Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie

Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
SPIS TREŚCI
I.
II.
III.
IV.
V.
VI.
VII.
Wstęp
Autorzy programu
Adresaci programu
Czas realizacji
Zjawisko agresji
Uzasadnienie tworzenia i realizacji programu
Diagnoza problemu agresji i przemocy w szkole i potrzeb
działań w tym zakresie
VIII. Działania podjęte podczas edukacji polonistycznej
1.
Cel zajęć
2.
Środki dydaktyczne
3.
Metody
4.
Scenariusze zajęć
IX. Ocena programu
X. Zatwierdzenie programu
XI. Załączniki
XII. Ewaluacja
1
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
I.
Wstęp
Agresja i przemoc w rodzinie, szkole, na ulicy to obecnie powszechne zjawisko w naszym
społeczeństwie. Sprzyja temu kryzys wartości i autorytetów, osłabienie więzów rodzinnych,
ilustracja spowodowana ubóstwem, pozostawianie młodych ludzi z ich własnymi problemami.
Dodatkowo agresywne wzorce upowszechniają środki masowego przekazu, które zamiast piętnować
negatywne zachowania, często nagłaśniają je szukając taniej sensacji.
Nasilenie tych zjawisk skłania do poszukiwania nowych rozwiązań w pracy z tymi
problemami na terenie szkoły i jest dla nas prawdziwym wyzwaniem. Niniejszy program jest jednym
z etapów uwraŜliwiania dzieci na problem krzywdzenia innych. Nawiązuje do motta Programu
Profilaktyki:
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie
skrzywdziło.
Mamy nadzieję, Ŝe zajęcia w których, w których uczniowie będą uczestniczyć będą temu
słuŜyć.
II.
Autorzy programu
Autorzy programu to polonistki, uczące w Szkole Podstawowej nr 5 w Rybniku:
mgr Aleksandra Piecha
mgr Beata Kojzar
mgr Aleksandra Fuchs
mgr Anna Wilczek.
mgr ElŜbieta Pawliczek – pedagog szkolny/psycholog koordynator programu
III. Adresaci programu
Adresatami programu są uczniowie klas czwartych i piątych Szkoły Podstawowej Nr 5 w Rybniku.
IV. Czas realizacji
Program będzie realizowany w klasach czwartych i piątych, na początku roku szkolnego,
w październiku. Dzieci nie są jeszcze obciąŜone nauką, są chętne do pracy. Mamy nadzieję, iŜ
program wspomoŜe pracę wychowawczą w całym roku szkolnym.
V. Zjawisko agresji
Czym jest więc agresja? Według słowników to zadawanie bólu w sposób świadomy i
celowy, zadawanie bólu nie tylko fizycznego, ale takŜe psychicznego, znęcanie się nad słabszym od
siebie. Agresja moŜe występować w formie bezpośredniej- skierowanej na osobę lub rzecz
wywołującą uczucie wrogości i w formie przemieszczonej- skierowanej na obiekt zastępczy.
Przemoc- to zachowanie agresywne i jednocześnie destruktywne w stosunku do innej osoby
lub grup osób, w wyniku których inne osoby ponoszą uszczerbek na ciele lub w psychice.
WyróŜniamy róŜne przejawy i formy agresji:
1. Agresja bezpośrednia:
- słowna: przezywanie, kłótnie, wyśmiewanie, niegrzeczne odpowiadanie nauczycielowi,
2
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
zastraszanie;
- fizyczna: bicie, popychanie, niszczenie cudzych rzeczy, dręczenie zwierząt;
2. Agresja pośrednia:
- czynna: skarŜenie na kogoś, sabotowanie czyichś pomysłów, propozycji, obmowa;
- bierna: obraŜanie się, wycofywanie się ze wspólnych działań.
W szkole spotykamy się zarówno z agresją bezpośrednią jak i pośrednią, choć ta ostatnia
występuje znacznie częściej. Program jest adresowany do kaŜdej z tych form.
VI. Uzasadnienie tworzenia i realizacji programu
Niniejszy program jest odpowiedzią na społeczne zapotrzebowanie eliminowania zjawiska
przemocy występującej w szkole i poza nią. Jest elementem działań profilaktycznych w tym
obszarze. Niewątpliwie pierwszym i najwaŜniejszym miejscem realizowania działań
profilaktycznych jest rodzina. Jednak szkoła stanowi równieŜ waŜne miejsce w systemie tego typu
działań.
Zadaniem szkoły jest tworzenie odpowiedniego programu profilaktyki, zintegrowanego z
programem wychowawczym, w którym eliminowanie zjawisk związanych z agresją musi mieć
miejsce.
Wynika to z nowych działań nałoŜonych na szkołę. Regulują to akty prawne zawarte w:
Statucie Szkoły
Rozporządzeniu MEN z dnia 31. stycznia 2001 r. w sprawie zasad udzielania i
organizowania pomocy psychologiczno - pedagogicznej w publicznych przedszkolach,
szkołach i placówkach (Dz. U. Nr 13 z dn. 23 lutego 2001 r., poz. 110),
Konstytucji RP,
Ustawie z dn. 24 kwietnia 1997r. o przeciwdziałaniu narkomanii (Dz. U. Nr. 75, poz.
468),
Ustawa z dnia 26 października 1982r. o wychowaniu w trzeźwości i przeciwdziałaniu
alkoholizmowi (Dz. U. Nr. 35, poz. 230 z późniejszymi zmianami), nowelizacja z dnia
12 września 1996r. (Dz. U. Nr 127, poz. 593),
Ustawie z dnia 7 września 1991 r. o systemie oświaty, z późniejszymi zmianami z 21
stycznia, 18 lutego 2000, i 23 sierpnia 2001 r.),
Ustawie z dnia 19 sierpnia 1994r. o ochronie zdrowia psychicznego (Dz. U. Nr 113,
poz. 732).
Ustawie z dnia 9 listopada 1995r. o ochronie zdrowia przed następstwami uŜywania
tytoniu i wyrobów tytoniowych (dz. U. z 1996. nr 10, poz. 55, z 1997r. nr 88, poz.554 i
nr 121, poz. 770 oraz 1999r. nr 96. poz. 1107).
VII. Diagnoza problemu agresji i przemocy w szkole i potrzeb działań w tym
zakresie
W roku szkolnym 2006/2007 przeprowadzono ankietę, która była adresowana do uczniów
klas II-III oraz IV-VI. Badano ich poczucie bezpieczeństwa i przejawy agresji w szkole. Uczniowie
wskazali, Ŝe najczęstszym sposobem agresji z jakim się spotkali, było przezywanie, podkładanie
nogi, kopanie i obmawianie. Zapytani o miejsca w szkole, w których spada realne bezpieczeństwo,
ankietowani uczniowie przewaŜnie wymieniali ubikację, szatnię, korytarz oraz boisko szkolne.
Stosunkowo wysokie odczucie bezpieczeństwa uczniów na terenie szkoły znajduje
odwzorowanie w badanej sytuacji występowania zjawiska bicia czy popychania, czyli agresji
fizycznej. Większość z uczniów nigdy nie spotkało się z tymi przejawami agresji. Częstszym
3
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
zjawiskiem okazuje się agresja słowna.
We wnioskach do ankiety wyraźnie zaznaczono, Ŝe działania szkoły zdaniem połowy
uczniów podejmowane w celu ochrony ich przed zjawiskiem agresji nie są wystarczające. Choć
większość uczniów czuje się w szkole bezpiecznie, to jednak takie zjawisko jak agresja słowna,
popychanie czy przypadki uderzeń przez drugą osobę występują w szkole.
Program ten skierowany jest na tą formę agresji, która najczęściej występuje, a więc
dokuczanie, przezywanie. WaŜnym elementem jest uświadomienie uczniów, iŜ niektóre z tych form
są krzywdzeniem i podlegają karaniu. Istotne jest teŜ wypracowanie umiejętności radzenia w sytuacji
przemocy oraz świadomość, gdzie moŜna uzyskać pomoc.
VIII. Działania
podjęte podczas edukacji polonistycznej
1. Celem główny zajęć: kształtowanie świadomości
uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
2. Cele szczegółowe:
Cele wychowawcze:
Uświadomienie uczniom, iŜ dokuczanie, przezywanie, dręczenie, wyłudzanie
pieniędzy to formy zachowań agresywnych i przemocowych podlegających karaniu
przez policję i sąd
Uświadomienie uczniom, iŜ o zjawisku przemocy naleŜy mówić
Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy: tworzenie Planu
Działania w Sytuacji Kryzysowej
Poinformowanie uczniów o moŜliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach
przemocy na terenie Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących
pomoc
eliminowanie zjawiska dręczenia i dokuczania;
niwelowanie zachowań agresywnych w szkole;
uświadomienie zagroŜeń wynikających z agresji;
kształcenie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów;
rozwijanie umiejętności komunikowania się z innymi;
kształcenie postaw koleŜeństwa, tolerancji, wzajemnej pomocy
integracja zespołu klasowego
zwiększenie dobrego samopoczucia uczniów.
Cele dydaktyczne:
praca z tekstem
kształcenie umiejętności korzystania ze słownika
3. Środki dydaktyczne
KsiąŜki z Gdańskiego Wydawnictwa Psychologicznego z serii „Bezpieczne dziecko”: Zubrzycka
ElŜbieta: „Słup soli” w klasach czwartych i DePino Caterine: „Śmierdzący ser” w klasach
piątych
Karty obrazkowe z programu profilaktycznego dla uczniów klas młodszych „Czuję się
bezpiecznie” WOM
4. Metody pracy: rozmowa, burza mózgu, pogadanka, ćwiczenia przedmiotowe,
wystawa, wypracowanie
5. Formy: zbiorowa, grupowa, indywidualna
4
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
6. Scenariusze zajęć:
Do lektury: SŁUP SOLI – klasa IV
ZAJĘCIA I:
Czas: 1 godzina lekcyjna
Cel główny:
Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
Cele szczegółowe:
Praca z tekstem....
Metody pracy:
Rozmowa
Burza mózgu
Formy: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne;
KsiąŜka: Słup soli
Kształcenie umiejętności mówienia o trudnych problemach
Uświadomienie uczniom, iŜ o przemocy naleŜy mówić
Przebieg:
1. Omówienie celu zajęć
2. Przeczyta nie lektury
3. Omówienie tekstu
4. Zadanie domowe: Trudne zdarzenie, które mnie spotkało: opisz je, co wtedy czułeś i
jak się ono skończyło (zadnie do wykonania na kartkach, aby wychowawca klasy miał
moŜliwość zapoznania się z przeŜyciami uczniów)
ZAJĘCIA II i III:
Czas: 2 godziny lekcyjne
Cel główny:
Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
Cele szczegółowe:
Praca z tekstem....
Umiejętność korzystania ze słownika
Uświadomienie uczniom, iŜ dokuczanie, przezywanie, dręczenie to formy zachowań
agresywnych i przemocowych
Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy
Poinformowanie uczniów o moŜliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach przemocy na terenie
5
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących pomoc
Metody pracy:
Rozmowa
Burza mózgu
Formy: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne:
KsiąŜka: Słup soli
Słownik Języka Polskiego
Karty obrazkowe z programu profilaktycznego : Czuję się bezpiecznie
Przebieg:
1. Uczniowie w grupach w słowniku wyszukują znaczenie słowa: agresja (bezpośrednia,
pośrednia), przemoc (czynna i bierna):
2. Odniesienie tych form przemocy do bohaterów ksiąŜki
3. Omówienie doświadczenia przemocy przez uczniów na podstawie prac domowych
przerwa:
Praca w grupach (z wykorzystaniem kart);
I grupa: Kto to jest dręczyciel
II grupa: Co czują dzieci, które są dręczone (zwrócić uwagę na smutek i lęk, bezradność)
III grupa; Co robić w sytuacji, gdy ktoś nas dręczy, sposoby radzenia
IV grupa: Osoby, do których mogę się zwrócić, przydatne telefony i adresy
Grupy prezentują omawiane zadania.
ZAJĘCIA IV:
Czas: 1 godzina lekcyjna
Cel główny:
Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
Cele szczegółowe:
Tworzenie Klasowego Kodeksu Zachowań: dręczeniu, dokuczaniu mówimy: NIE
Metody pracy:
Rozmowa
6
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
Burza mózgu
Formy: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne:
KsiąŜka: Słup soli
Karty obrazkowe z programu profilaktycznego : Czuję się bezpiecznie
Przebieg:
Praca w grupach (z wykorzystaniem kart);
I grupa: Na jakie zachowania nie zgadzamy się, ....bo takie zachowania to przemoc
II grupa: Jeśli znajdziesz się w takiej sytuacji, to......
III grupa: Dobre sposoby spędzenia czasu
IV grupa: moŜe mieć zadanie jak I grupa
Grupy prezentują omawiane zadania
DO ZOBACZENIA ZA ROK
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>
SCENARIUSZE ZAJĘĆ: – klasa V
Do lektury: ŚMIERDZĄCY SER
ZAJĘCIA I:
Czas: 1 godzina lekcyjna
Cel główny:
Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
Cele szczegółowe:
Praca z tekstem....
Metody pracy:
Rozmowa
Burza mózgu
Dyskusja
Formy: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne;
KsiąŜka: Śmierdzący ser
7
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
Przebieg:
1. Omówienie celu zajęć
2. Przeczytanie lektury
3. Omówienie tekstu
4. Omówienie Planu Działania w sytuacji przemocy zaprezentowanego przez bohatera
ksiąŜki
5. Zadanie domowe: Trudne zdarzenie, które mnie spotkało: opisz je, stwórz plan
działania na wzór bohaterów ksiąŜki, moŜesz to omówić ze swoimi rodzicami (zadnie
do wykonania na kartkach, aby wychowawca klasy miał moŜliwość zapoznania się z
przeŜyciami uczniów)
ZAJĘCIA II i III:
Czas: 2 godziny lekcyjne
Cel główny:
Kształtowanie świadomości uczniów w przeciwdziałaniu agresji i przemocy w szkole
Cele szczegółowe:
Praca z tekstem....
Uświadomienie uczniom, iŜ dokuczanie, przezywanie, wyłudzanie pieniędzy to formy zachowań
agresywnych i przemocowych podlegających karaniu przez policję i sąd
Zapoznanie uczniów ze sposobami radzenia w sytuacji przemocy
Poinformowanie uczniów o moŜliwościach uzyskania pomocy w sytuacjach przemocy na terenie
Rybnika: telefony i adresy osób i instytucji świadczących pomoc
Uświadomienie uczniom, iŜ o przemocy naleŜy mówić
Kształcenie umiejętności radzenia w sytuacji przemocy: tworzenie Planu Działania w Sytuacji
Kryzysowej
Kształcenie umiejętności konstruktywnego rozwiązywania konfliktów
Kształcenie postaw koleŜeństwa, przyjaźni, tolerancji, wzajemnej pomocy
Integracja zespołu klasowego
Metody pracy:
Rozmowa
Burza mózgu
Praca w grupie
Formy: indywidualna i zbiorowa
Środki dydaktyczne;
KsiąŜka: Śmierdzący ser
8
Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość, Ŝe się nikogo nie skrzywdziło.
Antyfanes
Przebieg:
Praca w grupach
1. Uczniowie podzieleni na małe grupy 5-6 osobowe
2. W kaŜdej grupie wypisują problemy związane z przemocą: dokuczaniem,
przezywaniem, z którymi się zetknęli, jeśli się obawiają nie muszą wymieniać
konkretnych osób, waŜne by wypisali sytuacje związane z doświadczeniem przemocy,
cel: o przemocy naleŜy mówić
3. Uczniowie wybierają jedną z sytuacji i opracowują plan rozwiązania problemu
korzystając z doświadczeń bohaterów ksiąŜki
4. Grupy wzajemnie prezentują omawiane w grupach problemy i sposoby ich
rozwiązania
przerwa:
Praca w grupach
I grupa: Przyjaciel oznacza.......Przyjaźń oznacza..........
II grupa: Kolega oznacza....... koleŜeństwo oznacza..................(zwrócić uwagę na róŜnice
pomiędzy koleŜeństwem, a przyjaźnią
III grupa; tolerancja oznacza............podać przykłady tolerancji w klasie..........
IV grupa: Razem czujemy się raźniej......................podać przykłady wzajemnej pomocy,
tolerancji, wspierania się wzajemnego w klasie
Grupy wzajemnie prezentują omawiane w grupach problemy i sposoby ich rozwiązania
Zadanie domowe: Napisz wypracowanie: Największą satysfakcją w Ŝyciu jest świadomość,
Ŝe się nikogo nie skrzywdziło. MoŜesz poprosić o pomoc rodziców. Ciekawe prace będą
publikowane w Copernikusie, moŜna teŜ wykonać pracę plastyczną, ciekawe prace będą wystawione
(kaŜdy uczeń pisze pracę lub wykonuje pracę plastyczną, udział rodziców jest cenny). Wystawę prac
zorganizują wychowawcy klas.
9