docBioróżnorodność a rolnictwo
download 
Reklamacja Transkrypt
Bioróżnorodność a rolnictwo
Bioróżnorodność a rolnictwo BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 1 26.5.11 18:43 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 2 26.5.11 18:43 Spis treści str. 04 Wstęp str. 06 Rolnictwo i bioróżnorodność idą w parze str. 10 Zrównoważona gospodarka rolna pozwala uzyskiwać wysokie plony i jednocześnie chronić bioróżnorodność str. 16 Ochrona plonów i bioróżnorodności dają się pogodzić str. 22 Słowniczek str. 23 Osoba kontaktowa 02 / 03 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 3 26.5.11 18:43 Rośliny kwiatowe wzbogacają bioróżnorodność naszych pól Drodzy Czytelnicy! Bez wątpienia, rolnictwo wywiera ogromny wpływ na środowiska życia roślin i zwierząt. Nie musi to jednak zawsze oznaczać, że rolnictwo stoi w opozycji do bioróżnorodności. W rzeczywistości jest wręcz przeciwnie, ponieważ uprawa w sposób zrównoważony roślin przeznaczonych na żywność i pasze faktycznie pozwala tę bioróżnorodność zachować. Niniejsza broszura pozwala bliżej przyjrzeć się relacjom występującym między rolnictwem a bioróżnorodnością. Nasz i Państwa wkład w bioróżnorodność Zapewne zastanawiali się Państwo, czemu służą owe ładne kwitnące rabaty kwiatowe występujące na stanowiskach badawczych firmy BASF. Otóż obsiewane są one specjalną mieszanką nasienną, która ma za zadanie wspomagać bioróżnorodność – tę samą mieszankę nasion kwiatów ulubionych przez pszczoły oferujemy jako upominki z naszych stacji. Wraz z Państwem pragniemy przyczyniać się do zwiększania bioróżnorodności i jej świadomości. Wystarczy użyć tej mieszanki nasion roślin jednorocznych w ogródku na powierzchni 5m², aby móc dostrzec, jak bardzo intensywnie kwitnąca rabata przyciąga różnorodne gatunki owadów zapylających rośliny, w tym naszą cenną pszczołę miodną, ptaki, ale także i inne rośliny. Taki „system” można zastosować również i na większą skalę w Państwa gospodarstwie wykorzystując do tego celu ewentualny teren wyłączony z intensywnej produkcji. Przykład ten pokazuje, że bioróżnorodność i nowoczesne rolnictwo mogą skutecznie współistnieć. Wielki wpływ na plonowanie i bioróżnorodność Pszczoła miodna jest jednym z ok. 200 tys. gatunków organizmów zapylających, do których zalicza się nie tylko dzikie pszczoły, motyle, żuki czy muchy, ale także ptaki i nietoperze. Uważa się jednak, że to właśnie pszczoły zapylają prawie aż jedną trzecią światowych upraw rolniczych. Uprawy podstawowe – pszenica, ryż i kukurydza rozmnażają się wprawdzie wiatropylnie, ale już owoce i różne inne gatunki roślin spożywczych są zależne od obecności pszczół. Także poza rolnictwem pszczoły przyczyniają się do utrzymania bioróżnorodności zapylając kwiaty i rośliny dziko rosnące, które z kolei stanowią środowisko życia lub pokarm dla innych stworzeń. Czynniki zagrażające populacji pszczół Narasta przekonanie, że zdolność pszczół do przetrwania jest coraz silniej zagrożona przez pewne powiązane ze sobą czynniki, wśród których znajdują się pasożyty, choroby, pestycydy, ograniczone możliwości zdobywania pokarmu, warunki pogodowe i wreszcie genetyka. Intensywna uprawa roli ograniczyła na przykład różnorodność dostępnego na obszarach rolnych pyłku kwiatowego, co negatywnie odbija się na diecie pszczół, a tym samym na ich odporności na choroby. BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 4 26.5.11 18:43 Kolejnym źródłem stresu dla pszczół jest zmieniające się środowisko. Zmiany klimatyczne – kolejny czynnik – przyniosły Europie sroższe zimy i wilgotniejsze wiosny. Młode pszczoły, które takie warunki wprawdzie przeżyją, doznają sporego uszczerbku na zdrowiu. W takiej sytuacji każdy rolnik powinien być zainteresowany wspieraniem bioróżnorodności, zarówno obecnie, jak i w przyszłości. Jego wkład polegałby na wysiewaniu zagonów kwiatów na miedzach lub w miejscach, gdzie intensywna uprawa roli nie jest opłacalna, jak na przykład na terenach podmokłych, obrzeżach pól, terenach odłogowych itp. Także i Państwo, jako rolnicy, mogą przyczynić się do zwiększenia dostępności różnorodnego pyłku kwiatowego i tym samym poprawy stanu populacji pszczół na Państwa terenie. Warto się tym zająć, ponieważ zdrowa społeczność pszczół w okolicy ma bezpośredni wpływ na skuteczność zapylania roślin uprawnych. Tym samym zamyka się pewne koło – bioróżnorodność nie tylko współistnieje z nowoczesnym rolnictwem, ale także jest dlań korzystna – i na odwrót. Do roku 2050 globalny popyt na żywność wzrośnie o 70 procent, jednakże dostępność ziemi uprawnej jest ograniczona. To właśnie stanowi jedno z największych wyzwań, przed jakim stoi dzisiejsze rolnictwo – jak pogodzić rosnący popyt na żywność z potrzebą zachowania bioróżnorodności – teraz i w przyszłości? Efektywne gospodarowanie będzie stanowiło klucz do utrzymania i ochrony siedlisk zwierząt i roślin. Osiągnięcie tej efektywności będzie w sporej części zależało od zastosowania przyjaznych dla środowiska metod uprawy. Jeśli będą stosowane właśnie takie metody, to rolnictwo i bioróżnorodność będą mogły istnieć obok siebie w harmonii. Czy wiesz, że…? ■ ■ ■ ■ ■ na świecie żyje co najmniej 20 tysięcy gatunków pszczół, na terenie UE żyje ponad 2,5 tys. gatunków pszczół dzikich, pojedyncza kolonia pszczół składa się z nawet 50 tys. osobników, w UE mamy ok. 700 tys. pszczelarzy, w UE wytwarza się ok. 200 tys. ton miodu rocznie. Chcielibyśmy zachęcić Państwa do stosowania naszej mieszanki nasiennej w celu zwiększenia bioróżnorodności i włączenia się do zrównoważonego sposobu gospodarowania. A jakie są Państwa doświadczenia? Czekamy na Państwa opinie i sugestie! Z poważaniem, Dr. Jens Marr BASF Central Europe, Wladyslaw Wojtyla 04 / 05 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 5 26.5.11 18:43 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 6 26.5.11 18:43 Rolnictwo i bioróżnorodność idą w parze 06 / 07 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 7 26.5.11 18:43 Rolnictwo i bioróżnorodność idą w parze Przez tysiące lat człowiek odcisnął swoje wyraźnie piętno na krajobrazie, w którym tutaj, w Europie, dominowały niegdyś gęste puszcze. Karczowanie drzew doprowadziło nie tylko do skurczenia się naturalnego środowiska życia zwierząt leśnych, lecz doprowadziło także do wykształcenia się terenów otwartych przyciągających rośliny i zwierzęta z innych regionów, na przykład z azjatyckich stepów. Dzisiaj staramy się zatem chronić również gatunki, które nie wywodzą się endemicznie z Europy, jak chomik, kuropatwa szara, chaber bławatek, czy kąkol polny, które stanowią jedne z 215 tysięcy gatunków roślin i zwierząt żyjących obecnie w naszej części świata. Rolnictwo doprowadziło do powstania w Europie krajobrazu składającego się z pól uprawnych poprzecinanych kwitnącymi łąkami, pastwiskami i wrzosowiskami, usianego zagajnikami i kępami drzew i krzewów. Wszystkie one stanowią środowisko życia różnych organizmów i przyczyniają się do utrzymania bioróżnorodności. Zachowanie bioróżnorodności leży także w podstawowym interesie człowieka. Staje się to oczywiste, gdy weźmiemy pod uwagę pożyteczną rolę różnych organizmów – żyjących w glebie owadów, bakterii, roślin czy grzybów – jaką odgrywają one dla rolnictwa. Wspólnie zapewniają żyzność gleby i rozkład organicznych odpadów. Bujna roślinność stanowi zaporę przeciw erozji gleby, owady drapieżne zwalczają szkodniki, na przykład mszyce, zaś pszczoły zapylają uprawy. Na podstawie danych francuskiego Narodowego Instytutu Badań Rolniczych (INRA) i Narodowego Centrum Badań Naukowych (CNRS) „usługa zapylania” wykonywana przez pszczoły na całym świecie warta jest 153 miliardy Euro rocznie. Ten przykład wskazuje wyraźnie, jak ścisły jest wzajemny związek rolnictwa i bioróżnorodności. BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 8 26.5.11 18:43 Można zauważyć, że bioróżnorodność jest częściowo także produktem ubocznym działalności człowieka. To on wyhodował niezliczone, nieistniejące dotychczas odmiany lokalnych roślin i zwierząt, co określa się terminem „agrobioróżnorodności”. Przez ponad 10 tys. lat my, ludzie, wyhodowaliśmy na swoje potrzeby liczne gatunki roślin i ich odmiany regionalne. Na przykład, andyjskie pasma górskie na pograniczu peruwiańsko-boliwijskim stanowiące ojczyznę ziemniaka wydały na świat 5 tys. różnych odmian tej rośliny o najróżniejszych kształtach, rozmiarach i barwach. Taka różnorodność genetyczna jest bezcenna, ponieważ pozwala nam dobierać rośliny i zwierzęta mniej podatne na stres i choroby lub takie, które najlepiej prosperują w konkretnych warunkach występujących w danym regionie Czym jest bioróżnorodność? Różnorodność biologiczną opisuje się jako “zmienność organizmów żywych wynikającą ze wszelkich możliwych źródeł, w tym z ekosystemów ziemnych, morskich i pozostałych ekosystemów wodnych, a także kompleksów ekologicznych, których część one stanowią: różnorodność może występować w ramach gatunków, między gatunkami, a także między ekosystemami” 1. Stąd termin „bioróżnorodność” odnosi się do wszystkich aspektów świata żyjącego – genów, gatunków, czy ekosystemów. Rozróżnia się, ogólnie rzecz biorąc, trzy poziomu różnorodności biologicznej: Różnorodność genetyczna – zróżnicowany skład genetyczny członków tego samego gatunku. Różnorodność śródgatunkowa – odmiany roślin, zwierząt i mikroorganizmów występujące w danym miejscu. Różnorodność środowiskowa – różne ekosystemy zamieszkałe przez organizmy. Rolnictwo i bioróżnorodność są ściśle powiązane ze sobą na trzech obszarach: agrobioróżnorodności, bioróżnorodności funkcjonalnej oraz w kwestiach związanych z ochroną przyrody. 1 Konferencja ONZ na temat Środowiska i Rozwoju, Rio de Janeiro, 3–14 czerwca 1992. 08 / 09 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 9 26.5.11 18:43 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 10 26.5.11 18:43 Zrównoważona gospodarka rolna pozwala uzyskiwać wysokie plony i jednocześnie chronić bioróżnorodność 10 / 11 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 11 26.5.11 18:43 Zrównoważona gospodarka rolna pozwala uzyskiwać wysokie plony i jednocześnie chronić bioróżnorodność Gatunki wymierające są uzależnione od możliwości ochrony obszarów dzikiej przyrody. W Europie obszarami tego typu bywają łąki i moczary, zaś w innych częściach świata dżungle i stepy. Z drugiej strony jednak wzrost liczby ludności na Ziemi prowadzi do wzrostu popytu na płody rolne, przy jednoczesnej ograniczonej dostępności użytków rolnych. W roku 2007 naszą planetę zamieszkiwało już dwukrotnie więcej ludzi, niż w roku 1961. Jednocześnie całkowita powierzchnia terenów uprawnych wzrosła jedynie o 10 procent. Zatem w porównaniu ze wzrostem populacji, przyrost terenów rolniczych było bardzo ograniczony. Ponadto, ich ewentualny dalszy przyrost napotyka na poważne ograniczenia. Znaczną powierzchnię naszej planety zajmują bowiem pustynie, które nie nadają się do uprawiania; inne zaś obszary zajęli ludzie budując na nich drogi i domy. Z kolei tereny, które cechuje wielka bioróżnorodność, muszą zostać zachowane w niezmienionym kształcie i dlatego nie powinny one ulec przekształceniu w uprawy. Przykładem są tutaj tropikalne dżungle, które mają najwyższą gęstość populacji gatunków, co powoduje, że powstanie w ich miejsce obszarów rolniczych przyniosłoby katastrofalne skutki dla środowisk tych gatunków i w rzeczy samej oznaczałoby ich zagładę. Niewielka powierzchnia potencjalnie dostępnego areału oznacza, że tym większego znaczenia nabiera zwiększanie efektywności gospodarowania na istniejących powierzchniach uprawnych poprzez zastosowanie nowoczesnych technologii. Maszyny, wysoko plonujące odmiany roślin, nawozy mineralne i pestycydy pomogły niemal podwoić uzyskiwane plony w porównaniu z rokiem 1960. Bez tego postępu na świecie pozostałoby zachowanych znacznie mniej siedlisk organizmów dziko żyjących, niż ma to miejsce obecnie. Intensyfikacja upraw wywarła jednak bezpośredni wpływ na bioróżnorodność terenów rolniczych. Na przykład nowoczesne gatunki zbóż rosną tak gęsto, że nie pozostawiają BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 12 26.5.11 18:43 praktycznie żadnego wolnego miejsca makom czy chabrom. Z kolei mechaniczne i chemiczne metody uprawy ograniczyły występowanie chwastów na naszych polach, co sprawiło, że pole przestało być już korzystnym środowiskiem życia dla wielu dzikich roślin i zwierząt. Metody te mają jednak swoje uzasadnienie, ponieważ dziko rosnące na polach kwiaty, które wprawdzie wyglądają uroczo, stanowią poważny problem podczas żniw zanieczyszczając plon. Chwasty zwiększają wilgotność zbiorów, a tym samym sprzyjają procesom gnilnym występującym w trakcie przechowywania. Ponadto, wiele gatunków chwastów bywa niejadalnych lub wręcz trujących. Wszystko to sprawia, że zebrany z pola plon nie nadawałby się do sprzedaży. Z perspektywy rolników największą rolę odgrywają wielkość plonu i jakość uprawy. Dzięki postępom technologii rolnictwo stało się znacznie bardziej intensywne, niż było w przeszłości, pozwalając rolnikom zwiększyć plony, a tym samym dochody, bez konieczności przekształcania parków i rezerwatów przyrodniczych w tereny uprawowe. Jak stwierdził amerykański naukowiec, Dr. Indur M. Goklany: „Gdyby „zamrozić” technologię na poziomie roku 1961, wówczas, aby wyżywić populację świata w roku 1993 na i tak niedostatecznym poziomie z roku 1961, trzeba byłoby zwiększyć powierzchnię terenów rolniczych o co najmniej 80 procent”2 Zwiększanie się powierzchni rolnej w porównaniu do liczby ludności świata ROK LICZBA LUDNOŚCI (MILIARDY) POWIERZCHNIA ROLNA (MLN HA) 1961 3,1 1 280 2000 6,1 1 400 2007 6,7 1 411 Wzrost 111 % 10 % Źródło: FAO ONZ 2 Indur M. Goklany 1998: Saving habitat and conserving biodiversity on a crowded planet, w: BioScience, tom 48, nr. 11, str. 941–953. 12 / 13 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 13 26.5.11 18:43 Zrównoważona uprawa ziemi zapewnia wyższe plony i chroni bioróżnorodność W przyszłości rolnictwo będzie musiało zmierzyć się z dwoma wyzwaniami. Pierwsze z nich to konieczność utrzymania lub wzrostu poziomu plonów z istniejącego areału przy zachowaniu ekologicznych funkcji bioróżnorodności niezbędnej dla produkcji rolnej. Drugie wyzwanie zaś polega na możliwie najkorzystniejszym gospodarowaniu terenami, w tym także nieprzeznaczonymi do produkcji rolnej, na przykład obszarami chronionymi. Znaczący wkład mogą wnieść tu nowe metody uprawy, na przykład używanie korzystnych dla gleby technik oraz stosowanie pestycydów w sposób jeszcze bardziej obniżający poziom zagrożenia dla roślin i zwierząt. Jednakże działania na rzecz wspierania bioróżnorodności nie powinny być ograniczone jedynie do samych terenów rolnych, ponieważ można jest realizować na nieuprawianych miedzach i obrzeżach pól wspierając populację dzikich ziół i kwiatów przyciągających różnorakie owady, które z kolei stanowią pokarm dla ptaków i ssaków. Gospodarowanie biotopem może także mieć miejsce na odłogach położonych w sąsiedztwie dróg, kolei czy lasów. Jak bardzo zróżnicowane są tereny uprawowe? Jest to dość kontrowersyjny temat dla specjalistów biorąc pod uwagę złożoność wzajemnych powiązań występujących w ekosystemach. Obserwując populację określonych gatunków ptaków stanowiących wyznacznik bioróżnorodności, biologom udało się ustalić miarodajne kryteria dające odpowiedź na to pytanie. Odpowiedź ta nie stanowi jednak zaskoczenia: na bioróżnorodność w Europie mają poważny wpływ zmiany zachodzące w praktyce rolniczej. Nowoczesne metody gospodarowania zwiększyły liczebność niektórych gatunków, np. bociana białego, inne zaś, np. gąsiorka, utrzymują się na stabilnym poziomie przez długi okres. Jednakże jeszcze inne gatunki, np. kuropatwa szara, stały się rzadsze. Rolnicy pomagają utrzymać ginące gatunki przy życiu uczestnicząc w różnych programach i inicjatywach, np. > działania agro-środowiskowe lub > umowy o wspieraniu ochrony przyrody. BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 14 26.5.11 18:43 Porównanie liczebności populacji bociana białego, gąsiorka i kuropatwy szarej w Europie Wskaźnik liczebności (procenty) 300 Źródło: Europejska Rada ds. Spisu Ptaków (EBCC) 250 200 150 BOCIAN BIAŁY 100 50 2005 Rok 2005 Rok 2005 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 0 Rok 100 50 GĄSIOREK 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 0 100 KUROPATWA SZARA 50 2004 2003 2002 2001 2000 1999 1998 1997 1996 1995 1994 1993 1992 1991 1990 1989 1988 1987 1986 1985 1984 1983 0 14 / 15 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 15 26.5.11 18:43 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 16 26.5.11 18:43 Ochrona plonów i bioróżnorodności dają się pogodzić 16 / 17 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 17 26.5.11 18:43 Ochrona plonów i bioróżnorodności dają się pogodzić Stosowane w nowoczesnym rolnictwie pestycydy pomagają osiągać wysoką intensywność upraw przy jednoczesnym przestrzeganiu wymagań ochrony bioróżnorodności. Zanim pestycydy trafią na rynek, są poddawane obszernym badaniom mającym wykluczyć ich szkodliwość dla środowiska i człowieka. Jednak dla firm badawczo-rozwojowych, jaką jest BASF, odpowiedzialność nie kończy się za progiem laboratoriów. Nasza firma wspiera zrównoważone stosowanie pestycydów i opowiada się za dodatkowymi działaniami na rzecz ochrony bioróżnorodności. Założenia stosowania produktów ochrony roślin są oczywiste. Są to produkty przeznaczone do zwalczania szkodników, chorób i chwastów zagrażających jakości i wielkości plonów. Pestycydy dopuszcza się do obrotu dopiero pod warunkiem, że nie są szkodliwe dla jakości wody i gleby oraz dla populacji dzikiego ptactwa, ssaków i pożytecznych owadów, takich jak pszczoły, o ile są stosowane zgodnie z instrukcją umieszczoną na etykiecie. Z tego powodu podstawę bezpieczeństwa ochrony zbiorów stanowią pogłębione badania zagrożeń oraz precyzyjne instrukcje stosowania środków ochrony. Kluczową rolę odgrywa innowacyjność. Oprócz tradycyjnej postaci sproszkowanej i płynnej, BASF i inni producenci pracują nad pestycydami w formie granulatów, co pozwoli rolnikom worać je bezpośrednio w glebę. W ten sposób ograniczeniu ulegnie kontakt organizmów żyjących na powierzchni z pestycydem. Tego rodzaju innowacje oznaczają, że pestycydy mogą być stosowane w sposób jeszcze bardziej przyjazny dla środowiska. Nowe produkty są także skuteczniejsze i bardziej wybiórcze, co pozwala ograniczyć ich dawkowanie w przeliczeniu na hektar. Ponadto, rolnicy mogą teraz w coraz większym stopniu łączyć chemiczne metody ochrony roślin z działaniami biologicznymi i mechanicznymi (>zintegrowane zwalczanie szkodników (IPM). BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 18 26.5.11 18:43 Postęp dokonał się także w konstrukcji dysz stosowanych przy opryskiwaniu zasiewów. Wcześniej producenci skupiali się na osiąganiu przez dyszę możliwie najdrobniejszej mgiełki wodnej, aby ta pokryła roślinę jak najbardziej równomierną warstwą. Jednak drobne kropelki mają też sporą wadę: są mianowicie podatne na podmuchy wiatru, który może znieść je poza pole i osadzić na miedzach lub na wodzie. Z tego powodu producenci wypracowali optymalny kompromis. Nowoczesne dysze wytwarzają teraz nieco większe krople, które są mniej podatne na podmuchy nadal zapewniając wystarczającą ochronę przed szkodnikami, chwastami i chorobami. Także intensywne szkolenia dla rolników (>nadzór nad stosowaniem produktu) uczą dobierania prawidłowego dawkowania i trafiania podczas zabiegu w wyznaczony obrys pola. Współzależność rolnictwa i bioróżnorodności jest sprawą złożoną podlegającą nieustannym zmianom. Aby lepiej tę współzależność zrozumieć, firma BASF nawiązała w 2002 roku współpracę z gospodarstwem rolnym w miejscowości Rawcliffe Bridge w Wlk. Brytanii. Gospodarstwo należy do rodziny Hinchliffe, która zgodziła się zastosować i monitorować nowe metody sprzyjające bioróżnorodności rekomendowane między innymi przez Grupę Doradczą ds. Rolnictwa i Przyrody (FWAG) oraz Królewskie Towarzystwo Ochrony Ptaków (RSPB). Celem tej współpracy jest pogodzenie osiągania wysokich plonów z uzyskaniem największej możliwej różnorodności biologicznej. Ten dobrze udokumentowany projekt dowiódł, że jest możliwe faktyczne pogodzenie dążenia do bioróżnorodności z nowoczesnymi metodami uprawy. W trakcie jednego z eksperymentów rolnicy zasadzili drzewa na pasie jałowej piaszczystej ziemi, zbudowali domki dla ptaków i wysiali rośliny zapewniające ptakom całoroczny pokarm. 18 / 19 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 19 26.5.11 18:43 Ochrona plonów i ochrona bioróżnorodności dają się pogodzić Wyniki eksperymentu robią wrażenie. Od 2003 roku, BASF Rawcliffe Bridge stanowi siedlisko niemal 100 gatunków ptaków, z których ponad 25 procent to gatunki uznane za ginące – kuropatwa szara lub wróbel euroazjatycki. Naukowcy odnotowali także około 150 gatunków roślin rosnących na obrzeżach pól – o jedną trzecią więcej, niż przeciętna. Nad siecią rowów melioracyjnych latają ważki, zaś wzdłuż brzegów strumyków swoje podwodne gniazda wiją cierniki. Programy wspierania bioróżnorodności firmy BASF nie dotyczą jedynie gospodarstw rolnych. Firma współuczestniczy w programie ‘Symbioza’ realizowanym na obszarze 400 km2 w regionie Szampanii i Ardenów we Francji. W najbliższych trzech latach inicjatywa ta ma doprowadzić do stworzenia warunków do kolonizacji obrzeży pól i dróg przez rośliny, owady i ptaki zagrożone wyginięciem. BASF wspiera także brazylijską inicjatywę „Mata Viva” stanowiącą program edukacji środowiskowej i zalesiania. Jego celem jest odtworzenie i ochrona bioróżnorodności poprzez tworzenie chronionych obszarów dzikiej fauny i flory. Pracownicy BASF Brazylia połączyli wysiłki z dużą grupą partnerów ze świata biznesu i nauki, wśród nich ze spółdzielniami rolniczymi i hodowcami, aby wspólnie zasadzić milion rodzimych brazylijskich drzew na obszarach, które uległy degradacji. Tym ostatnim terminem specjaliści opisują proces, który prowadzi do wyjałowienia gleby z jakichkolwiek składników sprzyjających życiu fauny i flory. Zasadzone w ramach programu drzewa pomagają rolnikom chronić swoje tereny i doprowadziły do odtworzenia zniszczonej uprzednio bioróżnorodności na obszarze wokół Guarantinguety, gdzie BASF posiada największy kompleks chemiczny w Ameryce Południowej. BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 20 26.5.11 18:43 Przemysł agrochemiczny, jako partner rolników i element całego społeczeństwa, bardzo poważnie traktuje bioróżnorodność. Wspólnie, przemysł i rolnicy mogą doprowadzić do bardzo ważnej równowagi między ochroną bioróżnorodności a wytwarzaniem dostatecznych ilości zdrowej, zróżnicowanej i przystępnej cenowo żywności. Atestacja i stosowanie pestycydów: pomiar ich wpływu na bioróżnorodność i minimalizacja zagrożeń §§ Przemysł Dostarcza bazę danych Władze Oceniają wyniki badań i ryzyko ➜ Atestują pestycydy i określają instrukcje użycia Rolnicy Stosują zgodnie z przepisami Ewentualne dodatkowe działania na rzecz bioróżnorodności Ochrona: Siedliska wodne i ziemne Grupy organizmów: ptaki, ssaki, owady, rośliny i organizmy ziemno/wodne 20 / 21 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 21 26.5.11 18:43 Słowniczek Działania agro-środowiskowe Dobrowolne działania podejmowane na rzecz ochrony środowiska, konkretnych gatunków lub konkretnych regionalnych elementów krajobrazu. Działania te bywają określane na szczeblu krajowym, regionalnym lub lokalnym dla zapewniania pełnej zgodności z lokalną specyfiką. Na przykład, rolnicy unijni otrzymują kompensatę kosztów i potencjalnych strat przychodu, jeśli zobowiążą się do stosowania specjalnych metod uprawy wychodzących poza te, które są wymagane na podstawie przepisów. Zintegrowane zwalczanie szkodników (IPM). Podejście uwzględniające „rozważenie wszystkich dostępnych technik zwalczania szkodników i zastosowanie takich środków powstrzymujących rozwój ich populacji, które pozwolą utrzymać dawki pestycydów i innych zabiegów na ekonomicznie uzasadnionym poziomie ograniczając nawet do minimum zagrożenia dla zdrowia ludzi i środowiska. IPM kładzie nacisk na hodowlę zdrowych upraw przy jak najmniejszych zakłóceniach agro-ekosystemów i promuje naturalne mechanizmy zwalczania szkodników”3. W połączeniu z innymi metodami techniki rolniczej IPM stanowi integralną część ochrony plonów uwzględniającej specyfikę lokalną i bazującej na odpowiedzialności rolników. Będzie pod uwagę aspekt opłacalności zwalczania szkodników i dąży do ograniczenia stosowania pestycydów do minimalnego niezbędnego poziomu. Umowy ochrony przyrody. Strategia polegająca na zawieraniu przez agencję ochrony przyrody umowy z właścicielem gruntów – najczęściej rolnikiem – zobowiązującej tego ostatniego do wykonywania pewnych czynności na swoim terenie. Na przykład, umowa może przewidywać koszenie łąk w określonych terminach aby dać ptakom gniazdującym na ziemi czas na odchowanie piskląt. Umowy regulujące ochronę zagrożonych rodzimych gatunków roślin i zwierząt i ich siedlisk są dobrowolne i przewidują rekompensatę wydatków ponoszonych przez właściciela terenu. 3 Międzynarodowy Kodeks Postępowania przy dystrybucji i stosowaniu pestycydów, FAO ONS, listopad 2002. BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 22 26.5.11 18:43 Nadzór nad stosowaniem produktu Odpowiedzialny i etyczny sposób postępowania z produktami ochrony roślin w trakcie całego cyklu życia produktu – od etapu rozwoju, poprzez wykorzystanie, po zgodną z przepisami utylizację. BASF ściśle współpracuje z klientami, dostawcami i użytkownikami wspierając na przykład w wielu krajach szkolenia, które uczą rolników, jak stosować pestycydy w sposób odpowiedzialny. Osoba kontaktowa Treść niniejszej broszury powstała dzięki współpracy licznej grupy specjalistów, w tym agronomów, chemików, ekotoksykologów i przyrodników. Mamy nadzieję, że zawarte w niej informacje będą pomocne i posłużą jako pożywka do dalszej dyskusji. Chętnie wysłuchamy też Państwa opinii i odpowiemy na ewentualne pytania. Czekamy na Państwa głosy. Przedstawiciel do kontaktów z mediami: Matouš Rek Tel.: +420 235 000 180, [email protected] Wladyslaw Wojtyla Tel.: +482 257 09-850 [email protected] 22 / 23 BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 23 26.5.11 18:43 Vydavatel: BASF spol. s r.o. Šafránkova 3, 155 00 Praga 5, Czechy tel.: +420 235 000 111, fax: +420 235 000 168 http//www.agro.basf.cz BASF_JB-Biodiv_CZ_3.indd 24 26.5.11 18:43
