala na całościową ocenę
stanu zdrowia populacji uchodźców, a jedynie na wyłonienie najczęstszych
problemów medycznych. Wydaje się jednak, że uwzględnienie danych zebranych w
czasie konsultacji jak też innych obserwacji poczynionych podczas wizytowania
ośrodków pobytowych URiC przez przedstawicieli PMM, oraz uzyskanych dzięki
współpracy z lekarzami podstawowej opieki medycznej ośrodków i lekarzami
Centralnego Szpitala Klinicznego Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i
Administracji (CSK MSWiA - szpitala, który od kilku miesięcy zapewnia
całościowa opiekę medyczną nad osobami w ośrodkach pobytowych) jak i
konsultacje ze środowiskiem uchodźców pozwalają na wyciągnięcie wstępnych
wniosków.
Po zbadaniu 375 dorosłych osób postawiono łącznie 488 rozpoznań medycznych. Ich
statystyka przedstawia się następująco (począwszy od najczęstszych):
1) rozpoznania gastroenterologiczne – 89 (18,2%)
2) rozpoznania psychiatryczne/neurologiczne – 89 (18,2%)
3) rozpoznania urazowo-ortopedyczne – 68 (13,9%)
4) rozpoznania dermatologiczne – 44 (9,0%)
5) rozpoznania ginekologiczne – 36 (7,4%)
6) infekcje – 34 (7,0%)
7) rozpoznania kardiologiczne – 34 (7,0%)
8) rozpoznania ogólnochirurgiczne/naczyniowe – 29 (5,9%)
9) rozpoznania okulistyczne – 13 (2,7%)
10) rozpoznania laryngologiczne – 10 (2%)
11) rozpoznania endokrynologiczne – 6 (1,2%)
12) rozpoznania pulmonologiczne – 5 (1,2%)
13) inne – 31 (6,4%)
Łącznie 10 spośród zgłoszonych do badania osób uznano za zdrowe, wykluczając
obecność sygnalizowanego przez lekarza opieki podstawowej problemu medycznego.
Po zbadaniu 247 dzieci postawiono łącznie 183 rozpoznania. W wyniku badań łącznie
w przypadku 131 dzieci wykluczono chorobę podejrzewaną przez lekarza opieki
podstawowej lub rodziców. Średnia rozpoznań w przypadku pozostałych 116 dzieci
wyniosła 1,6/dziecko. Ich statystyka przedstawia się następująco (począwszy od
najczęstszych):
1. ortopedyczno-urazowe – 56 (30%)
2. zakażenia– 33 (18%)
3. stomatologiczne – 20 (11%)
4. urologiczne – 15 (8,2%)
5. gastroenterologiczne – 13 (7,1%)
6. dermatologiczne – 12 (6,5%)
7. psychologiczno-neurologiczne – 11 (6%)
8. okulistyczne – 4 (2,2%)
9. ogólnochirurgiczne – 4 (2,2%)
10. inne – 16 (8,7%)
Należy odnotować, że ze względu na szacowaną na podstawie danych
epidemiologicznych charakterystycznych dla gruźlicy dużą skalę problemów
pulmonologicznych przerastających możliwości niniejszego projektu, chorych tych, po
konsultacjach z przedstawicielami URiC i CSK MSWiA zasadniczo wyłączono z
oceny. Problem gruźlicy wśród obcokrajowców przebywających w ośrodkach
pobytowych URiC wymaga jak się wydaje rozwiązań systemowych, na szczeblu
MSWiA, Ministerstwa Zdrowia i URiC. Wstępne działania w tym zakresie polegały na
opracowaniu i kompleksowym wdrażaniu opracowanego przez CSK MSWiA Programu
Przeciwdziałania, Wykrywania i Leczenia Gruźlicy. Oceniono ponadto, że zakres
projektu „Pomoc medyczna dla obcokrajowców w obozach dla uchodźców” nie
pozwala na diagnozowanie rentgenowskie całej populacji obcokrajowców w COR
Podkowa Leśna-Dębak, a badania w innych ośrodkach były niemożliwe ze względu na
trudności z wynajęciem przewoźnego aparatu RTG. Wobec powyższego oraz
uwzględniając, iż rozpoznania gastroenterologiczne i ginekologiczne (w przypadku
których badanie USG brzucha jest jednym z podstawowych) stanowiły prawie 26%
wszystkich rozpoznań (a po wykluczeniu rozpoznań psychiatrycznych – ponad 31%),
zdecydowano o przeprowadzeniu badań USG jamy brzusznej w wielu ośrodkach.
Badania te wykonywano w oparciu o zalecenia lekarzy specjalistów oraz lekarzy
podstawowej opieki zdrowotnej poszczególnych ośrodków.
Wydaje się, że na podstawie wszystkich zebranych w powyższy sposób danych i
informacji można zaproponować następujące rozwiązanie mające na celu poprawę
jakości opieki medycznej nad uchodźcami z równoczesnym efektywnym
wykorzystaniem zasobów i środków medycznych:
1) wstępne badania przesiewowe obejmujące wszystkich obcokrajowców
starających się o status uchodźcy
a) obowiązkowe wypełnianie odpowiednio zaprojektowanej ankiety
zdrowotnej,
b) osoby dorosłe – obowiązkowe badanie przez internistę i ewentualnie
chirurga,
c) dzieci – obowiązkowe badanie przez pediatrę,
d) ocena stanu szczepień ochronnych ze szczególnym uwzględnieniem
dzieci.
e) dodatkowe badania przesiewowe: obowiązkowo RTG klatki piersiowej,
EKG; wybiórczo USG jamy brzusznej oraz inne badania RTG,
wybiórczo badania endoskopowe i badania laboratoryjne (według
wskazań medycznych na podstawie wstępnej oceny)
UZASADNIENIE: wszyscy obcokrajowcy starający się o status uchodźcy w Polsce
trafiają początkowo do COR Podkowa Leśna-Dębak, skąd są przenoszeni do
docelowych ośrodków pobytowych. Na tym etapie informacje medyczne dotyczące
tych osób są w najlepszym razie szczątkowe. Szczególną uwagę zwraca brak danych
na temat szczepień ochronnych wśród dzieci. Wydaje się, że dokonanie wstępnych
badań przesiewowych podczas kilkudniowego pobytu w COR pozwoliłoby na
wyłonienie tych osób, które wymagają pilnego leczenia oraz na zaplanowanie
diagnostyki i leczenia u tych chorych, którzy tego wymagają, ale w późniejszym
terminie. Ocena stanu szczepień ochronnych pozwoliła by na ewentualne
uzupełnienie tych szczepień. Wypełnienie przez obcokrajowców odpowiednio
zaprojektowanej ankiety zdrowotnej oraz dalsze badania pozwoliłyby na tworzenie
bazy danych zdrowotnych. Oprócz korzyści w zakresie poszczególnych chorych,
taka baza danych pozwoliłaby z czasem na pełną ocenę epidemiologii chorób
trapiących uchodźców, a tym samym na korzystniejsze rozdysponowanie zasobów i
środków medycznych. Znajomość czynników ryzyka zachorowania na gruźlicę
(zwłaszcza wielolekooporną) pozwala podejrzewać, że częstość zachorowań na
gruźlicę wśród obcokrajowców starających się o status uchodźcy może być duża, co
gdyby zostało potwierdzone mogło by mieć znaczenie zdrowotne i
epidemiologiczne. Stąd proponujemy obowiązkowe badania RTG klatki piersiowej i
ewentualnie dalsze badania przesiewowe w kierunku gruźlicy. Biorąc pod uwagę
wyniki przeprowadzonych przez PMM konsultacji (duża częstość problemów
gastrologicznych i ortopedyczno-urazowych) należy również rozważyć wybiórcze
badania EKG, USG oraz inne badania RTG, badania endoskopowe i badania
laboratoryjne.
2) Standardowa ocena i opieka psychiatryczno-psychologiczna w ośrodku
pobytowym. Szkolenie personelu ośrodków pobytowych w zakresie
problemów psychicznych zdarzających się wśród uchodźców.
UZASADNIENIE: olbrzymia skala problemów psychiatryczno-psychologicznych
(PTSD, depresja, nerwice reaktywne, bezsenność, zaburzenia somatyzacyjne) jest
przyczyną małego komfortu psychicznego samych chorych oraz ich bezpośredniego
otoczenia. Problemy te często są również źródłem konfliktów między uchodźcami a
personelem ośrodków pobytowych. Powyższe obserwacje uzasadniają objęcie
opieką psychiatry lub psychologa wszystkich obcokrajowców starających się o
status uchodźcy. Wydaje się, że każdy obcokrajowiec powinien być wstępnie
zbadany za pomocą odpowiednich kwestionariuszy i przez specjalistę. Na tej
podstawie wyłoni się grupę obcokrajowców wymagających interwencji kryzysowej
lub długoterminowej. Złagodzenie problemów psychicznych poprawi komfort
obcokrajowców i zmniejszy ryzyko konfliktów między uchodźcami i personelem
ośrodków pobytowych. Postępowanie to wpłynęło by również korzystnie na proces
kohabitacji tej grupy z lokalnymi społecznościami.
3) Komputeryzacja ośrodków, tworzenie cyfrowej bazy danych zdrowotnych i
łączność internetowa pozwalająca na wymianę tych danych między
ośrodkami pobytowymi.
UZASADNIENIE: Dane medyczne obcokrajowców starających się o status
uchodźcy powinny być starannie zbierane i magazynowane. Wstępna baza danych
powinna powstawać w czasie pierwotnych badań przesiewowych w COR, a
następnie uzupełniana w poszczególnych ośrodkach pobytowych. Konieczne jest
również ustanowienie łączności pomiędzy bazami danych ośrodków pobytowych.
Pozwoli to na zgromadzenie większej ilości danych medycznych na temat
poszczególnych osób, rzetelność ich gromadzenia i ich ciągłość w przypadku
przenoszenia uchodźcy lub konieczności leczenia. Powyższa baza danych była by
również odpowiednim narzędziem pozwalającym na dokładniejsza ocenę
epidemiologię zachorowań wśród obcokrajowców starających się o status uchodźcy,
a tym samym na lepsze gospodarowanie środkami i zasobami medycznymi.
4) Kontynuacja prac nad całościową koordynacją opieki zdrowotnej nad
obcokrajowcami starającymi się o status uchodźcy.
UZASADNIENIE: Trwająca od początku 2005 roku restrukturyzacja opieki
zdrowotnej nad obcokrajowcami przebywającymi w ośrodkach pobytowych URiC,
a polegająca na koordynacji tej opieki przez CSK MSWiA dąży do uporządkowania
wielu aspektów tej opieki, jak gospodarka lekami i innymi zasobami i środkami
medycznymi, programy badań przesiewowych, regulacja kierowania chorych na
leczenie specjalistyczne, nadzór nad procesem rehabilitacji i inne. W większości
ośrodków pobytowych zatrudniono podwójną kadrę lekarzy i pielęgniarek, celem
zabezpieczenia płynności i ciągłości pracy ambulatorium, często zwiększając liczbę
godzin pracy, aby poprawić odstęp pacjentów do lekarzy. Opracowano szereg
wystandaryzowanych wzorów dokumentów medycznych. Podjęto kroki w celu
systemowego rozwiązana problemu zaopatrzenia w leki i środki opatrunkowe w
oparciu o potencjał apteki CSK MSWiA. w większości ośrodków pobytowych
zatrudniono podwójną kadrę lekarzy i pielęgniarek, celem zabezpieczenia płynności
i ciągłości pracy ambulatorium, często zwiększając liczbę godzin pracy, aby
poprawić odstęp pacjentów do lekarzy. Wydaje się, ze ten kierunek działań pozwala
lepiej ocenić problemy zdrowotne obcokrajowców starających się o status
uchodźcy, stwarza możliwości poprawy standardów opieki zdrowotnej i jest
sposobem na korzystniejsze gospodarowanie zasobami medycznymi.
5) Uwzględnienie różnic kulturowych cechujących obcokrajowców
starających się o status uchodźcy. W przypadku problematyki medycznej
istotnym by było odpowiednie informowanie uchodźców o przysługującym
im zakresie opieki medycznej i kulturowej specyfice Polski raz szkolenie
personelu ośrodków pobytowych w zakresie różnic kulturowych.
UZASADNIENIE: Powyższe różnice kulturowe często są przyczyną konfliktów
między uchodźcami w ośrodkach pobytowych a personelem tych ośrodków.
Uwzględnienie tych odmienności pozwoliłoby na skuteczniejszą współpracę między
uchodźcami a personelem medycznym i socjalnym.
6) Uzupełnienie wyposażenia ambulatoriów ośrodków pobytowych URiC w
podstawowy sprzęt medyczny.
UZASADNIENIE: dotychczasowa restrukturyzacja opieki medycznej nad
obcokrajowcami przebywających w ośrodkach pobytowych URiC, mająca miejsce
w 2005 roku przynosi wymierne korzyści pod względem poprawy opieki medycznej
i lepszego gospodarowania środkami. Jednak finanse, jakimi dysponuje URiC nie
pozwoliły dotychczas na pełne wyposażenie ośrodków pobytowych w podstawowy
sprzęt medyczny. Zmniejsza to możliwości lekarzy zatrudnionych w tych ośrodkach
i obniża standard opieki medycznej nad uchodźcami. Cennym by było uzupełnienie
wyposażenia ambulatoriów ośrodków w podstawowy sprzęt medyczny: aparaty do
mierzenia ciśnienia tętniczego krwi, elektrokardiogramy, zestawy do reanimacji i
inne.