Recykling aluminium

Recykling odpadów
Recykling aluminium
– ogniwo gospodarki
Gwałtowny wzrost popularności
tego surowca spowodował, że roczna wielkość jego produkcji okazuje
się większa od produkcji wszystkich
pozostałych metali nieżelaznych
razem wziętych.
Rozwój recyklingu metali nieżelaznych w Polsce jest nieunikniony, na co wpływ mają: rosnące ceny surowców naturalnych, których
światowe zasoby maleją, rozwijający się przemysł wielu branż oraz
konieczność ochrony środowiska.
Aluminium w obiegu
Unikalna kombinacja właściwości aluminium sprawia, że jego
M. Paschertz/www.depositphotos.com
Obecnie największe
znaczenie w branży
metali nieżelaznych
ma aluminium,
które wykorzystywane
jest praktycznie
w każdej dziedzinie
naszego życia.
recykling jest efektywny, co przekłada się na wysokie poziomy
recyklingu (ang. recycling rates),
wynoszące 90-95% w aplikacjach
z branży transportowej i budownictwie, czy ok. 65% w przypadku puszek aluminiowych. Głów-
Udział aluminium pierwotnego i wtórnego w światowej produkcji aluminium
(źródło: International Aluminium Institute)
22
ną zaletą recyklingu aluminium
jest fakt, że do przywrócenia odpadów aluminiowych do stanu pozwalającego na ponowne użycie potrzeba tylko 5% energii niezbędnej do produkcji aluminium pierwotnego, co niemal w analogiczny sposób zmniejsza emisję CO2
do atmosfery. Dlatego też często
mówi się o tym, że aluminium
zawiera „zamrożoną energię”. Produkcja aluminium wtórnego zamiast pierwotnego pozwala ograniczyć emisję dwutlenku węgla
o 90 mln ton rocznie i 100 tys. GWh
energii elektrycznej.
Aluminium to wartościowy
i popularny metal, ponieważ
jest lekkie, mocne, wytrzymałe,
trwałe, nie koroduje, dobrze przewodzi energię, jest giętkie i łatwo
formowalne oraz w pełni recyklingowalne, a proces ten nie ma wpływu na jakość i właściwości wtórne-
go aluminium. Dzięki tym cechom
jest stosowane w wielu dziedzinach, m.in. w branży transportowej (samochody, samoloty, pociągi,
statki, motory, rowery), w budownictwie (okna, fasady budynków,
elementy konstrukcyjne, wykończeniowe), w opakowaniach (puszki,
folie aluminiowe) i w energetyce
(linie wysokiego napięcia, kable,
turbiny). Największym konsumentem aluminium w Europie jest sektor transportowy, który odpowiada
za 37% całkowitej konsumpcji,
budownictwo - za 26%, a przemysł
opakowaniowy za 16%. Pozostałe sektory gospodarki zużywają
ok. 20% aluminium konsumowanego w Europie.
Produkcja aluminium na skalę
przemysłową rozpoczęła się 125 lat
temu, a w ciągu ostatnich 60 lat
masa pierwotnego i wtórnego
surowca na świecie wzrosła z 5
RECYKLING
6(150) 2013
Recykling odpadów
Produkcja aluminium pierwotnego na świecie i w Europie Zachodniej [tys. ton]
(źródło: Eurostat)
do 60 mln ton. Produkcja aluminium pierwotnego zwiększyła się
dziesięciokrotnie (z 4 mln ton
do 40 mln ton rocznie), a wtórnego
dwudziestokrotnie (z 1 mln ton
do 20 mln ton). Obecnie ok. 30%
globalnej produkcji aluminium stanowi aluminium z recyklingu.
W miarę upływu czasu udział aluminium wtórnego w całkowitej produkcji tego metalu będzie rósł,
ponieważ coraz więcej surowca trafia do recyklingu.
Do naszych czasów wyprodukowano ponad miliard ton aluminium, z czego ok. 750 mln ton,
czyli 75%, pozostaje nadal w obiegu. Aluminium w obiegu stanowi
17-krotność obecnej rocznej produkcji aluminium pierwotnego.
W ostatnich 40 latach światowa produkcja aluminium pierwotnego rosła w tempie 3,5% rocznie
(w ostatniej dekadzie było to nawet
więcej o 6%). Zdecydowanie mniejszy wzrost odnotowała Europa
Zachodnia – 1% rocznie za okres
ostatnich 40 lat. Jednym z ważniejszych powodów takiego stanu były
rosnące, niekonkurencyjne ceny
energii elektrycznej (która stanowi
ok. 40% całkowitych kosztów produkcji) oraz zwiększające się koszty
związane z ochroną środowiska.
Dynamiczny wzrost produkcji
aluminium pierwotnego w innych
regionach świata spowodował
spadek udziału Europy Zachodniej
w produkcji światowej z ok. 25%
na początku lat 70. XX w. do poniżej 10% obecnie. Dynamiczny
wzrost udziału w globalnej produkcji odnotowały Chiny, które zwiększyły go z 11% w 2000 r. do 40%
w 2011 r.
Popyt na recykling
W 2010 r. konsumpcja aluminium w Europie wynosiła 12,5 mln
ton i była zaspokajana z trzech
źródeł: 4,4 mln ton to produkcja
aluminium pierwotnego w Europie
(34 huty), 3,8 mln ton to aluminium pierwotne, które pochodziło
z importu spoza Europy, oraz
ok. 4,3 mln ton to aluminium
z recyklingu (prawie 300 producentów). W ramach produkcji aluminium pierwotnego Europa uzależniona jest także od importu boksytów (11,9 mln ton wobec zapotrzebowania w wysokości 15,2 mln ton,
czyli prawie 80%) oraz aluminy
(4,5 mln ton wobec konsumpcji
na poziomie 11 mln ton, czyli
40%). Coraz istotniejszym źródłem
zaspokajania popytu na aluminium
staje się recykling, stanowiący
już ponad 1/3 całkowitej konsumpcji w Europie.
W krajach Unii Europejskiej
znaczenie recyklingu aluminium
Produkcja aluminium pierwotnego i wtórnego w Unii Europejskiej [tys. ton]
(źródło: Eurostat)
jest jeszcze większe niż w całej Europie. Produkcja aluminium wtórnego w UE jest od kilku lat większa
niż pierwotnego – w 2010 r. wyniosła 3,5 mln ton, podczas gdy aluminium pierwotnego wytworzono
ok. 3 mln ton. W związku z malejącą
produkcją aluminium pierwotnego,
przy rosnącym popycie na aluminium, recykling staje się jedynym
sposobem na uniknięcie uzależnienia się od importu tego surowca
spoza Europy.
Eksport produkcji
Udział Europy Zachodniej w światowej produkcji aluminium pierwotnego
(źródło: Eurostat, wyliczenia własne)
RECYKLING
6(150) 2013
do nich gwarantuje tańszy surowiec, dzięki któremu rozwija się
produkcja przemysłowa. Głównym
eksporterem złomów aluminiowych
na świecie jest Ameryka Północna,
która w 2011 r. wyeksportowała
2,1 mln ton złomów aluminiowych,
oraz Europa – 0,9 mln ton.
Pomimo istotnego uzależnienia od importu aluminium pierwotnego oraz jedynej alternatywy,
jaką jest recykling aluminium, Unia
Europejska to duży eksporter złomów netto. W ostatnich latach
eksport netto złomów we Wspólnocie kształtował się na poziomie
ok. 750 tys. ton, co pozwoliłoby
wyprodukować ok. 650 tys. ton aluminium, czyli ponad 20% obecnej
produkcji pierwotnego aluminium
w Unii Europejskiej.
O złomy metali toczy się obecnie globalna „walka”, gdyż dostęp
Prawie 2/3 eksportowanych
z Unii złomów jest wywożona
do Chin i Indii. Kraje te dzięki
m.in. dostępowi do surowców,
mogą szybko rozwijać swoją produkcję przemysłową, a wyroby dzięki temu wytworzone w dużej mierze
eksportowane są do krajów rozwiniętych.
Z drugiej strony producenci
europejscy wykorzystujący aluminium do swojej produkcji, skazani
są na droższy surowiec w postaci
aluminium pierwotnego czy półproduktów aluminiowych z importu, a przez to stają się mniej konkurencyjni wobec producentów z Azji.
Można więc powiedzieć, że eksport
23
Recykling odpadów
Eksport złomów aluminiowych w 2011 r. [t] (źródło: CRU)
złomów to „eksport” produkcji
przemysłowej i miejsc pracy z Europy do takich krajów jak Chiny
i Indie.
Rynek rodzimy
Konsumpcja aluminium w Polsce wzrosła z ok. 450 tys. ton
w 2004 r. do ok. 600 tys. ton
w 2010 r. W 2010 r. w 60% zapotrzebowanie zaspokojono za sprawą importu aluminium pierwotnego lub półproduktów aluminiowych,
a pozostałe 40% stanowiło aluminium z recyklingu złomów aluminiowych. Ostatni producent aluminium pierwotnego w Polsce – Huta
Aluminium Konin – m.in. z powodu
rosnących cen energii elektrycznej,
zakończyła produkcję pod koniec
2008 r. W ostatnich latach funkcjonowania Huta Aluminium Konin
wytwarzała ok. 50 tys. ton pierwotnego aluminium rocznie. Do 2008 r.
produkcja aluminium pierwotnego
w Polsce zaspokajała ok. 10% krajowej konsumpcji, a po zakończeniu
działalności Huty zapotrzebowanie to zostało pokryte importem.
Udział aluminium z recyklingu
w krajowej konsumpcji wzrósł z poniżej 30% przed 2006 r. do prawie 40% w 2010 r. Głównym produktem aluminium z recyklingu
są wtórne aluminiowe stopy odlew-
Eksport i import złomów aluminiowych z Unii Europejskiej [tys. ton]
(źródło: Eurostat)
24
nicze używane w odlewnictwie,
zwłaszcza do produkcji części samochodowych. Dostęp do wtórnego aluminium pozwala producen-
ców i/lub odbiorców w Polsce
do zawierania transakcji. Notyfikacje nie były wymagane w eksporcie złomów z Polski, co stanowiło
niezrozumiałą asymetrię w handlu
złomami.
Inną kwestią jest struktura
eksportu i importu złomów. W Polsce występuje duże zapotrzebowanie na złomy do produkcji stopów
odlewniczych, co ma odzwierciedlenie w strukturze importu. Z Polski
eksportuje się głównie złomy czyste, które wykorzystuje się do produkcji stopów pierwotnych, oraz
zgary aluminiowe - z powodu ograniczeń w ich przerobie w Polsce.
Unikalne właściwości aluminium są głównym powodem ogromnego wzrostu znaczenia tego metalu na świecie. Aluminium jest stosowane w wielu wyrobach codziennego użytku.
Z powodów rosnących cen
energii oraz kosztów związanych
Wymiana handlowa złomami aluminium pomiędzy Polską i UE [tys. ton]
(źródło: Eurostat)
tom części do pojazdów zaoszczędzić 20-25 mln dolarów rocznie.
Głównym partnerem handlowym Polski w obszarze złomów aluminiowych są inne kraje Unii Europejskiej. Od czasu wejścia Polski
do UE ich eksport do krajów członkowskich jest zdecydowanie większy niż import. W okresie od 2004 r.
do 2011 r. średnia przewaga eksportu nad importem kształtowała się na poziomie 45 tys. ton rocznie. Wartościowo było to ok. 55 mln
euro.
Jednym z czynników negatywnie wpływających na import złomów aluminiowych do Polski była
konieczność uzyskania notyfikacji,
która w niektórych przypadkach
zniechęcała zagranicznych dostaw-
z ochroną środowiska produkcja
aluminium pierwotnego w Unii
Europejskiej maleje. Rośnie natomiast import aluminium pierwotnego spoza UE.
Alternatywę, zapewniającą
zmniejszenie uzależnienia od importu, stanowi aluminium wtórne,
pochodzące z recyklingu złomów
aluminiowych. Jest ono tańsze
od aluminium wtórnego, a dostęp do tańszego surowca zwiększa
konkurencyjność produkcji. Recykling aluminium zmniejsza też zużycie energii elektrycznej i emisję CO2.
Eksport złomów to „eksport”
produkcji przemysłowej i miejsc
pracy.
RECYKLING
Grzegorz Stulgis,
Alumetal, Kęty
6(150) 2013