Pół wieku w plecaku – historia Oddziału w pigułce - KKiOnZ

Pół wieku w plecaku – historia Oddziału w pigułce - KKiOnZ

Mieszko Janiszek
Pół wieku w plecaku – historia Oddziału w pigułce
Wszystko zaczęło się na Politechnice Warszawskiej. Jak wieść gminna
niesie, to tu w grudniowy wieczór 1954 r. powstało pierwsze studenckie koło
PTTK w Warszawie (późniejsza Jedynka). Koło nosiło numer 139 i działało
w strukturach Oddziału Śródmiejskiego PTTK w Warszawie. Tak, więc historia
zorganizowanej turystyki akademickiej w Warszawie jest nieco dłuŜsza niŜ
historia Oddziału Międzyuczelnianego PTTK w Warszawie. Sam Oddział powstał
kilka lat później, w styczniu 1960 r. - najwyraźniej studencka brać w zimowe
wieczory wykazywała większą skłonność do organizowania się.
Początki Oddziału są mocno związane ze środowiskiem Politechniki
Warszawskiej. Oprócz wspomnianego juŜ koła nr 139, które w OM otrzymało
numer 1, „ojcami załoŜycielami” Oddziału były Studenckie Koło Przewodników
Beskidzkich (działające od 1957 r. początkowo, jako Koło Przewodników
Studenckich
Obozów
Wędrownych)
oraz
koło
PTTK
przy
Uniwersytecie
Warszawskim (późniejszy Unikat), które w OM otrzymało nr 2. Pierwszym
prezesem OM został Jan Szukalski z koła nr 1, a wiceprezesem Tomasz Walat
z koła nr 2. Wkrótce Oddział powiększył się, a Studencki Klub PodróŜniczy
(działający na SGGW od 1957 r.) otrzymał numer 4. Działalność Oddziału
w początkowym okresie wiązała się z organizacją i ustalaniem ram współpracy
z istniejącymi wówczas organizacjami uczelnianymi i studenckimi. Jednak
kolejne lata dają początek cyklicznym imprezom turystycznym, budującym
wizerunek i charakter Oddziału. Pierwszą taką imprezą był organizowany od
1962 r. Rajd Jesienny Politechniki Warszawskiej, którego organizatorem przez 20
lat była Jedynka. Jak grzyby po deszczu pojawiały się kolejne imprezy, czyli Noc
Świętojańska – sztandarowa impreza Jedynki organizowana od 1964 r., Złota
Jesień – rajd zapoczątkowany takŜe w 1964 r. przez SKP „Czwórka”. Rok 1965
przyniósł kolejne duŜe imprezy, czyli Rajd Leśnika organizowany przez SKP, oraz
Zimowy Rajd Narciarski i Złaz Wiosenny PW - Puszcza Biała organizowane przez
Jedynkę.
W
podobnym czasie
rozpoczyna się,
kontynuowana
do dzisiaj,
działalność szkoleniowa. Jej inicjatorem było (nomen omen) koło nr 1, które
w 1964 r. organizuje pierwszy kurs Organizatora Turystyki PTTK. W podobnym
czasie szkolenia uruchamiają pozostałe koła, a „Unikat” przeprowadza kurs
13
przewodników po Warszawie. Chwilę później powstaje KOT – Klub Organizatorów
Turystyki skupiający nie tylko członków „Jedynki”, ale takŜe z innych klubów
związanych z PW. W 1967 r. Oddział poszerza się o kolejny klub –KTE „Styki”
(początkowo Znakomity Klub Turystyczny – Styki). W kolejnych latach zacieśnia
się współpraca pomiędzy poszczególnym kołami. Efektem takiej współpracy jest
zaproszenie „Czwórki” oraz Studenckiego Koła Przewodników Świętokrzyskich
(powstałe w 1969 r.) do współ organizacji rajdu Puszcza Biała.
Plakietki Jedynki (arch. J. Raczka) i Unikatu (arch. St. RóŜyckiego)
W 1970 r. Oddział Międzyuczelniany został uhonorowany Złota Odznaką
PTTK. Ten sam zaszczyt spotkał w 1973 r. Studenckie Koło Przewodników
Beskidzkich, a rok później – Koło PTTK nr 1 (Jedynkę). Lata 70-te to okres bujnej
działalności Oddziału. Organizowane są w tym czasie tradycyjne imprezy
turystyczne, które gromadzą coraz więcej uczestników. W VII Złazie Wiosna ’71
w Puszczy Białej brało udział 1100 osób, które dojeŜdŜały i wracały z rajdu
specjalnie wynajętymi pociągami. W podobny sposób podróŜowali uczestnicy
rajdów Beskid Niski i Połoniny organizowanych przez SKPB. Rajdom, wycieczkom
i złazom towarzyszy zdobywanie odznak turystycznych. Konieczne staje się
stworzenie zespołu ludzi uprawnionych do ich weryfikowania. Początki referatu
sięgają 1970 r., kiedy to punkt weryfikacyjny uruchamia SKP. Bardzo popularne
stają się w tym czasie wyjazdy zagraniczne inicjowane przez kluby studenckie.
Do ciekawszych naleŜą organizowane przez Unikat obozy trampingowe „Bliski
Wschód” (Turcja, Syria, Liban). KTE „Styki” zwiedza w podobnym okresie Riłę
oraz Karpaty Rumuńskie. W tym czasie Oddział wzbogaca się o wiele nowych kół
i klubów. Są to między innymi działający na SGGW od 1975 r. Akademicki Klub
14
Turystyczny, a od 1976 r. jako koło nr 16 w Oddziale, oraz wydzielone z Jedynki
AKTR „Hałaburda” (koło nr 15).
Plakietki rajdowe z lat 80-tych XX wieku (arch. SKP „Czwórka” i St. RóŜyckiego)
W 1978 r. utworzono Odział Uniwersytecki PTTK, który skupił koła
i kluby z UW. Z OM wychodzi między innymi Unikat i Uniwersytecki Klub
Kajakowy „Habazie”. Przełom lat 70-tych i 80-tych XX w. otwiera przed
Oddziałem nowe moŜliwości działania. Jest to okres rozwoju studenckiej bazy
noclegowej w polskich górach. Jednym z pierwszych obiektów jest Chatka
w Ropiance – odnaleziona w 1979 r. przez Mariusz Plucińskiego z AKT „Maluch”.
Chatkę od leśników początkowo dzierŜawi Politechnika Warszawska, a w 1986 r.
obiekt przejmuje Oddział. Od 1974 r. istnieje, początkowo harcerska, baza
namiotowa w Rabem. W 1981 r. bazę tę prowadzi koło nr 16 (AKT), które
w następnym roku przenosi się do nieistniejącej wsi Łopienka, gdzie tworzy
własną bazę namiotową. Bazę w Rabem przejmuje koło nr 4 (SKP), które
opiekuje się nią do dzisiaj (aczkolwiek od 2010 r. juŜ w ramach Oddziału
Mazowsze). Od 1981 r. czynna jest takŜe tzw. „Chałupa Elektryków” w Polanach
Surowicznych. Opieką nad chatka nieprzerwanie sprawuje KTE „Styki”. Pod
koniec lat 80-tych Oddział Uniwersytecki tworzy studencką bazę namiotową
„Madejowe ŁoŜe” w Podwilku na Orawie. Baza ta jest obecnie zarządzana przez
Oddział Międzyuczelniany, a opiekuje się nią koło nr 11. Według bazowych
legend o jej lokalizacji zadecydował przypadek. OtóŜ w czasie zimowej
wycieczki na Orawie jedna z uczestniczek złamała nogę potykając się na widok
urokliwej polany, na której znajduje się obecnie baza. Lata 80-te to takŜe
kłopoty lokalowe Oddziału, który musiał wynieść się z lokalu przy Krakowskim
15
Przedmieściu. Pod koniec dekady, podobno siedziba OM znajdowała się w garaŜu
u prezesa.
Spore zmiany przynosi rok 1990. W nowych warunkach prawnych część
dotychczasowych kół Oddziału postanowiło stworzyć własne stowarzyszenia
niezwiązane juŜ z PTTK. Część z nich całkowicie odłączyło się od Oddziału,
niektóre funkcjonowały z podwójną osobowością jako koło PTTK i stowarzyszenie
o tej samej nazwie. Wraz z odłączającymi się kołami Oddział traci część
obiektów noclegowych, np. Chatkę w Ropiance uŜytkowaną przez AKT „Maluch”.
W ostatnim czasie pod egidę Oddziału Międzyuczelnianego wróciła chatka
w Nieznajowej. Co prawda była ona juŜ wcześniej zarządzana przez Oddział,
jednak na skutek rozmaitych zawirowań znalazła się chwilowa poza PTTK.
Majówka SKPTG w 2010 r. (fot. M. Gładyś)
Pomimo
historyczno-społecznych
zawieruch
okresu
przejściowego
Oddział Międzyuczelniany dotrwał w ogólnie dobrej kondycji do XXI w. Jedne
koła znikły, ale w ich miejsce pojawiły się nowe. W 2000 r. powstał Studencki
Klub Przodowników Turystyki Górskiej (działający w Oddziale jako koło nr 23).
W 2008 r. załoŜono z kolei Studenckie Koło Przewodników Turystycznych (koło
nr 7). Reaktywowano takŜe koło nr 18 dziś - Koło Miłośników Nieznajowej.
Dzisiejszy Oddział róŜni się jednak pod wieloma względami od tego, jaki działał
przez kilkadziesiąt lat. Nie mogąc liczyć na finansowanie swojej działalności
przez uczelnie, i nie chcąc prowadzić w działalności gospodarczej (popularnej
w innych oddziałach PTTK) zdecydowano się wystąpić o status Organizacji
PoŜytku Publicznego. Stosowną decyzję podjęło Nadzwyczajne Walne Zebranie
16
Oddziału w listopadzie 2004 r. Dało to moŜliwość pozyskiwania znacznego
dofinansowania działalności statutowej, z czego korzystają poszczególne koła
i komisje.
Oddział Międzyuczelniany PTTK w Warszawie obecnie to 8 kół i klubów,
kilka komisji programowych oraz 3 obiekty studenckiej bazy noclegowej. Przede
wszystkim jednak to blisko 200 osób zainteresowanych wspólnym uprawianiem
turystyki i krajoznawstwa. Udało się powrócić do działalności wydawniczej wznowiono wydawanie Zeszytów Krajoznawczych „Mazowsze”, które rozpoczął
w 1984 r. Wojciech Kacperski. Wychodząc naprzeciw potrzebom turystów
i krajoznawców Oddział powołał do Ŝycia swoje odznaki turystyczne.
Jak widać kończąc 50 lat Oddział Międzyuczelniany ma spory potencjał
do rozwijania przez kolejne pół wieku. Co z rozpoczętych działań wytrzyma
próbę czasu? Czy rozwiną się nowe formy aktywności w naszym środowisku?
Odpowiedzi na te pytanie poszukamy za kilka lat, moŜe
z okazji kolejnych
okrągłych urodzin. PowyŜszy tekst z racji swoich nieduŜych rozmiarów jest
jedynie duŜym skrótem bogatej historii Oddziału Międzyuczelnianego PTTK
w Warszawie. Z pełną świadomością pominąłem tu wiele wątków i osób. Jeśli
ktoś z Czytelników poczuje się dotknięty brakiem jego osoby, to serdecznie
przepraszam i zachęcam do uzupełniania historii Oddziału (naszej wspólnej
historii). Mam nadzieję Ŝe powyŜszy tekst skłoni kogoś do przeszukania
domowych i klubowych archiwów , starych szaf itp. Dzięki czemu mały plecak
zamieni się w wielki wór z wspomnieniami o Oddziale Międzyuczelnianym.
17